EİGM İstatistik & Analiz Enerji İşleri Genel Müdürlüğü http://www.enerji.gov.tr/yayinlar_raporlar/ Mart 2015 AYLIK ENERJİ İSTATİSTİKLERİ RAPORU-3 Esra KARAKIŞ, Enerji İstatistikleri Daire Başkanlığı İçindekiler Özet... 1 0. DENGE... 2 1. ELEKTRİK... 3 2. DOĞAL GAZ... 6 3. LİNYİT VE TAŞ KÖMÜRÜ... 7 4. AKARYAKIT... 7 5. EMİSYON... 8 Uyarı: Bu raporda kullanılan tüm veriler, haftalık rapor oluşturan kurumların verileri bir araya getirilerek oluşturulmuştur. Söz konusu veriler geçici olup, kesin veriler Kurumların kendi resmi raporlarında yer alanlardır. Kömür verileri tüm kömür üretimini değil TKİ ve TTK verilerini kapsamaktadır.
Özet Bu rapor temel olarak, enerji verileri için genel bir değerlendirme sunmayı amaçlamaktadır. Bu amaca yönelik olarak veriler özet tablolar halinde düzenlenmiştir. Rapor, 2015 Mart ayı kapsamında günlük olarak değerlendirilmiştir. 2015 Mart ayında ülkemizin haftalık raporlardan derlenen veriler ışığında enerji tüketim miktarı 7556 ktoe dir. Enerji tüketim dengesinde 4264 ktoe ile doğal gaz ilk sırada yer almaktadır. Doğal gaz tüketiminden sonra 1819 ktoe ile elektrik ve 1087 ktoe ile motorin tüketimleri gelmektedir. Oransal olarak ifade edildiğinde; tüketimin % 56 sı doğal gaz, %24 ü elektrik ve 5 i motorin tüketiminden oluşmaktadır. Mart ayı verilerine göre ülkemizin toplam elektrik enerjisi tüketim miktarı 21.553.575 MWh olarak gerçekleşmiştir. Mart ayı sonu itibariyle elektrik enerjisi üretiminde kaynakların payına bakıldığında doğal gaz %36 ile en çok paya sahiptir. Bunu sırasıyla % 16 ile ithal kömür, 5 hidroelektrik santral (barajlı) ve 3 ile linyit takip etmektedir. 2015 Şubat ayında toplam doğal gaz tüketim miktarı 4.752.207 bin stdm 3 iken 2015 Mart ayı sonu itibariyle bu miktar 4.660.205 bin stdm 3 olarak gerçekleşmiştir. Mart ayı için doğal gaz tüketiminde en yüksek paya %46 ile sanayi tüketimleri sahiptir. Şehir ve enerji santralleri ise tüketim paylarının sırasıyla %28 ve %26 sını oluşturmaktadır. 2015 Mart ayı sonu itibariyle toplam linyit satış miktarı 1.165.114 ton dur. Mart ayı için TKİ linyit satış oranlarına bakıldığında %75 oran ile termik santrallere yapılan satışın en yüksek değere sahip olduğu görülmektedir. Sanayi sektörüne yapılan satış oranı ise 7 dir. Şubat ayında akaryakıt bayileri aracılığıyla yapılan toplam benzin ve motorin satış ortalama miktarları sırasıyla 6.162.670 ve 37.350.889 litre iken Mart ayında bu miktarların 6.577.403 ve 40.783.413 litre olduğu görülmektedir. Motorin türleri %86 oran ile akaryakıt tüketiminde en yüksek paya sahiptir. Benzin ve motorin türlerinde en çok tüketime sahip olan il İstanbul ilidir. Mart ayı sonu itibariyle toplam CO 2 emisyon miktarının ortalama günlük değeri Şubat ayına göre azalarak 526.896 ton olmuştur. Mart ayı CO toplam emisyon miktarı 3.074 ton dur. Elektrik üretiminden kaynaklı emisyonda en çok payı CO 2 oluşturmaktadır. 1
Bu rapordaki veriler tüm Türkiye verilerini değil, sadece haftalık raporlama yapabilen kurumların verilerini içermekte ve kıyaslamaktadır. Tüm Türkiye verileri ancak o yıl bittikten sonra kesinleşmektedir. Buradaki veriler ile kurum verileri arasında bir fark olduğu takdirde, kurumların yayınladığı veriler esas alınır. Raporda kullanılan veriler sadece bilgi amaçlıdır. 0. DENGE 2015 Mart ayı sonu itibariyle kaynaklara göre enerji tüketim yüzdeleri aşağıdaki şekilde verilmektedir. Tüketim içerisinde en çok paya %56 ile doğal gaz sahiptir. Bunu %24 ile elektrik ve 5 ile motorin tüketimleri izlemektedir. 2014 Mart ayına göre doğal gaz tüketim oranı %3 azalırken elektrik tüketim oranı, motorin tüketim oranı ise %2 artmıştır. Mart Ayı Enerji Tüketim Oranı (ktoe, %) Benzin Türleri 2% 3% Motorin Türleri 15% Elektrik 24% Doğalgaz 56% 2015 Mart ayı sonu itibariye doğal gaz ve elektrik tüketim miktarları sırasıyla 4264 ve 1829 ktoe dir. Mart 2014 Mart 2015 Şubat 2015 2015 yılı Mart ayı toplam enerji tüketimi 2014 yılının aynı ayına göre % 6 artmıştır. Doğal Gaz Elektrik Motorin Benzin %59 (4170 ktoe) %23 (1643 ktoe) 3 %2 %3 %56 (4264 ktoe) %24 (1829 ktoe) 5 %2 %3 %60 (4348 ktoe) %23 (1711 ktoe) 2 %2 %3 2
1. ELEKTRİK Türkiye enterkonnekte sistemi elektrik piyasası özet bilgileri aşağıda verilmektedir. Mart ayı verilerine göre elektrik enerjisi toplam tüketim miktarı 21.553.575 MWh olarak gerçekleşmiştir (Geçen aya göre % 6 artmıştır. 2015 yılı Mart ayındaki kişi başı elektrik tüketimi 2014 yılının Mart ayına göre yaklaşık % 7 artarak 281 kwh olarak gerçekleşmiştir). Mart ayı günlük ani puant ve emre amade güç gelişimi aşağıdaki şekilde görülmektedir. Emre amade güç 16 Mart 2015 tarihinde 50.065 MW değeri ile maksimum, 03 Mart 2015 tarihinde 40.087 MW değeri ile minimum olmuştur. Mart ayı ortalama değerlerine bakıldığında emre amade güç 45.019 MW tır. 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 Ani Puant (MW) ve Emre Amade Güç (MW) Ani Puant Emre Amade Güç Mart ayına ait SMF maksimum ile SMF ortalama değerlerinin geçen aya göre değişimi aşağıda görülmektedir. 50000,00 Mart Ayının Şubat Ayı ile Karşılaştırılması 250,00 40000,00 30000,00 20000,00 10000,00 0,00 196,15 181,39 137,58 117,19 Şubat Ayı Ortalama Mart Ayı Ortalama 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 Ani Puant Emre Amade Güç SMF Maks SMF Ortalama Elektrik Mart 2014 Mart 2015 Şubat 2015 2015 Mart ayı elektrik tüketimi ve elektrik üretimi mevsimsel etkiler sebebiyle 2014 yılının aynı ayına göre yaklaşık %7 artış göstermektedir. Tüketim Emre Amade Güç (Max) Emre Amade Güç (Min) Ani Puant (Max) Ani Puant (Min) 20.154.135 MWh 46.426 MW (13 Mart) 39.971 MW (24 Mart) 35.043 MW (14 Mart) 27.493 MW (30 Mart) 21.553.575 MWh 50.065 MW (16 Mart) 40.087 MW (03 Mart) 36.797 MW (20 Mart) 28.577 MW (29 Mart) 20.305.595 MWh 47.928 MW (02 Şubat) 40.144 MW (27 Şubat) 38.360 MW (20 Şubat) 27.354 MW (01 Şubat) 3
01.03.2015 03.03.2015 05.03.2015 07.03.2015 09.03.2015 11.03.2015 13.03.2015 15.03.2015 17.03.2015 19.03.2015 21.03.2015 23.03.2015 25.03.2015 27.03.2015 29.03.2015 31.03.2015 2015 yılı Mart ayı maksimum ani puant değeri 36.797 MW ile 20 Mart 2015 tarihinde, minimum ani puant değeri ise 28.577 MW ile 29 Mart 2015 tarihinde gerçekleşmiştir. EN YÜKSEK ANİ PUANTLAR (MW) Puant 36.797 AYLIK Saati 11:10 Tarihi 20.03.2015 EN DÜŞÜK ANİ PUANTLAR (MW) Puant 28.577 AYLIK Saati 20:00 Tarihi 29.03.2015 2015 Mart ayı verilerine göre ülkemizin elektrik enerjisi üretiminin kaynak türlerine göre dağılımı aşağıda verilmektedir. Genel olarak kaynak türlerindeki değişim benzerlik göstermektedir. Mart ayı sonu itibariyle elektrik enerjisi üretiminde kaynakların payına bakıldığında doğal gazın %36 ile en çok paya sahip olduğu görülmektedir. Bunu 6 ile ithal kömür, 5 ile hes barajlı ve 3 ile linyit takip etmektedir. Doğal gaz oranı Mart ayında %6 azalırken hes barajlı oranı %4 artmıştır. Yenilenebilir kaynak türlerinden rüzgâr oranının geçen aya göre arttığı gözlemlenmiştir. 800000 700000 600000 Kaynak Türlerine Göre Üretim Miktarı (MWh) Rüzgar HES Barajlı Rüzgar Biogaz HES Barajlı HES Akarsu Yenilenebilir 500000 400000 HES Akarsu Jeotermal Asfaltit Kömür 300000 İthal Kömür Taş Kömürü 200000 100000 0 Doğalgaz İthal Kömür Nafta LPG Doğalgaz Termik Fuel Oil 4
Kaynak Türlerine Göre Üretim Oranı (%) Biogaz 0% Rüzgar 4% Fuel Oil 2% Jeotermal Asfaltit Kömür 0% Taş Kömürü HES Akarsu 12% HES Barajlı 15% 13% İthal Kömür 16% Doğalgaz 36% LPG 0% Nafta 0% Doğal Gaz HES (Barajlı) HES (Akarsu) İthal Kömür Taş Kömürü Fuel Oil Rüzgar Jeotermal Mart 2014 %46 2 %6 6 5 %4 Mart 2015 %36 5 2 6 3 %2 %4 Şubat 2015 %42 1 %8 6 3 %2 %5 2014 yılı Mart ayında işletmeye giren santrallerin kurulu gücü 144 MW iken 2015 yılı Mart ayında işletmeye giren santrallerin kurulu gücü 574 MW olmuştur. 2014 Mart Ayında İşletmeye Giren Santraller 2015 Mart Ayında İşletmeye Giren Santraller YAKIT TÜRÜ KURULU GÜCÜ MW TERMİK 2.000 HES 106.407 RES 26.250 ÇÖP, BİYOGAZ, ATIK ISI, 9.560 JEOTERMAL TOPLAM 144 YAKIT TÜRÜ KURULU GÜCÜ MW TERMİK 27.600 HES 491.850 RES 32.158 ÇÖP, BİYOGAZ, ATIK ISI, 22.500 JEOTERMAL, P. YAĞ TOPLAM 574 2014 YILI MART AYI ENERJİ YATIRIMLARI 2015 YILI MART AYI ENERJİ YATIRIMLARI ÇÖP, BİYOGAZ, ATIK ISI, JEOTERMAL 7% TERMİK ÇÖP, BİYOGAZ, ATIK ISI, JEOTERMAL, P. YAĞ 4% TERMİK 5% RES 18% RES 5% HES 74% HES 86% 5
2. DOĞAL GAZ 2015 Mart ayı sonu itibariyle toplam doğal gaz tüketim miktarı 4.660.205 bin stdm 3 tür (2015 yılı Mart ayındaki kişi başı doğal gaz tüketimi 2014 yılının Mart ayına göre hemen hemen aynı kalarak 61 stdm 3 olarak gerçekleşmiştir). Aşağıdaki grafikten görüldüğü gibi maksimum tüketim 20 Mart 2015 tarihinde, minimum tüketim ise 31 Mart 2015 tarihinde gerçekleşmiştir. 200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Doğal Gaz Tüketim Miktarı* (1000* Stdm 3 ) Enerji Santralleri Tüketimi Sanayi Tüketimi Şehir Tüketimi Diğer 2015 Mart ayı sonu itibariyle enerji santralleri, sanayi ve şehir tüketim miktarları sırasıyla 1.210.979 bin stdm 3, 2.090.246 bin stdm 3 ve 1.262.056 bin stdm 3 tür. Doğal gaz tüketiminde en yüksek paya %46 ile sanayi tüketimi sahiptir. Şehir ve enerji santralleri ise tüketim paylarının sırasıyla %28 ve %26 sını oluşturmaktadır. Mart ayına göre doğal gaz tüketim miktarlarına bakıldığında sanayi ve enerji santralleri tüketim oranının arttığı, şehir tüketim oranının azaldığı gözlemlenmiştir. Tüketim (bin stdm 3 ) Enerji Santralleri Sanayi Şehir Mart 2014 1.448.919 1.908.747 1.003.167 Mart 2015 1.210.979 2.090.246 1.262.056 Değişim (2014-2015) 6 (+) 0 (-) %26 (+) Şubat 2015 1.190.534 2.086.320 1.401.597 Doğal Gaz Tüketim Oranı* (%) Şehir Tüketimi 28% Enerji Santralleri Tüketimi 26% 2015 yılı Mart ayı toplam doğal gaz tüketimi 2014 yılının aynı ayına göre artmıştır. Sanayi Tüketimi 46% *BOTAŞ çarşaf listeye göre değerlendirilmiştir. 6
Motorin Türleri Benzin Türleri 3. LİNYİT VE TAŞ KÖMÜRÜ Mart ayının linyit satış miktarlarındaki değişim aşağıdaki şekilden görülmektedir. 2015 Mart ayı sonu itibariyle TKİ toplam linyit satış miktarı 1.165.114 ton dur. Termik, teshin ve sanayiye yapılan toplam satış miktarları ise sırasıyla 870.597, 95.029 ve 199.489 ton dur. 2015 yılı Mart ayı toplam TKİ satış miktarı 2014 yılının aynı ayına göre %8 azalmıştır. 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 TKİ Satış Miktarı (Ton) Satış Miktarı Termik Teshin Sanayi 2014-2015 Mart Değişim %3 (-) %23 (+) %31 (-) Termik Satış Teshin Sanayi 4. AKARYAKIT Akaryakıt bayileri aracılığıyla yapılan motorin ve benzin türündeki pompa satışlarının günlere göre dağılımı aşağıdaki grafikte verilmektedir. Mart ayına ait tüketimler incelendiğinde, motorin tüketiminin pazar günlerinde azaldığı benzin tüketimlerinin cumartesi günlerinde arttığı görülmektedir. 2015 yılı Mart ayı motorin ve benzin tüketimleri 2014 yılının aynı ayına göre sırasıyla 3 ve %6 oranında artmıştır. 2015 yılı Mart ayındaki kişi başı motorin ve benzin tüketimleri 2014 yılının aynı ayına göre sırasıyla 1 ve %5 artarak yaklaşık 16lt ve 3lt olarak gerçekleşmiştir. 55000000 45000000 35000000 25000000 15000000 5000000 Akaryakıt Günlük Tüketim Miktarı (Litre) 8000000 7000000 6000000 5000000 4000000 3000000 Motorin Türleri Benzin Türleri 7
Mart ayındaki akaryakıt tüketimlerinin ortalama değerleri Şubat ayına göre değişiklik göstermiştir. Benzin türleri tüketiminin en düşük değeri bu ayda 5.830.659 litre olduğu görülmektedir. İller bazında akaryakıt tüketimleri değerlendirildiğinde benzin ve motorin türlerini en çok tüketen il İstanbul dur. İstanbul tüketiminin yaklaşık üçte birine sahip olan Ankara ili ise ikinci sırada yer almaktadır. 5. EMİSYON Elektrik üretiminden kaynaklı sera gazı emisyon miktarı değerlendirildiğinde; toplam emisyon içerisindeki en yüksek miktarın CO 2 olduğu görülmektedir. Mart ayı sonu itibariyle toplam CO 2 (elektrik üretiminden kaynaklı) emisyon miktarı 12.444.705 ton dur. CO toplam emisyon miktarı ise 3.074 ton dur. Şubat ayına göre toplam CO 2 emisyon miktarları azalmıştır. Motorin ve benzinden kaynaklı CO 2 emisyon miktarı geçen senenin aynı ayına göre değişiklik göstermiştir. 8
2015 Mart Ayının "en" leri Elektrik Ay içinde en yüksek anipuant 20 Mart Cuma günü yaşandı.bu tarihte 11.10 itibariyle 36.797 MW değerine ulaşıldı. En düşük puant değeri 29 Mart Pazar günü kaydedildi.bu tarihte 20.00 itibariyle puant değeri 28.577 MW e kadar geriledi. En yüksek elektrik üretimi 20 Mart Cuma günü gerçekleştirildi.elektrik üretimindeki zirve noktası 742.662 MWh ye çıktı. Elektrik üretiminin en düşük olduğu gün ise 31 Mart Salı günü oldu. Bu tarihteki üretim 457.327 MWh ye geriledi. Elektrik tüketimi 20 Mart Cuma günü en yüksek seviyeye çıktı. 754.306 MWh lik tüketim, ay içindeki en yüksek elektrik tüketimi olarak kayıtlara geçti. Elektrik tüketiminin en düşük olduğu gün ise 31 Mart Salı oldu. Bu tarihte elektrik tüketimi 471.774 MWh te kaldı. Doğal Gaz Maksimum tüketim 20 Mart 2015 Cuma günü 178.796 bin stdm 3, minimum tüketim ise 31 Mart 2015 Salı günü 108.301 bin stdm 3 olarak gerçekleşmiştir (2014 maksimum tüketim 11 Mart 2014 tarihinde 168.186 minimum tüketim ise 27 Mart 2014 tarihinde 124.705 gerçekleşmiştir). Akaryakıt En fazla motorin tüketimi 09 Mart 2015 tarihinde 45.743.047 Pazartesi günü, En fazla benzin tüketimi 07 Mart 2015 tarihinde 7.538.003 Cumartesi günü, En az motorin tüketimi 29 Mart 2015 tarihinde 28.150.039 Pazar günü, En az benzin tüketimi 03 Mart 2015 tarihinde 5.830.659 Salı günü gerçekleşmiştir. Emisyon En fazla CO 2 emisyon miktarı 20 Mart 2015 Cuma günü, En az CO 2 emisyon miktarı 31 Mart 2015 Salı günü gerçekleşmiştir. 9
EKLER; 2015 Mart ayı sonu itibariyle kurulu güç değerlerinin kaynaklara göre dağılımı aşağıdaki grafikte verilmiştir. Kaynaklara Göre Kurulu Güç Dağılımı, % RÜZGAR 5% FUEL-OİL + ASFALTİT + NAFTA + MOTORİN GÜNEŞ (LİSANSIZ) 0% HİDROLİK AKARSU 10% TAŞ KÖMÜRÜ + LİNYİT 12% İTHAL KÖMÜR 9% HİDROLİK BARAJLI 24% DOĞALGAZ + LNG 3 ÇOK YAKITLILAR SIVI+D.GAZ 6% JEOTERMAL YENİLEN.+ATIK+ATIKISI+Pİ ÇOK YAKITLILAR KATI+SIVI ROLİTİK YAĞ 0% 2015 Mart ayı sonu itibariyle kaynaklara göre kurulu güç değerlerinin toplam içerisindeki katkıları ve santral sayıları aşağıdaki grafikte verilmiştir. 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 KATKI % SANTRAL SAYISI-ADET 10