IÇINDEKILER ÖNSÖZ IH GİRİŞ 1 BIRINCI BOLUM BIREYSEL EMEKLILIK SISTEMI VE ŞAHıS SIGORTA SISTEMI HAKKıNDA GENEL AÇıKLAMALAR 1. Genel Açıklamalar 9 2. Şahıs Sigorta (Hayat Sigortalan) Sistemi Hakkında Genel Bilgi 9 3. Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Genel Bilgi 14 3.1. Brüt Ücretin %10'u Oranında İndirim Konusu Yapılan Bireysel Emeklilik Katkı Payının Sağladığı Gelir Vergisi Avantajı 17 4. Genel Olarak İki Sistemin Özelliklerinin Karşılaştırılması 20 5. Sistemden Sigortalı veya Katılımcılara Yapılacak Toplu Ödemelerin Vergilendirilmesinin Karşılaştırılması 22 6. Reasürans Şirketleri 23 IKINCI BÖLÜM KONU ILE ILGILI OLARAK GELIR VERGISI KANUNUNDA YER ALAN YASAL HÜKÜMLER 1. Genel Açıklamalar 27 2. Ödenen Prim ve Katkı Payı Tutarlarının İndirim Konusu Yapılması 27 2.1. GVK'nun 63/3. Maddesine Göre Gerçek Ücretlerin Vergilendirilmesinde ( 1enen Prim ve Katkı Paylarının Safi Ücret Tutarının Tespitinde İndirim Konusu Y ıılması 27 2. \L GVK'nun 89/1. Maddesine Göre Ödenen Prim ve Katkı Paylarının Gelir Vergisi Matrahının Tespitinde İndirim Konusu Yapılması 28 2.3. GVK'nun 40/9. Maddesine Göre İşverenler Tarafından Ücretli Adına Ödenen Katkı Paylarının Ticari Kazancın Tespitinde Gider Olarak İndirim Konusu Yapılması 29 3. Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıkları, Yardım Sandıkları ile Emeklilik ve Sigorta Şirketleri Tarafından Kişilere Yapılan Ödemelerin Vergilendirilmesi 29 3.1. GVK'nun 75/15. Maddesine Göre Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıkları, Yardım Sandıkları ile Emeklilik ve Sigorta Şirketleri Tarafından yapılan Ödemeler Menkul Sermaye İradıdır 29 3.2. GVK'nun 22. Maddesine Göre Bireysel Emeklilik Şirketleri ile Şahıs Sigorta Şirketleri Taraf'idan Yapılan ve Menkul Sermaye İradı Kabul Edilen Ödemelerde İstisna 30
3.3. GVK'nun 94/15. Maddesine Göre Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıklan, Yardım Sandıkları ile Emeklilik ve Sigorta Şirketleri Tarafından Katılımcılara Yapılan Ödemelerde Vergi Tevkifatı 30 3.4. GVK'nun 86/1. Maddesine Göre Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıklan, Yardım Sandıkları ile Bireysel Emeklilik Şirketleri ve Şahıs Sigorta Şirketleri Tarafından Katılımcılara Yapılan Ödemeler Beyan Edilmeyecektir 31 4. Maliye Bakanlığınca Konu Hakkında Yapılan Düzenlemeler 31 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÜCRETLILER TARAFıNDAN ÖDENEN PRIM VE KATKı PAYLARıNıN SAFI ÜCRET TUTARıNıN TESPITINDE INDIRIM KONUSU YAPıLMASı (PRIM VE KATKı PAYLARıNıN ÖDENMESI, BELGELENDIRILMESI, HESAPLANMASı VE INDIRIMI) 1. Genel Açıklamalar 35 2. Şahıs Sigorta Primleri ile Bireysel Emeklilik Katkı Paylarının Ücret Matrahından İndirilmesinin Esasları 37 3. Gelir Vergisi Kanununun 63/3. Maddesinde Yer Alan Düzenleme 3g 4. Bireysel Emeklilik Katkı Paylarının ve/veya Şahıs Sigorta Primlerinin Ücret Matrahından İndirim Konusu Yapılmasında Oransal ve Miktar Sınırlaması 3g 4.1. Ödenen Prim ve/veya Katkı Paylarının Ücretlinin Eş ve/veya Küçük Çocukları Adına Olmasının İndirim Tutarının Hesaplanmasına Bir Etkisi Yoktur 40 4.2.Oransal ve Miktar Sınırlaması Poliçe ve/veya Emeklilik Sözleşmesi Bazında Değil Toplam Tutar Üzerinden Yapılacaktır 4-] 5. Ödenen Prim ve Katkı Paylarının Ücret Matrahından İndirim Konusu Yapılmasının Genel Şartları 42 6. İndirim Konusu Yapılacak Prim ve Katkı Paylarının Belgelendirilmesi 44 6.1. Prim ve Katkı Paylarının Ödeme Şekilleri 44 6.2. Prim ve Katkı Payının Ödendiğini Tevsik Eden Belgeler 45 7. Ödenen Katkı Payı ve/veya Primlerin İndirim Konusu Yapılacağı Dönem 47 8. Ücret Matrahından İndirilecek Sigorta Primi ve Katkı Paylarının Hesaplanması 49 8.1. İndirim Konusu Yapılacak Şahıs Sigorta Primlerinin Hesaplanması 49 8.1.1. 7 Ekim 2001 Tarihinden Önce Düzenlenmiş Bulunan Şahıs Sigorta Poliçeleri İçin Ödenen Primler 5Q 8.1.1.1. Şahıs Sigorta Primlerinin İndirim Konusu Yapılmasında Tavan Teşkil Eden Kanunla Kurulu Sosyal Güvenlik Kurumlarına Hizmet Erbabı Hissesi Olarak Hesaplanan Prim ve Aidatın Aylık Tutara İşsizlik Sigortası Primleri De Dahil Edilecektir 51 8.1.1.2. Emekli olduktan sonra ücret geliri elde eden kişinin şahıs sigorta primi ödemesi 52 8.1.1.3. 506 Sayılı Kanununun Geçici 20. Maddesine Göre Kurulu Olan Özel Emekli Sandığı Statüsüne Tabi Olan Personelin Prim ve Katkı Payı Ödemesi 53 8.1.1.4. İndirim Konusu Yapılacak Şahıs Sigorta Primlerinin Hesaplanmasına İlişkin Örnekler 54 Vı
8.1.2. 7 Ekim 2001 Tarihinden Sonra Düzenlenmiş Bulunan Şahıs Sigorta Poliçeleri İçin Ödenen Primlerin İndirim Konusu Yapılması 56 8.1.3.7 Ekim 2001 Tarihinden Önce ve Bu Tarihten Soma Düzenlenmiş Olan Şahıs Sigorta Poliçeleri İçin Prim Ödenmesi Halinde İndirim Konusu Yapılacak Tutarın Tespiti 59 8.1.4. Ücretlinin 7 Ekim 2001 Tarihinden Önce ve Sonra Düzenlenen Poliçeler İçin Prim Ödemesi Halinde Sağladığı Vergi Avantajına İlişkin Farklı Bir Değerlendirme 62 9. Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı Paylarının Ücret Matrahından İndirim Konusu Yapılması 64 9.1. Ücretlinin Kendisi, Eşi ve Küçük Çocukları İçin Ödenen Katkı Payları Ücret Matrahından İndirim Konusu Yapılacaktır 66 9.2. İndirim Konusu Yapılacak Katkı Payı Tutarlarının Hesaplanması 67 10. Ücretlinin Aynı Anda 7 Ekim 2001 Tarihinden Önce Düzenlenmiş Olan Şahıs Sigorta Poliçesi ile Bireysel Emeklilik Sözleşmesi İçin Prim ve Katkı Payı Ödemesi Durumunda İndirim Konusu Yapılacak Tutarın Hesaplanması 69 11. Ücretlinin Aynı Anda 7 Ekim 2001 Tarihinden Sonra Düzenlenmiş Olan Şahıs Sigorta Poliçesi ile Bireysel Emeklilik Sözleşmesi İçin Prim ve Katkı Payı Ödemesi Durumunda İndirim Konusu Yapılacak Tutarın Tespiti 72 12. Ücretlinin Aynı Anda 7 Ekim 2001 Tarihinden Önce ve Bu Tarihten Sonra Düzenlenmiş Olan Şahıs Sigorta Poliçeleri ile Bireysel Emeklilik Sözleşmesi İçin Prim ve Katkı Payı Ödemesi Durumunda İndirim Konusu Yapılacak Tutarın Hesaplanması 75 13. Farklı Brüt Ücret Matrahlarında Ödenen Katkı Payı Tutarlarının Ödenecek Gelir Vergisine Etkisi 76 13.1. Ücret Gelirlerine Uygulanacak Vergi Tarifesi 76 13.2. Asgari Ücretli Bir Kişinin 2005 Yılında 100 YTL Katkı Payı Ödemesi Durumunda İndirim Konusu Yapılacak Tutarın Ödenecek Gelir Vergisine Olan Etkisi 77 13.3. Aylık Brüt Ücret Tutarı 1.000 YTL Olan Kişinin % 10 Oransal Üst Sınırdan Katkı Payı Ödemesi Halinde Sağlayacağı Gelir Vergisi Avantajı 79 13.4. Bazı Aylık Brüt Ücret Tutarlarında Aylık %10'luk Yasal Üst Sınırdan Katkı Payı İndirimi Yapılması Halinde Sağlanacak Gelir Vergisi Avantajı 80 14. Prim ve Katkı Paylarının İndirim Konusu Yapılmasında Özellik Arz Eden Bazı Hususlar 81 14.1. Kanun Maddesinde Yer Alan Eş ve Küçük Çocuk Tabirinin Kapsamı 81 14.2. Eş Adına Bağ-Kur veya Sosyal Sigortalar Kurumuna Ödenen İsteğe Bağlı Sigorta Primleri İndirim Konusu Yapılamaz 83 14.3. Ücretlilerin İşverenleri Bünyesinde Kurulmuş Olan Sandık ve Vakıflara Ödedikleri Primlerin Durumu 84 14.4. İndirim Konusu Yapılacak Prim ve Katkı Paylarının Hesaplanmasında Dikkate Alınacak Brüt Ücretin Kapsamı 84 14.5. Ödemelerin Aylık, Üç Aylık, Altı Aylık veya Yıllık Dönemler İtibariyle Yapılması Durumunda İndirim Konusu Yapılacak Tutarın Tespiti 86 14.6. Toptan Ödenen Prim ve Katkı Payı Tutarının O Aydaki Brüt Ücretin Oransal Sınırının Altında Kalması Durumunda Yapılacak İşlemler 88 14.7. Geçmiş Dönemlere Yönelik Yapılan (Gecikmiş) Ödemelerin Durumu 89 Vıı
14.8. Prim ve Katkı Payı Ödeme Belgesinin Maaş Ödemesi Yapıldıktan Sonra O Ay İçinde İşverene İbraz Edilmesi 91 14.9. İşverenler Tarafından Ücretliler Adına Sigorta Şirketlerine veya Emeklilik Şirketlerine Ödenen (Grup sigortası ve grup bireysel emeklilik sözleşmesi) Prim ve Katkı Paylarının İndirimi 92 14.10. Ücretlinin Eşinin de Ücretli Olması ve Prim ve Katkı Payı Ödemesi Halinde İndirimin Yapılması 94 14.11. Aynı Anda Birden Fazla İşverenden Ücret Alan Hizmet Erbabının Ödemiş Olduğu Prim ve Katkı Payının Ücret Matrahından İndirimi 95 14.12. İşverenler Tarafından Hizmet Erbabı için Yaptırılan Sağlık Sigortalarına Ödenen Primler 97 14.13. 147 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde Şahıs Sigorta Primleri İçin Yapılan Açıklamalar Bireysel Emeklilik Katkı Payları İçinde Geçerlidir 99 14.14. Diğer Ücret Geliri Elde Eden Ücretliler Ödemiş Oldukları Prim ve Katkı Payını Ücret Gelirlerinden İndirim Konusu Yapamazlar 99 14.15. Türkiye'de Tevkifata Tabi Ücret Geliri Elde Eden Dar Mükellefler de Ödemiş Oldukları Prim ve Katkı Payını İndirim Konusu Yapabilirler 100 14.16. Şahıs Sigorta Primi ve/veya Bireysel Emeklilik Katkı Payının Yabancı Para Cinsinden Ödenmesi 101 14.17. İlgili Olduğu Dönemde İndirilemeyen Prim ve Katkı Paylarının Durumu 101 14.18. Belirlenmiş Sınırların Üzerinde Yapılan Ödemeler - Q1 14.19. Birikimli Hayat Sigortalarından Bireysel Emeklilik Sistemine Aktarım (Devir) 104 14.20. Bireysel Emeklilik Şirketlerince Yapılan Giriş Aidatı, Yönetim Gideri ve Fon İşletim Gideri Kesintileri Ücret Matrahından İndirim Konusu Yapılamaz... 110 14.21. Sigortalı ile Sigorta Ettirenin Aynı Kişi veya Farklı Kişi Olması Durumu. 111 14.22. Prim ve Katkı Payı Sadece Aylık Maaş Tutarından Değil O ayda Ücret Kapsamında Yapılan ve Vergiye Tabi Olan Tüm Ücret Ödemelerinden İndirilir. 1 \ 1 14.23. Net Maaş Üzerinden Anlaşma Yapan Ücretlinin Prim ve Katkı Payı Ödemesi 112 14.24. 4046 Sayılı Özelleştirme Kanunu Kapsamında Başka Kurumlara Nakledilen ve Net Maaşları Sabit Tutulan Personelin Prim ve Katkı Payı Ödemesi Durumunda Yapılacak İşlemler 114 14.25. İndirim Konusu Yapılacak Aylık Prim ve Katkı Payı Tutarı, Asgari Ücretin Aylık Brüt Tutarını Aşabilecektir 11g 14.26. Safi Ücret Tutarının Tespitinde Fazla veya Yersiz Olarak Prim ve Katkı Payının İndirim Konusu Yapılması Nedeniyle Vergi Ziyama Sebebiyet Verilmesil 17 15. Yıllık Beyanname Veren Ücretlilerde Ödenen Katkı Payları ve Sigorta Primlerinin Beyan Edilen Gelir Toplamından İndirimi 118 15.1.7 Ekim 2001 Tarihinden Önce Düzenlenen Poliçeler İçin Ödenen Primlerin Yıllık Beyannameden İndirimi 118 15.2. 7 Ekim 2001 Tarihinden Sonra Düzenlenen Poliçeler İle Bireysel Emeklilik Sözleşmeleri İçin Ödenen Prim ve Katkı Paylarının Yıllık Beyannameden İndirimi 119 15.3. Ücret Geliri İçin Yıllık Beyanname Verilmesi Durumunda Ödenen Prim ve Katkı Paylarının İndirim Konusu Yapılabilmesi İçin Yıl İçinde Ücretin Safı Tutarının Tespitinde İndirilmemiş Olması Gerekir 122 VIII
15.4. Yıl İçinde Oransal Ve Miktar Sınırlaması Nedeniyle İndirim Konusu Yapılamayan Prim ve Katkı Payları Yıllık Beyannamede İndirim Konusu Yapılamaz 122 15.5. Ücret Geliri Nedeniyle Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Veren Ücretlinin Ödemiş Olduğu Prim ve Katkı Payının Beyannamede İndirimine İlişkin Örnek..123 16. Prim ve Katkı Paylarının Ücretin Safı Tutarının Tespitinde İndirim Konusu Yapılmasıyla İlgili Özelge Özetleri (Eski ve yeni hükümlere göre yapılacak indirimler) 131 17. Sonuç 141 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM MÜKELLEFLER TARAFıNDAN YıLLıK BEYANNAME ILE BEYAN EDILEN GELIRDEN ÖDENEN PRIM VE KATKı PAYLARıNıN INDIRIM KONUSU YAPıLMASı 1. Genel Açıklamalar 145 2. Gelir Vergisi Kanununun 89/1. Maddesinde Yer Alan Hüküm 145 3. Prim ve Katkı Paylarının Yıllık Beyannamede İndirim Konusu Yapılmasının Esasları 146 4. Ödenen Prim ve Katkı Paylarının Yıllık Beyannamede İndirim Konusu Yapılacak Tutarının Hesaplanması 148 4.1. Oransal Sınırlama 148 4.1.1. Oransal Sınırlamada Esas Alınan Beyan Edilen Gelir İfadesinin Anlamı... 148 4.2. Mutlak Sınırlama 149 4.3. Yıl İçinde Safı Ücretin Tespitinde İndirim Konusu Yapılan Prim veya Katkı Paylarının Bulunması Durumunda, Beyannamede İndirim Konusu Yapılacak Tutarın Hesaplanmasında İki Farklı Yorum 149 4.3.1. Ücret Gelirinin Yıllık Beyannameye Dahil Olmaması 151 4.3.2. Ücret Gelirinin Yıllık Beyannameye Dahil Olması 151 4.4. 7 Ekim 2001 Tarihinden Önce Düzenlenmiş Poliçeler İçin Ödenen Primlerin Yıllık Beyannameden İndirimi 152 5. Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Personeli İçin Ödemiş Olduğu Prim ve Katkı Paylan Kurumlar Vergisi Beyannamesinde İndirim Konusu Yapılamaz 153 6. Yıl İçinde Tevkif Suretiyle Vergilendirilen Ücret Gelirinden İndirim Konusu Yapılan Prim ve Katkı Payları Yıllık Beyannamede İndirilemez 154 7. Yıl İçinde Oransal ve Miktar Sınırlaması Nedeniyle Ücret Gelirinden İndirim Konusu Yapılamayan Prim ve Katkı Paylan Yıllık Beyannamede İndirilemez... 154 8. Ücretlinin Eşi ve Çocuklarının Kendi Gelirlerinin Bulunması Durumu 155 9. Prim ve Katkı Paylarına Ait Ödeme Belgelerinin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesine Eklenmesi Zorunlu Değildir 156 10. Yıllık Beyannamede İndirim konusu Yapılacak Prim ve Katkı Payları Beyan Edilen Gelirin Dönemine Ait Olması Gerekmektedir 157 11.18 Yaşını Tamamlamış Çocuklar Adına Ödenen Prim ve Katkı Payları Yıllık Beyannameden İndirim Konusu Yapılamaz 157 IX