MÜHENDİSLİK ve MİMARLIK FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI DENEY FÖYÜ 2
LABORATUVARDA UYULMASI GEREKEN KURALLAR Laboratuvara kesinlikle YİYECEK VE İÇECEK getirilmemelidir. Laboratuvara öğretim elemanı gelmeden girilmemelidir. Laboratuvara ait cihazlar, öğretim elemanının izni olmadan kullanılmamalıdır. Laboratuvar sorumlusu araştırma görevlilerinin bilgi ve denetimleri dışında herhangi bir nedenle hasar verdiğiniz tüm araç gerecin onarım ya da yerine konma bedeli tarafınızdan karşılanacaktır. Deney boyunca etrafı rahatsız edecek şekilde yüksek sesle konuşmak, başka grupların çalışmalarını engellemek, izin almadan laboratuvarı terk etmek, malzeme değiştirmek ve laboratuvarda dolaşmak yasaktır. Deneyler esnasında birbirinize soru sormanız veya yardım etmeye çalışmanız laboratuvar düzenini bozmanın yanısıra sizlerin de zaman kaybetmesine neden oluyor. Birbirinize soru sormak yerine lütfen asistan hocalarınıza soru sorun. Soru sormadan önce aşağıdaki adımları takip edin. Örneğin; 1. Devrenizde bir temassızlık veya kopukluk var mı? 2. Tüm fişler takılı mı? İlgili cihazın kalibrasyonu yapılmış mı? 3. Ölçüm yapamıyorsanız multimetrenizin veya osiloskobunuzun probları doğru yerde mi? 4. Devrenizi kurarken doğru devre elemanlarını kullandınız mı? Ders bitiminde kullanılan araç gereci düzenli şekilde bırakarak laboratuvardan ayrılınız. Laboratuvarı terk ederken arkanızda boş şişe, kâğıt, deney atığı vb. gibi çöpler bırakmayın ve çalışma alanınızı bir sonraki kullanım için temiz ve düzenli bırakınız. LÜTFEN LABORATUVAR KAZALARINA KARŞI DİKKATLİ VE TEDBİRLİ OLUNUZ! 1
İçindekiler DOĞRULTUCULAR... 2 1. Deneyin Amacı... 2 2. Deneyle İlgili Genel Bilgi... 2 3. Deneyde Kurulacak Devreler... 3 a) Transformatör... 3 b) Yarım Dalga Doğrultucu... 3 c) Tam Dalga Doğrultucu... 3 4. Deneyin Yapılışı ve Sorular... 4 DOĞRULTUCULAR 1. Deneyin Amacı Diyotlar ve filtre yardımıyla alternatif akımı(ac), doğru akıma(dc) çevirme 2. Deneyle İlgili Genel Bilgi Alternatif gerilimi(ac), doğru gerilime(dc) çevirmek için aşağıdaki adımlar uygulanır: 1) Yüksek genlikli alternatif gerilimin transformatör yardımıyla düşük genlikli alternatif gerilime çevrilmesi 2) Yarım dalga doğrultucu kullanılıyorsa doğrultucunun kutupsallığına bağlı olarak alternatif dalganın pozitif ya da negatif yarı tarafı geçirilirken diğer yarısının engellenmesi, eğer tam dalga doğrultucu kullanılıyorsa alternatif dalganın pozitif yarı tarafı geçirilirken, negatif yarı tarafının pozitife çevrilmesi 3) Filtre(kondansatör) uygulanarak, oluşan pozitif gerilimlerin sabit doğru gerilime çevrilmesi 4) Regülatör yardımıyla, oluşan sabit doğru gerilimin stabilitesinin sağlanması Biz deneyimizde 1., 2. ve 3. adımları uygulayacağız. 2
3. Deneyde Kurulacak Devreler a) Transformatör b) Yarım Dalga Doğrultucu Şekil 1 Transformatör Giriş ve Çıkışı c) Tam Dalga Doğrultucu Şekil 2 - Yarım Dalga Doğrultucu Devresi Şekil 3 - Tam Dalga Doğrultucu Devresi 3
4. Deneyin Yapılışı ve Sorular a) Sinyal jeneratörünü 15V, 50Hz sinüs dalgası üretecek şekilde ayarlayınız ve transformatörün girişine veriniz. Transformatörün çıkış gerilimini osiloskop yardımıyla inceleyiniz. Osiloskop ekranındaki çıkış sinyalini kağıda çizerek, sinyali yorumlayınız. b) Şekil 2 deki Yarım Dalga Doğrultucu Devresi ni C1 filtre kapasitörü olmadan breadboard üzerinde kurunuz. Devrenin çıkış gerilimini osiloskop yardımıyla inceleyiniz. Osiloskop ekranındaki çıkış sinyalini kağıda çizerek, sinyali yorumlayınız. c) Bir önceki adımdaki devreye C1 filtre kapasitörünü dahil ediniz. Devrenin çıkış gerilimini osiloskop yardımıyla inceleyiniz. Çıkıştaki sinyali kağıda çizerek, bir önceki adıma göre olan farkını yorumlayınız. d) Şekil 3 deki Tam Dalga Doğrultucu Devresi ni C1 filtre kapasitörü olmadan breadboard üzerinde kurunuz. Devrenin çıkış gerilimini osiloskop yardımıyla inceleyiniz. Osiloskop ekranındaki çıkış sinyalini kağıda çizerek, sinyali yorumlayınız. 4
e) Bir önceki adımdaki devreye C1 filtre kapasitörünü dahil ediniz. Devrenin çıkış gerilimini osiloskop yardımıyla inceleyiniz. Çıkıştaki sinyali kağıda çizerek, bir önceki adıma göre olan farkını yorumlayınız. f) Filtre kapasitörünün değerinin azalması ve artması sonucu oluşacak çıkış sinyalinin, 2.2uF lik kapasitörlü devrede oluşan sinyale göre nasıl değişebileceğini yorumlayınız. 5