Ulusal Kalıntı İzleme Planı Türkiye

Ulusal Kalıntı İzleme Planı- 2016 Türkiye Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü (GKGM) Gıda Kontrol ve Laboratuvarlar Daire Başkanlığı Ofis Adresi: Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Eskişehir Yolu, 9. Km, Lodumlu / Ankara / TÜRKİYE Tel No: + 90 312 258 77 99 Fax no: + 90 312 258 77 94 E-posta adresi: kalinti@tarim.gov.tr Elif.oktay@tarim.gov.tr

İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... 1 RAPORDA KULLANILAN ÖZEL TERIMLER VE KISALTMALAR... 3 1. ULUSAL KALINTI PLANI GİRİŞ... 4 2. GENEL PRENSİPLER... 4 2.1. Kalıntı İzleme Planının Tanıtımı... 4 2.2. Numune Alımı, Taşınması ve Muhafazası... 6 2.2.1. Numune alma prosedürü... 6 2.2.2. Numune miktarları... 6 2.2.3. Numunelerin taşınması ve muhafazası... 6 2.3. Numunenin Analizi İçin Gerekli Süre... 8 2.4. Çalışma Sonuçlarının GKGM ye ve İM ye Raporlanması... 8 3. KALINTI PLANININ UYGULANMASIYLA VE YÖNETMELİĞİN EK I İNDE LİSTELENEN FARMAKOLOJİK AKTİF MADDELERİN VE DİĞER MADDELERİN RUHSATLANDIRILMASI, DAĞITIMI, PAZARLANMASI VE KULLANIMIYLA İLGİLİ MEVZUATLAR...10 3.1. Kalıntı İzleme Planının Uygulanması İle İlgili Mevzuatlar...10 3.2. Yönetmeliğin Ek I inde Listelenen Farmakolojik Aktif Maddelerin ve Diğer Maddelerin Ruhsatlandırılması, Dağıtımı, Pazarlanması ve Kullanımıyla İlgili Mevzuatlar...11 4. KALINTI PLANININ UYGULANMASINDA GÖREV ALAN RESMİ KURUMLAR...11 5. YETKİLİ LABORATUVARLARIN LİSTESİ...12 6. RUHSATLI MADDELERİN ULUSAL TOLERANS SEVİYELERİ...15 7. KANATLI...17 7.1. Numune Alma Prosedürü...17 7.2. Analiz Edilecek Matriksler...18 7.3. Kanatlı Analiz Bilgileri Tablosu...19 7.4. Broiler İl Bazında Numune Alma Programı...24 7.5. Hindi İl Bazında Numune Alma Programı...26 8. YETİŞTİRİCİLİK YOLU İLE ELDE EDİLEN SU ÜRÜNLERİ (BALIK)...27 8.1. Numune Alma Prosedürü...27 8.2. Su Ürünleri (Balık) Analiz Bilgileri Tablosu...28 8.3. Su Ürünleri (Balık) İl Bazında Numune Alma Programı...32 9. SÜT...34 9.1. Numune Alma Prosedürü...34 9.2. Diğer Hayvan Türlerinden Elde Edilen Süt...34 1

9.3. İnek Sütü Analiz Bilgileri Tablosu...35 9.4. Diğer Süt Analiz Bilgileri Tablosu...39 9.5. İnek Sütü İl Bazında Numune Alma Programı...42 9.6. Diğer Sütler İl Bazında Numune Alma Programı...44 10. BAL...46 10.1. Numune Alma Prosedürü...46 10.2. Bal Analiz Bilgileri Tablosu...47 10.3. Bal İl Bazında Numune Alma Programı...50 11. YUMURTA...52 11.1. Numune Alma Prosedürü...52 11.2. Yumurta Analiz Bilgileri Tablosu...53 11.3. Yumurta İl Bazında Numune Alma Programı...56 12. BÜYÜKBAŞ KIRMIZI ETİ...59 12.1. Numune alma prosedürü...59 12.2. Analiz edilecek matriksler...59 12.3. Büyükbaş Kırmızı Eti Analiz Bilgileri Tablosu...60 12.4. Büyükbaş Kırmızı Et İl Bazında Numune Alma Programı...65 EK I Kalıntı izleme Planı kapsamında aranması gereken maddeler...69 EK II Hayvan Türleri ve Hayvansal Birincil Ürünlerde Aranılacak Madde Grupları ve Kalıntılar...70 2

RAPORDA KULLANILAN ÖZEL TERIMLER VE KISALTMALAR AB GKGM CAP DDT DES DIEN VKMAEM ELISA GC GC-ECD GC-MS HCH HPLC ICP İM KHK LC-MS-MS GTHB MRL NSAID PCBs SANTE TÜRKAK GYKMAEM : Avrupa Birliği : Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü : Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü : Kloramfenikol : Dichlorodiphenyltricloraethane (Diklorodifeniltriklorat) : Diethystilbestrol (Dietilstilbestrol) : Dienestrol : Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü : Enzyme Linked Immuno Sorbent Assay : Gas Chromatography (Gaz Kromatografisi) : Gas Chromatography-Electron Capture Detector : Gas Chromatography- Mass Spectrometry : Hexachlorocyclohexane : High Performance Liquid Chromatography : Inductively Coupled Plasma : İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü : Kanun Hükmünde Kararname : Liquid Chromatography - Mass Spectrometry - Mass Spectrometry : Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı : Maximum Residue Level (Maksimum Kalıntı Düzeyi) : Non-steroidal anti-inflammatory drug : Polychlorinated Biphenyls : EU, Health and Consumer Protection (AB, Sağlık ve Tüketiciyi Koruma Genel Müdürlüğü) : Türk Akreditasyon Kurumu : Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Pozitif numune : Doğrulama ve/veya teyit (şahit) analiz sonucu sonrasında izin verilmeyen madde veya yetkilendirilmiş bir maddenin MRL veya eylem limitini aştığının tespitini gösterir. Pozitif numune ifadesi çevresel bulaşan maddelerde kullanılmaz. Doğal hormonlarda da doğal seviyeyi aşmadıkça veya MRL üstü olmadıkça kullanılmaz. Analit Matriks : Analitik prosedürle belirlenecek olan madde yada kimyasal bileşendir. : Analitin varlığını tespit etmek üzere kullanılan karaciğer, kas, içme suyu, yem gibi numunedir. 3

1. ULUSAL KALINTI PLANI GİRİŞ Ulusal Kalıntı İzleme Planı, hayvan türlerine göre belirlenen madde ve ürün grupları ile bu maddelerin kalıntılarının varlığının tespiti için alınacak önlemleri içerir. Bu programların uygulamasında AB mevzuatı (96/23/EC ve 96/22/EC sayılı Konsey Direktifleri ile 98/179/EC sayılı Konsey Kararı) ile uyumlaştırılması tamamlanmış Türk mevzuatı dikkate alınmaktadır. Bu kapsamda, ulusal kalıntı kontrolü Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler İle Bunların Kalıntılarının İzlenmesi İçin Alınacak Önlemlere Dair Yönetmelik (RG: 17.12.2011, No.28145) ve bu yönetmeliğe bağlı 2013/09 sayılı Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünlerde Kalıntı İzleme Genelgesi nde belirtilen kurallara göre hazırlanan ulusal kalıntı izleme planı çerçevesinde yürütülmektedir. Yukarıda belirtilen mevzuat, canlı hayvan ve hayvansal ürünlerde kalıntı kontrolünün uygulamasında uyulması gereken şartları belirler. Örnekleme sıklığı, Yönetmelikte belirtilen kurallarla uyumlu olmalıdır. GTHB nin merkez teşkilatlarından biri olan GKGM, kalıntı izleme planlarının oluşturulmasından ve uygulamaların üst gözetiminden sorumludur. Ulusal Kalıntı İzleme Planı, kanatlı hayvan etleri ile kırmızı eti, su ürünleriyetiştiricilik ürünlerini, çiğ süt, yumurta ve balı kapsar. Numuneler, çiftliklerden ve/veya birincil ürün tesislerinden canlı hayvanlardan ve/veya hayvansal ürünlerden alınır. Analizler GTHB nin yetkilendirdiği laboratuvarlar tarafından gerçekleştirilir. Avrupa Birliğine uyum çerçevesinde laboratuvarlar tarafından bu kapsamda yapılan analizlerde validasyonlar 17 Ağustos 2002 tarihli 2002/657/EC sayılı AB kararına göre gerçekleştirilmektedir. Bu konuda analiz yapacak laboratuvarlar konusunda uzman olan referans laboratuvar ile iletişime geçebilirler (Bknz. Bölüm 5). 2. GENEL PRENSİPLER 2.1. Kalıntı İzleme Planının Tanıtımı Ulusal Kalıntı İzleme Planı, aşağıdaki hayvan türleri ve hayvansal ürünler için örnekleme koşullarını tanımlamaktadır: Kanatlı (Broiler, Hindi) ( 7. Bölüm) Su ürünleri (Balık) ( 8. Bölüm) Süt (İnek sütü, diğer sütler) ( 9. Bölüm) Bal (10. Bölüm) Yumurta (11. Bölüm) Büyükbaş kırmızı et (12. Bölüm) 7-12 inci bölümlerde, araştırma yapılması istenilen hayvan türü veya hayvansal ürün ile örneklemenin nereden yapılacağına dair bilgiler, analiz ve örneklemede dikkat edilmesi gereken hususlar ve hayvansal ürünlerin örnekleme temelini belirleyen tablolar yer almaktadır. Analiz Bilgileri Tablosunun ilk kısmında, bir önceki yıla ait üretim rakamları ürünün AB ye ihraç edilme durumu ile Yönetmelik gereği analiz edilmesi gereken minimum numune sayısı ve 2016 yılında uygulanacak programda alınacak numune sayısına ilişkin bilgiler yer almaktadır. Tablonun ikinci kısmında ise aşağıda belirtilen bilgilere yer verilmiştir: 4

Sütun 1: Kontrol edilecek madde grubu Yönetmeliğin Ek 1 inde yer alan grup ve alt grupları içermektedir. Sütun 2: Minimum numune sayısı ve planlanan numune sayısı Sütun 2, en az iki kısma ayrılır. Birinci kısım, Yönetmeliğe (aynı zamanda AB mevzuatına) göre alınması gereken minimum sayıyı, ikinci kısım ise 2016 yılında alınması planlanan numune sayısını belirler. Planda yer alan sayıda numune alımı zorunludur. Kanatlı planı için, bu sütun Grup A da yer alan maddeler için örnekleme yerini (çiftlik ve kesimhane) de içermektedir. Sütun 3: Aranacak madde veya kalıntı Yönetmeliğin Ek 1 inde yer alan alt maddeler kapsamında numunelerde aranması istenilen maddeler listelenmektedir. Sütun 4: Analiz edilecek matriks Analize alınacak ürün çeşidini göstermektedir. Sütun 5: İzleme Metodu Analizlerde kullanılması gereken metodu belirler. Tarama metodu olarak, ELISA, Charm ve Biochip kit metotları vb. kullanılabilmektedir. İzleme aşamasında tarama metodun uygulanmasını takiben pozitif bulgu tespit edilmesi durumunda, analiz sonucu belirtilen referans metotları kullanan yetkilendirilmiş bir laboratuvar tarafından(doğrulama metoduyla) teyit edilmelidir. Sütun 6: Doğrulama Metodu Doğrulama ve şahit analizlerinde kullanılacak metotları listeler. Sütun 7 ve 8: İzleme metodu ile Doğrulama metodu teşhis seviyeleri İzleme ve doğrulama aşamalarında kullanılan metotlar için teşhis limitini verir. Sütun 9: Karar Limiti Karar limiti, Türk Gıda Kodeksindeki maksimum kalıntı limitine (MRL) eşit olan değerdir. Maksimum kalıntı seviyesinin belirlenmediği durumlarda metot tespit düzeyi (Limit of Quantification) veya minumum gerekli performans limiti (MRPL) karar limitidir. Yasaklı maddelerde ise maddenin varlığının teyidi karar limitidir. Mevzuat kapsamında Karar limitlerinde meydana gelebilecek değişikliklerin takibinden Laboratuvar Müdürlükleri sorumludur. Sütun 10: Analizi yapacak laboratuvar Bu sutünda analizi yapmada yetkilendirilmiş ve referans laboratuvar isimleri yer almaktadır. Bu tabloları, il bazında alınması gereken numune sayılarını gösteren başka bir tablo izlemektedir. UKİP kapsamında alınan ilk numunelerin gönderilmesi gereken laboratuvar İl Bazında Numune Alma Programında belirtilen laboratuvarlardır. Şayet bu laboratuvarda cihaz arızası vb. sebeplerle analiz yapılamayacaksa Analiz Bilgileri Tablosu nda belirtilen diğer bir laboratuvara numune gönderilmeli ve durumdan laboratuvarlar ve Genel Müdürlük bilgilendirilmelidir. 5

2.2. Numune Alımı, Taşınması ve Muhafazası Tüm numuneler için program, 2013/09 sayılı Genelge ye göre hazırlanan il bazında numune alma programlarına göre yürütülecektir. İzleme Programı kapsamında laboratuvarlara numune gönderimi 30 Kasım 2016 itibariyle tamamlanmalıdır. 2.2.1. Numune alma prosedürü Numune alımında, Yönetmelik ve 2013/09 sayılı Genelge de verilen kurallar takip edilmelidir. Numuneyi alan kontrol görevlisi, kontaminasyonu önleyecek tüm tedbirleri almalı, bu amaçla her numune alımında tek kullanımlık eldiven kullanmalı ve her numune alımından sonra eldiven değiştirmelidir. 2.2.2. Numune miktarları İzleme aşamasında aşağıda belirtilen miktarlarda numune alımı yapılmalıdır: Matriks Bir numune için minimum miktar Kan (plazma eldesi için) 20 ml (Analiz istenen sütun 1 deki her grup için) Karaciğer 200 g Böbrek 200 g Kas (kanatlı, balık,kırmızı et) 500 g Deri/yağ 200 g Yem 500 g/analiz başına Hayvanların içme suyu 200 ml Süt 500 ml/analiz başına Bal 200 g/analiz başına Yumurta 12 adet Canlı hayvan 1 kanatlı hayvan Yukarıda listelenen numune miktarları alınması gereken minimum miktarlardır. Bu miktarlar, laboratuvarların izleme ve doğrulama analizlerinde yeterli olacak miktarları göstermektedir. Geri izleme basamağında alınacak numune sayısı ve miktarları için mevzuat hükümleri uygulanmalıdır. Kanatlı ve su ürünlerinde gerekli olan numune miktarına ulaşmak için bir veya daha fazla hayvandan numune alımı yapılabilir. 2.2.3. Numunelerin taşınması ve muhafazası Kalıntı izleme planları çerçevesinde alınan numuneler için analit stabilitesinin ve numune özelliğinin korunmasını sağlayacak şekilde uygun taşıma ve muhafaza şartları sağlanmalıdır. Taşımada kullanılacak kaplara ve taşıma sıcaklığına, yetkili laboratuvara ulaşma süresine özel önem verilmelidir. Numunelerin taşınması ve muhafazası için aşağıda belirtilen prensipler uygulanmalıdır: 6

Numunelerin paketlenmesi Genelgede belirtildiği üzere; her numune alınmasını takiben gecikmeksizin ayrı olarak uygun kaplara alınmalıdır. Bu aynı zamanda birden fazla numuneden oluşan numune setlerine de uygulanabilir (numune seti; bir hayvan veya hayvansal üründen alınan ve farklı matrikslerin örneklemesinden oluşan belli sayıdaki numunedir. Yem ve içme suyu da bu numune setinin parçalarını oluşturabilir). Numune kapları sızdırmaz özellikte, numune değişimini, çapraz bulaşmayı ve numunenin bozulmasını önleyecek şekilde olmalıdır. Tek kullanımlık kapların kullanımı tercih edilmelidir. Plazma hazırlamada, alınan kana gecikmeksizin bir antikoagulant (örneğin heparin) eklemesi yapılmalıdır. Etiketleme Her numune, toplandıktan hemen sonra paketlenmeli ve etiketlenmelidir. Numune setinde yer alan numuneler ve geri izleme numuneleri (asıl ve şahit) tanımlanabilir olmalıdır. Her bir numuneye ait kap resmi olarak mühürlenmiş olmalıdır. Soğutma Numuneler gecikmeksizin 2-8 C ye soğutulmalıdır. Sadece ön soğutması tamamlanmış numuneler taşıma kaplarına konulmalıdır. Soğutma işlemlerini gerçekleştirmek için gerekli olan tüm gereksinimlerin karşılandığından emin olunmalıdır. Bal ve yem numunelerinde soğutmaya ihtiyaç yoktur. Numuneler, laboratuvara 2-8 C de teslim edilmelidir. İstisnai durumlar hariç laboratuvara numune gönderimi geçikmeksizin yapılmalıdır. Bu mümkün değil ise, soğuk zincir kırılmadan numune alımından sonra maksimum 36 saatlik bir periyot içerisinde laboratuvara numune gönderimi sağlanmalıdır. Mucbir sebeplerden dolayı numunenin gönderilememesine bağlı olarak ara depolama yapılmasının gerekmesi durumunda numuneler; numune alımını takiben gecikmeksizin -15 ile -30 C ye dondurulmalı ve dondurulmuş numunelerin laboratuvara gönderimi bir haftalık periyot içerisinde soğuk zincir kırılmadan gerçekleştirilmelidir. Yumurta 5-12ºC sıcaklık aralığında muhafaza edilerek maksimum 5 gün içerisinde laboratuvara gönderilmiş olmalıdır. Kan numuneleri ara depolama yapılmaksızın derhal laboratuvara gönderilmelidir. Denetçi kan örneği alamıyorsa, canlı kanatlı hayvanın gecikmeksizin laboratuvara ulaştırılması sağlanmalıdır. İzin verilmeyen madde veya uygulamanın doğrulanması durumunda, geri izleme basamağında alınan numuneler en geç 24 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Numune alımı, numune haftanın ilk üç günü içerisinde laboratuvara ulaştırılacak şekilde olmalıdır. Geri izleme numuneleri alınmadan önce laboratuvarın analiz yapabilirlik durumu (cihaz arıza bakımları vb sebeplerden dolayı iş durdurma durumları) sorgulanmalı, numunelerin uygun laboratuarlara yönlendirilmesi sağlanmalıdır. Taşıma (Nakliye) Taşıma sırasında soğuk zincirin sürekliliği sağlanmalıdır. Numuneler, numune alma etiketi ile birlikte laboratuvara gönderilmelidir. Numune Alma Etiketi yıpranma, ıslanma yada nemlenmeye karşı korunmalıdır. Laboratuvara gönderilen üst yazıda numunenin izleme/geri izleme/şahit veya şüphe numunesi olduğu açıkça belirtilmelidir. 7

Numunelerin Laboratuvarda Muhafazası Laboratuvar her numuneyi gecikmeksizin A ve B olarak iki alt (eş) numuneye ayırmalıdır. Numune A hazırlandıktan hemen sonra gecikmeksizin analiz edilmelidir. Numune B, numune A da pozitif bir bulgu olması durumunda konfirmasyon (doğrulama) testinde kullanılmak üzere yedek numune olarak uygun koşullarda muhafaza edilmelidir. Numune B ayrı kapta saklanmalı ve karışıklığı önlemek üzere tanımlaycı etiketleme yapılmalıdır. *: İzleme analizleri sonucunda negatif tespit edilen numuneler bir ay; pozitif veya pozitif şüphesi bulunan numuneler (şahit numune veya laboratuvar eş numunesi) ise aşağıda belirtilen koşullarda ve sürede saklanmalıdır. Materyalin tipi (matriks) Depolama Koşulları Raf Ömrü Plazma 20 ila 30 C de derin dondurma 4 ay Su ürünleri* 20 ila 30 C de derin dondurma 4 ay organlar, kas, yağ, süt ve içme suyu 20 ila 30 C de derin dondurma 6 ay Bal Soğutulmaksızın 4 ay Yem maddeleri, kuru Soğutulmaksızın 6 ay Yem maddeleri, yaş 20 ila 30 C de derin dondurma 6 ay Yumurta (çiğ) 5-12ºC de 28 gün * : Malaşit yeşili analizi dışındaki numuneler için balık iç organları tamamen çıkartılmış olmalıdır. Uygun olmayan numuneler Gönderilen numunenin laboratuvar tarafından analiz için uygun olmadığının tespit edilmesi durumunda (hasarlı numune kabı, kontaminasyon, bozulma, analiz için yetersiz miktar, yanlış veya hatalı materyal (matriks) vb.), Genelge nin Ek 3-5 indeki form doldurularak e-posta veya faks ile acilen ilgili il müdürlüğüne ve Genel Müdürlüğe bildirilmelidir. Bu durumda, ilgili il müdürlüğü tarafından acilen yeniden numune gönderilir. 2.3. Numunenin Analizi İçin Gerekli Süre Numunenin laboratuvarda işlenmesi ve sonucun raporlanması 2013/9 sayılı Genelge nin 4. Numunenin analizi, Analiz Sonuçlarının Raporlandırılması ve Değerlendirilmesi bölümüne uygun olarak yapılmalıdır. Bununla birlikte, diğer önemli vakaların ortaya çıkması nedeniyle laboratuvar kapasitesinin bu vakalara ayrılması durumunda veya bir numunede yeni bir analit aranması gibi nedenlerle planlananın çok üzerinde malzeme tüketilmesi halinde GKGM derhal bilgilendirilir ve verilecek talimat doğrultusunda hareket edilir. Laboratuvarlar, izleme numunelerinde hızlı test sonucunda, yasaklı madde açısından pozitif sonuç elde etmeleri ve bu sonucu Yönetmelikte belirtilen koşullarda kendi imkanları ile doğrulayamamaları durumunda, laboratuvarlarında bulunan B numunesini gecikmeksizin masraflarını kendi bütçelerinden karşılamak suretiyle dış laboratuvara analize göndererek sonucu teyit etmelidir. 2.4. Çalışma Sonuçlarının GKGM ye ve İM ye Raporlanması Kontrol ve denetim sonuçlarının, yasaklı bir maddenin veya izin verilmeyen bir uygulamanın varlığını veya MRL aşımını göstermesi durumunda, il müdürlüğü İzleme Sonuç Bildirim Formunu (Ek 2-11-Sayfa 1) ; konu ile ilgili yürüttüğü geri izleme çalışmalarının sonuçlarını da Geri İzleme Sonuç Bildirim Formunu (Ek 2-11-Sayfa 2) 8

doldurarak öncelikle e-posta veya faks olmak üzere ve ayrıca yazılı olarak Genel Müdürlüğe bildirir. Pozitif sonuç bildirim formlarının doldurulmasında formların üst kısmında bulunan açıklamalar bölümündeki esaslar uygulanır. 2013/09 sayılı Genelge de belirtilen formata göre; il müdürlükleri ve laboratuvarlara ve yıllık çalışma raporlarını Genel Müdürlüğe gönderir. İl müdürlükleri ve laboratuvarlar gerçekleştirdikleri faaliyetleri her yıl Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül ve Ekim-Aralık dönemlerini kapsayacak şekilde dört ayrı rapor olarak gönderir. İl Müdürlükleri yıllık planları(genelge Ek 2-1) nı UKİP in kendilerine ulaşmasını takip eden 10 gün içinde ve dönem raporlarını (Genelge Ek 2-10), dönem bitimini takip eden ilk ayın 10 una kadar GKGM ye gönderilmelidir. İzleme Programı kapsamında laboratuvarlara numune gönderimi 30 Kasım 2016 itibariyle tamamlanmalıdır. Pozitif bulgu tespit eden Laboratuvar derhal İlgili İl Müdürlüğüne ve GKGM ye bildirmeli (Genelge Ek 3-5), bildirimi alan İl Müdürlüğü İzleme Sonuç Bildirim Formu nu GKGM ye göndermelidir (Genelge Ek 2-11). Mevzuat kapsamında yapılan iş ve işlemleri bildiren Geri İzleme Sonuç Bildirim Formu (Genelge Ek 2-11) İl Müdürlüğü tarafından GKGM ye gönderilmelidir. Laboratuvarlar tarafından dönem raporu (Genelge Ek 3-1), dönem bitimini takip eden ilk ayın 10 una kadar GKGM ye gönderilmelidir. Laboratuvarlar bir sonraki yıl için çalışmayı planladıkları metotlara (Genelge Ek 3-3) ait bilgiyi 30 Kasım 2016 itibariyle GKGM ye bildirmelidir. Laboratuvarlar 2016 yılı içerisinde yürüttükleri programa ait yıllık raporunu (Genelge Ek 3-2) 31 Aralık 2016 tarihine kadar GKGM ye göndermelidir. 9

3. KALINTI PLANININ UYGULANMASIYLA VE YÖNETMELİĞİN EK I İNDE LİSTELENEN FARMAKOLOJİK AKTİF MADDELERİN VE DİĞER MADDELERİN RUHSATLANDIRILMASI, DAĞITIMI, PAZARLANMASI VE KULLANIMIYLA İLGİLİ MEVZUATLAR 3.1. Kalıntı İzleme Planının Uygulanması İle İlgili Mevzuatlar 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, kalıntı izleme programlarında esas alınan Kanun dur. Kanunun 21., 22., 23., 24., 25., 26., 31., 32., 34., Maddeleri kalıntı limitlerinin aşılması durumunda geri izleme çalışmalarının yürütülmesini sağlayan Kanun maddeleridir. Kalıntı izleme programlarında Kanun un 37., 40. ve 41. Maddeleri uygulanan yaptırımların yasal dayanağıdır. Diğer mevzuat isimleri aşağıda belirtilmiştir. - Canlı Hayvanlar Ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler İle Bunların Kalıntılarının İzlenmesi İçin Alınacak Önlemlere Dair Yönetmelik (RG: 17.12.2011 / 28145), - Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik (RG: 17.12.2011 / 28145), - Yemlerin Resmî Kontrolü İçin Numune Alma ve Analiz Metotlarına Dair Yönetmelik (RG: 27.12.2011 / 28155), - Yemlerin Piyasaya Arzı ve Kullanımı Hakkında Yönetmelik (RG:27.12.2011/28155) - Yemlerin Piyasaya Arzı ve Kullanımı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (RG:20.08.2013/28741) - Yem Hijyeni Yönetmeliği (RG:27 Aralık 2011/ 28155) -Yem Hijyeni Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik(RG:05.01.2013/28519) - Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği (RG: 27.12.2011 / 28155), - Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik (RG: 17.12.2011 / 28145), - Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü Kuruluş ve Görev Esaslarına Dair Yönetmelik (RG: 14.01.2009 / 27110), - Yurt İçinde Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünlerin Nakilleri Hakkında Yönetmelik (RG: 17.12.2011 / 28145 ), - Yurt İçinde Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünlerin Nakilleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (RG: 14.05.2013/28647) - Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği (RG: 29.12.2011/ 28157) - 2013/09 sayılı Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünlerde Kalıntı İzleme Genelgesi, - 2005/74 sayılı Gıda Olarak Değerlendirilen Hayvanların Bulundurulduğu Hayvancılık İşletmelerinde İlaç Kullanımı Kontrolleri Genelgesi - 2006/10 sayılı Etlik ve Ticari Yumurtacı Kanatlı Kümeslerinde Yapılacak Kontrollerle İlgili Uygulama Prensipleri - 2003/18 sayılı Gıda Değeri Olan Hayvanlara Uygulanması Yasaklanan ve Belli Şartlara Bağlanan Hormon Ve Benzeri Maddeler Hakkında Tebliğ - Hayvan Beslemede Kullanılan Yem Katkı Maddeleri Hakkında Yönetmelik (RG: 18.07.2013 28711) -2014/11 sayılı Yemlerde İstenmeyen Maddeler Hakkında Tebliğ (RG:19.04.2014 / 28977) - 2005/12 sayılı İlaçlı Yem Tebliği - Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği (RG: 29.12.2011/28157) - Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği (RG: 29.12.2011/28157)

-Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (RG: 03.01 2013/ 28517) - Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği (RG: 04.05.2012/28282), Değişiklikler/Güncellemeler (RG:26.07.2013/28719, RG:25.10.2014/29156, RG:15.02.2016/29625) 3.2. Yönetmeliğin Ek I inde Listelenen Farmakolojik Aktif Maddelerin ve Diğer Maddelerin Ruhsatlandırılması, Dağıtımı, Pazarlanması ve Kullanımıyla İlgili Mevzuatlar GTHB altındaki GKGM, veteriner tıbbi ürünlerinin ve yem katkılarının ruhsatlanması ve pazarlanmasında yetkili resmi otoritedir. GKGM içindeki Veteriner Sağlık Ürünleri ve Halk Sağlığı Daire Başkanlığı ve Yem Daire Başkanlığı bu konularda görevli olan birimlerdir. Veteriner tıbbi ürünlerinin üretimi, dağıtımı ve kontrolünde 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu hükümleri uygulanır. Veteriner Tıbbi Ürünler Hakkında Yönetmelik (24.12.2011 tarih ve 28152 sayılı RG), pazarlanmak amacıyla; endüstriyel olarak ya da endüstriyel yöntemler kullanılarak hazırlanmış veteriner tıbbi ürünleri, ilaçlı yem yapmak amacıyla üretilmiş veteriner ilaçlı premiksleri, başlangıç materyali olarak kullanılan aktif maddeleri ve anabolik, antienfeksiyöz, antiparaziter, anti-enflamatuar, hormonal ya da psikotropik özelliklere sahip maddeleri esas alır. İlaçlı yemlerin üretimi, dağıtımı, kullanımı ve kontrolünde 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu esas alınmaktadır. 2005/12 sayılı İlaçlı Yem Tebliği hükümlerine göre uygulama yapılmaktadır. Türk mevzuatına göre veteriner tıbbi ürünlerin onay almadan ithalatı ve kullanımı yasaktır. Veteriner ilaçlarının ithal edilebilmesi/ üretilebilmesi ve piyasaya arz edilebilmesi için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ndan 5996 Sayılı Kanuna göre pazarlama izninin alınması gerekmektedir. 4. KALINTI PLANININ UYGULANMASINDA GÖREV ALAN RESMİ KURUMLAR Ulusal Kalıntı İzleme Planı ile ilgili konularda GTHB yetkilidir. GTHB nin organizasyon şeması Şekil 1 de verilmektedir. GTHB nin merkez teşkilatında ana hizmet birimi olarak yedi adet Genel Müdürlük bulunmaktadır. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü (GKGM), kalıntı izleme programlarının oluşturulmasından ve uygulamaların üst gözetiminden sorumludur. GKGM içindeki Gıda Kontrol ve Laboratuvarlar Daire Başkanlığı bu konuda görevli olan birimdir. GKGM nin organizasyon şeması Şekil 2 de verilmektedir. GTHB nin İl ve İlçe Müdürlükleri ulusal kalıntı izleme planlarını yürüten kurumlardır. Bu kurumlar; il bazında izleme, geri izleme ve kontrol sonuçlarını değerlendiren, yasa ihlallerinde tebligat ve yasal işlemleri yürüten birimlerdir (Şekil 3). 11

5. YETKİLİ LABORATUVARLARIN LİSTESİ 2016 yılı Kalıntı İzleme Planı kapsamında rutin görev yapacak olan laboratuvarlar ve görevleri aşağıda belirtilmiştir. Kalıntı İzleme Konusunda Görevli Olan Laboratuvarlar Yetkili Laboratuvarlar Görevli Olduğu Analizler Adana Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü CHARM II ile tetrasiklin, makrolit ve streptomisin Elazığ Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü CHARM II ile betalaktam, sülfonamit Adana Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü GC-MS ile naftalin, ICP-OES ile ağır metaller (B3c) Kayseri Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü ELISA ile kloramfenikol, HPLC ile Aflatoksin M1(süt), Aflatoksin B1 (yem) Konya Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü ICP-MS ile ağır metal Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü LC-MSMS ile Boyalar (Grup B3e) İzmir Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü Pestisitler (Grup B2c, Grup B3a) Yetkili-Referans Laboratuvarlar * Bornova Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü Pendik Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğü Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İzmir Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü Ankara Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü Bursa Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü (UGRL) Görevli Olduğu Analizler Antibakteriyal maddeler (Grup B1), kloramfenikol (Grup A6) Nitrofuranlar, nitroimidazoller (Grup A6), anthelmintikler (Grup B2a), antikoksidialler (Grup B2b), NSAID (Grup B2e), balda fumagillin (Grup B2f), Kanatlıda Stilbenler/steroid (Grup A1, A3), resorsilik asit laktonlar (Grup A4), Beta Agonistler (Grup A5) Balıkta A3 grubu ve pestisitler (Grup B2c, B3a, B3b) Ağır metaller (Grup B3c) ve balda naftalin Sütte kurşun; yumurtada ağır metal (grup B3c); mikotoksinler (Grup B3d) Balıkta A1 grubu, Büyükbaş kırmızı ette Stilbenler/steroid (Grup A1, A3), resorsilik asit laktonlar (Grup A4), Beta Agonistler (Grup A5), Boyalar (Grup B3e) m * Yetkili referans laboratuvarlar referans oldukları konularda rutin analizlerde de program kapsamında görevlendirilebilmektedir.

Şekil 1: GTHB nin Organizasyon Şeması 13

Şekil 2. GKGM nin Organizasyon Şeması

VALİ İL MÜDÜRÜ Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şube Müdürlüğü Gıda ve Yem Şube Müdürlüğü Tarımsal Altyapı ve Arazi Değerlendirme Şube Müdürlüğü Hayvan Sağlığı, Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürlüğü Kırsal Kalkınma ve Örgütlenme Şube Müdürlüğü Koordinasyon ve Tarımsal Veriler Şube Müdürlüğü İdari ve Mali İşler Şube Müdürlüğü İLÇE MÜDÜRLÜKLERİ Şekil 3. İl Müdürlüklerinin Organizasyon Şeması 6. RUHSATLI MADDELERİN ULUSAL TOLERANS SEVİYELERİ Maksimum kalıntı seviyeleri (MRLs) belirlenmiş olan maddeler için dikkate alınacak kalıntının ne olduğu Türk Gıda Kodeksinde belirlenmiştir. - Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği (RG: 04.05.2012/28282) - Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (RG: 26.07.2013/28719) - Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği (RG: 29.12.2011/28157) -Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (RG: 03.01 2013/ 28517) - Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği (RG: 29.12.2011/28157) - 2003/18 sayılı Gıda Değeri Olan Hayvanlara Uygulanması Yasaklanan ve Belli Şartlara Bağlanan Hormon Ve Benzeri Maddeler Hakkında Tebliğ 96/22/EC sayılı büyümeyi teşvik etmek için hormon ve betaagonistlerin kullanımının yasaklanması ile ilgili Konsey Direktifi Türk mevzuatına uyumlaştırılmıştır. Fumagilin ve buparvakuon hariç olmak üzere, 2377/90/EC Sayılı Konsey Tüzüğü, Türk mevzuatına aktarılmıştır. Türk ulusal kalıntı izleme programı kanatlı, süt, bal, yumurta, su ürünleri ve büyükbaş kırmızı eti kapsamaktadır. Buparvakuon un, sadece et üreten hayvanlarda kullanılmasına izin verilmektedir.

Nosemosis ülkemizde ekonomik kayıplara sebep olan yaygın bir arı hastalığıdır. Fumagillin alternatifi olmayan, arıların hastalığa karşı korunmasında ve tedavisinde çok önemli bir aktif maddedir. Bu nedenle, fumagillin halen Türkiye de ruhsatlıdır. Bununla birlikte, Türkiye de fumagillin in lisansı, bal üretiminin olmadığı dönemlerde arılarda Nosemosise karşı kullanım içindir. Fumagillin, 2003 yılından beri ulusal kalıntı izleme programı kapsamında balda aranmaktadır ve bu güne kadar pozitif sonuçla karşılaşılmamıştır. Bu maddeler için (fumagillin ve buparvakuon) Türk Gıda kodeksinde MRL değeri bulunmadığından, maddenin varlığının teyidi yasal işlem başlatma karar limitidir. Bu nedenle, sadece izin verilen türlerde ve dönemlerde kullanılmalarına izin verilmektedir. İzin verilen türlerde kullanılmaları durumunda da yasal kalıntı arınma süresini tamamlanmadan gıda değeri olan ürünlerin gıda olarak kullanımı yasaklanmıştır. Malaşit Yeşili kalıntı izleme programında B3e-boyalar grubunda yer alan ve gıda değeri olan hayvanlarda ruhsatlandırılmadığı için veteriner ilaç olarak kullanımına izin verilmeyen bir maddedir. Bu maddenin balık üretiminde muhtemel kullanım alanları; balık yumurtalarında ve anaç balıklarda fungal enfeksiyonları yok etmek ve bu balıkların yetiştirildiği havuz ve tankların dezenfeksiyonudur. İlaçlı yem maddelerinin üretilmesi hususunda, özellikle karışımın homojenliği, son ürünün stabilitesi (kararlılığı) ve çapraz bulaşmanın engellenmesiyle ilgili kurallar 2005/12 sayılı İlaçlı Yem Tebliğinde (RG: 24.03.2005/25765) belirlenmiştir. İlaçlı yem üretimi ile ilgili denetimde bu tebliğde belirtilen hükümlerin yerine getirilme durumu araştırılmalıdır. 16

7. KANATLI 7.1. Numune Alma Prosedürü Numune alımı, Kontrol Görevlileri tarafından Genelge nin 3.2. İzleme Numunelerinin Alımı bölümü ile planın V. Bölümün 3 üncü maddesinde belirtilen hususlar çerçevesinde çiftlik ve birincil ürün tesislerinde gerçekleştirilir. Buna ilaveten aşağıda belirtilen hususlar da dikkate alınmalıdır: a) Hayvanın büyüklüğüne ve analitik ihtiyaçlarına bağlı olarak, numune bir veya daha fazla hayvanı içerebilir. b) Kesimhaneden numune alımı ise kesimden hemen önce olmak üzere gerçekleştirilir. c) Üretim çiftliğinde numune alınırken, kesime yakın olan (30 günlük ve üzerindeki) hayvanlardan sürüyü temsil edecek şekilde örnekleme yapılmalıdır. Numune alımı aşamasında, işletmenin genel yapısı, kümes ve kümes malzemeleri de dahil olmak üzere kontrol edilmeli, tespit edilen hususlar tutanak altına alınmalı ve sürünün strese girmediği durumdaki davranışları izlenmelidir. Hayvanlardan numune alınması Kanatlı üretiminde, tek tek hayvan değil, sürünün tamamı en küçük üretim birimi olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle, numune alınması için seçilen hayvanların sürünün ortalama durumunu yansıtması gereklidir. Çiftlikteki sürüden hayvanların seçilmesinden sonra aşağıda belirtilen iki alternatiften biri uygulanmalıdır: a- Numune alınan çiftlikte resmi denetim görevlilerince hayvanların usulüne uygun kesimi ve sorumlu laboratuvara karkasların nakledilmesi veya b- Hayvanların canlı olarak sorumlu laboratuvara nakledilmesi. Analizde kullanılacak organ numuneleri hijyenik şartlar altında çiftlikte/kesimhanede veya laboratuvarda alınmalıdır. Kesimhaneden ve çiftlikten alınan numuneler 2.2. Numune Alımı, Taşınması ve Muhafazası bölümünde belirtilen şekilde sorumlu laboratuvara nakledilmelidir. Kanatlı numunelerinin etiketlerinde Numunenin cinsi bölümüne kanatlı-çiftlik veya kanatlı-kesimhane, Numune türü alanına da broiler, yumurta tavuğu veya hindi olarak uygun şekilde belirtilmelidir. İçme suyundan numune alınması Hayvan içme suyu sisteminin tekniği ve çeşidi dikkate alınarak, içme suyu numuneleri tıp ürünlerinin uygulandığı yerden ve suyun sisteme dağıtım noktasından alınmalıdır. Otomatik içme suyu tedariki sisteminin olması durumunda, tank veya ölçü aletinden numune alınır. Bir sürünün, bir veya birkaç tank veya diğer ilgili ekipmanla sulanması durumunda, su tedarik sisteminin her parçasından bir numune alınarak laboratuvar numunesi oluşturulmalıdır. Yemlerden numune alınması Yem maddelerinden numune alınması usulü mevcut yem stoklarına ve çiftlikte kullanılan yemleme tekniğine bağlıdır. Tek yemin kullanımının tercih edildiği yerlerde, yemin esas depolandığı yerler olan silolardan numune alınır. Büyük çiftliklerde birden fazla siloya sahip olma ve ilaçlı yemler kullanma ihtimallerine karşın numune alma yeri 17

mümkünse her kümesin yem yerine dağıtımından önceki yer olmalıdır. Aksi takdirde her kümes için ayrı ayrı yem bantlarından numune alınmalıdır. Numune almadan önce, kullanılan yem katkıları sorgulanmalıdır. Aflatoksin analizleri için mutlaka yem numunesi alınmalıdır. Zeranol Analizi Zeranol için analiz edilecek numuneler, zeranol mikotoksininin bulaşması yolu ile mi yoksa kullanılması yasal olmayan zeranol uygulanması yolu ile mi bulaştığı hakkında ayırım yapılabilmesi için; zeranol, taleranol, alfa ve beta-zearalenol yönünden analiz edilmelidir. 7.2. Analiz Edilecek Matriksler İl Müdürlükleri tarafından alınacak matrikslerle ilgili aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınacaktır: Madde Grubu Analiz Edilecek Matriks Özel Hususlar Plazma (Etlik Çiftlikten ve kesimhaneden plazma A1-A3-A4 VKMAEM e) numunesi alınacaktır. Çiftlik (kesilmiş ve temizlenmiş) ve A5 Kas (Etlik VKMAEM e) kesimhaneden kas numunesi alınacaktır. A6 Kloramfenikol A6 Nitrofuran A6 Nitroimidazol Kas B1 B2a Kanatlı içme suyu Kas veya Karaciğer içme suyu Kas veya Karaciğer Kas, karaciğer Kas, karaciğer Çiftliklerden alınacaktır. Kesimhaneden alınacaktır. Çiftliklerden alınacaktır Kesimhaneden alınacaktır. Çiftlik (kesilmiş ve temizlenmiş) ve kesimhaneden alınacaktır. Her il her bir alt grup için toplam numune sayısını %50 kas, %50 karaciğer olacak şekilde paylaştıracaktır. Her il toplam numune sayısını %50 kas, %50 karaciğer olacak şekilde paylaştıracaktır. B2b Kas Kesimhaneden alınacaktır B2c Kas Kesimhaneden alınacaktır B3a Bütün tavuk Yağ ve derisi ile birlikte B3c Karaciğer Kesimhaneden alınacaktır B3d Aflatoksin Yemler Çiftlikten alınacaktır 18

7.3. Kanatlı Analiz Bilgileri Tablosu Planın Uygulanacağı Yıl 2016 Hayvan Türü/ürün Kanatlı Ulusal Üretim Miktarı (ton) AB ne yapılan ihracat Yönetmelik Hükümleri Gereği Alınması Gereken Minumum Numune Sayısı Programda Alınacak Numune Sayısı Broiler eti : 1.909.276 (2015-TUİK) Hindi eti: 52.723 (2015-TUİK) 200 3195 (2995 broiler, 200 hindi) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 KONTROL EDİLECEK MADDE GRUBU NUMUNE SAYISI ÇİFTLİK KESİMHANE MİN PLAN MIN PLAN A1 Stılbenler 10 53+3 10 49+4 A3 A4 Steroıdler (Androjenık, Estrojenık Veya Progestajenık Actıviteli) Resorsilik Asit Lactonlar 10 53+3 10 49+4 10 54+3 10 50+4 A5 Beta Agonistler 10 54+3 10 51+3 ARANACAK MADDE /KALINTI ANALiZ EDİLECEK MATRIKS DOĞRULAM A KARAR LİMİTİ (uygun olmayan sonuç kararı vermek için limit değer) ANALİZİ YAPACAK LABORATUVAR Diethylstilbestrol Plazma GC-MS GC-MS 2 2 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM (DES) Hexoestrol Plazma GC-MS GC-MS 2 2 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM Dienestrol Plazma GC-MS GC-MS 2 2 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM 17 alfa östradiol Plazma GC-MS GC-MS 2 2 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM 17 beta östradiol Plazma GC-MS GC-MS 2 2 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM progesteron Plazma GC-MS GC-MS 2 2 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM Testosteron Plazma GC-MS GC-MS 2 2 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM Zeranol ve metabolitleri Plazma GC-MS GC-MS 2 2 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM Clenbuterol Kas LCMSMS LCMSMS 0,1 0,1 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM Salbutemol Kas LCMSMS LCMSMS 5 5 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM bromobuterol Kas LCMSMS LCMSMS 0,1 0,1 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM cimbuterol Kas LCMSMS LCMSMS 0,5 0,5 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM mabuterol Kas LCMSMS LCMSMS 0,1 0,1 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM mapenterol Kas LCMSMS LCMSMS 0,1 0,1 Varlığının teyidi Etlik VKMAEM A6 kloramfenikol+ Nitrofuranlar+ Nitroimidazoller 10 258 10 824 19

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 KONTROL EDİLECEK MADDE GRUBU NUMUNE SAYISI ÇİFTLİK Kloramfenikol 58+3 Nitrofuranlar Nitroimidazoller KESİMHANE MİN PLAN MIN PLAN 200 +3 3(H) 277 +35 247 +35 300 (B) ARANACAK MADDE /KALINTI Kloramfenikol ANALiZ EDİLECEK MATRIKS İçme suyu, kas, karaciğer ELISA LC-MSMS Su 0,30 Kas 0,30 Kc 0,30 DOĞRULAM A Su 0,20 Kas 0,12 Kc 0,30 KARAR LİMİTİ (uygun olmayan sonuç kararı vermek için limit değer) Varlığının teyidi ANALİZİ YAPACAK LABORATUVAR Kayseri GKLM/ Bornova AOZ Kas - LC-MS-MS - 0,45 Varlığının teyidi Pendik AMOZ Kas - LC-MS-MS - 0,22 Varlığının teyidi Pendik AHD Kas - LC-MS-MS - 0,56 Varlığının teyidi Pendik SEM Kas - LC-MS-MS - 0,59 Varlığının teyidi Pendik AOZ karaciğer - LC-MS-MS - 0,5 Varlığının teyidi Pendik AMOZ karaciğer - LC-MS-MS - 0,6 Varlığının teyidi Pendik AHD karaciğer - LC-MS-MS - 0,7 Varlığının teyidi Pendik SEM karaciğer - LC-MS-MS - 0,6 Varlığının teyidi Pendik Furazolidon İçme suyu - LC-MS-MS - 5 Varlığının teyidi Pendik Furaltadon İçme suyu - LC-MS-MS - 5 Varlığının teyidi Pendik Nitrofurantoin İçme suyu - LC-MS-MS - 5 Varlığının teyidi Pendik Nitrofurazon İçme suyu - LC-MS-MS - 5 Varlığının teyidi Pendik MNZ Kas - LC-MS-MS - 2,39 Varlığının teyidi Pendik RNZ Kas - LC-MS-MS - 2,36 Varlığının teyidi Pendik DMZ Kas - LC-MS-MS - 2,66 Varlığının teyidi Pendik IPZ Kas - LC-MS-MS - 2,37 Varlığının teyidi Pendik MNZ-OH Kas - LC-MS-MS - 2,42 Varlığının teyidi Pendik IPZ-OH Kas - LC-MS-MS - 2,32 Varlığının teyidi Pendik HMMNI Kas - LC-MS-MS - 2,35 Varlığının teyidi Pendik 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 KONTROL EDİLECEK MADDE GRUBU NUMUNE SAYISI MIN PLAN ARANACAK MADDE /KALINTI ANALZİ EDİLECEK MATRIKS DOĞRULA MA KARAR LİMİTİ (uygun olmayan sonuç kararı vermek için limit değer) ANALİZİ YAPACAK LABORATUVAR B1 Antibakteriyal Maddeler 30 162 +7 116+ 7 Oksitetrasiklin Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS Tetrasiklin Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS Klortetrasiklin Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS Doksisiklin Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS Sulfametazin Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS Kas 100, Karaciger 100 Kas 20, Karaciger 20 Kas 100, Karaciger 100 Kas 100, Karaciger 100 Kas 100 Karaciğer 100 Kas 22,2, Karaciger 50 Kas 26,0, Karaciger 50 Kas 14,9, Karaciger 50 Kas 18,7, Karaciger 50 Kas 7 Karaciğer 17 Tetrasiklin grubunda yer alan herbir madde için: kas için >100, karaciğer için >300 Sulfonomid grubunda yer Adana VKAEM / Bornova Adana VKAEM / Bornova Adana VKAEM / Bornova Adana VKAEM / Bornova Elazığ / Bornova 20

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 KONTROL EDİLECEK MADDE GRUBU NUMUNE SAYISI MIN PLAN 160+ 7 116+ 7 ARANACAK MADDE /KALINTI ANALZİ EDİLECEK MATRIKS DOĞRULA MA Sulfametaksazole Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS sülfatiazol Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS sülfamerazin Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS Sulfadiazin Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS sülfakloropridazin Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS Sülfadimetoksin Kas, karaciğer Charm II LC-MSMS Enrofloksasin Kas, karaciğer LC-MSMS LC-MSMS Siprofloksasin Kas, karaciğer LC-MSMS Danofloksasin Kas, karaciğer LC-MSMS LC-MSMS Marbofloksasin Kas, karaciğer LC-MSMS LC-MSMS Sarafloksasin Kas, karaciğer LC-MSMS LC-MSMS Diflofloksasin Kas, karaciğer LC-MSMS LC-MSMS Nalidiksik asit Kas, karaciğer LC-MSMS LC-MSMS Flumekuin Kas, karaciğer LC-MSMS LC-MSMS Oksolinic asit Kas, karaciğer LC-MSMS LC-MSMS Tilosin Kas, karaciğer LC-MSMS Eritromisin Kas, karaciğer LC-MSMS Tilmikosin Kas, karaciğer LC-MSMS Kas 100 Karaciğer 100 Kas 80 Karaciğer 80 Kas 40 Karaciğer 40 Kas 40 Karaciğer 40 Kas 100 Karaçiğer 80 Kas 40 Karaciğer 40 Kas 25 LC-MSMS Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 10 Karaciğer 8 Kas 9 Karaciğer 19 Kas 9 Karaciğer 18 Kas 9 Karaciğer 11 Kas 12 Karaciğer 11 Kas 8 Karaciğer 9 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 Kas 25 KARAR LİMİTİ (uygun olmayan sonuç kararı vermek için limit değer) alan maddelerin toplamı kasta >100, karaciğerde >100 olduğunda enrofloksasin ve siprofloksasin toplamı Kas için >100, Karaciğer için >200 olduğunda kas:>200, karaciğer:>400 Varlığının teyidi Tavukta kas için varlığının teyidi; karaciğer için >100 Hindi için Varlığının teyidi Kas>300, karaciğer> 1900 Varlığının teyidi kas:>400, karaciğer:>800 kas:>100, karaciğer >150 Kas için >100 Karaciğer >100 Kas için >200 karaciğer >200 Kas için >75 karaciğer >1000 ANALİZİ YAPACAK LABORATUVAR Elazığ / Bornova Elazığ / Bornova Elazığ / Bornova Elazığ / Bornova Elazığ / Bornova Elazığ / Bornova 21

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 KONTROL EDİLECEK MADDE GRUBU NUMUNE SAYISI MIN B2a + B2b + B2c + B2e 30 PLAN 97+7 B2a Anthelmıntıkler 95+7 B2b Antıkoksidialler ARANACAK MADDE /KALINTI Sipiramisin ve neospiramisin ANALZİ EDİLECEK MATRIKS Kas, karaciğer DOĞRULA MA LC-MSMS kloksasilin Kas, karaciğer - LC-MS-MS - oksasilin Kas, karaciğer - LC-MS-MS - Ampisilin Kas, karaciğer - LC-MS-MS - Amoksisilin Kas, karaciğer - LC-MS-MS - nafsilin Kas, karaciger - LC-MS-MS - dikloksasilin Kas, karaciğer - LC-MS-MS - 97+7 Florfenikol Kas, karaciğer ELİSA LC-MS-MS 75 130+ 7 Kas 25 Kas 25 K as 25 karaciğer 25 K as 25 karaciğer 25 K as 25 karaciğer 25 K as 25 karaciğer 25 K as 25 karaciğer 25 Kas 25 karaciğer 25 Kas 18,6 Karaciğer 721,1 KARAR LİMİTİ (uygun olmayan sonuç kararı vermek için limit değer) Toplamı kas > 200 karaciğer >400 Hindi için varlığının teyidi Kas için >300 Karaciğer >300 Kas için >300 Karaciğer >300 Kas için >50 Karaciğer>50 Kas için >50, Karaciğer >50 Varlığının teyidi Kas için >300, Karaciğer >300 Kas için >100, Karaciğer >2500 ANALİZİ YAPACAK LABORATUVAR albendezol Kas, karaciğer - LC-MS-MS - 8,019 Varlığının teyidi Pendik Albendazol Sülfon Kas, karaciğer LC-MS-MS 8,744 Varlığının teyidi Pendik Albendazol sülfoksit Kas, karaciğer LC-MS-MS 10,377 Varlığının teyidi Pendik Albendazol-2- aminosülfon Kas, karaciğer LC-MS-MS 4,048 Varlığının teyidi Pendik flubendezol Kas, karaciğer - LC-MS-MS - 16 Kas > 50 Karaciğer > 400 Pendik Ketotriklabendazol Kas, karaciğer LC-MS-MS 12,596 Varlığının teyidi Pendik Triclabendazol Kas, karaciğer LC-MS-MS 20 Varlığının teyidi Pendik Oksfendazol Sülfon Kas, karaciğer LC-MS-MS 1,377 Varlığının teyidi Pendik Levamizole Kas, karaciğer - LC-MS-MS - 5 Kas için >10, Karaciğer >100 Pendik tiyabendezol Kas, karaciğer - LC-MS-MS - 7,497 Varlığının teyidi Pendik Tiyabendezole- 5OH Kas, karaciğer LC-MS-MS 7,497 Varlığının teyidi Pendik Lasolasid Kas LC-MS-MS - 10 >60 Pendik Maduramisin Kas LC-MS-MS 15 >30 Pendik Monensin Kas LC-MS-MS 4 >8 Pendik Narasin Kas LC-MS-MS 25 >50 Pendik Nikarbazin Kas LC-MS-MS 2000 >4000 Pendik Salinomisin Kas LC-MS-MS 2,5 >5 Pendik Toltrazurilsulfon Kas LC-MS-MS 50 >100 Pendik 22

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 KONTROL EDİLECEK MADDE GRUBU B2c NUMUNE SAYISI MIN PLAN Karbamatlar 95+7 Pretroidler 92+7 ARANACAK MADDE /KALINTI ANALZİ EDİLECEK MATRIKS DOĞRULA MA KARAR LİMİTİ (uygun olmayan sonuç kararı vermek için limit değer) ANALİZİ YAPACAK LABORATUVAR carbaril Kas LC-MSMS LC-MS-MS 50 50 >50 Etlik VKMAEM methomyl Kas LC-MSMS LC-MS-MS 20 20 >20 Etlik VKMAEM aldicarb Kas LC-MSMS LC-MS-MS 10 10 >10 Etlik VKMAEM cypermethrin Kas GC-ECD GC_MS 50 50 >100 Etlik VKMAEM Cyfluthrin Kas GC-ECD GC-MS >50 >50 >50 Etlik VKMAEM fenvalerat Kas GC-ECD GC-MS >20 >20 >20 Etlik VKMAEM Deltametrin Kas GC-ECD GC_MS 50 50 >100 Etlik VKMAEM B2e NSAIDs 94 asetilsalisilikasit Kas LC-MS-MS 10 B3a + B3c + B3d 10 B3a B3c Organoklorlu Maddeler(Pcb ler Dahil) Kimyasal Elementler B3d Mikotoksinler 55+7 51+7 140+ 10 MKL gerekmemektedir (izleme) Pendik Gamma-HCH Kas GC-ECD GC-MS 10 10 >20 Etlik VKMAEM Beta-HCH Kas GC-ECD GC-MS 10 10 >100 Etlik VKMAEM Alfa-HCH Kas GC-ECD GC-MS 10 10 >200 Etlik VKMAEM Aldrin Kas GC-ECD GC-MS 10 10 >10 Etlik VKMAEM PP'DDE Kas GC-ECD GC-MS 10 10 Bu grupta Etlik VKMAEM PP'DDD Kas GC-ECD GC-MS 10 10 bulunan Etlik VKMAEM maddelerin PP'DDT Kas GC-ECD GC-MS 10 10 toplamı >40 Etlik VKMAEM OP'DDT Kas GC-ECD GC-MS 10 10 olduğunda Etlik VKMAEM Hexachlorobenzen Kas GC-ECD GC-MS 10 10 >200 Etlik VKMAEM Heptachlor Kas GC-ECD GC-MS 10 10 >200 Etlik VKMAEM kurşun Karaciğer ICP-MS ICP-MS 8 8 >500 Konya GKLM / İzmir GKLM kadmiyum karaciğer ICP-MS ICP-MS 8 2,9 >500 Konya GKLM/ İzmir GKLM Aflatoksin B1 yem HPLC HPLC-FLD 0,93 0,4 >20 (brolier) >5 (civciv) Kayseri GKLM/Ankara GKLM 23

7.4. Broiler İl Bazında Numune Alma Programı ÇİFTLİK (BROİLER) KESİMHANE (BROİLER) SIRA NO A1 (Plazma ) A3 (Plazma ) A4 (Plazma ) Etlik VKMAEM A5 (Kas) Etlik VKMAEM A6-kloramfenikol Kayseri GKLM A6-nitrofuran Pendik B3d-aflatoksin Kayseri GKL A1 (Plazma ) A3 (Plazma ) Etlik VKMAEM (Plazma) A4 (Plazma ) A5 (Kas) Etlik VKMAEM A6-Kloramfenikol Kayseri GKLM A6-nitrofuran A6- Nitroimidazol Pendik B1-tetrasiklin Adana B1-sulfonamid Elazığ B1-Kinolon B1-betalaktams B1-Makrolid B1-Fenikol İL MÜDÜRLÜĞÜ 1 Adana 1 1 1 1 1 3 2 3 3 3 3 17 14 20 5 5 6 4 6 4 4 6 4 5 5 3 2 132 2 Afyonkarahisar 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 3 2 3 1 1 2 1 2 1 1 1 1 1 1 2 1 27 3 Ankara 3 2 2 3 3 10 7 1 1 2 1 9 7 13 4 4 6 3 4 3 3 2 2 2 2 2 1 102 4 Aydın 1 1 1 1 1 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8 5 Balıkesir 6 6 6 6 6 24 16 7 7 7 7 37 31 37 15 16 18 14 15 13 13 16 13 13 13 8 7 377 6 Bartın 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 7 Bilecik 0 1 0 1 1 1 1 2 2 2 2 12 10 13 7 5 5 4 5 4 4 5 4 4 4 3 2 104 8 Bolu 7 7 7 7 7 29 17 9 8 9 8 45 50 50 31 20 30 17 20 17 17 21 15 17 16 11 11 503 9 Bursa 1 2 1 2 1 6 3 1 1 1 1 7 6 10 4 3 5 3 3 3 3 3 2 3 3 1 1 80 10 Çanakkale 2 1 2 1 2 5 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 17 11 Çankırı 1 0 1 0 1 3 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8 12 Çorum 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 13 Denizli 0 1 1 0 1 4 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 14 Düzce 2 2 2 2 2 6 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 21 15 Elazığ 1 0 1 1 1 4 3 1 1 1 1 6 5 6 2 2 4 2 2 2 2 3 2 2 2 1 1 59 16 Eskişehir 1 1 1 0 1 3 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 17 Gaziantep 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 9 18 Hatay 0 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 19 İstanbul 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 B2a-antelmentik B2b-antikoksidial Pendik B2c-pretroidler Etlik VKMAEM B2c-karbamat B2eNSAIDs Pendik B3a- organoklorlu Etlik VKMAEM B3c-kimyasal elementler Konya GKLM TOPLAM 24

ÇİFTLİK (BROİLER) KESİMHANE (BROİLER) SIRA NO A1 (Plazma ) A3 (Plazma ) A4 (Plazma ) Etlik VKMAEM A5 (Kas) Etlik VKMAEM A6-kloramfenikol Kayseri GKLM A6-nitrofuran Pendik B3d-aflatoksin Kayseri GKL A1 (Plazma ) A3 (Plazma ) Etlik VKMAEM (Plazma) A4 (Plazma ) A5 (Kas) Etlik VKMAEM A6-Kloramfenikol Kayseri GKLM A6-nitrofuran A6- Nitroimidazol Pendik B1-tetrasiklin Adana B1-sulfonamid Elazığ B1-Kinolon B1-betalaktams B1-Makrolid B1-Fenikol İL MÜDÜRLÜĞÜ 20 İzmir 3 3 4 3 4 14 9 5 5 5 5 28 25 34 28 13 17 11 13 11 11 19 11 11 11 5 5 313 21 Karabük 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 22 Kastamonu 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 23 Kocaeli 2 2 2 2 2 7 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 22 24 Konya 0 1 0 0 0 1 0 1 1 1 1 3 3 3 2 2 5 1 2 1 1 2 2 1 1 1 1 37 25 Kütahya 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 26 Malatya 0 1 0 0 1 3 2 1 2 1 2 8 7 8 3 3 5 3 3 3 2 3 3 3 2 1 1 71 27 Manisa 7 7 7 7 7 25 18 7 8 7 8 45 35 45 20 18 20 14 16 14 15 18 13 14 14 7 7 423 28 Mersin 4 4 4 4 4 16 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 47 29 Muğla 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 30 Niğde 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 31 Ordu 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 32 Osmaniye 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 33 Sakarya 6 5 6 6 5 16 14 6 6 6 7 34 32 34 31 14 22 12 15 13 11 14 12 11 12 6 6 362 34 Samsun 1 0 1 1 1 3 2 1 2 1 2 9 7 9 3 3 5 3 3 3 3 4 3 3 3 1 2 79 35 Uşak 2 2 2 2 2 7 6 2 2 3 3 12 11 13 5 6 8 5 6 5 5 12 5 5 5 3 3 142 36 Zonguldak 1 1 1 2 1 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 14 TOPLAM 53 53 54 54 58 200 140 49 49 50 51 277 247 300 162 116 160 97 116 97 95 130 92 95 94 55 51 2995 B2a-antelmentik B2b-antikoksidial Pendik B2c-pretroidler Etlik VKMAEM B2c-karbamat B2eNSAIDs Pendik B3a- organoklorlu Etlik VKMAEM B3c-kimyasal elementler Konya GKLM TOPLAM 25

7.5. Hindi İl Bazında Numune Alma Programı ÇİFTLİK (HİNDİ) KESİMHANE (HİNDİ) SIRA NO A1 (Plazma ) A3 (Plazma ) Etlik VKMAEM A4 (Plazma ) A5 (Kas) Etlik VKMAEM A6-kloramfenikol Kayseri GKLM A6-nitrofuran Pendik A6- nitroimidazol B3d-aflatoksin Kayseri GKLM A1 (Plazma ) A3 (Plazma ) Etlik VKMAEM A4 (Plazma ) A5 (Kas) Etlik VKMAEM İL MÜDÜRLÜĞÜ 1 Antalya 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 1 0 3 2 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 14 2 Balıkesir 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 3 Batman 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 4 Bolu 1 0 1 0 0 0 0 1 1 1 1 1 10 10 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 51 5 Bursa 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 6 Diyarbakır 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 7 Eskişehir 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 8 İstanbul 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 11 11 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 51 9 İzmir 1 0 1 1 1 0 0 1 2 1 1 1 11 11 3 2 3 2 3 2 3 2 3 2 3 2 62 10 Kocaeli 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 11 Manisa 1 2 1 1 2 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10 12 Sakarya 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 13 Şanlıurfa 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 TOPLAM 3 3 3 3 3 3 3 10 4 4 4 3 35 35 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 200 A6-Kloramfenikol Kayseri GKLM A6-nitrofuran Pendik B1-tetrasiklin. Adana B1-sulfonomid Elazığ B1-Kinolon B1-betalaktams B1-Makrolid B1-Fenikol B2a-antelmentik Pendik B2b-antikoksidial B2c-pretroidler Etlik VKMAEM B2c-karbamat B3a- organoklorlu Etlik VKMAEM B3c-kimyasal elementler Konya GKLM TOPLAM 26