GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ MİM 442 YAPIM YÖNETİMİ VE EKONOMİSİ Prof.Dr.Nilay COŞGUN Yrd.Doç.Dr.Ferhat PAKDAMAR Arş.Gör.Seher GÜZELÇOBAN MAYUK Arş.Gör.Selin ÖZTÜRK Metraj Yaklaşık Maliyet Hakediş Düzenleme 1
Metraj Nedir? Yapımı düşünülen veya tamamlanan işe ait iş kalemi miktarlarının ölçülerek hesaplanması; adet, m, m², m³, kg, ton, mt vb. olarak birimlendirilmesidir. Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti YİİUY(Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği)- MADDE 9 Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle şu çalışmaların yapılması gereklidir: a) Arazi ve zemin etüdünün yapılması; uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde arazi ve zemin etüt çalışmalarının;ön ve/veya kesin proje üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle edilecek işlerde ise, mümkün olan arazi ve etüt çalışmalarının yapılmış olması zorunludur. ihale zemin 2
Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti b) Proje zorunluluğu; bina işlerinde uygulama projesi, diğer işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje; doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan işler ile ihale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ise ön ve/veya kesin projenin hazırlanması ve yaklaşık maliyetin söz konusu projelere dayanılarak hesaplanması gerekir. Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti c) Mahal uygulama listesi hazırlanması; ön, kesin veya projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır. 3
Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti ç) Metraj listelerinin hazırlanması; ihale konusu işe ait proje ve mahal listelerindeki ölçü ve tariflere göre işin bünyesine giren imalatların hangi kısımda ve ne miktarda yapılacağının belirlenmesi amacıyla; anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde iş kalemi ve/veya iş grubu, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde ise iş kalemi şeklinde metraj listeleri düzenlenir. Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti d)birim fiyat ve imalat tariflerininhazırlanması; Ön ve/veya kesin projeye dayalı olarak birim fiyatteklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde,idareler, iş kaleminin adını, yapım şartlarını, ölçü yeri ve şeklini, birimini, birim fiyata dahil ve hariç unsurları ihtilafa meydan vermeyecek biçimde teknikolarakaçıklayanbirim fiyat tarifleri hazırlar. e)anahtar teslimi götürü bedel işlerde; uygulama projeleri ve mahal listelerine dayalı olarak imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özellikleri belirlenir. 4
Metraj hesabında kullanılacak dokümanlar: Projeler Mahal Listeleri Teknik şartnameler (birim fiyat tarifleri) Projeler Mimari, statik ve tesisat imalatlarının mevcut durumu veya yapımıyla ilgili teknik detayları ve uygulama ayrıntılarını gösteren çizim unsurlarıdır. 5
Projeler Mevzuat açısındanprojeleriüçgrupta incelemek gerekir: Önproje Kesin Proje Uygulama Projesi Ön proje Projeler Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projeyi ifade eder. Ön projeler çoğunlukla 1/100 ölçeğinde olmakla birlikte 1/200, 1/50 ölçeğinde de olabilir. 6
Kesin proje Projeler Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projeyi ifade eder. Ön projeleri tamamlanmış statik, betonarme ve donatı projelerinin tüm bilgileri mimari kesin projelere yansıtılır. Kesin projede; vaziyet planı ile kat planları, çatı planı, asma tavan planları, kesitler, görünüşler ve detay listesi bulunur. 1/100 veya 1/50 ölçeğinde çizilir. Uygulama projesi Projeler Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi ifade eder. Yapının; mimari, statik, tesisat, detay, sistem detayı vb. ayrıntılarını kendi çizim teknikleri ile eksiksiz içeren, gerekli bütün ölçü, malzeme, uygulama ayrıntılarının yer aldığı 1/100-1/50-1/20-1/10-1/5-1/1 ölçekli projesidir. 7
Projeler Uygulama Projesinin İçeriği Mimari Projeler Betonarme(Statik) Projeleri Mekanik Tesisat Projeleri Elektrik Tesisatı Projeleri Projeler Mimari Projeler Vaziyet Planı(1/2000 1/1000 1/500) Yerleşim Planı(1/1000 1/500 1/200) Kat Planları(1/50 gerekli durumlarda 1/100) Kesitler(1/50 gerekli durumlarda 1/100) Görünüşler(1/50 gerekli durumlarda 1/100) Sistem Detayları(1/20 1/10 1/5) İmalat Detayları(1/5 1/2 1/1) 8
Projeler Statik(Betonarme) Projeleri Temel Planı Kolon Aplikasyon Planı Kiriş Detayları Döşeme Kalıp Planı Merdiven Detayları Projeler Mekanik Tesisat Projeleri Yangın söndürme Isıtma ve soğutma Havalandırma tesisatı Müşterek tesisat Sıhhi tesisat Asansör tesisatı Mutfak tesisatı 9
Projeler Elektrik Tesisat Projeleri Telefon-Data tesisatı Priz-Ups tesisatı Paratoner tesisatı Aydınlatma Kuvvetli akım tesisatı Yangın algılama Mahal Listesi Ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden belgelere mahal listesi denir. 10
Mahal Listesi Teknik Şartname Üretilecek bir ürünün veya imalatın fiziksel, mekanik, estetik ve kimyasal niteliklerini tanımlayan; yapımı, ölçü tarzı vb. bilgilerin yer aldığı teknik dokümanlardır. Yapım işlerinde teknik şartnameler; birim fiyat tarifleri ve özel teknik şartnameler olmak üzere ikiye ayrılabilir. Tüm teknik şartnameler Genel Teknik Şartname ye [YAPI İŞLERİ İNŞAAT, MAKİNE VE ELEKTRİK TESİSATI GENEL TEKNİK ŞARTNAMELERİNE DAİR TEBLİĞ(TEBLİĞ NO: YFK- 2007/1)]uygun olmak zorundadır. 11
Poz no: 14.013/1 Poz tanımı: El ile her derinlikte yumuşak ve sert küskülük zeminde geniş derin kazı yapılması (sert kil, yumuşak marn ve tüf, sıkışık gravye, kazı güçlüğü benzerliğinden dolayı çamur, ayrışmış ve çatlaklı kaya, ayrışmış yapıdaki gre, şist, taşlaşmış marn ve kil Birimi: m³ Fiyatı: 34.78 TL (2014 fiyatı) Yapım Şartları Kazının yapılması, kazı çukuru dışına atılması, gerekli imalat veya inşaat yapıldıktan sonra kazı yerinde kalan boşlukların doldurulması ve artan kısmın tümünün 4 metreye kadar atılması veya taşıtlara yükletilmesi, depo, imla veya sedde yerinde boşaltılması, serilmesi, kazılan yerin taban ve yan cidarlarının kabaca düzeltilmesi için her türlü malzeme ve zayiatı, işçilik, araç ve gereç giderleri, müteahhit genel giderleri ve kârı dâhil, 1 m³ fiyatı: ÖLÇÜ : Kazının hacmi kazı projesi üzerinden hesaplanır. NOT : 1) Bu fiyata su zammı, iksa, taşıma, sulama, sıkıştırma bedelleri dâhil değildir. 2) Makine ile kazı yapılmasının mümkün olmadığı (makinenin giremediği, girmesine müsaade edilmeyen veya ulaşımın sağlanamadığı iş mahallerinde) veya makineli kazı yapılması halinde telafisi mümkün olmayan zararların oluşmaması için (koruma ve SİT alanları vb.) yapı denetim elemanı tarafından, yerinde yapılacak tespit ve teknik gerekçeleri belirtmek ve idarenin onayının alınmasından sonra el ile kazı birim fiyatı uygulanır. 3) Derinliği 2,00 m den fazla olan kazılara ayrıca Poz No: 14.040 daki derinlik zammı uygulanır. Poz no: 14.013/1 Poz tanımı: El ile her derinlikte yumuşak ve sert küskülük zeminde geniş derin kazı yapılması (sert kil, yumuşak marn ve tüf, sıkışık gravye, kazı güçlüğü benzerliğinden dolayı çamur, ayrışmış ve çatlaklı kaya, ayrışmış yapıdaki gre, şist, taşlaşmış marn ve kil Birimi: m³ Fiyatı: 34.78 TL (2014 fiyatı) Rayiç Tanımı Birimi Miktar No İşçilik: 01.501 Düz işçi Saat 2.650000 Kazılması, taban ve yan yüzlerinin kabaca düzeltilmesi 01.501 Düz işçi Saat 1.250000 Dışarı atılması 01.501 Düz işçi Saat 1.250000 Yükleme, boşaltma veya kazı çukurlarının doldurulması veya 4 mt.ye kadar atılması 01.501 Düz işçi Saat 0.250000 Serilmesi ve düzeltilmesi 12
Poz no: Y.23.014 Poz tanımı: Ø 8- Ø 12 mm nervürlü beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi, bükülmesi ve yerine konulması Birimi: Ton Fiyatı: 1905.86 TL (2014 fiyatı) Yapım Şartları Nervürlü beton çelik çubuğunun detay projesine göre kesilip bükülerek hazırlanması yerine konması, bağlanması için demir, bağlama teli ve gerekli her türlü malzeme ve zayiatı, inşaat yerindeki yükleme, yatay ve düşey taşıma, boşaltma, işçilik, müteahhit genel giderleri ve kârı dâhil, 1 ton fiyatı: ÖLÇÜ: 1) Betonarme detay resimlerine göre kroşeler ile birlikte demirin boyu ölçülür. 2) Çelik çubukların ağırlıkları aşağıdaki cetvelden alınır. 3) Projede gösterilmeyen çelik çubuklar ve ekler hesaba katılmaz. 4) Cetveldeki (m) ağırlıkları hesaba esastır. Bağlama teli, çelik çubuk sıraları arasında kullanılacak çelikler ve zayiat analizde dikkate alındığından, ayrıca ödeme yapılmaz. Çap (Ø)Birim Ağırlığı mm Kg/m 80,395 100,617 120,888 Poz no: Y.23.014 Poz tanımı: Ø 8- Ø 12 mm nervürlü beton çelik çubuğu, çubukların kesilmesi, bükülmesi ve yerine konulması Birimi: Ton Fiyatı: 1905.86 TL (2014 fiyatı) Rayiç No Tanımı Birimi Miktar Malzeme: 04.253 Beton çelik çubugu, nervürlü Ø8 - Ø12mm kg 1050.000000 (S420, B420B-C, B500B-C) Zaiyatı ve bağlatı teli dahil İşçilik: 03.651(Y) Demir kesme ve bükme makinası'nın 1 saatlik Saat 2.000000 ücreti Kesilmesi, bükülmesi, yerine konulması 01.019 Soğuk demirci ustası Saat 10.000000 01.219 Soğuk demirci usta yardımcısı Saat 15.000000 01.501 Düz işçi Saat 15.000000 01.501 Düz işçi Saat 10.000000 (İnşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşıma) 13
Poz no: Y.16.050/05 Poz tanımı: Beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C 25/30 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi (beton nakli dahil) Birimi: m³ Fiyatı: 144.34 TL (2014 fiyatı) Yapım Şartları.. Rayiç No Tanımı Birimi Miktar Malzeme: 04.042/05 C 25/30 beton harcı m³ 1.000000 Nakliye ve pompaj bedeli dahil 04.031 Su m³ 0.400000 İşçilik: Beton pompası ile basılması, yerine dökülmesi, sıkıştırılması ve korunması karşılığı 03.537(Y) Mobil beton pompası'nın (400 HP) 1 saatlik ücreti Saat 0.010000 01.015 Betoncu ustası Saat 0.150000 01.501 Düz işçi Saat 0.300000 03.527(Y) Beton vibratörü'nün 1 saatlik ücreti Saat 0.050000 Poz no: Y.21.001/03 Poz tanımı: Plywood ile düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması Birimi: m² Fiyatı: 26.58 TL (2014 fiyatı) Yapım Şartları Proje ve şartnamesine göre; iç yüzeyi yağlanmış 21 mm kalınlığında plywood (film kaplı) suni tahtalardan düz yüzeyli beton ve betonarme kalıbı yapılması, gerekli görülen vibrasyona dayanacak şekilde takviye edilmesi, kalıbın sökülmesi, bu işler için gerekli gerekli her türlü malzeme ve zayiatı ile işçilik, iş yerinde yatay-düşey taşıma, yükleme-boşaltma, müteahhit genel giderleri ve kârı dâhil, 1 m² fiyatı: ÖLÇÜ : Kalıp gören yüzler projesinden veya yerinde ölçülerek hesaplanır. Boşluk hacmi çıkarılmayan imalât deliklerinin çevre kalıpları ölçüye dâhil edilmez. Deliğin kalıp tarafındaki yüzünden delik boşluğu çıkarılmaz. NOT : 1) Kalıp iskelesi ayrıca ödenir. 2) Kalıptan çıkan malzeme müteahhide aittir. 14
Poz no: Y.21.001/03 Poz tanımı: Plywood ile düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması Birimi: m² Fiyatı: 26.58 TL (2014 fiyatı) Rayiç No Tanımı Birimi Miktar Malzeme: 04.168/B3 Film kaplı 21 mm Plywood kalıp malzemeleri (TS 46) m² 0.040000 1,20/30= 0,04 m2 04.168/B3 Film kaplı 21 mm Plywood kalıp malzemeleri (TS 46) m² 0.004000 Bağlantı malzemeleri vb. karşılığı %10 04.116/1 Yağ bazlı kalıp ayırıcı (konsantre kalıp yağı, ahşap-plastik) kg 0.100000 04.168/C I kesitli ahşap kiriş (alt ve üst başlıklar min.40x80 mm) (TS 46) m 0.110000 (Alt ve üst başlıklar min. 40x80 mm fırınlanmış ladin, köknar vb. kereste gövde suya dayanıklı sunta veya kontraplak min. 30 mm.kalınlıkta) (1,10 / 10 04.272 Çatal çivi (TS 155) kg 0.100000 04.270 Çiviler (TS 155) kg 0.200000 İşçilik: Yapılması ve sökülmesi 01.009 Marangoz ustası Saat 1.100000 01.209 Marangoz usta yardımcısı Saat 1.100000 01.501 Düz işçi Saat 0.750000 Bir projeye ait özel birim fiyat tarifi ÖZEL-106 30*30 CM FERFORE ALÜMİNYUM ASMA TAVAN YAPILMASI; İdarece onaylanmış proje ve detaylarına göre 24 mm genişliğinde T ana ve ara taşıyıcı profillerin, 50-80 cm uzunluğunda 4 mm çapındaki özel ayarlı galvanizli çelik askı takımları ile 30 cm aralıklı mesafede ve istenilen kottaki düzeyde teraziye alınarak asılması, tavan kenarlarına 0,50 mm kalınlığında L profillerin dönülmesi, T ana ve ara taşıyıcı profillerin üzerine istenilen renkte (30x30) cm abadında 0,70 mm kalınlığında (04.714452 rayicine uygun olarak) alüminyum plakaların yerleştirilmesi, elektrik armatürleri veya tesisat özelliklerine göre yerlerinin açılması suretiyle asma tavan teşkili işidir. Kullanım yeri, binanın tüm wc mahalli tavanlarıdır. D:\GYTEWORKS\BÜYÜK İHALE\İNŞAAT\Elektronik binası\metraj ve yaklaşık maliyet 15
Metraj Proje üzerinden Yapılan imalat üzerinden Pafta(basılı çıktı) üzerinden 2 boyutlu çizim dosyası üzerinden (.dwg) AutoCAD GStarCAD IntelliCAD Gelişmiş çizim programları yardımıyla Allplan idecad Mimari idecad Statik Revit ArchiCAD Pafta(basılı çıktı) üzerinden metraj Mimari yapı elemanları ve imalatlar için kat planları, kesitler, görünüşler, sistem detayları vb. çizim unsurları A3 veya ozalit kağıdına (tercihen ölçeksiz olarak) basılır. Altyapı, kazı, dolgu, beton, çelik, kalıp vb. imalat metrajları için vaziyet planı, plankote, kalıp planları, kesitler vs. çıktıları alınır. Tesisat imalatları için de gerekli çıktılar alınır. 16
Pafta(basılıçıktı)üzerindenmetraj çıkarmak: Paftaların elde edilmesinden sonra öncelikle vaziyet ve yerleşim planları incelenir; işin yapılacağı yer, büyüklüğü ve niteliği hakkında ön fikir sahibi olunur. Kat planları, kesitler, görünüşler, sistem ve imalat detayları incelenir ve yapının ayrıntılı bilgileri elde edilir. (Yapının kat sayısı, kullanılan teknik uygulamalar, imalat cinsleri vb. gibi) Pafta(basılıçıktı)üzerindenmetraj çıkarmak: İmalatların yapıdaki yerleri proje üzerinde belirtilir ancak projenin tamamlayıcısı niteliğindeki mahal listeleri de incelenerek imalatın yapılacağı yer hakkında bilgi edinilir. Metrajların yapılabilmesi için imalatın tam olarak anlaşılması gerekir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı birim fiyat tarifleri imalatın tanımlanmasının yanı sıra ölçü detayları hakkında bilgiler içerir. Özel pozlar için özel birim fiyat tarifleri ve özel teknik şartnamelerden yararlanılır. 17
Pafta(basılıçıktı)üzerindenmetraj çıkarmak: Projeler incelenirken bütün veriler tek tek değerlendirilir. Çünkü mahal listesinde veya teknik şartnamelerde gözden kaçan önemli bir ayrıntı proje iyi incelendiğinde ortaya çıkacaktır. Projeler, mahal listeleri ve teknik şartnameler bir bütündür ve metrajları doğrudan etkiler. Pafta(basılıçıktı)üzerindenmetraj çıkarmak: Metrajların çıkarılmasında aşağıdaki gibi sistematik bir yol izlenebilir: Mimari proje üzerinden mahal listesinde yer alan ince imalat metrajlarının çıkarılması Mimari proje üzerinden duvar metrajlarının çıkarılması Vaziyet ve aplikasyon planlarından kazı, dolgu metrajlarının çıkarılması Statik (betonarme) proje üzerinden beton, kalıp ve demir metrajlarının çıkarılması İlgili projeler üzerinden mekanik ve elektrik tesisat metrajlarının çıkarılması 18
Mimari proje üzerinden mahal listesinde yer alan ince imalat metrajlarının çıkarılması 1. Proje üzerinden en alttaki kattan çatıya kadar; her kattaki mahaller sırayla incelenir. 2. Katlarda aşağıdan yukarıya doğru ve her katta mahal numaralarını takip ederek tavan, duvar, döşeme, süpürgelik ölçüleri hesaplanır ve pafta üzerine yazılır. 19
Mahallerdeki metrajların hazırlanmasında kapı, pencere minhalarına, kolon, kiriş birleşim noktalarına, mahal ortasındaki kolonlara ve tavanla bütünleşik kiriş ölçülerine dikkat edilmelidir. Duvarda farklı seviyelerde boya uygulamaları gözden geçirilmelidir. Pencere, kapı alınları ve mahal dışına açılan kapılarda döşeme kaplaması gibi ek metrajlar unutulmamalıdır. Süpürgeliklerde kapı minhasına ve kullanılacak ölçüye (m², mt) dikkat edilmelidir. Dış cephe sıva, boya, yalıtım imalatları için dış cephe yüzey alanları da hesap edilir. Bu aşamada dış cephe girinti-çıkıntılarına (balkon, yağmurluk bv.), pencere, kapı boşlukları, üst ve yan alınlar gibi minha ve ek metraj unsurlarına dikkat edilmelidir. 20
Çatı metrajlarında ahşap oturtma çatı alanı ve kaplamanın cinsine dikkat edilmelidir. Çatı metrajlarında, seçilen iş kalemlerine bağlı olarak ölçü yöntemi değişeceği için birim fiyat tarifleri önem kazanmaktadır. Merdiven metrajlarında basamak ve rıht kaplamaları ölçüleri seçilen iş kalemine göre mt. veya m² şeklinde ölçülendirilmektedir. Merdiven tavanları ve yan yüzlerinin metrajlarına dikkat edilmelidir. Islak hacimlerde minhalar zayiattan dolayı düşük tutulabilir. Islak hacimlerde çoğunlukla alçı plak duvarlar kullanıldığı için duvar metrajları da bu aşamada tamamlanabilir. 21
Mimari proje metrajlarının çıkarılması üzerinden duvar Duvar metrajlarında yatay ve düşey akslar takip edilmelidir. Duvarları kesen kolon, perde, kapı ve pencere boşlukları duvar metrajından düşürülmelidir. Duvar yüksekliği, duvar içerisindeki kiriş yüksekliği dikkate alınarak tespit edilmelidir. Duvar tipine göre metraj ölçüsünün m², m³ (tam tuğla duvar, yarım tuğla duvar, gazbeton vb.) değişebileceği unutulmamalıdır. Boşluk ya da yapı elemanlarının duvarın ölçü birimine göre minha edileceği unutulmamalıdır. 22
Vaziyet ve aplikasyon planlarından kazı, dolgu metrajlarının çıkarılması Vaziyet ve aplikasyon planlarındaki kot ve mesafeler kullanılarak kazı, dolgu metrajları hesabı yapılabilir. Bu hesaplama işleminde çeşitli yazılımlardan yararlanılabileceği gibi el ile hacim hesabı veya aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: Cross metodu, Cebrik(klasik) yöntem Geometrikyolyöntemleri kullanılabilir. Statik (betonarme)projeüzerindenbeton, kalıp ve demir metrajlarının çıkarılması 23
Önce temel altı ve temel üstü uygulamalarının metrajları tamamlanır. Ölçü birimi, ilgili kurum pozu veya özel pozun birim fiyat tariflerinden kontrol edilir. Beton Metrajları Döşemeler Döşemeler genellikle kalıp planında DB01, DZ01 şeklinde kodlanır. Her döşeme ayrı ayrı hesaplanabileceği gibi kat bazında tek döşeme kalınlığı alınarak(örneğin15cm.)tümkatın döşemebetonu metrajıhesaplanabilir. Bu şekilde metraj yapılması halinde kolonlar, şaftlar, merdiven ve asansör boşlukları vb. döşeme betonundan minha edilmelidir. Kirişler Kirişler kalıp planları ve kiriş detayı projelerinde KB01, KZ01 şeklinde kodlanır. Metrajlandırmada yatay ve düşey akslar takip edilebilir veya kiriş numaralarının sırası izlenebilir. Döşeme metrajının kat bazında tek kalınlık kullanılarak hesaplanmış olması halinde kiriş yükseklikleri döşeme kalınlığı kadar azaltılmalıdır. 24
Beton Metrajları Kolonlar Kolonlar kalıp planları veya kolon aplikasyon planlarında SB01, SZ01 şeklinde kodlanır. Kolonların her biri için kesit alanı ve yapı (taşıyıcı) yüksekliği kullanılarak beton hacmi hesaplanabilir. Perdeler Perdeler de kalıp planları veya kolon aplikasyon planlarında SB01, SZ01 (ya da PB01, PZ01 ) olarak kodlanır. Perdelerde kesit alanı ve yapı (taşıyıcı) yüksekliği kullanılarak beton hacmi hesaplanabilir. Kalıp Metrajları Betondökülen tüm hacimlerinaltveyanyüzeyleri kalıplanır. Döşeme alt yüzleri Kiriş yan ve alt yüzleri(döşemenin oturduğu kiriş yüzeyi minha edilerek) Kolon ve perdelerin yan yüzleri(saplanan kiriş ve döşemeler minha edilerek) Merdiven alt ve rıht yüzleri de metraja dahil edilir. 25
Demir Metrajları Demir metrajları kalıp planı; kiriş, kolon ve perde kesit detay projelerinden okunur. Demir Metrajları Demir metrajları her taşıyıcı eleman için ayrı ayrı hesaplanmalı; demirler çaplarına ayrılarak bir listeye eklenmelidir. Listedeki toplam demir boyları çaplara göre birim ağırlıklarla çarpılarak toplam ağırlık elde edilir. Örnek KZ01 φ8 x20 x2,55 = 51,00m φ8için51,00 x0,395=0,020ton φ22x8 x3,97 = 31,76 m φ22için 31,76x2,984=0,095ton SZ01 φ10 x4 x2,80 = 11,20m φ10için 11,20x0,617=0,007ton φ30x10x4,25 =42,50 m φ30için 42,50x5,549=0,236ton 26
Metraj yapımında nelere dikkat edilmelidir? Proje unsurlarının kendi içinde uyumlu olduğuna dikkat edilmelidir. Proje, mahal listesi ve teknik şartnamelerin birbirleriyle uyumlu ve tamamlayıcı nitelikte olduğuna dikkat edilmelidir. Bazı imalatların metrajlarının sonraya bırakılması imalatın unutulmasına neden olur. Bu nedenle gerekli notlar alınmalıdır. Metraj yapımında nelere dikkat edilmelidir? Kat, mahal veya taşıyıcı yapı elemanlarında metrajı tamamlanan bölümler işaretlenerek aynı imalatın birden fazla hesaplanması engellenmelidir. Benzer kısımlar aynı renkli kalemle işaretlenerek veya kodlanarak belirtilmelidir. Yuvarlama ve hesap hatalarına dikkat edilmelidir. Uzunluk, alan, hacim ölçülerinde daima metre cinsinden çalışılmalıdır. 27
İmalatlar için kullanılan birimler Sıra No İmalat Birimi 1 Kazı işleri m³ 2 Dolgu işleri m³ 4 Beton imalatları m³ 5 Kalıp işleri m² 6 Demir işleri ton veya kg 7 Tuğla duvar m³ veya m² 8 Sıva işleri m² 9 Boya işleri m² 10 Tesviye ve şap imalatları m² 11 Döşeme kaplamaları m² 12 Ahşap oturtma çatı m² 13 Çatı kaplaması m²(izdüşüm alanı veya eğimli yüzey) Yapılan metrajların doğruluğunu kontrol etmek amacıyla aşağıdaki kabullerden yararlanılabilir: Tesviye tabakası alanı = Döşeme kaplaması alanı Blokaj alanı = Grobeton alanı Kiremit alanı = Ahşap çatı alanı Ahşap Çatı Alanı = Çatı yalıtım alanı(döşeme üstü camyünü şilte) Tavan sıvası = Tavan kireç badana Badanaalanı=İçsıvaalanı Pencere yağlı boya alanı = Pencere doğrama alanı Penceredoğramaalanı=%75-80camalanı Kapıkanatalanı=% 25buzlucamalanı 1m³ beton=7-8 m²kalıp Demirlibetonhacmi=80-110kgdemir Tümdemirin%40 45 iincedemir Tümdemirin%55 60 ıkalındemir 28
Yapınıntoplamkullanım alanıüzerinden yapılan bazı kabullerden de yararlanılabilir: İNŞAATIN ADI: ÖRNEK METRAJ CETVELİ METRAJ SAYFA CETVELİ NO: KISIM: TRAFO VE GENARATOR BİNASI PROJE: İŞİN CİNSİ HESAPLAR MİNHA AZI ÇOĞU BENZER BOY EN YÜK. Y.15.001/2B GENİŞ DERİN KAZI YAPILMASI TRAFO TEMEL KAZISI 1 18.00 10.00 1.10 198.000 ÖĞRENCİ İŞLERİ TARAFI REVİZYON 1 18.00 10.00 1.10 198.000 PERDE TEMELİNDEN 1 18.40 3.35 1.25 77.050 473.050 M3 Y16.050/02 C12 HAZIR BETON GROBETON 1 17.50 9.50 0.10 16.625 İZOLASYON KORUMA BETONU 1 17.10 9.10 0.10 15.561 ÖĞRENCİ İŞLERİ TARAFI REVİZYON 1 17.50 9.50 0.10 16.625 ÖĞRENCİ İŞLERİ TARAFI REVİZYON 1 17.10 9.10 0.10 15.561 PERDE TEMELİ 1 16.60 1.40 0.10 2.324 SUBASMAN BETONU 1 16.40 8.40 0.15 20.66 15.140/2 ( 0-30) MM OCAK MALZEMESİ İLE ELLE KIRMATAŞ İLE TEMEL ALTI, İÇ DOLGUSU, DRENAJ YAPILMASI TRAFO İÇ DOLGUSU 1 7.80 4.80 1.50 56.160 1 7.80 3.90 1.50 45.630 MİNHA KABLO IC KANALLAR -1 15.00 0.60 1.50-13.500 TEMEL TABANI 1 18.00 10.00 0.20 36.000 DRENAJ 1 1.00 56.00 1.00 56.000 TEMEL ALTI ÖĞRENCİ İŞLERİ TARAFI REVİZYON 1 18.00 10.00 0.20 36.000 87.36M2 216.29M2 29
Metraj Proje üzerinden Yapılan imalat üzerinden Pafta(basılı çıktı) üzerinden 2 boyutlu çizim dosyası üzerinden (.dwg) AutoCAD GStarCAD IntelliCAD Gelişmiş çizim programları yardımıyla Allplan idecad Mimari idecad Statik Revit ArchiCAD 2 boyutlu çizim dosyası üzerinden metraj çıkarmak 2 boyutlu çizim dosyası üzerinden metraj yaparken, pafta (basılı çıktı) üzerinden metraj çıkarma ile aynı işlem sıralaması izlenir. Kullanılan yazılımın izin verdiği ölçüde, işlemleri kolaylaştıracak komut ve özellikler kullanılabilir. 30
2Boyutluçizimprogramındametraj hazırlamada kullanılan komutlar DIMALIGNED (DIMALI): İki nokta arasındaki mesafeyi verir. DIMLINEAR (DIMLIN): İki nokta arasındaki yatay-düşeyizdüşüm mesafelerini verir. AREA (AA): Seçilen polyline objesinin çizgi uzunluğu ve alanını verir. BOUNDARY(BO): Kapalı alanın sınırlandırılmasını sağlar. LIST(LI): Seçilen nesnenin katman, alan, uzunluk,koordinat gibi bilgilerini içeren bir pencere açar. LAYON: Tüm katmanları görünür yapar. LAYOFF: Seçilen nesne katmanını kapatır. LAYISO: Seçilen nesne katmanını izole eder. (Seçilen katman dışındakileri kapatır) PLINE (PL): Polyline çizgi çizilmesini sağlar. PEDIT (PE): Seçilen line nesnelerini polyline nesnesine dönüştürmeyi sağlar. REGION : Line ile oluşturulmuş kapalı alanı yüzeye dönüştürür. PROPERTIES(PR): Çizimekranında seçili elemanın alan,uzunluk, koordinat gibi bilgilerinin görülebileceği özellikler penceresini açar. Metraj Proje üzerinden Yapılan imalat üzerinden Pafta(basılı çıktı) üzerinden 2 boyutlu çizim dosyası üzerinden (.dwg) AutoCAD GStarCAD IntelliCAD Gelişmiş çizim programları yardımıyla Allplan idecad Mimari idecad Statik Revit ArchiCAD 31
Gelişmiş çizim programları ile metraj çıkarma 3 boyutlu çizim-tasarımprogramları, betonarme-statik hesapprogramları, coğrafibilgisistemiyazılımlarıveya çeşitli yardımcı yazılımlar ile projenin metrajlarıkısasüredeelde edilebilmektedir. 32