Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi



Benzer belgeler
TiC-Co Esaslı Çizici Kalem Karakterizasyonu

Kompozit Malzemeler Metal Matrisli Kompozitler

TOZ METALURJİSİ Prof.Dr. Muzaffer ZEREN

ÇİNKO KATKILI ANTİBAKTERİYEL ÖZELLİKTE HİDROKSİAPATİT ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU

Yoğun Düşük sürünme direnci Düşük/orta korozyon direnci. Elektrik ve termal iletken İyi mukavemet ve süneklik Yüksek tokluk Magnetik Metaller

NiO / YSZ (YİTRİYA İLE KARARLI HALE GETİRİLMİŞ ZİRKONYA) SERAMİKLERİN KIRILMA TOKLUĞUNA MİKRO YAPININ ETKİSİ

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN

NANO KURġUN ÜRETĠMĠ VE KARAKTERĠZASYONU

KROM KATKILI ALUMİNANIN ENJEKSİYON KALIPLAMA İLE ŞEKİLLENDİRİLMESİ

Mert KILINÇ, Göknur BAYRAM. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, 06531, ANKARA ÖZET

BOR KATKILI HİDROKSİAPATİT ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU

HYDROTERMAL YÖNTEMİYLE NİKEL FERRİT NANOPARTİKÜLLERİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU

Ön Söz vii Kitabın Türkçe Çevirisine Ön Söz Çevirenin Ön Sözü 1 Sinterleme Bilimine Giriş 2 Sinterleme Ölçüm Teknikleri xiii

İNTERMETALİK MALZEMELER. Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR (DERS NOTLARI-4)

MİKRODALGA YÖNTEMİYLE NİKEL FERRİT NANOPARTİKÜLLERİN SENTEZİ VE KARAKTERİZASYONU

MMM291 MALZEME BİLİMİ

DOKUMA BAZALT-CAM VE FINDIK KABUĞU TAKVİYELİ POLİMER KOMPOZİTLERİNİN EĞİLME DAYANIMI VE ISI GEÇİRGENLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Yrd. Doç. Dr. Şeniz R. KUŞHAN AKIN EĞİTİM Doktora, Yüksek Lisans, Lisans, İŞ TECRÜBESİ Yrd. Doç. Dr., Bilimsel Programlar Başuzmanı,

SÜPERALA IMLAR. Yüksek sıcaklık dayanımı

Kompozit Malzemeler. Tanım:

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.

Chapter 9: Faz Diyagramları

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR

METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010

Döküm Prensipleri. Yard.Doç.Dr. Derya Dışpınar. İstanbul Üniversitesi

Kompozit Malzemeler. Tanım:

Tozların Şekillendirilmesi ve Sinterleme. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU

Borlama İşleminde Kullanılan Bor Tozu Tane Boyutunun Kaplama Tabakası Üzerine Etkisi

2xx SERİSİ ALÜMİNYUM ALAŞIMLARINDA Ag İLAVESİNİN MUKAVEMETE ETKİSİ

Farklı Karıştırma Teknikleri ve Başlangıç Maddelerinden Sentezlenmiş Hidroksiapatit Tozunun Özelliklerinin İncelenmesi

THE EFFECT OF SINTERING PERIOD ON THE WEAR RESISTANCE OF AlMgSi-SiC P COMPOSITES PRODUCED BY POWDER METALLURGY METHOD

Çift Fazlı Paslanmaz Çeliklerde Yaşlandırma Koşullarının Mikroyapı Özellikleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AŞIRI PLASTİK DEFORMASYON METOTLARININ ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ MEKANİK ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ

TOZ METALURJİSİ Prof.Dr.Muzaffer ZEREN

METAL MATRİSLİ KOMPOZİT ÜRETİMİ İÇİN SiC İÇERİKLİ ÖN ŞEKİL ÜRETİMİ

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

TOZ MALZEME TEKNOLOJİSİ-10. Yrd. Doç. Dr. Nuray Canikoğlu

Borlama Süresinin Düşük Karbonlu Mikro Alaşımlı Çeliklerin Sertlik Değerleri Üzerine Etkisi

İmal Usulleri 2. Fatih ALİBEYOĞLU -4-

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MALZEME BİLİMİ VE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ PROGRAMI

matris: a (Mo) (sünek) woven fibers cross section view fiber: g (Ni 3 Al) (kırılgan)

matris: a (Mo) (sünek) woven fibers cross section view fiber: g (Ni 3 Al) (kırılgan)

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. fatihay@fatihay.net

Toz Metalurjik Malzemeler. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi

MALZEME BİLİMİ Güz Yarıyılı Kocaeli Üniversitesi Ford Otosan Ġhsaniye Otomotiv MYO. Yrd. Doç. Dr. Egemen Avcu

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMM 302 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI-I ÖĞÜTME ELEME DENEYİ

Yrd. Doç. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Araş. Gör. Taha Yasin EKEN

Çentik Açma (Charpy Test Numunesi) 5 TL / Numune 1 gün DİNAMİK LABORATUVARI * TS EN ISO 148-1:2011 TS EN ISO 148-1:2011 TS EN ISO 9016:2012:2013

DÜŞÜK SICAKLIK STRESİ

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR


formülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir.

EN madde 8.2 Fracture toughness (Klc) EN madde 8.4 Fatique Test

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

Magnezyum-Yitriyum-Florür Katkı Sistemiyle Silisyum Nitrür Tozlarının Sinterlenmesi

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi

TAKIM ÇELİKLERİ İÇİN UYGULANAN EROZYON İŞLEMLERİ

Kompozit Malzemeler. Polimer kompozit malzemeler reçine (Matrix) ve takviye (Reinforcement) bileşenlerinden oluşur.

HİDROKSİAPATİT NANOPARÇACIKLARININ SENTEZİ

İki malzeme orijinal malzemelerden elde edilemeyen bir özellik kombinasyonunu elde etmek için birleştirilerek kompozitler üretilir.

Tozların Şekillendirilmesi ve Sinterleme Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU

TiO 2 KATKILI ALUMİNA ÜRETİMİ-ENJEKSİYON KALIPLAMA

MİKRO FREZELEME İŞLEMİNDE KESME KOŞULLARININ TAKIM AŞINMASI VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Metallerde Döküm ve Katılaşma

Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir:

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Ortalama Yıl

BURSA TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ DOĞA BĠLĠMLERĠ, MĠMARLIK VE MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ

1. YARIYIL / SEMESTER 1

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

Faz ( denge) diyagramları

Laboratuar - BU TABLO ÖĞRENCİ İŞLERİ OTOMASYON SİSTEMİNDEN AKTARILACAKTIR.

ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ MADEN VE CEVHER HAZIRLAMA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MİNERAL KARAKTERİZASYONU LABORATUVARI CİHAZ KATALOĞU

OPTİK MALZEMELER ARAŞTIRMA GRUBU. Metal Oksit Nano Parçacıkların 3. dereceden Doğrusal Olmayan Optik Özellikleri. Tuğçe YİĞİT

ELASTİK PLASTİK. İstanbul Üniversitesi

ÇELİKLERİN VE DÖKME DEMİRLERİN MİKROYAPILARI

Yrd. Doç. Dr. Şeniz R. KUŞHAN AKIN EĞİTİM Doktora, Yüksek Lisans, Lisans, İŞ TECRÜBESİ Yrd. Doç. Dr., Bilimsel Programlar Başuzmanı,

MalzemelerinMekanik Özellikleri II

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi

Uç kalitesi. Basınca dayanıklı. Eğilmeye dayanıklı. Isıya dayanıklı. Sürtüne aşınmasına dayanıklı. Kimyasal reaksiyonlara dayanıklı.

ALUMİNA DESTEKLİ MFI TİPİ ZEOLİT MEMBRANLARIN TEK GAZ GEÇİRGENLİK ÖLÇÜMÜYLE KARAKTERİZASYONU

Bölüm 5: X-ışınları Difraksiyonu ile Kalıntı Stres Ölçümü

AŞINDIRICI PARTİKÜL KARIŞIMLARININ Ti6Al4V ALAŞIMININ KATI PARTİKÜL EROZYON DAVRANIŞINA ETKİLERİ

İmal Usulleri. Döküm Tekniği

Gaz. Gaz. Yoğuşma. Gizli Buharlaşma Isısı. Potansiyel Enerji. Sıvı. Sıvı. Kristalleşme. Gizli Ergime Isısı. Katı. Katı. Sıcaklık. Atomlar Arası Mesafe

Sayı 31, Ağustos 2013 ISSN GELENEKSEL MULLİT/ZİRKONYA KOMPOZİT SENTEZİNE KOLEMANİT VE TİNKAL İN ETKİSİ

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 2 Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Basma ve sertlik deneyleri

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ

ÖZGEÇMİŞ VE YAYINLAR

B 4 C /Al KOMPOZİTLERİN TAKVİYE HACİM ORANINA BAĞLI OLARAK ABRASİF AŞINMA DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği

İMALAT YÖNTEMİ SEÇİM DİYAGRAMLARI

MMM291 MALZEME BİLİMİ

KARBON ELYAF TAKVİYELİ POLİAMİT 6 KARMALARIN ISIL VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ DERS/MODÜL/BLOK TANITIM FORMU. Dersin Kodu: MME 5048

BÖHLER K460 OSMANLI ALAŞIMLI ÇELİKLER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Başlıca Çelik Özelliklerinin Karşılaştırılması

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 1 Deformasyon ve kırılma mekanizmalarına giriş

GRANÜL BOYUT DAĞILIMININ GRANİT KARO ÜRÜN ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ. Z.Bayer 1,3, N.Ay 1, N.Erginel 2

Transkript:

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Afyon Kocatepe University Journal of Science and Engineering AKÜ FEMÜBİD 14 (2014) OZ5760 (375-380) AKU J. Sci. Eng. 14 (2014) OZ5760 (375-380) Tetragonal Zirkonya Katkılı Cr 3 C 2 -NiCr Sermet Kompozitlerin Karakterizasyonu ve Mekanik Özellikleri Ali ÖZER, Yahya Kemal TÜR Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Bölümü, 41400, Gebze-Kocaeli-Türkiye E mail: aozer@gyte.edu.tr Geliş Tarihi: 24.10.2012; Kabul Tarihi: 11.11.2013 Anahtar kelimeler 3Y-TZP SEM Organik-Sterik Yakalama Sinterleme Kırılma Özet Sermetler yaygın olarak kesici takım ucu olarak kullanımlarıdır. Buna yönelik ticari markalar da farklı isimler altında patentlenmiş ve kullanıma sunulmuştur. Bu çalışmada, tetragonal zirkonya katkılı Cr 3 C 2 - Ni(Cr) sermetlerin sinterlenme davranışları ve bu katkıların mekanik özelliklere etkileri incelenmiştir. Sinterlenme davranışlarının belirlenmesi için üç farklı sıcaklıkta kinetik çalışmaları yapılmış ve oluşan fazlar XRD ve SEM ile incelenmiştir. Katkıların mekanik özelliklere etkisini incelemek için elastik modül, sertlik ve kırılma tokluğu deneyleri yapılmıştır. Elde edilen veriler ışığında, sinterleme sıcaklığı 1300 C olarak belirlendi. Elastik modül, sertlik ve kırılma tokluğu değerleri de 1300 C'de yapılan sinterleme sonucunda %2 3Y-TZP katkılı sermette sırasıyla 307 GPa, 10.5 GPa ve 12.1 MPa. m olarak belirlenmiştir. Characterization and Mechanical Properties of Tetragonal Zirconia Reinforced Cr 3 C 2 -Ni(Cr) Cermet Composites Key words 3Y-TZP SEM Organo-Steric Entrapment Sintering Fracture Abstract Cermets are widely used in cutting tool industry. Commercial brands are also usable under different patents. In this study, the effect of 3Y-TZP reinforcements on the sintering behaviors and mechanical properties of Cr 3 C 2 -Ni(Cr) cermets were investigated. Sintering kinetics were studied by sintering at three different temperatures and formed phases were evaluated by XRD and SEM analysis. To investigate the effect of reinforcement on the mechanical properties, the elastic modulus, hardness and fracture toughness experiments were carried out. 1300 C was found as sintering temperature from sintering kinetic studies. Elastic modulus, hardness and fracture toughness values were found as 307 GPa, 10.5 GPa and 12.1 MPa. m, respectively. Afyon Kocatepe Üniversitesi 1. Giriş Bir sermet, seramik (ser) ve metal (met) malzemelerden oluşmuş bir kompozit malzemedir. Genellikle bir seramiğin yüksek sıcaklık direnci, sertlik gibi özellikleriyle bir metalin plastik olarak deforme edilebilme özelliklerinin optimal bir birleşimi şeklinde dizayn edilirler. Malzemenin fiziksel yapısına ve istenilen özelliklere göre sermetler aynı zamanda metal matris kompozitler de olabilir, fakat sermetlerin genellikle metal hacim oranı %20 yi geçmez (Zhang 1993; PASTOR 2007). Tungsten karbür kobalt bağlayıcı fazla sinterlenerek en yaygın kullanılan sermettir. WC-Co ın en önemli dezavantajı yüksek kesme hızlarından kaynaklanan yüksek sıcaklıklarda (600 C civarında) Co nun oksitlenmesi ve WC nin bozunması ile WC-Co bütünlüğünün bozulmasını takiben ani kırılma ile aşındırıcı ucun işlevini kaybetmesidir (Tracey 1992). Yüksek sıcaklık korozyon direnci Co dan daha yüksek olan Ni veya alaşımlarının kullanımı ise WC nin ıslatma özellikleri açısından sorun teşkil etmektedir. Bununla beraber geleneksel yöntemlerle WC nin Co ile birlikte bile görece yüksek sıcaklıklarda (1500-1600 C) sinterlenebiliyor olması da yüksek enerji tüketimiyle mühendislik olarak uygun olmamaktadır (Tracey 1992; Upadhyaya 2001). Bu durum araştırmacıları daha düşük sıcaklıkta sinterlenebilen ve sertlikmukavemet-kırılma tokluğu-aşınma direnci

değerleri WC-Co ya görece olarak benzer olan başka malzemeleri araştırmaya yöneltmiştir. WC-Co a tane inceltici olarak ilave edilen Cr 3 C 2 de yüksek ergime noktası sahip, yüksek sıcaklık korozyon direnci olan, sert, yüksek mukavemetli ve Ni metali ve/veya Ni(Cr) alaşımı ile ıslatma açısı çok düşük olan bir refrakter karbürdür. Yapılan çalışmalarda geleneksel yöntemlerle toz metalürjisinden üretimde sinterleme sıcaklığı 1300-1400 C civarında bulunan Cr 3 C 2 -Ni(Cr) sermetlerinin sertlik-mukavemet-kırılma tokluğuaşınma direnci değerleri WC-Co ın biraz altında kalmasına rağmen ekonomik üretilebilirlik açısından önem arz etmektedir (Tracey 1992; C-D. QIN 1993; Upadhyaya 2001). Krom karbür, bir metalin yüzeyine kaplandığında, yüzeye hem aşınma hem de korozyon direnci verir ve bu özelliğini yüksek sıcaklıklarda da sürdürür. Bu tip kaplama uygulamaları için en sert ve genelde en çok kullanılan kompozisyonu Cr 3 C 2 dir (Lide 1998). 2. Materyal ve Metot Bu çalışmada kullanılacak olan ticari Cr 3 C 2, Ni, Cr tozları Atlantik Mühendislik Ltd.Şti, NJ, ABD den satın alınmıştır. Tozların ortalama boyutları, Malvern Hydro 2000 cihazında lazer parçacık boyut analizi ile sulu olarak belirlenmiş ve Cr 3 C 2, Ni, Cr için sırasıyla 4,5 µm, 8 µm ve 4 µm olarak bulunmuştur. Cr 3 C 2 tozuna yapılan parçacık boyut analizinde d 10 =2 µm, d 50 =4,5 µm ve d 90 =11 µm bulunmuştur. Toz içindeki daha büyük parçacıkları da uygun boyuta getirmek ve daha homojen toz boyut aralığına ulaşarak, teknik seramiklerin başlangıç toz boyutu olan 1-2 µm arası boyuta indirmek için Cr 3 C 2 tozuna kuru değirmenleme uygulanmıştır. 2 saatlik değirmenleme sonucunda ortalama toz boyutunun d 10 =1,3 µm, d 50 =1,7 µm ve d 90 =2,3 µm olacak şekilde indiği görülmüştür. Katkı malzemesi olarak kullanılacak toz ise, tetragonal ZrO 2 idi. Gülgün ve Kriven tarafından bulunup uygulanan ve polimerle sterik yakalama olarak adlandırılan metodla laboratuarlarımızda sentezlenmiş ve kullanılmıştır (Lee and Kriven 1998; Kriven, Rosczyk et al. 2003). Bu metod hemen hemen tüm oksit ve karışık oksit tozların sentezi yapılabilecek şekilde kullanılmaktadır (Gulgun, Nguyen et al. 1999; Nguyen, Lee et al. 1999). Yapılan TG/DTA analizleri ile kalsinasyon-polimer uzaklaştırma deneyleri sonucu elde edilen X ışınları deseni verilerinin de ışığında, her iki faz için polimerin tamamen uzaklaştırıldığı, ağırlık kaybının olmadığı, kristallerin tam olarak belirgin hale geldiği, piklerde herhangi bir kamburluk gözlenmeyen, sıcaklık 1000 C olarak belirlenmiştir. Bu nedenlerden dolayı bu çalışmada, her iki kristal yapı için de 1000 C de kalsine edilen ve ortalama 40 nm birincil kristal boyutuna sahip tozlar kullanılmıştır. Katkı olarak kullanılacak nano tetragonal ve kübik tozların üretimi ve karakterizasyonundan sonra ana kompozisyona eklenmesinde geleneksel toz metalurjisi ile üretim yöntemi uygulanmıştır. Sinterlenen sermet numunelerin yüzeyleri 9 mikron altına parlatılıp faz analizleri XRD ile yapılmıştır. Yüzeyleri 1 mikron altına parlatılıp ayna görünümü kazanan numunelerin yüzey morfolojileri SEM-BEC ile belirlenmiştir. Yoğunlukların belirlenmesinde Arşimet metodu kullanılmıştır. Mekanik özellik ölçümleri için dinamik elastik modül (GrindoSonic Mk5), Vickers mikro sertlik (Instron Wolpert Testor 2100) ve tek kenardan çentikli kırılma tokluğu (Instron 5569 Universal Test Cihazı) testleri seçilmiş ve uygulanmıştır. Tek kenardan çentikli kırılma tokluğu için destek mesafesi 20 mm olarak belirlenmiş, çentik açıklığı yüksekliğin %30-%40 ı arasında tutulmuştur. Dinamik elastik modül için ASTM E1876 standardından yararlanılmıştır. Kırılma tokluğu deneyleri Mecholsky (2007) nin önerdiği formülle hesaplanmıştır (Mecholsky 1993). 2 3 4 ( 1.93 3.07q + 14.53q 25.11q 25.80q ) 3. F. l. a K IC = + 2 2. b. h Burada; F, uygulanan yükü (N), l, destekler arası mesafeyi (mm), b, numune genişliğini, h, numune yüksekliğini a, mm cinsinden kenardan açılan çentik yüksekliğini; q ise a/h yani çentik yüksekliğinin numune yüksekliğine oranını belirten, K 1C yi kalınlıktan bağımsız hale getiren birimsiz bir parametreyi temsil etmektedir. AKÜ FEMÜBİD 14 (2014) OZ5760 376

3. Bulgular Şekil 1'de üç farklı katkı oranındaki sermetlerin 1300 C'de sinterlenmesinden elde edilen XRD deseni görülmektedir. Şekil 1. Farklı katkı oranlarına sahip sermetlerin 1300 C'de sinterlenmesinden elde edilmiş XRD deseni Şekil 1 de ise 1300 C de sinterlenmiş-yoğunlaşmış ve ağırlıkça %2, %4 ve %8 3Y-TZP içeren sermetlerin XRD desenlerinin bir karşılaştırması görülmektedir. Artan ZrO 2 oranı ile yapıda oksit faz miktarında belirgin bir artış meydana gelmiştir. Bununla beraber Cr 3 C 2 piklerinin şiddetleri de Cr 7 C 3 piklerinin benzer açılarda olmalarından böylece üst üste çakışmış olmasından dolayı düşmüş fakat genişlemiştir. Artan Cr 7 C 3 miktarı ile Ni nin oda sıcaklığında dahi bu fazda ağırlıkça %6 çözünürlüğü bulunduğundan, sistemdeki göreceli miktarında bir düşüş olmuş ve Ni nin ikincil piklerinin şiddetinde azalma (51,8 (2θ)) görülmüştür. Şekil 2a da 1260 C de 30 dak süre ile sinterlenmiş numunenin SEM yüzey fotoğrafı görülmektedir. Metal bağlayıcı fazın, ZrO 2 ile yaptığı ötektik sonucu ergimesi ve/veya viskozitesinin düşmesi ile tane aralarında bağlayıcı olarak davrandığı görülmektedir. Çözünme-yeniden çökelme mekanizması ile sıvı fazdan büyüyen taneler bulunmakta fakat tanelerin birbirlerine değerek (faceted) büyüdüğü bölgelerde metal fazın üç boyutlu ağ yapısının henüz kurulamadığı ve boşlukları dolduramadığı görülmektedir. Şekil 2. %2 3Y-TZP katkılı sermetlerin a) 1260 C, b) 1300 C, c) 1350 C, d) 1400 C'de sinterlenmesinden elde edilen numunelerin geri saçınımlı elektronlarla inceleme modunda SEM görüntüleri. Sıcaklığın artmasıyla metal bağlayıcı faz eriyip viskozitesinin aniden düştüğü, sinterleme için itici güç olan tane sınırını azaltma eğilimiyle, malzemede hızlı bir yoğunlaşma gözlendiği düşünülmektedir. Bu sıcaklıkta sinterlenen numunelerde ortalama göreceli yoğunluk %98,5 ±0,5 değerindedir. Sıvı fazın sinterlemeye bu kadar hızlı katkı sağlaması ile bazı taneler sıvı faz içinde, katkı yapılan zirkonyanın da tane büyümesini engelleyici etkisiyle, izole halde kalmış ve ortalama tane boyutunun artmasına engel olmuştur. Zirkonya parçacıkları bu aşamada çok büyümemiş ve küçük taneli karbür yapısının oluşumunda önemli rol oynamışlardır. Karbür taneleri anizotropik büyüme eğiliminde olduklarından ve sıvı fazda rahat hareket edebildiklerinden, başka bir tane ile karşılaştıklarında uygun şekilde bir araya gelerek daha da büyük/anizotropik taneler oluşturabilirler. Gözenekler daha çok ZrO 2 nin yoğun olduğu bölgelerde görülmüş, bunun sebebinin de ZrO 2 nin sinterlenme-yoğunlaşma esnasında ve soğuma sırasında nikel ve karbür fazdan daha çok çekerek etrafında boşluk bırakması olduğu düşünülmektedir. Zirkonya öbekleri şeklinde kümelenen zirkonya nano tozlar, kendi içlerinde sinterlenerek bazı bölgelerde nikel bağlayıcı fazdan bazı bölgelerde ise tane sınırında öbeklendiği karbür fazdan ayrılma şeklinde gözenek oluşumuna sebep olmuşlardır. AKÜ FEMÜBİD 14 (2014) OZ5760 377

Şekil 2.c'de 1350 C de viskozitenin daha da düşmesi ile sıvı bağlayıcı faz sayesinde, kapiler etki ile boşluklar doldurulup gözeneklerin elimine edilmesine devam edilmiştir. Yoğunluk bu aşamada teorik yoğunluğa çok yakın hesaplanmıştır, fakat ölçümde kapalı gözenekler hesaba katılamadığı için %0,5 lik bir yanılma payı vardır. Bu sıcaklıkta göreceli yoğunlukların %99 seviyesinde olduğu hesaplanmıştır. Sıvı fazdan büyüyen karbür taneleri, birbirilerine daha çok temas ederek daha büyük tane sınırı alanları oluşturmuş, tane sınırı alanlarının azalması ile sinterlemenin itici gücü de azalmaya başlamıştır. Şekil 2d'de görülen 1400 C'de sinterlemede ise SEM-EDS analizlerinde de belirlendiği üzere saf Cr 3 C 2 'yi temsil eden koyu gri fazların ve Cr 3 C 2 +Ni fazını temsil eden açık gri fazların aşırı büyüdüğü görülmüştür. Zirkonya tozların da tane aralarında ve beyaz renkteki metal faz içerisinde aglomere olduğu ve kendi içinde sinterlenerek büyüdüğü tespit edilmiştir. Şekil 3'den görüldüğü üzere 1300ºC de karbür tanelerin boyutlarının ve narinlik oranlarının 1350ºC de sinterlenmiş numuneye göre küçük olduğu görülmektedir. Bununla beraber ağırlıkça %8 oranında 3Y-TZP topaklarının boyutlarının da 1300ºC de daha küçük ve dağılımının daha homojen olduğu söylenebilir. Artan sıcaklıkla tane boyutu ve narinlik oranında artış görülmüştür. Bunun sebebinin de 3Y-TZP tanelerinin kendi içlerinde yoğunlaşmaları ve sıvı fazda daha hızlı taşınabilmelerinden dolayı boyutlarında artışla birlikte artık dağılımın homojen olmadığı düşünülmektedir. 3Y-TZP nin homojen dağılımı 1300ºC de görüldüğü üzere, karbür fazın büyümesini engelleyici görev yapmaktadır. 3Y-TZP tanelerinin birleşip yoğunlaşması ile Şekil 3b'de karbür tanelerinin aralarında yer alan, metal faz ve seramik fazdan farklı kontrasta sahip 3Y-TZP partikülleri, 2-3 µm boyut aralığına ulaşmıştır. Bu durum katkı tozunun, karbür tanelerinin büyümesini engelleyici rolünün azaldığını göstermektedir. Şekil 3. %8 3Y-TZP katkılı sermetlerin a) 1300 C, b) 1350 C'de sinterlenmesinden elde edilen numunelerin geri saçınımlı elektronlarla inceleme modunda SEM görüntüleri. Nitekim aşırı büyümeyi tetikleyen yüksek sıcaklık ve sıvı faz ile gerek kendinden küçük komşu taneleri kendilerine katarak (harcayarak) gerekse artan 3Y- TZP miktarı ile sıvı fazın Cr-C ve Zr-O çözünürlüğünün değişmesinden dolayı yapıda tek faz şeklinde görülen olası Cr 7 C 3 fazları aşırı büyüme (abnormal grain growth) eğilimindelerdir. Farklı katkı oranında XRD de de belirtildiği gibi yüksek 3Y-TZP oranlarında ve yüksek sıcaklıkta yapılan sinterlemeler sonucunda da 67C8Z3 katkılı sermet kompozisyonunda %8,9 civarında 3Y-TZP görüldüğü ve sistemde oda sıcaklığında da çözünmeden kaldığı görülmüş ve 1350ºC den elde edilen numunelerin SEM görüntülerine hacimsel sayım yapılarak belirlenmiştir ve Tablo 1 de verilmiştir. Buna göre hesaplanmış hacimsel yüzde oranları ile ölçülmüş hacimsel yüzde oranları benzerlik göstermekte, bu da zirkonyanın yapıdaki varlığını herhangi bir reaksiyon vermeden devam ettirdiğini göstermektedir. Tablo 1. 1350ºC de sinterlenmiş 3Y-TZP katkılı sermetlere SEM-BEC görüntülerinden küçük kareler metodu ile yapılan hacimsel % oran sayım sonuçları. Numune Kodu Hesaplanmış hacimsel % 3Y- TZP Ölçülmüş hacimsel % 3Y-TZP 73C2Z3 2,39 2,06 71C4Z3 4,76 5,35 67C8Z3 9,46 8,94 AKÜ FEMÜBİD 14 (2014) OZ5760 378

Şekil 4a da dört farklı kompozisyondan elde edilen göreceli yoğunluk değerleri artan sinterleme sıcaklıklarına göre verilmiştir. Buna göre, katkısız sermette görülen kademeli yoğunlaşma davranışı katkılı sermetlerde görülmeyip, ara aşama hızlı bir şekilde geçilmiş ve 1300ºC de bile %98,5 ±0,5 göreceli yoğunluğa (73C2Z3) ulaşılabilmiştir. Bunun sebebinin, sisteme katkılanan tetragonal zirkonya (3Y-TZP) nano tozlarının nikel bağlayıcı faz ile etkileşerek olası bir düşük sıcaklıkta ergime (ötektik) davranışı göstermiş olmasına inanılmaktadır (Tracey 1992; C-D. QIN 1993). Şekil 4.b'de elastik modül değerlerinde de katkılı sermetler için en yüksek 307 GPa dan en düşük 255 GPa a (73C2Z3 için) gerileme görülmüştür. 1400 C de düşen yoğunluk ve zirkonyanın kendi düşük elastik modülünün (207 GPa) bu düşüşe neden olduğu düşünülmektedir. XRD de gözlenen olası faz ayrışması da bu durumu desteklemektedir. 1260 C gibi daha düşük sinterleme sıcaklıklarında göreceli yoğunluk %81 civarında, gözeneklerin bu aşamada silindiriğe yakın formda, atmosfere açık ve büyük boyutlu oldukları düşünülmektedir. Şekil 4. 3Y-TZP katkılı sermetlerin a) Göreceli Yoğunluk, b) Elastik Modül, c) Sertlik, d) Kırılma Tokluğu gibi mekanik özelliklerinin karşılaştırmalı gösterimi. Şekil 4c de sertlik değerleri de sinterleme sıcaklıklarına bağlı olarak verilmiştir. 1260ºC de katkısız sermetlerde yoğunlaşma sağlanamadığı için sertlik 2 GPa seviyesinde kalmıştır. 1300 C de yine 73C2Z3 kodlu sermette tane şekil yerleşmesi ile ani artan göreceli yoğunluk, tanelerin de göreceli olarak küçük kalması ile sertliği 11±0,5 GPa a yükseltmiştir. 1350 C de devam eden yoğunlaşma ile %99 ±0.5 göreceli yoğunluklar elde edilmiş ve 73C2Z3 kodlu numunelerde ortalama 11,4±0,5 GPa sertlik değerlerine ulaşılmıştır. Burada 3Y-TZP nin yoğunluğa katkı yaparak sistemin devamlılığını bozmayacak miktarda olması asıl önemli parametredir. Çünkü artan katkı oranlarında da %98±0,5 ve üzeri göreceli yoğunluklar elde edilmesine rağmen sertlik değerleri yine 10±0,5 GPa civarında seyretmiştir. Şekil 4d de ise kırılma tokluğu değerleri sinterleme sıcaklıkları ile karşılaştırmalı olarak çizilmiştir. 1300ºC ye artan sıcaklıkla yoğunluktaki ani artış, tokluk değerlerinde de artış sağlamış ve 73C2Z3 kodlu numunede 1300 C de ortalama 12,1±0,5 MPa. m değeri ile 3Y-TZP katkılı sermetler içinde en yüksek değerine ulaşmıştır. Metal fazın sıvı faza geçerek tüm seramik taneleri çevrelemesi ve üç boyutlu ağ yapısını oluşturması tokluk artışındaki en önemli etkendir. Göreceli yoğunluğun özellikle 73C2Z3 kodlu sermetlerde 1300ºC de %98,5±0,5 AKÜ FEMÜBİD 14 (2014) OZ5760 379

seviyesine ani artışı, sıvı fazın daha etkin bir şekilde yapıdaki karbür taneleri izole halde bırakmasına sebep olmuştur. 4. Tartışma ve Sonuç 3Y-TZP katkılı sermetler 1300 C'de %98 üzeri göreceli yoğunluklara sinterlenebilmiştir. 3Y- TZP'nin yoğunluğu arttırıcı etki gösterdiği 73C2Z3 kodlu sermette en yüksek elastik modül değeri 307 GPa olarak belirlenmiştir. Sertlikte de aynı kompozisyonda 11.4 GPa değerine ulaşılmıştır. Artan yoğunlaşma, görece küçük karbür taneleri ve görece küçük zirkonya katkı boyutunun sertlikte ana kompozisyona benzer değerler gözlenmesine neden olduğu düşünülmektedir. Kırılma tokluğu ise yüksek yoğunluğa ulaşmış ve göreceli küçük tane boyutuna sahip şekilde sinterlenmiş 73C2Z3 kodlu numunelerde 12,1 ±0,5 MPa. m ile maksimum değerine ulaşmıştır. Göreceli yüksek yoğunluk ve tane boyutu/narinlik oranı değerlerinin minimumda olmasının yanında tetragonal zirkonyanın olası dönüşüm toklaşmasına uğramış olması ve gerek çatlak yönünü değiştirerek gerekse çatlak ucunu kapatarak tokluğa katkı sağlaması da mümkündür. Lide, D. R. (1998). Handbook of Chemistry and Physics (87 ed.). Boca Raton, FL, CRC Press. Mecholsky, J. J. (1993). "Strength and fracture of glass and ceramics, Glass Science and Technology, Vol. 12. By J. Mencik. Elsevier, Amsterdam 1992, 356 pp., hardcover $ 110.50, ISBN 0-444-98685-5." Advanced Materials 5(3): 224-225. Nguyen, M. H., S. J. Lee, et al. (1999). "Synthesis of oxide powders by way of a polymeric steric entrapment precursor route." Journal of Materials Research 14(8): 3417-3426. Pastor, H. (2007). Chapter 9: Materials for Cutting, Drilling and Tribology. Ceramic Materials: Processes, Properties and Applications. P. B. J.-C. Niepce, ISTE Ltd. Tracey, V. A. (1992). "Nickel in Hardmetals." Refractory Metals & Hard Materials 11 137-149. Upadhyaya, G. S. (2001). "Materials science of cemented carbides-an overview." Materials and Design 22: 483-489. Zhang, S. (1993). "Titanium carbonitride-based cermets: processes and properties." Materials Science and Engineering, A 163 141-148. Teşekkür Bu çalışmanın hazırlanmasında maddi manevi emeği geçen tüm GYTE ailesine ve 2011-A-025 kodlu projeye, XRD ve SEM analizlerindeki yardımlarından dolayı uzmanlarımız Adem ŞEN ve Ahmet NAZIM a teşekkür ederiz. Kaynaklar C-D. QIN, B. D. (1993). "Diffusion bonding of a nickel (chromium) alloy to zirconia: mechanical properties and interface microstructures." JOURNAL OF MATERIALS SCIENCE 28 4366-4374. Gulgun, M. A., M. H. Nguyen, et al. (1999). "Polymerized organic-inorganic synthesis of mixed oxides." Journal of the American Ceramic Society 82(3): 556-560. Kriven, W. M., B. R. Rosczyk, et al. (2003). "Synthesis of mixed conducting oxides by an organic steric entrapment method." 27th International Cocoa Beach Conference on Advanced Ceramics and Composites: A 24(3): 287-292. Lee, S. J. and W. M. Kriven (1998). "Preparation of ceramic powders by a solution-polymerization route employing PVA solution." 22nd Annual Conference on Composites, Advanced Ceramics, Materials, and Structures: B 19(4): 469-476. AKÜ FEMÜBİD 14 (2014) OZ5760 380