TSD DENİZLİ ŞUBESİ ENGELLİ KILAVUZU EĞİTİM 5378 sayılı Özürlüler Kanunu'nun 15. Maddesinde Hiçbir gerekçeyle özürlülerin eğitim alması engellenemez. Özürlü çocuklara, gençlere ve yetişkinlere, özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleştirilmiş ortamlarda ve özürlü olmayanlarla eşit eğitim imkânı sağlanır. ibaresi yer almaktadır. Özür türü ve derecesine göre özürlü çocuklar genel eğitim sisteminde normal sınıflarda veya özrün türü ve düzeyine göre ayrılmış olan özel eğitim sınıflarında eğitim alabilmektedirler. Bununla birlikte özürlü çocukların normal eğitim sınıflarında normal gelişim gösteren akranlarıyla, sosyal ve eğitimsel açıdan birlikteliklerinin sağlanabilmesi için eğitim politika ve uygulamalarında temel yaklaşım kaynaştırma eğitimi ile sağlanmaktadır. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin zorunlu öğrenim çağı: Okul öncesi dönemi de içine alan 3-14 yaş olarak belirlenmiştir. Ülkemizde eğitime ihtiyacı olan özürlülere yönelik MEB sorumludur. Özürlülere yönelik erken eğitim 0-6 yaşından başlayarak eğitim ve öğretim hizmetlerinde MEB nın yanı sıra üniversitelerin ilgili bölümlerinden de bilgi ve yönlendirme hizmetlileri alınabilir. İlimizde birçok okulda kaynaştırma engelli öğrenci ve 18 ilköğretim okulunda bir özel alt sınıf ve görme engelliler, işitme engelliler, zihinsel engelliler ilköğretim okulları bulunmaktadır. Birçok lisemizde ve Pamukkale üniversitesinde kaynaştırma öğrenciler eğitimine devam etmektedir. Özel eğitime ihtiyacı olduğu Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından tespit edilen tüm özürlü bireylerin yararlandığı özel eğitim hizmetleri ilişkin bütçesi Milli Eğitim Bakanlığınca karşılanmak üzere özel eğitim hizmeti verilir. İlimizde 22 adet özel özel eğitim kurumu bulunmaktadır. Özürlü bireyin Aile eğitimi tüm eğitim kademelerindeki özürlü bireyin eğitimine katkı sağlamak rehberlik ve danışmanlık hizmetlerini içeren bir eğitimdir. Aile Eğitim Hizmetleri Rehberlik ve Araştırma Merkezleri Özel Eğitim okul ve Kurumları, kaynaştırma uygulamaları yapılan okullar tarafından hazırlanır ve yürütülür. İhtiyaç halinde bu hizmet evlerde de yürütülebilir. Bu amaçla ilk olarak ilimizde açılan 0 6 Yaş engelli çocuğu olan ailelere eğitim veren erken çocukluk eğitim merkezi vardır. Başarılı ve ihtiyaç sahibi özürlü öğrencilere Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu tarafından öncelikli olarak öğrenim kredisi, katkı kredisi ve yurt tahsisi yapılmaktadır. Yükseköğretim Kurumları Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği gereğince üniversitelerde, öğrencilerin öğrenim hayatlarını kolaylaştırmak için gerekli tedbirleri almak ve bu yönde düzenlemeler yapmak üzere Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Birimi oluşturulması sağlanmıştır. MESLEKİ EĞİTİM Özürlülere yönelik Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde İşitme Engelliler Çok Programlı Liseleri, Ortopedik Engelliler Meslek Liseleri, zihinsel engellilere yönelik Meslekî Eğitim Merkezleri, İş Eğitim Merkezleri ve Yetişkin Zihinsel Engelliler İş Eğitim Merkezleri özürlülere yönelik meslekî eğitim programları düzenlenmektedir. Bu kuruluşların meslekî eğitim faaliyetlerinden yararlanmak isteyen kişiler il Millî Eğitim Müdürlüklerine başvurabilirler. İlimizde de İşitme engelliler özel eğitim meslek lisesi Yetişkin Zihinsel Engelliler İş Eğitim Merkezleri bulunmaktadır. Ayrıca Denizli Belediyesi ve bazı Dernekler İŞKUR, Halk eğitim ve Avrupa Birliği projeleri işbirliğinde mesleki eğitim kursları vermektedir. İSTİHDAM4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamındaki İşyerlerinin elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü, kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu 1 / 7
işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır. Özel sektör işverenlerince bu madde kapsamında çalıştırılan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabi özürlü sigortalılar ile 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen korumalı işyerlerinde çalıştırılan özürlü sigortalıların, aynı Kanunun 72 nci ve 73 üncü maddelerinde sayılan ve 78 inci maddesiyle belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı, kontenjan fazlası özürlü çalıştıran, yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde ellisi Hazinece karşılanır. Özürlülerin istihdamı konusunda işverenler için yasal zorunluluk yanında teşviklerde söz konusudur. İşyeri; mevzuatlarla belirtilen özürlü sayısından daha fazla özürlü çalıştırırsa veya çalışan özürlünün özür derecesi % 80 den fazla olursa veya herhangi bir kanuni yükümlülüğü olmamasına karşın özürlü çalışanı varsa işveren tarafından ödenen sigorta priminin %50 si hazine tarafından karşılanmaktadır. Kamu ve özel sektör işverenlerinden sorumluluğunu yerine getirmeyenlerden her ay çalıştırmadığı her özürlü için belli bir miktar para cezası kesilmektedir. Özürlü memur çalıştırmamanın herhangi bir müeyyidesi bulunmamaktadır. İşverenler, işyerlerini, imkânlar ölçüsünde, özürlülerin çalışmalarını kolaylaştıracak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, işyerleriyle ilgili bilgi ve yeteneklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorundadır. Özürlüler, yapabilecekleri işler dışında sağlıklarına zarar verecek diğer işlerde çalıştırılamaz. Uygun koşulların varlığı halinde çalışma sürelerinin başlangıç ve bitiş saatleri, özürlünün durumuna göre belirlenir. denilmektedir. 5378 sayılı kanunun 14. maddesi ve 26183 sayılı yönetmelik normal işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan özürlüler için açılacak olan gerekli teknik donanımı devletçe sağlanan mesleki rehabilitasyon ve istihdam oluşturmak amacıyla gerçek ve tüzel kişilerce işyerlerinin korumalı işyeri statüsü kazanmasını sağlar. Çalışan sayısının büyükşehir belediye sınırları içinde en az otuz, büyükşehir belediye sınırları dışında en az on beş olması ve çalışanlarının yüzde yetmiş beşinin özürlü olması gerekir. 22 / 8 / 2011 tarihli ve 2011/2192 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları ile Yapılacak Merkezi Sınav ve Kura Usulü Hakkında Yönetmeliğe göre özürlüler ÖMSS sınavı ve öğrenim durumuna göre kura usulü ile ÖSYM tarafından iki yılda bir olmak üzere merkezi olarak yapılır. SOSYAL GÜVENLİK 5510 sayılı sosyal güvenlik yasası uyarınca sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılardan; I. Derece sakatlığı olanlar 80 100 arası raporu bulunanlar 3600 gün prim 15 yıl II. Derece sakatlığı olanlar 60 79 arası raporu bulunanlar 4000 gün prim 18 yıl III. derece sakatlığı olanlar 40 59 arası raporu bulunanlar 4400 gün prim 20 yıl EMEKLİLİK İÇİN GEREKLİ SÜRELER İşe başlama tarihi 1. Derece (80-100) 2. Derece (60-79) 3. Derece (40-59) 5.8.1991 ve öncesi 15 yıl 3600 gün 15 yıl 3600 gün 15 yıl 3600 gün 6.8.1991-5.8.1994 15 yıl 3600 gün 15 yıl 8 ay 3680 gün 16 yıl 3760 gün 6.8.1994-5.8.1997 15 yıl 3600 gün 16 yıl 4 ay 3760 gün 17 yıl 3920 gün 6.8.1997-5.8.2000 15 yıl 3600 gün 17 yıl 3840 gün 18 yıl 4080 gün 6.8.2000-5.8.2003 15 yıl 3600 gün 17 yıl 8 ay 3920 gün 19 yıl 4240 gün 2 / 7
5.8.2003 sonrası 15 yıl 3600 gün 18 yıl 4000 gün 20 yıl 4400 gün Erken emekliliğe sahiptir. Ve yine aynı yasanın ilgili uyarınca engelli çocuğu bulunan annelere prim gün sayısı ve emeklilik yaşı bakımından 1 / 4 oranında indirim sağlanır. Özürlü Çocuğu Olan Çalışan Anneler Prim gün sayısı ve emeklilik yaşı olarak 4 / 1 oranında erken emekliliğe hak sahibidir. SOSYAL HİZMETLER 26941 sayılı Özürlüler Veri Tabanı Oluşturulmasına ve Özürlülere Kimlik Kartı Verilmesine Dair Yönetmelik gereği özürlülere tanınan hak ve hizmetlerden yararlanmada kullanılmak üzere Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünce özürlü kişilere kimlik kartı verilir.toplumda genellikle özürlü aylığı olarak bilinen aylık, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Sosyal Yardımlaşma Genel Müdürlüğü tarafından 2022 sayılı Kanunun ilgili maddelerince bağlanan aylıktır. Kanunla belirlenen muhtaçlık sınırının altında olan kişiler; 18 yaşından büyük özürlü bireyler ve kanunen bakmakla yükümlü olduğu 18 yaşını tamamlamamış özürlü yakını bulunan Türk Vatandaşlarına aylık bağlanmaktadır. Üç aylık olarak ödenen bir aylıktır. Özür oranına göre aylığın miktarı değişmektedir. Ailesi kanunla belirlenmiş muhtaçlık sınırı altında bulunan bakıma muhtaç özürlü bireylere evlerinde veya kurumda bakım hizmeti verilmektedir. Bu hizmetlerin iki asgari ücrete kadar olan kısmı Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri tarafından ödenmektedir. Yine aynı şartlarda bakımı aile bireyi ya da yakını tarafından karşılanan özürlü birey için, bakımı yapan kişiye bir asgari ücrete kadar ödeme yapılmaktadır. İlimizde 76 zihinsel 60 Ruhsal engelliye kurum bakım hizmeti, 2825 kişiye evde bakım hizmeti verilmektedir. ( Nisan 2012 tarihi itibari ile ) Tekerlekli Sandalye, İşitme Cihazı, Ortopedik ve Diğer Yardımcı Araç ve Gereçleri Bağlı bulunulan sosyal güvenlik kurumunca karşılanır. Herhangi bir sosyal güvenceye tâbi olmama halinde Denizli Belediyesi, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ve Dernekler Tarafından karşılanır. SAĞLIK Hiçbir sosyal güvencesi olmayan bireylerin sağlık hizmetleri yeşil kart verilerek karşılanmakta idi. Genel sağlık sigortasının uygulanmasıyla yeşil kart almaya hak kazanmış olanlar genel sağlık sigortası kapsamında bu hizmetlerden yararlanmaya devam eder ve primleri belirlenen koşullarda devlet tarafından ödenir. YEREL YÖNETİM HİZMETLERİ 1319 sayılı emlak Vergisi Kanununun 8 inci maddesi ikinci fıkrası uyarınca 200 metrekareden küçük tek konutu olan özürlüler emlak vergisinden muaftır.denizli Belediyesince alınan meclis kararı gereği, su bedeli özürlülerden % 50 oranında indirimli olarak tahsil edilmektedir. Denizli Belediyesi Sevgi eli asansörlü araçları ile eğitim ve sağlık konularında özürlülerin ulaşımları ücretsiz sağlanmaktadır. Sosyal güvencesi bulunmayan engellilere, Denizli Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğünce Engelli malzemeleri, ( Tekerlekli sandalye, konuşan saat, beyaz baston, akülü sandalye gibi ) ve ihtiyaç sahiplerine ayni ve nakdi yardımlarda bulunulmaktadır. Büyükşehir Belediyeleri için 5216 sayılı kanununa 01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı kanunla eklenen Ek madde 1 ile özürlülerle ilgili bilgilendirme, bilinçlendirme, yönlendirme, danışmanlık, sosyal ve mesleki rehabilitasyon hizmetleri vermek üzere özürlü hizmet birimleri oluşturulması, bu birimlerin faaliyetlerini özürlülere hizmet amacıyla kurulmuş vakıf, dernek ve bunların üst kuruluşlarıyla işbirliği halinde sürdürmeleri öngörülmüştür. Bu çerçevede 3 / 7
Büyükşehir Belediyeleri Özürlü Hizmet Birimleri Yönetmeliği 16.08.2006 tarihli Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Ayrıca 5378 sayılı Özürlüler Kanunu ile Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerine sunulan ya da denetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri 2012 yılına kadar almakla ve mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçlarını özürlüler için erişilebilir durumuna getirmekle görevlendirilmiştir. ULAŞIM ÖTV Kanununun 7. Maddesinin 2 numaralı bendi ile otomobiller için 1600 cm³'ü aşanlar hariç minibüs ve diğer araçlar için 2800 cm³'ü aşanlar hariç en az % 90 raporu olan engelliler için beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ÖTV'den muaftır.denizli Belediyesi şehir içi ulaşımında belediye meclis kararı ve ilgili şirketle yapılan ihale şartnamesi doğrultusunda özürlü bireyleri ücretsiz faydalandırmaktadır. %70 üzerinde oranı bulunan engellilerin refakatçileri de dahil. Şehirlerarası yolcu otobüslerinde, Karayolları Taşıma Yönetmeliğinin 57. maddesinin 11. fıkrası gereği; % 40 oranında özürlü olduğunu belgeleyen kişiler için bilet ücreti, geçerli ücret tarifesi üzerinden % 30 indirimli düzenlenmektedir. %40 ve üzeri olan özürlü yolcunun sadece kendisi, özür oranı %50 ve üzeri olan ağır özürlü yolcunun kendisi ve varsa beraberindeki refakatçisi ana hat yolcu trenlerinde %50 indirimli olarak seyahat ederler. Türk Hava Yolları, yüzde 40 ve üzeri oranda özürlü olan yolculara, uygulanabilir ücretler üzerinden tüm iç ve dış hatlarda yüzde 25 indirim sağlamaktadır. 5378 Sayılı Özürlüler Kanunu'nun 31'inci maddesi, Özürlülerin araçları için ayrılmış park yerlerinde, Park yerlerinin ihlali hâlinde para cezası iki kat artırılır. KÜLTÜR Müze ve ören yerlerine, özürlüler ile bir refakatçisi, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları kimliklerini ibraz etmek suretiyle ücretsiz biletle girmektedirler. FİZİKSEL ÇEVRE DÜZENLEMELERİ Kentsel yaşamın özürlülerin ulaşabilirliğine uygun olarak düzenlemesi amacıyla şu yasal düzenlemeler yapılmıştır:572 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ardından İmar Mevzuatında yapılan düzenlemelerle yapılı çevrenin özürlüler için ulaşılabilir kılınması amaçlanmıştır. 6 Haziran 1997 tarihli 572 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 1. maddesiyle, 3194 Sayılı İmar Yasası'na bir madde eklenmiş ve Fiziksel çevrenin özürlüler için ulaşılabilir ve yaşanabilir kılınması için, imar planları ile kentsel, sosyal, teknik altyapı alanlarında ve yapılarda Türk Standartları Enstitüsü'nün ilgili standartlarına uyulması zorunludur hükmü getirilmiştir. Buna göre hazırlanan İmar Yönetmeliklerinde de; açık alanlarda (yol, otopark, park, yaya bölgesi, meydan ve kaldırımlarda) ve umumi yapılarda (okul, hastane, alışveriş merkezi, sinema, vb.) ulaşabilirliğinin sağlanması için TSE standartlarına uygun düzenleme yapılması hükümleri yer almaktadır. Ayrıca; 5378 sayılı Özürlüler Yasasında; aşağıdaki maddeler kentsel yaşamın özürlülerin ulaşabilirliğine uygun düzenlemesi amaçlıdır. Söz konusu yasanın ilgili maddeleri şunlardır: Geçici Madde 2.- Kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmî yapılar, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar, spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapılar bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl içinde özürlülerin erişebilirliğine uygun duruma getirilir. Geçici Madde 3.- Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için 4 / 7
gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl içinde özürlüler için erişilebilir duruma getirilir. Öte yandan, 2006/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi'nde de mevcut resmi yapıların ve umuma açık her türlü yapının özürlülerin erişebilirliğine uygun duruma getirilmesi için kamu kuruluşları ve yerel yönetimlerce eylem planları hazırlanması, bu düzenlemelerin TSE standartlarına uygun olmasına dikkat edilmesi istenmektedir. Kat mülkiyeti yasasına tabi olan apartman, site vb. konutlarda yaşayan kişiler getirilen yasal düzenleme ile özrüne uygun düzenleme yaptırma olanağına sahip olmuşlardır. 5378 sayılı Yasanın 19. maddesinde; Madde 19-23.6.1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 42 nci maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Özürlülerin yaşamı için zorunluluk göstermesi hâlinde, proje tadili kat maliklerinin en geç üç ay içerisinde yapacağı toplantıda görüşülerek sayı ve arsa payı çoğunluğu ile karara bağlanır. Toplantının bu süre içerisinde yapılamaması veya tadilat talebinin çoğunlukla kabul edilmemesi durumunda; ilgili kat malikinin talebi üzerine bina güvenliğinin tehlikeye sokulmadığını bildirir komisyon raporuna istinaden ilgili mercilerden alınacak tasdikli proje değişikliği veya krokiye göre inşaat, onarım ve tesis yapılır. İlgili merciler, tasdikli proje değişikliği veya kroki taleplerini en geç altı ay içinde sonuçlandırır. SPOR 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2. maddesinin ( 0 ) Bendine göre Özürlü bireylerin spor yapabilmelerini sağlamak ve yaygınlaştırmak üzere; spor tesislerinin özürlülerin kullanımına da uygun olmasını sağlamak, spor eğitim programları ve destekleyici teknolojiler geliştirmek, gerekli malzemeyi sağlamak, konu ile ilgili bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları ile yayınlar yapmak, spor adamları yetiştirmek, özürlü bireylerin spor yapabilmesi konusunda ilgili diğer kuruluşlarla işbirliği yapmak., Ayrıca Özürlüler İdaresi Başkanlığı nca yapılması istenilen düzenleme doğrultusunda; Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü tarafından 81 Gençlik ve Spor İl Müdürlüğüne ve Özerk ve Özerk olmayan Federasyon Başkanlıklarına gönderilen 06.10.2010 tarihli yazı ile "özürlü kimlik kartları esas alınarak hem özürlülere tanınan hak ve hizmetlerinden yararlandırılmaları hem de sosyal hayata katılmalarının sağlanması bakımından Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ne bağlı tüm tesislerde, federasyonca veya il müdürlüklerince düzenlenen spor faaliyetlerine girişte ücret alınmaz. AYRIMCILIKLA MÜCADELE Anayasa ve tüm mevzuatta özürlülere yönelik düzenlemeler topluma tam ve eşit katılımı sağlamak ve ayrımcılığı önleyici iyileştirmelere yöneliktir. 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası nın 10. maddesinde fırsat eşitliğine uygun olarak hareket edilmesi öngörülmüştür. Bu maddeye göre: Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. Anayasa nın 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasının sonuna 2010 yılında yapılan değişiklikle; Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. cümlesi ve aynı maddeye ikinci fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Çocuklar, yaşlılar ve engelliler gibi özel surette korunması gerekenler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılamaz. 5 / 7
Bu değişiklikle, özürlü bireylere pozitif ayrımcılık yapılmasının eşitliğe aykırılık oluşturmayacağına ilişkin bir hüküm eklenmiştir. İş hukukunun temel ilkelerinden biri olan işverenlerin işçilere eşit işlem yapma borcu, 4857 sayılı İş Kanunu nun Eşit Davranma İlkesi başlığını taşıyan 5. maddesi ile normatif düzenlemeye kavuşmuştur. Bu maddeye göre; MADDE 5. İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamaz. denmektedir. 5378 sayılı Özürlüler Kanunun 4. maddesinde, özürlü bireylerle ilgili politikaların temel odak noktasının ayrımcılıkla mücadele ekseninde olması gerektiği ifade edilmiştir: Özürlüler aleyhine ayrımcılık yapılamaz; ayrımcılıkla mücadele özürlülere yönelik politikaların temel esasıdır. 5378 sayılı Özürlüler Hakkında Kanun un 41. maddesi ile Türk Ceza Kanunu nun ayrımcılık yasağını düzenleyen 122. maddesine, özürlülük ibaresi eklenmiştir. Ayrımcılık başlığını taşıyan maddenin değişiklik işlenmiş hali şöyledir: Kişiler arasında dil, ırk, renk, cinsiyet, özürlülük siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım yaparak; Bir taşınır veya taşınmaz malın satılmasını, devrini veya bir hizmetin icrasını veya hizmetten yararlanılmasını engelleyen veya kişinin işe alınmasını veya alınmamasını yukarıda sayılan hâllerden birine bağlayan, Besin maddelerini vermeyen veya kamuya arz edilmiş bir hizmeti yapmayı reddeden, Kişinin olağan bir ekonomik etkinlikte bulunmasını engelleyen, Kimse hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir. Türk Ceza Kanunu nun bu hükmünün doğrudan ayrımcılığı yasakladığı konusunda şüphe yoktur. Ayrıca 5378 sayılı Özürlüler Hakkında Kanun un 14. maddesinde ayrıca özürlü bireylerin istihdamına yönelik ayrımcılıkla mücadele hususunda şunları ifade etmiştir: İşe alımda; iş seçiminden, başvuru formları, seçim süreci, teknik değerlendirme, önerilen çalışma süreleri ve şartlarına kadar olan safhaların hiçbirinde özürlülerin aleyhine ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz. Çalışan özürlülerin aleyhinde sonuç doğuracak şekilde, özrüyle ilgili olarak diğer kişilerden farklı muamelede bulunulamaz. Çalışan veya iş başvurusunda bulunan özürlülerin karşılaşabileceği engel ve güçlükleri azaltmaya veya ortadan kaldırmaya yönelik istihdam süreçlerindeki önlemlerin alınması ve işyerinde fiziksel düzenlemelerin bu konuda görev, yetki ve sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar ile işyerleri tarafından yapılması zorunludur. Özürlülük durumları sebebiyle işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan özürlülerin istihdamı, öncelikle korumalı işyerleri aracılığıyla sağlanır. 6111 Sayılı Kanun ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun özürlü bireyler için yer alan düzenlemeler, ayrımcılığı önlemeye yönelik çeşitli iyileştirmeler niteliğinde getirilmiştir. Ülkemizde 28 Ekim 2009 tarihinde yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Özürlü Kişilerin Hakları Sözleşmesi her alanda özürlülere dayalı ayrımcılığı önleyici ve bütünsel yaklaşıma dayalı hükümlerden oluşmaktadır. SİVİL TOPLUM VE FARKINDALIK Engellilik alanında ki Sivil Toplum kuruluşları geçmişi çok eskiye dayanmasa da alınan mesafe bakımından başarılı oldukları söylenebilir. Engelli bireylerin toplumsal hayata tam, eşit ve etkin katılımlarını sağlamak sadece yasal düzenlemelerle mümkün olamaz. Çünkü engelli bireyin 6 / 7
toplumsal hayata katılımı toplumu paylaştığımız diğer kesimlerinde farkındalığına ve kabulüne dayanmaktadır. Bu anlamda toplumsal bazda farkındalık oluşturma sivil toplum kuruluşlarının birinci amacı ve görevidir. Engelli hakları denen bütün bu mevzuatın aslında temel insan hakkı olduğu, engelliliğin bir erişebilirlik sorunu olduğu şartların eşitlenmesi adına bu çalışmaların yürütüldüğü toplumun bütün bireylerince anlaşılmasını sağlamak ve hayata geçirmek buna aykırı davranış hareket içerisinde bulunanları bilgilendirmek, bu amaçla hazırlanan yasal düzenlemelerde ve uygulamalarda aktif rol almak. Engelli bireylerin birbirleri ile arasında ki ve toplumla arasında ki ilişkiyi sağlayıp geliştirmek. Ve engellilerinde yararlandığı bazı eserleri ilimize kazandırmak ve bütün bu amaçlarla etkinlik düzenlemek konusunda çalışan sivil toplum kuruluşları ilimizde de oldukça başarılı bir grafik çizmektedir. İlimizde engellilik alanında çalışan çeşitli engelli gruplarına ait çok sayıda dernek ve Engelliler Meclisi bulunmaktadır. Erişebilirlik 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun geçici 2 nci ve 3 üncü maddelerinde yer alan yedi yıl ibareleri sekiz yıl şeklinde değiştirilmiş, geçici 3 üncü maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. Bu Kanunun geçici 2. maddesi ile bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen erişilebilirlik standartlarının uygulanmasının izlenmesi ve denetimi her ilde Aile ve Sosyal Politikalar, İçişleri, Çevre ve Şehircilik, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıkları ile özürlüler ile ilgili konfederasyonların temsilcilerinden oluşan komisyon tarafından yapılır. İhtiyaç halinde birden fazla komisyon kurulabilir. Denetim sonucunda ilgili belediye ve kamu kurum ve kuruluşları ile umuma açık hizmet veren her türlü yapıların ve açık alanların malikleri ile toplu taşıma araçlarının sahiplerine eksikleri tamamlaması için birinci fıkrada belirtilen sürenin bitiminden itibaren iki yılı geçmemek üzere ek süre verilebilir. Sürenin bitiminden itibaren öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği denetim komisyonlarınca tespit edilen umuma açık hizmet veren her türlü yapılar ve açık alanlar ile toplu taşıma araçlarının sahibi olan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından her bir tespit için bin Türk Lirasından beş bin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır. Bu şekilde bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının tutarı Ellibin lirayı geçemez. Sürenin bitiminden itibaren öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği denetim komisyonlarınca tespit edilen büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve diğer kamu ve kurum kuruluşlarına Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından her bir tespit için beşbin Türk Lirasından yirmibeş bin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır. Bu şekilde bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının tutarı beşyüz bin lirayı geçemez. Bu maddeye göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ödenir. Genel bütçeye gelir kaydedilen idari para cezası tutarları dikkate alınarak erişilebilirlik konusundaki projelerde kullanılmak üzere Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesinde ödenek öngörülür. DerleyenTSD Denizli Şubesi başkanı OSMAN ÇİYANCI 7 / 7