YAŞ DIŞINDAKİ EMEKLİLİK ŞARTLARINI DOLDURARAK KIDEM TAZMİNATI ALMA HAKKI KAÇ KEZ KULLANILABİLİR?

Benzer belgeler
İŞYERİNDE 15 YIL VE 3600 GÜN ŞARTINI TAMAMLAYAN HER İŞÇİ KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANIR MI?

15 YIL VE 3600 GÜNLE KIDEM TAZMİNATI ALANLAR BAŞKA YERDE ÇALIŞABİLİR Mİ?

ASGARİ ÜCRET VE SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ TABAN VE TAVAN ÜCRETLERİ

SOSYAL GÜVENLİĞE İLİŞKİN TABAN VE TAVAN ÜCRETLER

ÖDEMEDEN MAHKEME KARARIYLA ÖLÜM AYLIĞI ALABİLİRLER

SİGORTALILARIN PRİM GÜN SAYISININ SGK YA BİLDİRİLMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

SOSYAL GÜVENLİĞE İLİŞKİN TABAN VE TAVAN ÜCRETLER

İŞVERENLERİN İŞSİZLİK SİGORTASI İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE BU YÜKÜMLÜLÜKLERİ YERİNE GETİRMEDİKLERİ TAKDİRDE KARŞILAŞACAKLARI İDARİ PARA CEZALARI

ŞEHİRİÇİ TİCARİ TAKSİLERDE ÇALIŞANLARIN SOSYAL GÜVENCESİ

1 TEMMUZ 2013 TARİHİNDEN İTİBAREN UYGULANACAK ASGARİ ÜCRET VE SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ TABAN VE TAVAN ÜCRETLERİ

Muhasebe, Personel Müdürlükleri ne

EMEKLİLERİN TEKRAR ÇALIŞMASI HALİNDE ALMAKTA OLDUKLARI AYLIKLARI KESİLİR Mİ?

SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİSİ (4/c) ( TARİHİNDEN ÖNCE İŞE BAŞLAYANLAR İÇİN)(1)

FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMINDAN YARARLANMA ŞARTLARI VE ZAM TUTARININ GELİR VERGİSİNE KONU OLMASI

MAKTU AYLIK ALAN SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİNE GÖRE ÇALIŞAN PERSONELE 4857 SAYILI İŞ KANUNU NUN 48 VE 49 UNCU MADDELERİNİN UYGULANMASI SORUNU

DURSUN AKTAĞ DAİRE BAŞKANI

DOĞUM BORÇLANMASI PRİMİ VERGİ MATRAHINI NASIL ETKİLER?

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU RET KARARI :F.Y.

T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü

Anahtar kelimeler: Kıdem tazminatı, gelir vergisi, sgk primi.

GİRENLERİN SGK DAN SAĞLIK YARDIMI ALIP ALAMAYACAKLARININ AÇIKLANMASI

YURTDIŞI HİZMET BORÇLANMASI YAPARAK EMEKLİ OLANLARIN SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİNE TABİ OLARAK ÇALIŞMALARI ÖNÜNDEKİ ENGEL

T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü

ERCİYES Yeminli Mali Müşavirlik ve Bağımsız Denetim A.Ş.

A- 506 SAYILI KANUNA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER

Muhasebe, Personel Müdürlükleri ne

MESLEKİ EĞİTİM VE İSTİHDAM KONUSUNDA 6111 SAYILI KANUNDA YAPILAN DÜZENLEMELER

SĐRKÜLER : KONU : Đsteğe Bağlı Sigorta Đşlemleri Hk. Tebliğ

ASGARİ ÜCRET. Ancak, 5510 sayılı Yasanın 4/c maddesinde belirtilen kamu görevlileri için herhangi bir tavan bulunmamaktadır.

ASGARİ ÜCRET yılında dönemler itibariyle uygulanacak asgari ücret tarifesi aşağıdaki gibidir.

ASGARİ ÜCRET VE SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ TABAN VE TAVAN ÜCRETLERİ

SİRKÜLER. Sayı: Mayıs

İŞ GÜVENCESİ TAZMİNATI ÖDENMESİ HALİNDE KAZANÇ TESPİTİ NASIL YAPILIR?

I-İLGİLİ MEVZUAT 2829 sayılı Kanunun 8 inci maddesi; 2829 sayılı Kanunun 12 nci maddesi;

İlgili Kanun / Madde 3201 S.YHBK./3

T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI. Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü GENELGE 2016/12

SİRKÜLER NO: POZ-2017 / 7 İST,

SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİM BORÇLARININ YAPILANDIRMA ŞARTLARI

5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE GETİRİLEN YENİ İŞLEMLERİNE ETKİ EDECEK BAZI

EMEKLİLİK YAŞINI BEKLEYEN İŞÇİ HER İŞYERİNDEN BU SEBEPLE AYRILIP KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

İlgili Kanun / Madde 4857 S. İşK/6 İŞYERİ DEVRİ İŞYERİ DEVRİNİN İŞÇİ ALACAKLARINA ETKİSİ

MEMURİYETTE GEÇEN SÜRELERE İKRAMİYE ÖDENMESİNDE SON NOKTA

Eski Tarım İşçilerinin Emekliliği

İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK İLE ZORUNLU SİGORTALILIĞIN ÇAKIŞMASINDA ÖZELLİKLİ DURUMLAR

6111 SAYILI KANUN İLE GETİRİLEN SİGORTA PRİM TEŞVİKİ UYGULAMA ESASLARI

Sirküler Rapor Mevzuat /13-1 ASGARİ ÜCRET VE SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ TABAN VE TAVAN ÜCRETLERİ

ÇALIŞANLARIN İŞVERENLERİ ARACILIĞIYLA OTOMATİK OLARAK EMEKLİLİK PLANINA DAHİL EDİLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

G E N E L G E

DUYURU: /29

GEÇERSİZ SİGORTALILIK STATÜSÜNE BAĞLI OLARAK ÖDENEN PRİMLERİN SİGORTALI PRİM BORÇLARINA AKTARILMASINDA YENİ UYGULAMA

KISMEN PRİME TABİ TUTULACAK KAZANÇLAR NEDİR VE KURUMA BİLDİRİMİ NASIL YAPILIR?

GÖRÜŞ BİLDİRME FORMU

ASGARİ ÜCRET VE SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ TABAN VE TAVAN ÜCRETLERİ

ERTÜRK YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş / 88

SGK YA YAPILAN ASKERLİK, YURT DIŞI VE DOĞUM GİBİ BORÇLANMA BEDELLERİNİN GERİ ALINMASINA İLİŞKİN DETAYLARIN AÇIKLANMASI

VERGĐDEN ĐSTĐSNA KIDEM TAZMĐNATI, ÇOCUK VE AĐLE YARDIMI ĐLE ÖZEL SĐGORTALILARA YAPILAN ÖDEMELERDE ĐSTĐSNA SINIRI

MADDE 3- Aynı Yönetmeliğin 4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI KOCAELİ İL MÜDÜRLÜĞÜ SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ KANUNUNDAKİ BAZI DEĞİŞİKLER HAKINDA BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 23 EKİM

Muhasebe, Personel Müdürlükleri ne

ELAZIĞ VALİLİĞİNE (Defterdarlık) tarihli ve /12154 sayılı yazınız

6111 Sayılı Torba Kanun Uygulama Eklentileri. 5 Puanlık Ek İndirim Ek İstihdam Teşviği

SIVACI ve BOYACI GİBİ VERGİDEN MUAF ESNAF ÖLÜMLERİNİN İŞ KAZASI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

ENGELLİLER HANGİ KOŞULLARI YERİNE GETİRDİKLERİNDE EMEKLİLİK HAKKINDAN YARARLANABİLİR?

Kanun No Kabul Tarihi :

VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2012/53. KONU: Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Yayımlandı.

MALĠ MEVZUAT SĠRKÜLERĠ NO : 2016 / 95

ALMANYA DA 2012 ŞUBAT AYI İTİBARİYLE ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA MEYDANA GELEN ÖNEMLİ GELİŞMELER. 1. İstihdam Piyasası

MALİ TATİL 1-20 TEMMUZ 2016 TARİHLERİ ARASINDA UYGULANACAKTIR

MEVCUT YASALARIMIZ KARŞISINDA DİŞHEKİMLERİNİN EMEKLİLİK SEÇENEĞİ. Hazırlayan: TDB Mali Müşaviri Baset DEMİRBUĞA Mart 2018

SGK NIN NACE KODU HATASINI FARKEDEN BAĞ-KUR LULAR ÖDEDİĞİ PRİMLERİ GERİ ALIYOR

RASYO YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK LTD.ŞTİ.

ÜCRETLİLERİN PRİM ÖDEME GÜN SAYILARINDA USÜL VE ESASLAR

İşverenlere Torba Kanun İle Sigorta Prim Teşviki Getirilmiş, Bir İşçi İçin Prim İndirim Tavanı TL ye Kadar Çıkarılmıştır

Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete Yayım Tarih ve Sayısı :

ÇALIŞANLARIN İŞVERENLERİ ARACILIĞIYLA OTOMATİK OLARAK EMEKLİLİK PLANINA DAHİL EDİLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

SON DEĞİŞİKLİKLERE GÖRE 5510 SAYILI KANUNDA İDARİ PARA CEZALARINDAKİ İNDİRİMLERİN UYGULAMASI

SOSYAL GÜVENLİĞE İLİŞKİN TABAN VE TAVAN ÜCRETLER

ESNAF, ÇİFTÇİ, SANAYİCİ, TÜCCAR VE ŞİRKET ORTAĞI GİBİ BAĞIMSIZ ÇALIŞANLARIN SGK DAN RAPOR PARASI ALMA HAKLARININ AÇIKLANMASI

İlgili Kanun / Madde 4847 S. İşK/22

Sirküler Rapor /29-1 ASGARİ ÜCRET VE SOSYAL GÜVENLİKLE İLGİLİ TABAN VE TAVAN ÜCRETLERİ

İş Sözleşmesi (MADDE 8) Deneme Süreli İş Sözleşmesi (MADDE 15) İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ

EMEKLİ ŞİRKET ORTAKLARINDAN HANGİ KAYIT VE BELGELERE GÖRE SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ KESİLECEĞİNİN AÇIKLANMASI

YARIM GÜN ÇALIŞMA İSMMMO SMMM DR GÜLSÜM ÖKSÜZÖMER YILMAZ İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK DANIŞMANI

7103 SAYILI YASA İLE GETİRİLEN İŞVERENLER İÇİN GEÇERLİ SİGORTA PRİM DESTEĞİ 12 TEMMUZ 2018

İŞVERENLER TARAFINDAN ÖZEL SAĞLIK SİGORTASINA ÖDENEN PRİMLER SİGORTA PRİMİ ESAS KAZANCINA DAHİL EDİLİR Mİ?

İlgili Kanun / Madde 4857 S. İşK/18-21

İŞ BAŞI EGİTİM PROGRAMINI TAMAMLAYAN KİŞİLERİ ÇALIŞTIRAN İŞVERENLERE SİGORTA PRİM TEŞVİKİ GETİRİLDİ

EV HİZMETLERİNDE 10 GÜNDEN AZ VEYA FAZLA SÜRE İLE ÇALIŞANLAR

4447 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ 19. VE 20. MADDESİ KAPSAMINDA İŞE ALINAN ÜCRETLİLERE İLİŞKİN GELİR VERGİSİ STOPAJI TEŞVİKİ UYGULAMASI

Sirküler Rapor Mevzuat /130-2 VERGİDEN İSTİSNA KIDEM TAZMİNATI, ÇOCUK YARDIMI VE AİLE YARDIMI İÇİN YAPILAN ÖDEMELERDE İSTİSNA SINIRI

ÜCRETLİLERİN PRİM ÖDEMEGÜN SAYILARINDA USÜL VE ESASLAR

İŞÇİNİN SAĞLIK NEDENLERİNE DAYANAN DEVAMSIZLIĞINDA İŞVERENLERİN HAKLARI VE UYGULAMADAKİ SORUNLAR?

İŞ BAŞI EGİTİM PROGRAMINA KATILANLAR İŞSİZLİK ÖDENEĞİNE HAK KAZANIR MI?

PERSONELE YAPILAN AVANS ÖDEMELERİNİN VERGİ, İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK MEVZUATI KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

EMEKLİLİK. İş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine yapılan sürekli ödemeye gelir denir.

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU KONUT KAPICILIĞI İŞYERLERİNİ KOLAY İŞVERENLİK KAPSAMINA ALDI

ESNAF VE SANATKARLAR VE DİĞER BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR SOSYAL SİGORTALAR KURUMU KANUNU

T.C. MALĠYE BAKANLIĞI Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü MĠLLĠ EĞĠTĠM BAKANLIĞINA

ANTALYA SOSYAL GÜVENLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ

İŞ KANUNU (1) * * * Bu Kanunun yürürlükte olmayan hükümleri için bakınız. "Yürürlükteki Bazı Kanunların Mülga Hükümleri Külliyatı Cilt: 2 Sayfa: 1113

Transkript:

32(171), 307-315 YAŞ DIŞINDAKİ EMEKLİLİK ŞARTLARINI DOLDURARAK KIDEM TAZMİNATI ALMA HAKKI KAÇ KEZ KULLANILABİLİR? Fatih Rüştü TAŞKIN 72 * * ÖZ Kıdem tazminatını alabilme şartlarından biri işçilerin emeklilik için gerekli prim gün sayılarını ve sigortalılık sürelerini doldurmalarıdır. Yaşı bekleyen bu işçiler kendi istekleri ile işten ayrılsalar bile kıdem tazminatı alabilmektedirler. Ancak bu hakkı bir kez kullandıktan sonra emeklilik değil de belli bir süre sonra tekrar başka bir işyerinde çalışmaya başlama söz konusu olabilmektedir. Sonraki işyerinde çalışıyorken bu hakkın tekrar kullanılıp kullanılamayacağı sık sık sorulmaktadır. Mevzuatta bu konuyla ilgili net hükümler yoktur. Hem doktrin hem yargı kararları doğrultusunda bu hakkın işçinin içinde bulunduğu şartlara ve iyiniyetine bağlı olarak değişebileceği sonucu ortaya çıkmaktadır. Anahtar Sözcükler: prim gün sayısı ve sigortalılık süresinin doldurulması, emeklilik nedeniyle kıdem tazminatı, kıdem tazminatının ikinci kez alınma hakkı 1. GİRİŞ Kıdem tazminatı çalışma hayatında en çok tartışılan uygulamalardan biridir. Kıdem tazminatının ödenmemesi, ayrı bir fon kurulması, hesaplanması, haklı veya geçerli fesihlerde sıklıkla anlaşmazlık konusu olması, vb. birçok tartışma kıdem tazminatı uygulamasının sadece birer alt başlıklarındandır. Kıdem tazminatının tartışmalı alt başlıklarından biri de emeklilik için yaş dışındaki şartları sağlayanlara verilen kıdem tazminatı alma hakkının birden çok kez kullanılıp kullanılamayacağıdır. Emeklilik sistemimizde genel olarak emekli olmak 3 şartın yerine getirilmesinden oluşmaktadır. Bunlar prim gün sayısı, sigortalılık süresi ve emeklilik yaşı şartlarıdır. Bu şartlar 3 kritik zaman diliminde değişkenlik göstermekle beraber gitgide daha da zorlaşmaktadır. Bu zaman dilimleri 08.09.1999 tarihinden önce ilk kez çalışmaya başlayanlar, 08.09.1999 ve 30.04.2008 tarihi arasında ilk kez çalışmaya başlayanlar ve 30.04.2008 tarihinden sonra ilk kez çalışmaya başlayanlar şeklinde sınıflandırılabilir. İlk 72 * SGK Müfettişi Makale Geliş Tarihi : 24.01.2022 Kabul Tarihi : 18.04.2022 307

kez çalışmaya başlayanlardan kasıt ilk kez uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak sigortalı olanlardır. Emeklilik için gerekli gün şartları zaman dilimlerine göre 3600 gün, 5000 gün, 7000 gün veya 7200 gün olabilmektedir. Diğer bir şart olan sigortalılık süresi şartı ise 15 yıl, kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıla kadar çıkabilmektedir. Emeklilik şartları ise genel olarak 50 yaşından başlamakta ve kademeli olarak 65 yaşına kadar çıkmaktadır. Şartlar içinde genel olarak önce prim gün sayısı ve sigortalılık süreleri doldurulmakta, geriye yaş şartı kalmaktadır. İşte emeklilik için yaşını bekleyenlere kendi istekleriyle işten ayrılsalar dahi kıdem tazminatı alma hakkı verilmiştir. Ancak çalışma hayatı dinamiktir. İşçiler emekliliklerine kadar birçok işyerinde çalışabilmektedirler. İşyerleri arasındaki mobilite giderek artmaktadır. Çalıştığı işyerinden emeklilik için yaş dışındaki şartları yerine getirerek kendi isteğiyle ayrılan işçiye ilk başta genel olarak sorunsuz bir şekilde kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır. Ancak bu işçilerin emekliliklerine kadar herhangi bir işyerinde çalışma olmaksızın yaşlarını beklemeleri her zaman gerçekleşmemektedir. Öyle öngörülmese veya planlanmasa bile tekrar çalışmaya başlama söz konusu olabilmektedir. Tekrar çalışmaya başladıktan sonra yine emeklilik dışındaki şartların doldurulduğu gerekçesiyle tekrar kıdem tazminatının istenmesi sorununda cevap işçinin iyi niyetinde ve içinde bulunduğu objektif şartlara bağlı olmaktadır. Çalışmamızda anılan şartlar ve iyi niyet durumu ışığında bu sorunun cevabı aranacaktır. 2. KIDEM TAZMİNATININ ŞARTLARI Kıdem tazminatı mevzuatımızda ilk kez 1936 yılında 3008 sayılı İş Kanunu nda kendine yer bulmuştur. Ancak toplumda hayata geçme anlamında kıdem tazminatının özellikle 1475 sayılı İş Kanunu ile uygulanırlılığı artmıştır. 1475 sayılı Kanunun neredeyse bütün hükümleri mülga olsa da 14 üncü maddesi halen yasal olarak geçerliliğini korumaktadır. Kıdem tazminatı da 1475 sayılı İş Kanunun 14 üncü maddesinde yer almıştır. Adı geçen maddede kıdem tazminatı işverence çalışma kıdemi ve ücretine göre işçiye ödenen parasal bir tutar olarak kısaca tanımlanmıştır. Yine aynı maddede kıdem tazminatının şartları da sayılmıştır. Bu şartlar; işçinin haklı olarak işten ayrılma durumunda kalması, işverenin haksız olarak işçiyi çıkarması, işçinin askere gitmesi, işçinin emeklilik veya malullük aylığına veya toptan ödemeye hak kazanması, emeklilik için yaş dışındaki şartların doldurulması ve son olarak 308 MAYIS - HAZIRAN

en az 1 yıl işveren ve işçi arasındaki hizmet sözleşmesinin devam etmesi şartlarından oluşmaktadır. Bu şartlar arasından çalışmamıza konu olan prim gün sayısı ve sigortalılık süresini dolduran işçilerin durumu öne çıkmaktadır. 3. PRİM GÜNÜ VE/VEYA SİGORTALILIK SÜRESİNİ TAMAMLAYARAK KIDEM TAZMİNATI ALINMASI Kıdem tazminatı iş kanunlarında düzenlendiği için iş kanunlarına tabi olanlara tanınan bir haktır. Bu kişiler işveren bünyesinde hizmet akdiyle çalışan işçilerdir. İşveren bünyesinde hizmet akdiyle çalışan işçiler sosyal güvenlik mevzuatında sigortalı olarak anılmaktadırlar. Hizmet akdiyle işverence çalıştırılan işçiler son geçerli sosyal güvenlik kanunu olan 5510 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar. 4/1-(a) lılar olarak anılan bu işçiler daha önce de 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununda düzenlenmişlerdir. Ayrıca belirtmek gerekir ki bahse konu durumda kıdem tazminatı alma hakkı sadece normal bir şekilde emekli olacaklar için tanınmış bir hak olup erken yaşlananlar, yeraltı maden işyerlerinde çalışanlar veya engelliler gibi dezavantajlı durumda olan işçiler için geçerli bir hak değildir. Zaten dezavantajlı kesimde bulunan bahse konu işçiler için ya yaş şartı öngörülmemekte ya da büyük oranda azaltılmaktadır. Sigortalı işçilerin emeklilik şartları 3 ayrı dönemde ilk kez sigortalı olanlar için 3 ayrı kanun hükümünde sayılmıştır. 08.09.1999 öncesi ilk kez işe girenlerin emeklilik şartları 506 sayılı Kanun da, 08.09.1999-30.04.2008 tarihleri arasında ilk kez işe girenlerin emeklilik şartları 4447 sayılı Kanun da, 30.04.2008 tarihinden sonra ilk kez işe girenlerin emeklilik şartları ise 5510 sayılı Kanunda düzenlenmiştir. 3.1. 08.09.1999 Öncesi İşe Girenlerin Emeklilik Şartları 08.09.1999 tarihi öncesinde ilk kez işe giren işçilerin emeklilik şartları 506 sayılı Kanunun 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt benlerinde ve geçici 81 inci maddesinde sayılmıştır. Adı geçen maddelerde hem normal emeklilik şartları hem yaştan emeklilik şartları yer almaktadır. 506 sayılı Kanunun 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt benlerinde hem normal hem yaştan emeklilik şartları bulunmaktadır. Normal emeklilik şartı adı geçen (a) alt bendinde, yaştan emeklilik şartı (b) alt bendinde yer almaktadır. Adı geçen (a) bendinde normal emeklilik şartı 7000 309

prim günü ve kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşının doldurulmasıdır. Adı geçen (b) bendinde yaştan emeklilik şartları ise 4500 prim günü, 25 yıl sigortalılık süresi ve kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşının doldurulmasıdır. 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinde de yine normal emeklilik ve yaştan emeklilik şartları bulunmaktadır. Normal emeklilik şartları adı geçen maddenin birinci fıkrasının (A) ve (B) bentlerinde sayılmaktadır. Bu şartlar arasında; prim gün sayısı 5000 prim gününden başlayıp 5975 prim gününe kadar çıkmaktadır. Sigortalılık süresi kadınlarda 20 yıl ve erkeklerde 25 yıldır. Yaş şartı ise kadınlarda 40 ile 56 yıl arasında, erkeklerde ise 44 ile 58 yıl arasında değişmektedir. Bu şartlar ilk işe giriş tarihine göre kademeli olarak belirlenmektedir. Yaştan emeklilik şartları ise adı geçen maddenin birinci fıkrasının (C) bendinde sayılmaktadır. Bu şartlar; 3600 prim gününü ve 15 yıl sigortalılık süresini doldurmak ve kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşının tamamlamaktır. Prim gün sayısı şartının görüleceği üzere 3600 gün gibi bir rakamda tutulması, çalışmamızın konusunu oluşturan kesim içinde en çok kıdem tazminatı alma hakkını kullanan grubu oluşturmuştur. 3.2. 08.09.1999-30.04.2008 Arası İşe Girenlerin Emeklilik Şartları 08.09.1999-30.04.2008 tarihleri arasında ilk kez çalışmaya başlayan işçilerin emeklilik şartları 4447 sayılı Kanunla getirilmiştir. Adı geçen kanun aslında bir torba kanun olup bahse konu emeklilik şartları 5510 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesine 4447 sayılı Kanun tarafından eklenmiştir. Bu kapsamda normal emeklilik şartı 7000 prim günü ve kadınlarda 58 yaşının, erkeklerde 60 yaşının doldurulmasıdır. Yaştan emeklilik şartı ise 4500 prim günü, 25 yıl sigortalılık süresi ve kadınlarda 58 yaşının, erkeklerde 60 yaşının doldurulmasıdır. Aslında burada 4447 sayılı Kanunla, 506 sayılı Kanun un 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) bendindeki emeklilik şartları aynen devam ettirilmiştir. 3.3. 30.04.2008 Sonrası İşe Girenlerin Emeklilik Şartları 30.04.2008 tarihinden sonra ilk kez çalışmaya başlayanların emeklilik şartları ise 5510 sayılı Kanununu 28 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında sayılmıştır. Bu kapsamda ilk olarak normal emeklilik şartı 7200 prim günü olup kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaştır. 7200 prim gününün doldurulacağı tarihe göre kademeli bir şekilde 01.01.2036 tarihinden itibaren birer yıl artmakta, 01.01.2048 yılı itibariyle de 65 yaşında sabitlenmektedir. 310 MAYIS - HAZIRAN

Yaştan emeklilik koşulları ise aslında 5400 prim günü ve normal emeklilik yaşına 65 yaşını geçmemek üzere 3 e yıl eklenmesiyle bulunan yaştan oluşmaktadır. Bu arada yaştan emeklilikte 30.04.2008 01.01.2016 tarihleri arasında 4600 prim gününden başlayarak her yıl 100 er gün artarak 01.01.2016 tarihinden itibaren 5400 prim gününe çıkan bir kademeli geçiş şartı da bulunmaktadır. Dikkat edileceği üzere 30.04.2008 tarihinden sonra ilk kez çalışmaya başlayan işçilerde emeklilik için sigortalılık süresi şartı kaldırılmıştır. 4. PRİM GÜNÜ VE/VEYA SİGORTALILIK SÜRESİNİ TAMAMLAYARAK KIDEM TAZMİNATI ALMA HAKKININ BİRDEN FAZLA KULLANILIP KULLANILAMAYACAĞI Kıdem tazminatının asıl düzenlendiği yer olan 1475 sayılı İş Kanunu nun 14 üncü maddesinde çalışmamıza konu olan hakkın kaç kez kullanılabileceği ile ilgili bir hüküm yer almamaktadır. Bu nedenle diğer genel hükümlere bakılması gerekmektedir. Medeni Kanun da konuyla ilgili hukuki ilkeler bulunmaktadır. yine bu konuda her işçinin içinde bulunduğu şartlar ayrı ayrı objektif olarak değerlendirilmelidir. Uygulamada bu hakkın bir kez kullanılabileceği veya birden çok kullanılabileceği şeklinde ikiye ayrılmış görüşler bulunmaktadır. 4.1. Kıdem Tazminatı Alma Hakkının Bir Kez Kullanılabileceği Görüşü Kıdem tazminatını düzenleyen 1475 sayılı Kanun da çalışmamıza konu olan hak belirtilmiştir. ancak bu hakkın birden fazla kullanılabileceği ile ilgili hüküm bulunmamaktadır. Bu hakkın bir kez kullanılabileceğini esas alan görüş Kanun maddesindeki hükme sıkı sıkıya sarılmaktadır. Buna göre işçi çalışma hayatında çalışmaktan yorgun düşmüştür. Artık dinlenmeye geçmek istemektedir. Ancak emeklilik için yaş dışındaki şartları doldurmasına rağmen emeklilik yaşını henüz doldurmamıştır. Bu işçi işyerinden artık yorulduğu ve emeklilik yaşını bekleyeceği gerekçesiyle kendi isteğiyle ayrılmaktadır. İşçi bu şekilde işten ayrılmış ve kıdem tazminatını almıştır. Ancak işçinin sonradan başka bir işyerinde çalışmaya başlaması ilk belirttiği duruma zıtlık arz etmektedir. Bu işçinin yaşı beklemek gerekçesiyle kıdem tazminatı alma hakkı artık kalkmıştır. Bu görüş dürüstlük ilkesine de sıkı sıkıya bağlıdır ve dar bir çerçevede meseleyi yorumlamaktadır. 311

Yargıtay ın bu konudaki bir kararına göre, Normal tahsis amaçlı emeklilik ya da yaş hariç emeklilik koşullarının oluşması halinde ayrılmalardan doğan kıdem tazminatı hakkı bir kez kullanılabilecek haklardandır. İşçi bu hakkı bir kez kullandığında bir sonraki çalışma dönemi için bu düzenlemelere dayanarak tekrar kıdem tazminatı isteyemez. Bu itibarla Mahkemece yapılacak iş, dava dışı şirketin 21/5/2013 tarihli yazısı hakkında davacının beyanını alıp önceki çalıştığı bu şirketten ayrılış şekli ve tazminat alıp almadığı açıklattırılıp gerekirse ilgili şirketten ödeme belgeleri isteyip davacının 1475 sayılı Kanunun 14/5. maddesinde belirtilen hakkı daha önce kullanıp kullanmadığını netleştirip sonuca göre karar vermektir denilmektedir.( https://karararama. yargitay.gov.tr/yargitaybilgibankasiistemciweb/pf/sorgula.xhtml, Erişim 24.01.2022) Görüldüğü üzere yaş dışındaki şartların sağlanmasıyla kıdem tazminatı alma hakkının sadece tek seferlik bir hak olduğu açıkça belirtilmiştir. 4.2. Kıdem Tazminatı Alma Hakkının Birden Çok Kez Kullanılabileceği Görüşü Sanayi devrimi zamanlarında aynı işyerinden emekli olmak sıkça görülmekteydi. Hatta büyük fabrikaların işyeri bünyesi içinde kendi emeklilik sistemleri mevcuttu. Sıklıkla çalışmaya başlanan işyerinden emekli olunmaktaydı. Ancak çalışma hayatında çok şey değişmiştir. Sektörler çeşitlenmiş, ulaşım ve haberleşme gelişmiş, işyerleri de eski büyük fabrikalardan, daha küçük sayısız organizasyonlara dönüşmüştür. İşyerlerinin sayısının artması ile işyerleri ve mekanlar arasındaki mobilite de artmıştır. Yapılan araştırmalar çalışanların neredeyse 3/4 ünün çalışıyorken iş değiştirmeyi düşündüğünü, bir işyerinde genç işçilerin ortalama 3 yıl, ileri yaşlara sahip işçilerin ise ortalama 11 yıl çalıştığını göstermektedir.( Career Builder, Aday Araştırması, 2012) Kısaca işyeri değiştirmek çalışma hayatının bir gerçeği haline gelmiştir. Kıdem tazminatını düzenleyen kanun maddesinde emeklilik için yaş dışındaki şartları doldurma halinde kıdem tazminatı alma hakkının sayısıyla ilgili hüküm yer almamaktadır. Ancak bilindiği üzere iş hukukunda işçiyi koruma ilkesi yer almaktadır. Çalışmamıza konu olan bu hakkın birden çok kullanılabileceği görüşü bu noktada işçiyi koruma ilkesine dayanmakta ve meseleyi geniş bir çerçevede ele almaktadır. Anılan görüşe göre birden çok kez bahse konu hak kullanılabilmektedir. Önemli olan şekli kuralların 312 MAYIS - HAZIRAN

sağlanmasıdır. İşçi SGK dan emeklilik için yaşı beklediği şeklindeki yazıyı işverene ibraz edip istifa ettikten sonra işveren kıdem tazminatını işçiye ödemek zorundadır. 4.3. Dürüstlük İlkesi Dikkate alınması gereken hukuki kriter dürüstlük ilkesidir. Dürüstlük ilkesinin diğer adı hakkın kötüye kullanılmamasıdır. Bu ilke halen yürürlükteki 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu nun 2 nci maddesinde yer almaktadır. Dürüst Davranma başlıklı adı geçen maddede Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır. Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz denilmektedir. Konuyla ilgili olarak aynı kanunun İyiniyet başlıklı 3 üncü maddesinde ise Kanunun iyiniyete hukukî bir sonuç bağladığı durumlarda, asıl olan iyiniyetin varlığıdır. Ancak durumun gereklerine göre kendisinden beklenen özeni göstermeyen kimse iyiniyet iddiasında bulunamaz. hükmü bulunmaktadır. Bu iki hukuki ilke iş kanunundaki uygulamalarda da geçerlidir. İş kanunundaki şartları dolanma amacı sadece işverenlere has değildir. İşçilerin de kendi aleyhlerine sonuç doğuracak durumlarda kanuni hükümleri dolanmaya çalıştıkları sıklıkla yargı süreçlerinde görülmektedir. İşçinin aslında başka işyerinde çalışmak amacındayken mevcut işinden istifa etmesi gerekirken bu durumunu emeklilik için yaş dışındaki şartları doldurarak kıdem tazminatı alma kapsamına sokmaya çalışması buna örnektir. Yine işyerinde yaptığı hırsızlığın sonraki ay yapılacak sayımda ortaya çıkacağını anlayan işçinin emeklilik için yaş dışındaki şartları doldurarak istifa edip kıdem tazminatı alması dürüstlük ilkesine aykırılığa örnektir. 5. SONUÇ Kayıtlı istihdamın 2000 li yıllara girerken hiç olmadığı kadar artışıyla beraber günümüzde artık emeklilik için gerekli prim günü ve sigortalılık süresini dolduranların sayısı bir hayli artmıştır. Bu kesim emeklilik için yaş şartını beklemektedir. İşte tam da bu nedenle halen çalışıyorken işten ayrılan işçiler için kıdem tazminatı alma hakkı bulunmaktadır. Bu hakkın bir kez kullanılarak kıdem tazminatı alındıktan sonra, işçinin tekrar girdiği başka bir işyerinden de emeklilik yaşını beklemek için istifa ettikten sonra kıdem tazminatı hak edip edemeyeceği çalışma hayatında tartışmalı konulardandır. Meseleyi dar bir bakış açısıyla ele alan görüş bu hakkın sadece bir kez kullanılabileceğini 313

savunmaktadır. Bu görüş işçinin samimiyetinin olması gerektiğini, işten ayrılışın emekliliği beklemek için yapıldığını esas almaktadır. Diğer görüş ise işçinin bu hakkı sonradan çalıştığı işyerlerinde de kullanabileceği yönündedir. İş hukukundaki işçinin korunması ilkesine sırtını yaslayan bu görüşe göre işçinin emeklilik için gerekli prim günü ve sigortalılık süresini doldurduktan sonra istifa ederek kıdem tazminatı istemesinde sayısal bir engel olmamalıdır. Burada işçinin niyetini sorgulamaktan ziyade şekli gerekliliklerin sağlanması yeterli olmalıdır. Bu iki farklı görüş karşısında katıldığımız kendi görüşümüz ise dürüstlük ilkesine uygunluk olup dürüstlük ilkesine aykırı bir durum olmaması kaydıyla bu hakkın birden fazla kez kullanılabileceği şeklindedir. Burada işçinin amacı irdelenmeli, samimiyeti sorgulanmalı, dürüstlük kuralına sıkı sıkıya riayet edilmelidir. İşçinin gerçekten emeklilik için gerekli prim gününü ve sigortalılık süresini doldurduktan sonra işten ayrılmadan önce en azından dinlenmek için olmasa bile bir müddet de olsa çalışmayı amaçlamamış olması gerekmektedir. Aksi taktirde çalıştığı işyerinde 1 yılı dolduran işçiler için bu hak alışkanlık haline gelecek, işyerindeki oturmuş çalışma düzenine ve çalışma barışına da olumsuz etki yapacaktır. Yine niyeti farklı olan işçilerin sonradan aleyhlerine oluşacak durumdan önce kıdem tazminatı almalarıyla İş Kanunu nu dolandıkları durumlar olacaktır. KAYNAKÇA 1475 Sayılı İş Kanunu (1971,25 Ağustos). Ankara: Resmî Gazete (Sayı: 13943) 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu (1999, 25 Ağustos). Ankara: Resmî Gazete (Sayı: 23810) 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu (1964, 17 Temmuz). Ankara: Resmî Gazete (Sayı: 11766) 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (2006, 31 Mayıs). Ankara: Resmî Gazete (Sayı: 26200) Career Builder, Aday Araştırması, 2012 Dursun Ateş, S.(2021). 25 Yıl Sigortalılık Süresi ve 4500 Prim Ödeme Gününü veya 7000 Prim Ödeme Gününü Tamamlayarak İş Sözleşmesini Fesheden İşçilerin Kıdem Tazminatı Almak Sureti ile İşten Ayrılması. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 29( 1), 537-579 314 MAYIS - HAZIRAN

Yargıtay 9.HD. (07.03.2016). E. 2014/33390, K. 2016/4940.Erişim Adresi: https://karararama.yargitay.gov.tr/yargitaybilgibankasiistemciweb/pf/ sorgula.xhtml Erişim Tarihi: 24.01.2022 Mülayim, Baki Oğuz(2018). 15 Yıl Sigortalılık Süresi Ve 3600 Prim Ödeme Gününü Dolduranların İşten Ayrılmalarında Kıdem Tazminatı Talep Edebilmesi. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 13, ( 1), 37-70 Subaşı, İ. ve Kabakçı, M. (2018). 15 YIL + 3600 Gün = Kıdem Tazminatı?. İş ve Hayat Dergisi. 4(8), 118-134 315