CMK-202 / CMT204 Hidrolik - Pnömatik Prof. Dr. Rıza GÜRBÜZ
Hafta 4 Pnömatik Sistemler Çankırı Karatekin Üniversitesi 2
Bu Derste İşlenecek Konular Pnömatiğin Tanımı Ve Özellikleri Pnömatik İş Elemanlarının Gerçekleştirdiği Hareketler Kompresörler Kurutucular Tank Şartlandırıcı Valfler ve Kumanda Elemanları Semboller Çankırı Karatekin Üniversitesi 3
Pnömatiğin Tanımı Ve Özellikleri Pnömatik ; Eski Yunanca'da nefes anlamına gelen pneuma kelimesinden türetilmiştir. Bir Pnömatik sistemin çalışma basıncı normalde 4 ile 10 bar arasındadır. Çoğunlukla sistem basıncı olarak 6 bar kullanılır. Vakum cihazları negatif aşırı basınçla 0,6 ile 0,8 bar arasında çalışır. Çankırı Karatekin Üniversitesi 4
Pnömatik İş Elemanlarının Gerçekleştirdiği Hareketler Doğrusal hareketler > Silindirler Dönme hareketleri > Motorlar Salınım hareketleri > Açısal Motorlar Tutma hareketleri > Tutucular Tutma (Vakumla) > Vantuzlar Kas Hareketi > Pnömatik kaslar Çankırı Karatekin Üniversitesi 5
Pnömatik Silindir Değerleri ÇAP :3-320 mm STROK :1-2000 mm KUVVET :5 ton (50.000 N) PİSTON HIZI :0.02-1,5 m/s SİSTEM BASINCI :6 BAR Çankırı Karatekin Üniversitesi 6
Basınçlı Havanın Üretilmesi Ve Hazırlanması Çankırı Karatekin Üniversitesi 7
Pistonlu Kompresörler Pistonlu kompresörler, çoğunlukla atölye tarzı küçük ölçekli işletmelerde, kısa süreli ve düşük kapasitedeki basınçlı hava gereksinimi için kullanılırlar. Gürültülü çalışmaları ve diğer kompresörlere göre daha sık bakım gerektirmesi gibi olumsuzluklarına karşı, özellikle 20 bar ve üzeri basınç söz konusu olduğunda, genellikle bu tür kompresörler seçilir Çankırı Karatekin Üniversitesi 8
Vidalı Kompresör En yaygın olarak kullanılan tiptir. Yağ püskürtmeli veya yağsız çalışan türleri vardır. Sesiz çalışmaları, dayanıklılıkları, bakım gereğinin az olması ve verimlilikleri gibi nedenlerle, endüstriyel kullanımda en çok tercih edilen kompresör tipidir. Çankırı Karatekin Üniversitesi 9
Kurutucular Soğutarak kurutma Fiziksel kurutma (emme) (absorbsiyon ) )(Adsorbent) Kimyasal kurutma ) (Tuz dolgusu) Çankırı Karatekin Üniversitesi 10
Tank Tank seçimi Hava deposunun görevi basınçlı havayı depolamaktır. Bununla beraber bazı yan görevleri de üstlenir, bunlar; 1. Soğutma yüzeyi sağlayıp, yoğuşma tankı gibi görev yapar 2. Basıncı stabil tutar 3. Ani hava ihtiyaçlarını karşılar Hava deposunu seçerken aşağıda ki formülden yararlanabiliriz: V = 0,25. Q. p 1.T 0 f max. (p u p L ). T 1 V Q p 1 T 1 T 0 p u -p L f max : tank hacmi (L) : kompresör kapasitesi (L/s) : kompresör giriş basıncı (bar(mutlak)) : kompresör giriş sıcaklığı (K) : hava deposu sıcaklığı (K) : boş-yük basınç ayarı farkı : max.frekans (1 çevrim/30s) Çankırı Karatekin Üniversitesi 11
Hava Dağıtım Hatları Çankırı Karatekin Üniversitesi 12
Şartlandırıcı Çankırı Karatekin Üniversitesi 13
Devre Elemanlarının Sembolleri Çankırı Karatekin Üniversitesi 14
Valf Sembolleri Valfin konumu kare ile gösterilir. Kare sayısı konum sayısına karşılık gelir. Çizgiler akış yolunu gösterir. Oklar akışın yönünü işaret eder. Kapalı yollar birbirine bağlı olmayan iki kapalı çizgi ile gösterilir. Hava ile beslenen ve havanın dışarı atılmasını sağlayan bağlantı yolları karenin dışına doğru çizilir. Çankırı Karatekin Üniversitesi 15
Valf Sembolleri 2/2-2 yollu iki konumlu normalde açık Y.K.V 3/2-3 yollu iki konumlu normalde kapalı Y.K.V 3/2-3 yollu iki konumlu normalde açık Y.K.V 4/2-4 yollu iki konumlu, akış 1 den 2 ye, 4 den 3 e 5/2-5 yollu iki konumlu, akış 1 den 2 ye, 4 den 5 e 5/3-5 yollu üç konumlu, orta konumda kapalı Çankırı Karatekin Üniversitesi 16
Kumanda Türleri Elle Kumanda Buton ile Kumanda Manivela ile Kumanda Pedal ile Kumanda Mekanik Kumanda Switch ile Kumanda Makara ile Kumanda Yay geri getirmeli Çankırı Karatekin Üniversitesi 17
Kumanda Türleri Hava Uyarılı Hava uyarılı Hem hava hem pilot uyarılı Geri dönüşü pilot uyarılı Selenoid Kumandalı Hem selenoid hem pilot uyarılı Çankırı Karatekin Üniversitesi 18
Bağlantı Tanımları Harf Ve Rakamlar Harf ISO 5599 Girişler (Basınçlı hava besleme) Çıkışlar (İş hatları) Çıkışlar (Hava alma/boşaltma) Kontrol bağlantıları (3/2 yön denetim valflerinde) Kontrol bağlantıları (5/2 yön denetim valflerinde) P A, B R, S Z, Y Z, Y 1 4, 2 5, 3 12, 10 14, 12 Çankırı Karatekin Üniversitesi 19
Valf Sembolleri Çek valf Basınç Düşürme valfi Yaylı Çek valf Basınç Emniyet valfi Veya valfi Ve valfi Çabuk egsoz valfi Tek yönlü akış kontrol valfi Çift yönlü akış kontrol valfi Çankırı Karatekin Üniversitesi 20
Silindirlerin Sembolleri Çankırı Karatekin Üniversitesi 21
Kaynaklar Hidrolik Pnömatik Ders Notları,.. Hidrolik Pnömatik Ders Sunumları, Atalay Çiçek Çankırı Karatekin Üniversitesi 22