q ANKARA ECZACI ODASI TIBBİ BİTKİLERİ TANIMA GEZİSİ 2015 KONYA ISPARTA 1-3 MAYIS 2015 Prof.Dr. A.Ahmet BAŞARAN
ANKARA ECZACI ODASI BİLİMSEL GEZİSİ 1-3 MAYIS 2015 GEZİ PROGRAMI 1 Mayıs 2015 07.00: Ankaradan hareket 08.30-09.00: Tuz gölünde çıplak ayak yürüyüş molası 11.30: Sille köyü üzerinden Konya Selçuk Üniversitesi 11.00 16.00: Yemek-Brifing ve Bitki üretim alanlarını ziyaret 16.00-17.00: Mevlana Müzesini ziyaret ve Konyadan hareket 19.00 19.30: Mola(yemek) ve Beyşehir gölü çevresi bitkileri 21.00 Eğirdir Otellere yerleşim 2 Mayıs 2015 10.30: Ispartaya hareket 11.30: Gül tarlaları ve Isparta Eczacı Odası yöneticileri ile Gülbirlik merkezini ziyaret 12.00-15.00: Brifing- Gülyağı üretim Fabrikası ziyaret- yemek 16.00-18.00: Cumhuriyet Müzesini ziyaret 19.00 : Eğirdir e dönüş 3 Mayıs 2015 10.00: Eğirdir den hareket 11.00-11.30: Keçiborlu Gül konkreti üretim tesisi ziyareti 11.30 Ankaraya hareket 14.00 İKBAL de yemek 18.00 Ankara Ankara Eczacı Odası
TUZ GÖLÜ Türkiye'nin tuz ihtiyacının %40'ı bu gölden sağlanır. Deniz seviyesinden 905 metre yüksekte ve maksimum ölçüleri kuzeyden güneye 80, doğudan batıya ise 60 kilometredir. Gölün ortalama su seviyesi 40 cm civarında, yağışın arttığı mayıs ayında ise yaklaşık 110 cm'dir. Ağustos ayında göl büyük ölçüde kurur. Tuz oranının fazla oluşu, buharlaşma sonucunda göl sahasının büyük kısmında her yıl yenilenen 10-30 cm.lik tuz tortulaşmasına neden olmaktadır. Yaz sonlarına doğru Kaldırım Tuzlası ile karşı kıyı arasında yürümek mümkündür. Bu mevsimde tuzluluk oranı binde 329 gibi dikkat çekici bir orana erişmektedir. Kimyasal bileşim itibariyle burada mutfak tuzu (sodyum klorür) karakterinde bir tuzluluk hakimdir. KONYA Konya, en eski yerleşim birimlerinden biridir. Konya'da yerleşimin tarih öncesi çağdan başladığı görülmektedir. Konya'nın merkezinde yer alan ve aynı zamanda bir höyük olan, Anadolu Selçuklu sultanı II. Alaeddin Keykubad'a nispetle Alâeddin Tepesi adı verilen suni tepe ve çevresinde yapılan araştırmalar sonucu, Cilalı Taş Devri ve gerekse Erken Bronz Çağlarına ait kültürel bulgulara rastlanmıştır. Yine prehistorik çağa ait höyüklerden, Konya Ovası üzerinde, bulunmuş en eski ve en gelişmiş Neolitik devir yerleşim merkezi olan Çatalhöyük bulunmaktadır.. Şehir Anadolu Selçukluları nın ve Karamanoğulları nın başkentliğini yapmıştır.türkiye'nin en önemli sanayi kentlerindendir. Anadolu Kaplanları'ndandır. Şehrin futbol takımı Torku Konyaspor'dur. Yöresel yemekleri Etliekmek,Bamya Çorbası, Mevlana böreği, Fırınkebabı dır. Konya nın simgeleri arasında Mevlana Müzesi (Kubbe-i Hadrâ), çift başlı kartaldır. MEVLANA MÜZESİ Mevlâna 30 Eylül 1207 yılında bugün Afganistan sınırları içerisinde yer alan Horasan yöresinde, Belh şehrinde doğmuştur. Mevlâna'nın babası Belh şehrinin ileri gelenlerinden olup sağlığında "Bilginlerin Sultanı" ünvanını almış olan Hüseyin Hatibî oğlu Bahaeddin Veled'dir. Annesi ise Belh Emiri Rükneddin'in kızı Mümine Hatun'dur. Yaşamını "Hamdım, piştim, yandım" sözleri ile özetleyen Mevlâna 17 Aralık 1273 pazar günü Hakk'ın rahmetine kavuştu. Mevlâna öldüğü zaman sevdiğine, yani Allah'ına kavuşacağına inandığı için ölüm günü düğün günü veya gelin gecesi manasına gelen "Şeb-i Arûs" olarak bilinir.
MERAM BAĞLARI Konya'nın akciğeri olarak tanımlanan Meram Bağları, tarih boyunca doğal güzelliklerinden bahsettirmiştir. Konya gezinizde bu muhteşem mesire yerine gidip doğanın içerisinde mutlaka piknik yapmalısınız. İçinizi yeni enerjiyle dolduracak olan Meram Bağları'nın ortasından Meram Deresi akar. Bu bölgede İkinci Haçlı Seferi'nde haçlı ordusunun dinlendiği hakkında bilgiler vardır. SİLLE KÖYÜ Konya'nın eski bir yerleşim alanı olan Sille, Selçuklu ilçesine yaklaşık 8 kilometre uzaklıkta bulunmakta. Yapılan arkeolojik araştırmalarda bu yerleşim alanının en az 6000 yıllık olduğu ortaya çıkarılmıştır. Eskiden bir Rum köyü olan Sille, günümüzde Selçuklu ilçesine bağlı bir mahalledir. Bu eski Rum köyü zengin tarihiyle Konya'nın keşfedilmesi gereken önemli noktalardan biridir. Sille Köyü'nün ismini Yunan mitolojisinde Silene kelimesinden geldiği kabul edilmektedir. Silene vulgaris Köy boyunca Roma'ya ait birçok kalıntı göze çarpar. Aynı zamanda Bizans, Kudüs ve Roma yolu üzerinde bulunduğu için önemli bir dini merkez olarak kabul görmüştür Sille Köyü. Bu durum dünyanın en eski ve en büyük manastırları arasındaki Hagios Khariton Manastırı'nın (Ak Manastır)bu köyde bulunmasını sağlamıştır. BEYŞEHİR GÖLÜ Beyşehir Gölü Milli Parkı, irili ufaklı 33 adadan oluşmaktadır. harika bir peyzaj güzelliğe sahiptir. Milli parkın hem faunası hem de bitki örtüsü oldukça zengindir. Kuğular, karabataklar, ördekler göreceğiniz göl, sizlere her baktığınız noktada harika fotoğraf kareleri sunar. Beyşehir Gölü Türkiye 'nin üçüncü büyük gölü olup uzunluğu 45 km, en geniş yeri 25 kilometredir. Suları tatlı olup, derinliği en çok 10 m
civarındadır. Çevresi, yüksekliği 2000 metreyi aşan dağlarla çevrilidir. Deniz seviyesinden yüksekliği ise 1115 metredir. EĞİRDİR Yerli halk arasında adı "Sivri Dağ" olarak geçen dağı, Türkiye'nin en büyük 2. (ikinci) tatlı su gölü olan Eğirdir Gölü ve iki yarım adası (Can Ada ve Yeşil Ada) önemli doğal güzellikleridir. Yörede ilk Türk yerleşiminin 1071'den birkaç yıl sonra gerçekleştiği sanılmaktadır. Anadolu Selçuklu hükümdarı III. Kılıçaslan 1204 yılında çevredeki şehirler ile birlikte, Eğirdir'i de Selçuklu egemenliği altına almıştır. Anadolu Selçuklu Devleti yıkılınca 1280 yılında günümüz Isparta, Burdur ve Antalya illerini hakimiyetine alan Hamitoğulları Beyliği kurulmuştur. Eğirdir, Sevr Antlaşmasıyla İtilaf Devletleri tarafından bölüşülen Anadolu'da işgale uğramamış bölgelerimizden birisidir. İlçe merkezinde yer alan, Lidyalılar döneminden kalan "Eğirdir Kalesi" ve Hamitoğulları Beyliği'nden kalan "Dündar Bey Taş Medresesi" önemli tarihi yapılarıdır. Ayrıca "Poyraz Mahallesi" ve civarında yer alan çoğunda hâlâ ikamet edilen taş ve ahşap yapılı evleri ilçenin tarihi ve mimari özelliği yansıtmaktadır. Adalarının yer aldığı bölüm yerli halk tarafından "Nis" adıyla anılmaktadır. "Can Ada" (Küçük Ada) ve Yeşil Ada (Büyük Ada) ; Eğirdir Gölü üzerinde yer alan, doğal oluşumlu, yan yana iki adadır. Adalar, merkez karaya yakın olması dolayısıyla doldurma yol ile hem birbirine hem de merkez karaya bağlanmıştır. Böylece her iki ada da yarım ada özelliği kazanmıştır. Yeşil Ada ya da diğer adıyla Büyük Ada üzerinde restore edilmiş ancak kullanılmayan tarihi bir Rum kilisesi yer almaktadır. GÜL Yağ gülü (Rosa damascena Mill.), bitkiler aleminin Spermatophyta (tohunlu bitkiler) bölümünün Angiospermae (kapalı tohumlular) alt bölümünden Rosales takımı, Rosaceae familyası, Rosa cinsi içerisinde yer almaktadır. Dünyada yaklaşık 1350 Rosa (gül) türü tanımlanmıştır. Türkiye florasında 24 gül türü kayıtlı olmasına rağmen gül yağı elde etmek amacıyla kullanılan tür Rosa damascena Mill'dir. Rosa damascena türünün bir çok çeşidi olmakla birlikte özellikle "Trigintipetale"
çeşidi başta Bulgaristan ve Türkiye olmak üzere Fas, Mısır, İran, Suriye, Hindistan ve Kafkaslar'da gülyağı elde etmek amacıyla yetiştirilmektedir. Rosa damascena; Isparta Gülü, Pembe Yağ Gülü, Yağ Gülü, Sakız Gülü ve Şam Gülü adlarıyla da bilinen pembe renkli, yarım katmerli ve kuvvetli kokulu, çok yıllık, dikenli ve kışa dayanımı yüksek bir bitkidir. Mustafa Kemal Atatürk, 6 Mart 1930 tarihindeki Isparta ziyaretinde köy tipi gül yağı üretiminden sanayi tipi gül yağına geçilmesini istemiş, bu istek doğrultusunda Fransa`dan sipariş edilen damıtma kazanları (Tournaire Freres-Grasse-France) ile ilk gül yağı fabrikası 30 Eylül 1935 tarihinde açılmıştır. 1954 yılında, 9 gül kooperatifinin bir araya gelerek GÜLBIRLIK`i kurmasıyla birlikte gülcülük sektörü büyük bir ivme kazanmış, bu sayede 1958 yılında Islamköy gül yağı fabrikası, 1968`de Aliköy Konkret ve 1976`da Kılıç gül yağı, Yakaören gül yağı ve Güneykent gül yağı fabrikaları açılmıştır. Gülbirlik dışında diğer bir gül kooperatifi de 1972 yılında kurulan Başmakçı Gül Kooperatifidir. Bu iki kooperatif dışında ayrıca yörede faaliyet gösteren özel sektöre ait 16 kadar gül yağı fabrikası bulunmaktadır. 120 yıllık süreçte dünyanın en önemli yağ gülü üretim üssü haline gelen Isparta yöresinde her yıl 1.5 tona yakın gül yağı, 5 tona yakın konkret ve 1.5 tonun üzerinde absolüt üretilmekte, bu ürünlerin ihracatından Isparta ekonomisine yılda 10 milyon Euro`nun üzerinde döviz girmektedir. GÜLAR kuruluyor Isparta, geçen 120 yıl içerisinde dünyanın en önemli yağ gülü ve gül yağı üretim merkezlerinden birisi haline gelmiştir. Isparta ilini de içine alan Göller yöresinde (Isparta, Burdur, Denizli ve Afyonkarahisar) yaklaşık 20 bin dekar alanda her yıl 10 bin ton kadar yağ gülü çiçeği üretilmektedir. Isparta ilinde merkez ilçe, Keçiborlu, Uluborlu, Eğirdir ve Atabey ilçelerinde, Burdur ilinde Merkez, Ağlasun ve Bucak ilçelerinde, Denizli ilinde Çardak ilçesinde ve Afyonkarahisar ilinde Dinar ilçesi ve Başmakçı kasabasında yoğun olarak gül tarımı yapılmaktadır. Toplam gül dikim alanının %80`i Isparta il sınırları içerisindedir. Son 10 yılda, gül çiçeği üretimi yaklaşık 2 kat, çiçek alım fiyatı yaklaşık 5 kat, gül yağı üretimi yaklaşık 1.5 kat ve konkret üretimi 2 kattan daha fazla artış göstermiştir. Yağ gülleri sadece Mayıs ve Haziran aylarında çiçeklenir Bir yağ gülü bitkisinde, gelişme dönemleri farklı çok sayıda çiçek tomurcuğu bulunduğundan, bütün tomurcukların çiçeklenmesi uzun zaman alır. Genellikle bir bahçenin tomurcukları en geç bir ay içinde, bir bölgedeki bahçelerin tomurcukları en geç iki ay içinde çiçeklenmesini tamamlar. Göller yöresinde, rakıma bağlı olarak Mayıs ayının ilk haftasında başlayan ve Temmuz ayının ilk haftasına kadar devam eden yaklaşık iki aylık çiçeklenme sezonunda, gül çiçekleri günün çok erken saatlerinden başlanarak elle tek tek yumurtalığın altından kırılarak toplanır ve çuvallara konarak damıtılmak üzere gül yağı fabrikalarına taşınır. Damıtma, bir bakıma gülün ruhunu yakalama sanatıdır. En kaliteli gül yağı, en erken toplanan ve en erken damıtılan gül çiçeklerinden elde edilir. Genel olarak 5 dekar büyüklüğünde bir gül bahçesinden yaklaşık 3.5 ton kadar çiçek toplanır ve toplanan bu çiçekler damıtıldığında sadece 1 kg gül yağı üretilir. 1 damla yağ için 25 adet çiçeğin, 1 kg yağ için 1,250,000 adet çiçeğin damıtılması gerekir. İşte bu nedenle gül yağı (rose otto, rose attar) yükte hafif, pahada
ağır uçucu yağlardan birisidir ve "sıvı altın" olarak kabul edilir. Bu nedenle 1 kg gül yağının ortalama satış fiyatı 5 bin Euro`dur. HAŞHAŞ Bilimsel adı ile Papaver somniferum olarak geçen, halk arasında haşhaş diye tabir edilen bu bitki genelde tıp alanında kullanılan uyuşturucu ilaçların üretimi için yetiştirilmektedir. Üretimi TMO(Toprak Mahsulleri Ofisi) tarafından titizlikle takip edilen, kaçak yetiştirilmesine izin verilmeyen bir türdür.afyon, Uşak, Kütahya, Antalya, Isparta gibi bölgelerde çokça yetişen haşhaş bitkisinin kapsülünden keyif verici diye bildiğimiz bazı narkotik maddeler üretilmektedir. Çiftçi sadece bir sonraki sene için kullanacağı tohumu elinde tutarak sürekliliği sağlamakta, elindeki tohumlarında yağını çıkararak kaliteli yemek yağı elde etmektedir. Kapsül şeklindeki yapısının içinde fazlaca minik tohumu bulunur. Tohumlarının yarısı yağdan oluşmaktadır. Tohumların ezilmesi ve karartılması ile haşhaş susam sürtülür(ezilir). Sürtülen haşhaş sabahları peksimet yapımında lezzet verici olarak hamurun içine sürülür ve güzel bir besin maddesi elde edilir. Pastanelerde ve bazı evlerde ev hanımları tarafından poğaça ve kurabiyelerin üzerlerinin süslenmesinde, tahin gibi pekmez ile karıştırılıp tüketilmesinde de kullanım yeri fazladır. Yazları kurak ve sıcak, kışları az yağış alan bölgelerde çok şart aramadan kolaylıkla yetişen haşhaş her yıl 1 defa ürün vermektedir. Haşhaş üretiminin amacı tıp sektörü içindir ki neredeyse tüm mahsulün %90 ı bu alanda kullanılmaktadır. Ülkemiz haşhaş üretiminde Hint lerden sonra2. sırada yer alarak bu ürünün yüksek miktarda ihracatını da gerçekleştirmektedir. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ GEZİ PROGRAMIMIZDAKİ TIBBİ BİTKİ LİSTESİ Latince adı: Türkçe adı: Familya: 1. Achillea millefolium Civanperçemi Asteraceae 2. Achillea phrygia Civanperçemi Asteraceae 3. Altea officinalis Hatmi çiçeği Malvaceae
4. Anthemis tinctoria Boyacı papatyası Asteraceae 5.Artemisia absinthium Acı pelinotu Asteraceae 6.Anethum graveolens Dere otu Apiaceae 7.Astragalus trojanus Geven Fabaceae 8.Atropa belladonna Güzel Avrat Otu Solanaceae 9.Borago officinalis Hodan Boraginaceae 10.Carthamus tictorius (yalancısafran/aspir Asteraceae 11.Carum carvi Frenk Kimyonu Apiaceae 12.Cnicus benedictus Şevketi Bostan Asteraceae 13.Corydothymus hastata Şalba/Adaçayı Lamiaceae 14.Calendula officinalis Nergiz Asteraceae 15.Centaurea iconiensis Tülüşah Asteraceae 16.Centaurea tchihatcheffii Yanardöner Asteraceae 17. Coriandrum sativum Kişniş Apiaceae 18.Cuminum cuyminum Kimyon Apiaceae 19.Digitalis purpurea yüksükotu Scrophulariacee 20.Datura stramonium Boru çiçeği Solanaceae 21.Datura stramonium var. Boru çiçeği Solanaceae inermis 22.Datura stramonium var. tatula Boru çiçeği Solanaceae 23.Datura stramonium var. Boru çiçeği Solanaceae godroni 24.Ecballium elaterium Acı kavun Cucurbeteae 25.Echinacea pallida Ekinezya Asteraceae 26.Echinacea purpurea Ekinezya Asteraceae 27.Echinacea paradoxa Ekinezya Asteraceae 28.Eranthis hyemalis Sarı kar çiçeği Ranunculaceae 29.Fagopyrum esculentum Karabuğday Polygonaceae 30.Fritilleria imperialis Ağlayan gelin Liliaceae 31.Fritillaria percica Ters lale Liliaceae 32.Ferula communis Çakşır Apiaceae 33.Foeniculum vulgare Rezene Apiaceae 34.Galanthus elwesii Anadolu kardeleni Amaryllidaceae 35.Galega officinalis Keçisedefotu Fabaceae 36.Glycyrrhiza glabra Meyan kökü Fabaceae 37.Glycyrrhiza iconica Meyan kökü Fabaceae 38.Hedera helix Sarmaşık Araliaceae 39.Hypericum perforatum Sarı Hypericiceae Kantaron/Binbirdelikotu 40.Hyssopus officinalis Zufa otu/çördük otu Lamiaceae 41.Lavandula angustifolia Lavanta Lamiaceae 42.Leucojum aestivum Göl nergisi/göl zambağı Amaryllidaceae 43.Lilium candidum Mis Zambak Liliaceae 44.Linum arberatum Keten / zeyrek Linaceae 45.Leonurus cardiaca Aslan Kuyruğu Lamiaceae 46.Matricaria chamomilla Tıbbi Papatya Asteraceae 47.Momordica charantia Kudretnarı Cucurbitaceae 48. Melissa officinalis Melisa Lamiaceae 49.Mentha piperita Tıbbi Nane Lamiaceae 50.Mentha rodundifolia Nane Lamiaceae 51.Nepeta rasemosa Kedi nanesi Lamiaceae 52.Nigella sativa Çörekotu Ranunculaceae 53.Nigella damascena Şam çörekotu Ranunculaceae
54.Ocimum basilicum Fesleğen Lamiaceae 55.Origanum onites İzmir Kekiği Lamiaceae 56.Origanum vulgare İstanbul Kekiği Lamiaceae 57.Origanum majorana Alanya Kekiği Lamiaceae 58.Passiflora incarnata Çarkıfelek Passifloraceae 59.Peganum harmala Üzerlik Zygophyllaceae 60.Pimpinella anisum Anason Apiaceae 61.Plantago major Sinirli ot Plantaginaceae 62.Plantago lanceolata Sinirli ot Plantaginaceae 63.Plantago psyllium Karnıyarık otu Plantaginaceae 64.Ruscus aculeatus Tavşan memesi Liliaceae 65.Rumex acetosa Kuzu kulağı Polygonaceae 66.Satureja conifolia Kaya kekiği Lamiaceae 67.Satureja hortensis Kaya kekikiği Lamiaceae 68.Salvia officinalis Tıbbi Adaçayı Lamiaceae 69.Salvia sclerea Misk kokulu Adaçayı Lamiaceae 70.Salvia triloba Anadolu Adaçayı Lamiaceae 71.Salvia farinacea Adaçayı Lamiaceae 72.Salvia halophila Adaçayı Lamiaceae 73.Salvia virgata Adaçayı Lamiaceae 74.Salvia viridis Adaçayı Lamiaceae 75.Saponaria officinalis Sabunotu Caryophyllacee 76.Sideritis bilgerana Dağçayı Lamiaceae 77.Sideritis libanotica Dağçayı Lamiaceae 78.Sideritis sticta Dağçayı Lamiaceae 79.Sideritis congesta Dağçayı Lamiaceae 80.Silybium marianum Meryemana dikeni Asteraceae 81. Symphytum officinale Karakafesotu Boraginaceae 82.Sternbergia lutea Kurbağaçiçeği Amaryllidaceae 83.Tanacetum parthenium Gümüşdüğme Asteraceae 84.Thymus vulgaris Kekik Lamiaceae 85.Thymus serpyllum Kekik Lamiaceae 86.Trigonella foenum graecum Çemen/Buy otu Fabaceae 87.Urtica dioica Isırgan otu Urticaceae 88.Valeriana officinalis Kediotu Kökü Caprifoliaceae 89.Rubus fruticosus Böğürtlen Rosaceae 90.Rosa centifolia Yağlık Gül Rosaceae 91.Lycium barbarum Gojiberry Solanaceae 92.Ononis spinosa Kayışkıran Fabaceae 93.Tilia tomentosa Ihlamur Tiliaceae 94.Morus nigra Karadut Moraceae 95.Sambucus nigra Mürver Adoxaceae