Azerbaycan ın sevinci sevincimiz, üzüntüsü üzüntümüzdür Mustafa Kemal ATATÜRK Hocalı Soykırımı sadece Azerbaycan tarihinin değil, insanlık tarihinin en kanlı hadiseleriniden biridir. Bu olay aslında Ermenilerin yaklaşık olarak 200 yıldır devam eden denizden denize Büyük Ermenistan hayallerinin en kanlı parçasıdır. 1800 km2 büyüklükteki Karabağ ın yaklaşık olarak 4400 km2 lik kısmını oluşturan Dağlık Karabağ ın merkezinde bir kasaba olan Hocalı, 25-26 Şubat 1992 tarihinde Ermeni silahlı kuvvetleri ve Rus 366. motorize gücünün katıldığı bir katliamla son yılların en büyük utancına sahne olmuştur. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 12
Hocalı Soykırımı sadece Azerbaycan tarihinin d e ğ i l, insanlık tarihinin en kanlı hadiseleriniden biridir. Bu olay aslında Ermenilerin yaklaşık olarak 200 yıldır devam eden denizden denize Büyük Ermenistan hayallerinin en kanlı parçasıdır. 1800 km 2 büyüklükteki Karabağ ın yaklaşık olarak 4400 km 2 lik kısmını oluşturan Dağlık Karabağ ın merkezinde bir kasaba olan Hocalı, 25-26 Şubat 1992 tarihinde Ermeni silahlı kuvvetleri ve Rus 366. motorize gücünün katıldığı bir katliamla son yılların en büyük utancına sahne olmuştur. Dağlık Karabağ ın tek hava limanına sahip olmasının yanı sıra bulunduğu konum itibariyle önemli demiryolu ve karayolu bağlantılarının üzerinde olması ve Dağlık Karabağ ın merkezi Hankendi ye (Ermeniler işgalden sonra buraya Stapanakert adını vermişlerdir) 11 km mesafede olması Ermenilerin Hocalı yı işgal etmesinin en önemli nedenleri arasındadır. Son bir yıldır abluka altında bulunan Hocalı ya ulaşım ancak havadan sağlanmaktaydı ve son helikopter de 13 Şubat 1992 de Hocalı ya yemek, ilaç ve yakıt getirmiştir. Ermeniler Hocalı nın elektriklerini de kesmişlerdir. O tarihten sonra bölgede yaşayan Türklerin tüm dünya ile bütün münasebeti kesilmiştir. Şehir korumasız, elektriksiz, yakıtsız kalmış; bir anlamda Ermenilerce katliama hazırlanmıştır. Şehrin askeri anlamda savunma durumuna baktığımızda; sadece 200-250 otamatik silah, 1 adet top, 2 Alazan roketatar ve 1 zırhlı araçla donatılmış 160 kişilik bir savunma birliği olduğu görülmektedir. 1 1 Ali Asker, Hocalı Soykırımı, http://www.21yyte.org/tr/arastirma/ azerbaycan/2012/02/24/6106/hocali-soykirimi, (10.02.2015). Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 13
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 14
Hocalı da 83 çocuk, 106 kadın ve 70 den fazla yaşlı dahil olmak üzere toplam 613 kişi öldürülmüş, 487 kişi ağır yaralanmıştır. Buna ek olarak 1275 kişi rehin alınmış ve bu kişilerin 150 e yakınından halen haber alınamamaktadır. Katliam sırasında 7 ailenin bütün fertleri öldürülmüş, 27 ailenin ise sadece bir ferdi ayakta kalabilmiş, 230 ailede anne veya baba öldürülmüştür. Katliamdan kaçmaya çalışan 200 kişi Gargar çayını geçmiş, soğuğun etkisi ile ayakları donmuştur. Yapılan tüm müdehalelere rağmen bu kişilerin ayakları kesilmiştir. 2 Bu veriler yaşanan vahşetin boyutlarını ortaya koymak için oldukça önemlidir. 16 Mart 1992 tarihli Newsweek te Pascal Privat ve Steve Le Vine tarafından hazırlanan haberde katliam şu şekilde yansıtılmış: Geçtiğimiz hafta Azerbeycan yine bir morgun MAHZENİ gibiydi; bir caminin arkasına geçici olarak kurulmuş morga sürüklenerek getirilmiş düzinelerce ceset ve yas tutan mülteciler... Bunlar 25 ve 26 Şubat tarihinde Ermeni kuvvetleri tarafından istila edilen Yukarı Karabağ Bölgesindeki Hocalı köyünün Azeri sakinleriydi. Cesetlerin çoğu kaçmaya çalışırken yakın mesafeden vurulmuştu, bazılarının yüzleri paramparça idi, bazılarının kafa derileri yüzülmüştü... 3 2 Ermeni Meselesinden Hocalı Soykırımına, (http://1905.az/tr/ermeni-meselesinden-hocali-soykirimina/) 3 Sinan Oğan, Türklere Karşı Yapılan Soykırımlar ve Hocalı Soykırımı, TÜRKSAM Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Merkezi, http://www.turksam.org/tr/ makale-detay/413-turklere-karsi-ya- Hocalı da esir edilenlerden Seriyye Talibova gördüğü vahşeti şu şekilde anlatmaktadır: Ermeniler bizi bir Ermeni mezarına getirdiler. 7 Türk ü bir zamanlar Osmanlıya karşı savaşırken ölen bir Ermeni askerinin mezarında kurban ettiler. Hocalı Katliamında yer alan gazeteci Daud Kheriyan ise for the sake of cross (haçın hatırı için) isimli kitabında (sayfa: 62-63) şu satırları aktarmaktadır:...gaflan denen ve ölülerin yakılmasıyla görevli Ermeni grup, Hocalı nın 1 kilometre batısında bir yere 2 mart günü 100 Türkün ölüsünü getirip yığdı. Son kamyonda 10 yaşında bir kız çocuğu gördüm. başından ve elinden yaralıydı. Yüzü morarmıştı. Soğuğa, açlığa ve yaralarına rağmen hala yaşıyordu. Çok az nefes alabiliyordu. Gözlerini ölüm korkusu sarmıştı. O sırada Tigranyan isimli bir asker onu tuttuğu gibi öteki cesetlerin üstüne pilan-soykirimlar-ve-hocali-soykirimi, (10.02.2015). fırlattı. Sonra tüm cesetleri yaktılar. Bana sanki yanmakta olan ölü bedenler arasından bir çığlık işittim gibi geldi. Yapabileceğim bir şey yoktu. Ben şuşa ya döndüm. onlar Haç ın hatırı için savaşa devam ettiler. 4 Katliama bizzat katılan Zori Balayan isimli Ermeni ise olayı şu şekilde aktarmaktadır: 13 yaşında bir Türk çocuğunu pencereye çivilemişlerdi. 4 http://blog.milliyet.com.tr/ hocali-katliamini-anmak-/blog/?blog- No=164763 Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 15
Başından, sinesinden ve karnından derisini yüzdüm. Saate baktım, Türk çocuğu yedi dakika sonra kan kaybından öldü. Türk çocuğuna yaptığım bu işkencelerden dolayı kendimi rahatsız hissetmedim. Ruhum halkımın yüzde birinin intikamını aldığım için sevinçten gururlandı. Akşam aynı şeyi üç Türk çocuğuna Daha yaptık 5 Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan (eski Savunma Bakanı) yaptığı bir konuşmada Hocalıya kadar Azerbaycanlılar bizim sivilleri öldürmeyeceğimizi düşündü. Fakat Hocalı da biz bunu yıktık şeklinde konuşmuş, 17 Mayıs 2001 de yaptığı başka bir açıklamada ise, İşgal ettiğimiz topraklar var. Bunda utanılacak bir şey yok. Güvenliğimiz gereği yaptık. Biz bunu 1992 de de söylüyorduk, şimdi de söylüyoruz 6 ifadelerini kullanmıştır. 1991-1994 yılları arasında Dağlık Karabağ Savaşında Ermeni askerilerini bizzat yöneten günümüzdeki Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ın, 2011 yılında üniversite öğrencilerine yaptığı bir konuşmada Karabağ ı bizim neslimiz aldı, Ağrı yı da size bırakıyoruz şeklindeki sözleri Erivan ın saldırgan düşüncelerin bir yansıması niteliğindedir. Kendi sınırlarını bile Rusya nın koruduğu Ermenistan ın bu 5 On Üç Yaşındaki Çocuğun Derisini Soydum, http://www.haber7.com/guncel/haber/849278-13-yasindaki-cocugun-derisini-soydum, (08.03.2015). 6 Araz Aslanlı, Ermenistan ın Azerbaycan Topraklarını İşgal Sorununun Hukuki boyutu: Azerbaycan ın Meşru Müdafaa Hakkı Devam Ediyor mu, Ermeni araştırmaları Enstitüsü, http://www.eraren.org/index.php?page=dergiicerik&icerikno=68, (05.03.2015). Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 16
düşünceleri hayal unsuru olmaktan öteye gitmese de Ermenistan ı bölgede yalnızlaştıran bir işlev görmektedir. Sadece Türkiye ve Azerbaycan dan değil Gürcistan ın Cehavati bölgesinden de toprak talebi olan Ermenistan, kendisini kendi elleri ile ördüğü ve İran dışında başka bir çıkışı olmayan bir hapishaneye hapsetmektedir. Ermenistan Anayasası nın 13. maddesinin 2. paragrafında Ağrı Dağı Ermenistan ın bağımsızlık sembolü olarak tanımlanması Ermenistan ın mütecaviz tavırlarına verilecek başka bir örnektir. Benzer şekilde 23 Ağustos 1990 tarihli Bağımsızlık Bildirisi nin 12. Maddesinde Türkiye nin Doğu Anadolu bölgesi için Batı Ermenistan tabiri kullanılmak suretiyle Türkiye nin toprak bütünlüğü açıkça ihlal edilmektedir. 7 7 Ermenistan Parlamentosu, 23 Eylül 1991 de aldığı bağımsızlık kararında Ermenistan Bağımsızlık Bildirisi ne sadık kalacağını beyan edilmiş, SONUÇ YERINE Bugün dünyada Hocalı yı soykırım olarak Azerbaycan, Meksika, Pakistan, Macaristan, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Bosna Hersek, Peru, Honduras tanımaktadır. İslam İşbirliği Teşkilatı Parlamentolar arası Birliği de Hocalı soykırımını tanımıştır. Ayrıca ABD nin 13 eyaleti de Hocalıyı katliam olarak nitelendirmektedir. Ne yazık ki mağduru belli, faili ortada olan bu olay ne Türkiye ne de diğer Türk Cumhuriyetleri tarafından soykırım olarak tanınmamaktadır. Buna karşın Pakistan ın Dağlık Karabağ daki işgali sona erene kadar Ermenistan ile diplomatik ilişkiye girmeyeceğini ilan etmesi İslam Dünyası açısından son de- 1995 te kabul edilen Ermeni Anayasasında ise Ermenistan ın bağımsızlık bildirisindeki ulusal hedeflere bağlı kalacağı bir anayasa hükmü haline getirilmiştir. Ayrıntılı bilgi için bkz. http://www.ermenisorunu.gen.tr/turkce/ozet/bugun.html, (08.03.2015). rece önemli bir adımdır. 8 23. yılını andığımız Hocalı daki soykırımın Türkiye tarafından tanınması en azından orada şehit düşen soydaşlarımıza ve Azerbaycan Türklerine bir vefa borcudur. Unutulmamalıdır ki, Ermeni mezarında kurban edilen 7 Türk, derisi yüzülen 13 yaşındaki çocuk güya Osmanlı dan intikamın alabilmek için katledilmişlerdir. Bu nedenle bu soykırımı tanımak ve tanıtmak her şeyden önce tarihe olan sorumluluğumuzun bir parçasıdır. 8 Esma Özdaşlı, Pakistan da Muhammet İkbal Ruhu Hala Canlı, TURSAM Strateji Araşdırmalar Mərkəzi, http://tursam.org/?p=1401 Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 17