MİLLİ EĞİTİM ESKİ BAKANI PROF. DR. MEHMET SAĞLAM'IN TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNE HİZMETLERİ

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 983 MİLLİ EĞİTİM ESKİ BAKANI PROF. DR. MEHMET SAĞLAM'IN TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNE HİZMETLERİ Yrd.Doç.Dr.Süleyman Doğan* Eğitim, yetişkin nesiller tarafından, sosyal hayata henüz hazır olmayanlara tatbik edilen bir tesirdir. Eğitimin gayesi; insanı sosyal hayata hazırlayarak, sosyal hayatın sürekliliğini sağlamaktır. Her insan, yasal kaideler içerisinde eğitilme hakkına sahiptir. 10 Aralık 1948'de Paris'te kabul edilen "İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 26. Maddesi gereğince; insanların eğitim hakkının devletçe sağlanan vazgeçilmez bir kaide olduğu beyan edilerek, bu madde ülkelerin anayasalarına geçmiştir. Türkiye'de eğitim hakkı, son olarak 1982 Anayasası'nın 42. Maddesinde yer alır. Ülkemizde Anayasadan başka 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunun 7. Maddesin de eğitim hakkına vurgu yapılır. Devlet, vatandaşlara eğitim hakkının verilmesinden sorumludur. Çağımızda modern pedagoglar eğitime bir "etkileme" işi olarak değil, "etkileşim" olarak bakmaktadırlar. Zira öğrenciler sadece "pasif" birer alacı değil, "aktif" birer katılımcı olmalıdır. Bir öğretmen için öğrenciyi sürekli "dinleyici" konuma sokmak, hem çok zor, hem de öğrenme isteğini "öldürücü" özelliğe sahiptir. Eğitim, bağımsız bir ilim olmaktan ziyade pedagoji ve psikolojiden oluşan bir sentez ilmidir. Günümüzde modern eğitim, kişinin bütün yönleriyle devamlı gelişmesini amaçlar. Eğitimde, düşünce tarihinde, ekonomik ve teknolojik gelişmelerdeki başarılı çalışmalar devleti güçlü milleti ise mutlu etmiştir. Eğitim ve kültür yapısına, bilimsel bilgilerle destekleyen, manevi değer yargılarla sentez yapan milletler kimlik bunalımına girmeden, varlıklarını nesilden nesle devam ettirmişlerdir. Milletimizin geçirmekte olduğu sıkıntıların ana nedeni ve kaynağı eğitimde gençlerimize tarih ve milli şuuru yeterince veremediğimizdendir. Kendine inanmayan, tarihi görevini idrak edemeyen, ecdadını tanımayan nesiller yetişti. Dün Batı irfanına açılan pencere diyerek takdim edilen Galatasaray Lisesi ve Robert Koleji gibi okulların bizi Batı seviyesine çıkarmadığım, bu anlayışın bünyemize uygun olmadığını gördük. Eğitim politikalarımız; Türkiye'nin ihtiyaçları göz önüne alınarak, çağın gereklerine uygun şekilde milli endişeler öne alınarak, bilimsel yaklaşımla, uzmanlar heyeti vermelidir. Mehmet Sağlam, 1938 yılında Kahramanmaraş'ın Göksun ilçesinde doğdu. Annesi Habibe, babası, İbrahim'dir. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, ABD Colombia ve New York Üniversitesi'de Master ve Doktora yaptı. İngilizce, Fransızca bilen Sağlam, uzun yıllar üniversitelerde yönetim ve organizasyon derslerini okuttu. Hacettepe Üniversitesi öğretim üyeliği, Kara Harp Okulu öğretim üyeliği, Odalar ve Borsalar Birliği Genel Sekreterliği (1980-1984) yaptı. Gazi Üniversitesi Dekanı, Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Rektorüğü,Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu ve YÖK Başkanığı yaptı. 20.'nci Dönem Kahramanmaraş Milletvekili, TBMM Milli Eğitim Komisyonu Eski Başkanı ve Milli Eğitim Eski Bakanı oldu. Evli ve 2 çocuk babasıdır, (www.biyografi.net) Sağlam, halen İstanbul'da özel Haliç Üniversitesi Mütevelli Heyeti Üyesidir. Eski bakan Mehmet Sağlam, ilk ve ortaokulu bitirdiği Göksun'un o yıllarda 3 bin nüfuslu küçük bir ilçe olduğunu, gaz lambası ışığında okuduklarını, elektrik ve asfaltı ortaokuldan sonra gördüğünü belirtiyor. Birebir görüşmemizde eski YÖK ve Milli Eğitim Bakanı Prof.Dr.Mehmet Sağlam aile ve çocukluk hayatıyla ilgili şu bilgileri verdi: "Müftü oğlu olan babam, babasını altı aylıkken kaybetmiş. Babam sabah ve akşam * Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim Üyesi

984 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU namazlarını evimizin karşısındaki camide kılardı. Sabah ve akşam camiden gelince bizleri ayakta isterdi. Sabah namazından sonra kahvaltımızı akşam namazından sonra yemeğimizi verdik. Yani hayat sabah namazıyla başlar, akşam namazıyla sona ererdi. Biz 6 oğlan, 3 kız olmak üzere 9 kardeşiz. Merhum babam, sabah ve akşam namazları sonunda on dakika sesli bizlere Kur'an-ı Kerim okurdu. Ölünceye kadar bu geleneği devam ettirdi. Babamın inancı ve itikadı sağlamdı. Babamın 9 yılı savaşta geçmiş. İstiklal ve Çanakkale'de savaşmış. Askerlikte alışkanlık haline gelen o ağır palaskayı hayatı boyunca çıkarmadı. Eskiyince yenisini alırdık. Bize savaşla ilgili anılarını anlatırdı. Yunan ordusu Uşak'dan çekilirken evleri ateşe vermiş ve çocuk ve kadınları yaktığını ve kestiğini anlatmıştı. Annemin babası uzun yıllar istiklal savaşında mücadele etmiş. Çanakkale'de şehit olmuş. Annemin babasının ismini bana vermişler." 1. Üniversite ve doktora tahsili Mehmet Sağlam, liseyi Ankara ve Maraş liselerinde tamamladı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Üniversite sonrası hakimlik ve kaymakamlık stajı yaptı. Trabzon'un Of ilçesine kaymakam vekili olarak atandı. Ancak kaymakamlık uzun sürmedi. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açılan sınavı kazanarak, master ve doktora yapmak için ABD'ye gitti. Konuyla ilgili yaşadıklarını Sayın Sağlam'dan dinleyelim: "ABD Colombia Üniversitesi, New York Üniversitesi Master ve yöntem bilimlerinde doktora yaptım. Orada 7 yıl kaldım. Dili öğrendikten sonra master ve doktorada zorluk çekmedim. Hatta o yıllar bizim üniversitelerimizde tahsil yapmak Amerika'dan daha zordu. Doktora sonrasında üniversite ile bir yıllık öğretim üyeliği sözleşmesi imzaladım. Bu durumdan uzun yıllar aynı üniversitede hocalık yapmış İzmirli bir Türk profesörün haberi olmuş. Bana haber göndermiş, gelsin görüşelim diye. Evine gittim. Bana dedi ki, 'Bende senin gibi cazip teklifle burada kaldım. Kanadalı bir hanımla evlendim. Çocuğumuz olmadı. Bir evim bir de arabam var. Sakın burada kalmayın. Ülkemize gidin ve hizmet edin..." Daha sonra dolabından bir rakı çıkardı. Hem içti hem de ağladı. Düşündüm 25 sene sonra benim olacağımda buydu ve orada istikbalimi gördüm. Bu olay bana çok dokundu. Doktorayı bitirdiğim üniversiteden kalmaktan vazgeçtim. Türkiye'ye hemen dönüp hizmet etme aşka daha da kuvvet kazandı. Üniversite ile bir yıllığına yaptığım sözleşmeden vazgeçtim. Üniversite rektörü bu duruma çok üzüldü ve nedeni sordu. Bende; '25 yıl sonra bir profesör olarak genç bir akademisyenin yanında ağlayan biri olmak istemiyorum' dedim ve yaşadığım olayı anlattım." Amerika eğitim sistemi ile Türk eğitim sistemini karşılaştıran eski bakan Mehmet Sağlam görüşmemizde şu noktaların altını çizdi: "Amerika eğitim sisteminde hedef; öğrenciyi nasıl olurda geçiririz amaçlanıyor. Başarı mukayesesi yok. Hüviyetinizi gösterirseniz notunuzu öğrenirsiniz. Her insanın kendine göre bir kabiliyeti vardır. Biz öğrencinin hangi kabiliyetini ortaya çıkararak topluma yarar sağlar anlayışı var, Amerika'da. Bu konuda rekabet yok. Türkiye'de olduğu gibi ilk ve ortaöğretimde birinci, ikinci gibi öğrencileri yarış atı gibi kullanma anlayışı yok, orada. Dereceyle bitirenler sonradan söylenir. Hiçbir öğrenci diğerinin notunu bilmez. Öğrenciler hocalarıyla alabildiğine ders esnasında rahatça tartışılırlar." 2. Rektörlükten YÖK başkanlığına Profesör Mehmet Sağlam, ABD'den dönüşte 1972 yılında Hacettepe Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak çalışmaya başlar. 1977 yılında profesör olur. Öğrencileri aktif derse katılmaya ve tartışma kültürünü yaygınlaştırma gayreti içine girer ve bunda da başarılı olur ve kamuoyunun ilgisini çeker. 1980-84 yılları arasında üniversiteden izinli olarak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Genel Sekreteri olarak çalışır. Amerika'dan yeni bilgi ve metotlarla dönen Sağlam, teorik bilgilerini uygulamaya koyma imkanı bulur. Kara Harp Okulunda 5 yıl yönetim ve organizasyon üzerine ders okutur. Akademik basamakları hızla adımlayan Sağlam, Gazi Üniversitesinde dekanlık ve ardından 1985 yılında Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Rektörlüğüne

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 985 atanır. Mehmet Sağlam burada da işe hızla başlar. O dönemi eski Rektör Prof.Dr.Mehmet Sağlam ile yaptığım mülakata kulak verelim: "1985 yılında Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Rektörü olarak atandım. Samsun'a gittiğimde üniversitenin birçok fakültesinin inşaatı vardı. Sabah sekizde inşaatın basındaydım. İşçiler benim geldiğim görür ve işlerini daha bir ciddiyete alırlardı. Samsun'da Rektör olarak 7 yıl hizmet verdim. Muhaliflerim bile beni taktir etti. Hem kampus inşaatını bitirdim hem de öğretim üyesi kadrosunu attırdım. Başarılı oldum ki 56 üniversite içinde YÖK başkanı olarak seçildim. Benden önce başkan olan İhsan Doğramacı beni neden cumhurbaşkanına tavsiye ettiğini şu cümleyle izah etmişti; '7 yıllık rektörlüğün zarfından bana bir telefon ederek bir istekte bulunmadın. Kendi işini kendin hallettin. Seni çok başarılı bulduğumdan dolayı tavsiye ettim...' dedi. Rektör atanmasının en önemli sebeplerinden biride merhum Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın etkisinin büyük olduğunu belirten eski Bakan Sağlam, "Özal, beni Odalar ve Borsalar Birliği'nden tanır ve severdi. Rektör olmadan önce beni arayarak; 'Seni başarılı buluyoruz, bugüne kadar benden hiçbir şey istemedin. Seni Rektör olarak atayacağım hayırlı olsun' dedi." 3. YÖK başkanlığı ve siyasete atılan adım YÖK bugüne kadar 4 başkan gördü. 1982 yılından 1991 yılına kadar 9 yıl İhsan Doğramacı, 1991'den 1995 yılına kadar Mehmet Sağlan ve 1995'ten, 6 Aralık 2003'e kadar Kemal Gürüz. 6 Aralık 2003'ten beri de Erdoğan Teziç görev yapıyor. 1992 yılında YÖK başkanlığına atanan Prof.Dr.Sağlam Sağlam, kurulun yetkileriyle yaptığı ilk görüşmede şu talimatı verecektir: "Rektörlere olumlu verdiğiniz cevap için bana gelmeyin. Olumsuz verdiğiniz her cevabı ben göreceğim" der. Burada ki maksat rektörlerin işlerini halletmek ve üniversite eğitim ve öğretimin sağlıklı bir şekilde devam ettirmektir. Hatta bu karara kızan ve bozulanlar olur. Ancak başkan Sağlam aldırış etmez. Başkan Sağlam'ın dönemi üniversitelerin adeta mantar gibi yeni üniversitelerin açıldığı yıllardır. Ancak profesör Sağlam bizim mantar gibi bitti tabirini kabul etmiyor, 'Bir ülkede eğitim ve öğretime aşarı şekilde talep varsa devlet bunu karşılamakla yükümlüdür' diyor. Eski YÖK başkanı Prof.Dr.Mehmet Sağlam'dan o günleri şöyle anlattı: "Üniversite kurmak siyasi iradenin işidir. Üniversite için temel alt yapıyı hazır hale getirip de açayım derseniz hiçbir şey yapamazsınız. Üniversitelere talep olduğu halde bu arzı karşılamak yerine kurulan üniversitelerin yanlışlığından bahsedemezsiniz. Halkının yüzde 30'u üniversite eğitiminden geçmemiş ülkeler gelişmiş ülkeler değildir. Türkiye'de yüzde 11-12'si üniversite eğitimden geçiyor. Üniversitelerin en önemli meselesi öğretim üyesi meselesidir. Üniversite kapasitesini artırmak zorundayız. Bugün Türkiye'de açık öğretim fakültelerini de sayarsanız toplam nüfusun yüzde 26'sı üniversite eğitiminden geçiyor. Siyasi idare üniversitelerin açılmasını temin eder. Alt yapı kolay halledilir. Önemli olan üniversiteler için öğretim üyesi kadrosunun oluşmasıdır. 1992 yılında 24 yeni üniversite kuruldu. Üniversite kapasitesi bir anda yüzde yüz arttı. 3 ay boyunca dönemin başbakanı Sayın Demirel'in peşinde dolaşarak yurtdışına her yıl bin öğrenci gönderme projesini onaylattım. Bu 100 milyon dolarlık bir projeydi. 1993 yılında 1200 öğrenciyi master ve doktora için başta batı ülkeleri olmak üzere yurtdışına gönderdim. Yine 1994-95 yılında da yurtdışına öğrenci gönderdim. Yeni kurulan 24 üniversiteden sınav yoluyla 3500 öğrenciyi yurtdışına gönderdim. Bu proje 5-7 yıl sürecek bir plandı. Ben de sonra gelen Kemal Gürüz bu projeyi iptal etti. Gönderdiklerimin bir kısmını da ideolojik sebepler ileri sürerek geri çağırdı. Benim dönemimde başörtüsü sorunu yoktu. Biz bunu halletmiştik. İmam-Hatip liselerinin orta kısmını kaldıracağız diye yaklaşık 2 milyon sanat ve teknik okulu öğrencilerine zarar verildi. Buralara giden öğrenci sayısında ciddi azalma oldu. Gürüz gelince bizim projelerin hepsi sekteye uğradı. Gürüz YÖK'ü 20 yıl geriye götürdü. Gerilim ve kavga politikası takip ettim. Hiçbir hükümetle analaşamadı. Sürekli problem çıkardı. Kemal Gürüz'ün tutumunun YÖK'ü daha çok tartışılır hale getirdi. YÖK siyaset yapar hale geldi. Hükümeti hedef alan açıklamalar kurumu yıprattı. YÖK, artık üniversiteleri taşıyamıyor. Üniversitelere ellerinden alınan yetkilerini geri

986 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU vermek lazım. Hatta Sayın Demirel'in Gürüz'ü ikinci defa YÖK Başkanı olarak atamasını 5+5 formülü gereği ikinci defa cumhurbaşkanı olmasına engel oldu." 4.Anarşi ortamından eğitim ve öğretime 1991-95 yılları arasında Yükseköğretim Kurulu başkanlığını yapan Sağlam, YÖK'ten önce üniversitelerin bir anarşi batağının içinde olduğunu belirterek, 1982'den itibaren 'en azından' üniversitede öğretimin sürekliliğinin sağlandığını vurguladı. YÖK'ün 'o zamanın şartları içinde üniversitelerdeki düzensizliği, derslere ara vermeyi, eğitimdeki aksaklıkları bir düzene soktuğunu, ama ister istemez otoriter ve merkezi çalışmalarıyla eleştiri aldığını anlatan Sağlam, "Bu eleştirileri dikkate almak suretiyle kuruluşundan, 1995'te yeni YÖK Başkanı'nm atanmasına kadar muhtelif zamanlarda YÖK Kanunu'nda değişiklikler yapıldı. Kanun ve yönetmelik değişikliklerinde yetkilerin üniversitelere verilmesi, merkezi otoriteden yerel yönetime geçilmesi amaçlandı. 1995'ten sonra yeni YÖK Başkanı bu eğilimi yönetmelikleri değiştirerek, tekrar merkezi otoriteye doğru kaydırdı. İhsan Doğramacı ve benim dönemindeki müspet gelişmelerin, Gürüz'ün baskıcı ve otoriter tutumundan dolayı gölgede kaldı" dedi. Mehmet Sağlam, YÖK Başkanlığı döneminde öğretim üyesinin serbest konuşması için çalıştığını ancak kendisinden sonra yönetime gelenlerin yeniden merkeziyetçi bir zihniyet içine girdikleri kaydediyor; "Bir öğretim üyesi yaptığı araştırmalarla elde ettiği bilgileri ve bu bilgiler ışığındaki düşüncelerini hiçbir korku altında kalmaksızın, disiplin soruşturması ihtimalini hissetmeden yaymlayabilmelidir. Bütün dünyada bunun sınırı ülkenin milli birlik ve bütünlüğünün korunmasıdır. Bunun dışında hiç kimseden korkmadan bunu yapabilmeli. Bu bilimsel çalışma anlamında yüzde 70'e yakın sağlanmıştır. Fikrî karşı çıkış var. Makaleler, yazılar var. Bir çok üniversite hocası bir çok konuda fikir öne sürmüştür, memleketin aksayan yönlerini eleştirmiştir." (Osman İridağ, Aksiyon Dergisi 25 Nisan 2004). 5.Prof.Dr.Sağlam'ın YÖK'e yaptığı katkılar Prof.Dr.İhsan Doğramacı'dan sonra YÖK başkanlık koltuğuna oturan Sağlam, kuruma daha demokratik bir yapıya oturduğunu ve en önemli projesinin üniversitelerin öğretim üyesi açığını karşılamak için yurt dışına öğrenci gönderdiğini belirti. YÖK başkanı Sağlam döneminde kurumda yapılan hizmet ve yenilikler: 1-Yeni açılan üniversitelerin öğretim üyesini karşılamak için sınav ile her üniversiteden master ve doktora tahsili için batı ülkelerine araştırma görevlisi gönderildi. Bu araştırma görevlileri gitmeden üniversitelerde kadroları verildi. Döndüklerinde aynı üniversitelerde görev yapacaklardı. 5-7 için hazırlanan bu projeye 10 bin üniversite akademik personeli özellikle gelişmiş batı ülkelerinde yetişecekti. YÖK başkanlığından ayrılmasıyla 10 bin rakamının sadece üçte biri 3500 öğrenci gelişmiş ülkelere master ve doktora için göndermeyi başardı. Bunların büyük bölümü master ve doktora tahsilinden sonra üniversitelerine döndüler. 2-Yeni açılan üniversite kampus inşaatlarınin hızla tamamlanması için önemli miktarda kaynak aktardı. Dünya Bankasından kredi kullandı. Cumhurbaşkanı ve hükümetle uyumlu çalışarak üniversitelere hizmetin hızla gitmesini sağladı. Özellikle yeni açılan üniversitelerin laboratuar başta olmak üzere araç ve gereç eksikliği ve teknolojik alt yapının oluşturulması için hükümetten üniversitelere kaynak aktarmayı başardı. 3-YÖK'te 6 dalda bilim komiteleri oluşturdu. Sağık, fen ve sosyal gibi konularda oluşturulan komitelerden başka, 'Sosyal Strateji Etütleri' adı altında bir üst komite oluşturarak bunun başına dünyaca tanışmış bilim adımı Prof.Dr.Oktay Sinanoğlu'nu getirdi. Bu komiteler üniversitelerin bilimsel alanda dünya ile entegrasyonunun sağlanması için de büyük rol oynayacaktı. Ancak sonradan gelen YÖK Başkanı Kemal Gürüz bu komiteleri dağıttı.

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 987 4-Yabancı dil ile eğitim yapan üniversitelere son vermeyi planladı. Bilimsel alt yapısını oluşturdu. Bu konuda Boğaziçi ve OTDÜ rektörlerinden gerekli desteği aldı. Ancak bu konu kamuoyunda ve Cumhurbaşkanı Demirel tarafından olumlu görülmeyince proje gerçekleşmedi. Sağlam, Özal Cumhurbaşkanı olsaydı bu projeyi hayata geçirebileceklerini belirtti. 5-Üniversitelere inisiyatifi vererek ademi merkeziyetçi bir yapının oluşmasına katkıda bulundu. YÖK kurulu ve çalışan yöneticilere; üniversiteler tarafından gelen tekliflere evet dendiğinde kendisinin görmesinin gerekmediğini, hayır dediklerinde mutlaka kendisinin durumdan ivedi olarak haberdar edilmesi gerektiği talimatı verdi. Bu durumdan rahatsız olan bazı yöneticiler istifa etti. Kurumda uyumlu çalışacak bazı yerlere yeni kadroyu atadı. 6.Milli eğitim eski bakanı Mehmet Sağlam Demirel tarafından 1973 ve 1991 yılında siyasete girme teklifini geri çeviren Sağlam, özellikle memleketi olan Kahramanmaraş'a daha çok hizmet etmek gayesiyle siyasete adım atar. YÖK Başkanı Prof.Dr.Mehmet Sağlam, dönemin DYP lideri Tansu Çiller'in ısrarlı teklifleri üzerine, siyasete girer. İKasım 1995 yılı itibariyle siyasete atılan Sağlam, 1996-97 yılında Milli Eğitim Bakanı olarak 54 hükümette görev yaptı. Kabinede önce Milli Savunma Bakanı olarak adının geçtiğini dönemin koalisyon ortağı Refah Partisi'nin kendisini Milli Eğitim Bakanı olarak istediğinden akşam yedi haberlerinde Milli Eğitim Bakanı olarak açıklandığını tatlı bir anı olarak hatırlar. Bakan Sağlam Milli Eğitim Bakanlığında işe hızla koyulur. Ne de olsa kendi işi ve alanıdır. Gerisini Mehmet Bey'den dinleyelim: "Bakan koltuğuna oturur oturmaz kafamda var olan projeleri uygulamak'için kolları sıvadım. İlkönce düşündüğüm proje; aşamalı olarak ÖSS sınavını kaldırarak öğrencinin lisede gösterdiği Performansa göre üniversiteye yerleştirmekti. Lise birden ikiye geçerken gerekli dallara ayırmak ve kabiliyetine göre okulundaki öğretmenlerin verdiği puana göre öğrenciyi üniversiteye yerleştirmeyi planladım. Bunun uygulamasını bile yaptırttım. Böylece hem öğrenci yarış atı gibi koşmaktan, hem de veliler dersanelere para ödemekten kurtulacaktı. Liseleri iki kategoride ele alacaktık. Genel liseler ve teknik ve meslek okulları. Ülkemizde ortaöğretim de öğrencilere kaldıramayacakları kadar yük yükleniyor." 28 Şubat sürecinin yaşandığı bir dönemde Milli Eğitim Bakanlığını görevini yürüten eski bakan Sağlam o günleri şöyle anlatıyor; "28 Şubat süreci bir bahtsız dönemdi. Özellikle milli eğitimde her yaptığınız şüpheyle karşılanıyordu. Buna rağmen koalisyonla uyumlu şekilde büyük hizmetler yaptık. Bir kere ana okullarını yaygınlaştırdık. Benim geldiğimde ana okulu oranı yüzde 6 iken, biz bunu yüzde 9'a yükselttik. Dünyada eğitimde en fazla genç nüfusa yatırım yapılır. En genç nüfus ise ana okuludur. Çünkü çocuğun kabiliyetinin şekillenmesi bu yaşta olur. Yatay ve dikey geçişlerin tamamen önünü açtık. Yatay ve dikey geçişlerin önünü kapatmak eğitim felsefesine aykırıdır." 7.T.C. tarihinde milli eğitim bakanlarımız başlama ve ayrılma tarihleri l-dr.rızanur-( 1879-1943) 4.5.1920-13.12.1920 2-Hamidullah Suphi Tanrıöver-( 1886-1966) 14.12.1920-10.11.1921 3-Mehmet Vehbi Bulak-(1881-1958) 20.11.1921-5.11.1922 4-İsmail Safa Özler-( 1883-1940)6. 11.1922-7.3.1924 5-Vasıf Çınar -(1895-1935) 8.3.1924-21.11.1924 6-Şükrü Saraçoğlu-( 1887-1953) 22.11.1924-3.3.1925 2-H. Suphi Tanrıöver - (2.defa) 4.3.1925-19.12.1925

988 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 8-M.Necati Uğural-(1894-1929)20.12.1925-1.1.1929 9-İsmet İnönü - (Vekil) 1.1.1929-8.1.1929 9-İsmet İnönü - (1884-1973) 9.1.1929-27.2.1929 5-Vasıf Çınar - (2.def a) 28.2.1929-7.4.1929 10-Recep Peker - (Vekil) 9.4.1929-10.4.1929 11-Cemal Hüsnü Taray -(1893) 10.4.1929-15.9.1930 12-Dr.Refik Saydam - (Vekil) 17.9.1930-26.9.1930 13-Esat Sagay - (1873-1938) 27.9.1930-18.9.1932 14-Dr.ReşitGalip-(1893-1934) 19.9.1932-13.8.1933 12-Dr.Refik Saydam -(Vekil) 14.8.1933-26.10.1933 15-Hikmet Bayur - (1891-) 27.10.1933-8.7.1934 16-Abidun Özme (1890-1966) 9.7.1934-9.6.1935 17-Saffet Arıkan -(1888-1947) 10.6.1935-28.12.1938 18-Hasan Ali Yücel-( 1897-1961)28.12.1938-5.8.1946 19-Reşat Şemsettin Sirer - (1903-1953) 5.8.1946-9.6.1948 20-Tahsin Bangoğlu - (1904) 10.6.1948-22.5.1950 21-Avni Başman - (1887-1965) 22.5.1950-2.8.1950 22-Nuri Özsan (Vekil) - (1905) 3.8.1950-10.8.1950 23-Tevfik İleri-(1912-1961) 11,8.1950-5.4.1953 24-Prof.Rıfkı Salim Burçak - 13) 9.4.1953-17.5.1954 25-Celal Yardımcı - (1911) 17.5.1954-9.12.1955 26-Prof.AhmetÖzel-(1910-)9.12.1955-3.4.1957 23-Tevfikİleri-(2.defa) 13.4.1957-25.11.1957 25-Celal Yardımcı(2.defa) 26.11.1957-22.5.1959 23-Tevfik İleri - (Vekil) 23.5.1959-8.12.1959 27-Atıf Benderlioğlu - (1910) 9.12.1959-27.5.1960 28-Prof.Fehmi Yavuz - (1912) 30.5.1960-27.8.1960 29-Prof.Fehmi Yavuz - (Vekil) 28.8.1960-8.9.1960 30-Prof.Bedrettin Tunçel - (1910) 8.9.1960-5.1.1961 31-ProfTurhan Feyzioğlu- (1922) 6.1.1961-7.2.1961 32-Ahmet Tahtakılıç - (Vekil) 7.2.1961-2.3.1961 32-Ahmet Tahtakılıç( 1909) 3.3.1961-25.10.1961 32-Ahmet Tahtakılıç-(Vekil) 25.10.1961-20.11.1961 33-Hilmi İncesulu - (1917) 20.11.1961-26.6.1962 34-Prof.Şevket Raşit Hatipoğlu -(1898-1973) 26.6.1962-8.6. 35-Dr.İbrahim Öktem - (1904) 11.6.1963-20.2.1965 36-Cihat Bilgehan - (1923) 20.2.1965-27.10.1965 37-Orhan Dengiz- (1918) 27.10.1965-1.4.1967 38-İlhami Ertem - (1918) 1.4.1967-3.2.1969 39-Prof.Dr.Orhan Oğuz-(1923) 3.2.1969-14.3.1971

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 989 40-Şinasi Orel - (1916) 14.3.1971-13.2.1971 41-İsmail Arar (1921) 13.12.1971-22.5.1972 42-Prof.Dr. Sabahattin Özbek(1915)22.5.1972-15.4.1973 37-Orhan Dengiz - (2.defa) 15.4.1973-25.1.1974 43-Mustafa Üstündağ (1933) 26.1.1974-17.11.1974 44-Prof. Sefa Resioğlu 17.11.1974-31.3.1975 45-Ali Naili Erdem 31.3.1975-21.6.1977 46-Nahit Menteşe 21.7.1977-5.1.1978 47-Necdet Uğur 5.1.1978-12.11.1979 48-Cemail Fersoy 12.11.1979-12.9.1980 49-Hasan Sağlam 21.9.1980-19.12.1983 50-M.Vehbi Dinçerler 14.12.1983-13.9.1985 51-Metin Emiroğlu 13.9.1985-21.12.1987 52-H.Celal Güzel 21.12.1987-31.3.1989 53-AvniAkyol 31.3.1989-20.11.1991 54-Köksal Toptan 20.11.1991-25.6.1993 55-Nahit Menteşe 25.6.1993-25.10.1993 56-Nevzat Ayaz 25.10.1993-5.10.1995 57-Turhan Tayan 5.10.1995-29.6.1996 58-Prof.Dr.MehmetSağlam29.6.1996-0.6.1997 59-Hikmet Uluğbay 30.6.1997-11.1.1999 60-Metin Bostancıoğlu 11.1.1999-09.07.2002 61-Prof. Dr. Necdet Tekin 10.07.2002-19.11.2002 62-Erkan Mumcu 19.11.2002-17.03.2003 63-Doç. Dr. Hüseyin ÇELİK 17.03.2003 Türkiye Cumhuriyeti tarihinde 63 Milli Eğitim Bakanı görev yapmış. Bu da bize Milli Eğitimde istikrarı ve eğitim ve öğretim sistemimizin iyi bir şekilde oturmadığın bir kanıtı olsa gerek. 8.Profesör Sağlam'in Türk milli eğitiminde yaptığı yenilikler Milli Eğitim eski Bakanı Prof.Dr.Mehmet Sağlam'ın Türk Milli Eğitimi'ne yaptığı yenilikleri o dönem bakanın en yakın bürokratlarından olan halen de Ankara İl Milli Eğitim Müdürü olan Kahramanmaraşlı Mustafa Demirkan, Sağlam tarafından ortaya konan projelerin halen başarılı bir şekilde uygulandığına dikkat çekiyor. İşte Sayın Sağlam'ın Milli Eğitim'e yaptığı hizmetler ve yenilikler: 1-Ana sınıfların (okulları) işlevini ve sayısını artırmak. Yüzde 6'dan yüzde 9'a çıkarttı. 2-Öğrenci merkezli eğitim sisteminin oluşturulması. Eğitimde eskiden Türk insanı çocuğunu okula götürüp öğretmene teslim ederken şunu söylerdi; 'Eti senin, kemiği benim' bu anlayış yerine; 'Kendisi benim, gönlü ve kafası senin, bilgisi ve hizmeti milletindir' anlayışı esas olan bir eğitim felsefesi fikre benimsenmiştir.

990 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 3-Yüksek öğrenimine giriş sisteminin, öğrencinin ilgi ve yeteneklerine uygun programlara yerleştirilmesini sağlayacak ve fırsat eşitliğini bozmayacak şekilde yeniden düzenlenmesi çalışması başlatılmış, ancak bu sonuçlandırılamamıştır. 4-Devletin okulu anlayışı yerine 'Halkın Okulu', 'Milletin Okulu' anlayışı felsefesi benimsenerek bunu etkin bir şekilde anlatmak ve yerleştirmek için harekete geçilmiştir. 5-Öğretime değil eğitime ağırlık veren sistemin temini. Türk Milli Eğitim de öncelik eğitime verilmesi gerekirken, hep ezbere dayalı öğretim sistemi ağırlıktadır. Önce olumlu insan şahsiyetini oluşturmak için eğitim yoluyla davranışa şahsiyet giydirilmelidir. 6-Eğitimde yeni teknolojilerin aktif bir şekilde kullanılması. Eğitimin her kademesinde bilgisayar destekli rehberlik yoluyla öğrenciyi tanıma teknikleri ve yetenek ağırlık değerlendirmeye dayanan etkin bir yönlendirme sistemi uygulamaya sokulmuştur. Bakan Sağlam döneminde başlatılan bu sistem halen geliştirilerek kullanılmaktadır. 7-İlk defa Ankara'da üstün zekalılar için uygun eğitim ortamı hazırlanmış bir okul açılmıştır. Özel yetenekliler için uygun teknik ve meslek okulları açılmış. Mesleki ve teknik liseler sanayi ile işbirliği geliştirilmiş, yeni çıraklık meslek okulları açılmıştır. 8-Özel okullar yaygınlaştırılmış böylece devletin yükü hafifletilmiştir. Özel okulların daha fazla açılması için teşvik edilmiştir. 9-Anadolu liselerinde yabancı dilde okutulan Matematik-Fen grubu derslerin yabancı dille okutulması kaldırılmış, bu dersler Türkçe olarak okutulmaya başlanmıştır. Yabancı dille eğitim ve öğretim ancak müstemleke ülkelerinde olabilir. Bu yabancı dil öğrenmeye engel veya karşı çıkmak değildir. 10- Eğitimde verimi artırmak, bir yerde oluşan öğretmen yığılmalarına önlemek ve öğretmenlerin daha aktif göreve yapmaları sağlamak içip 'Norm kadro' modeli getirilmiştir. Refah-Yol hükümetinin Milli Eğitim Bakanı Prof.Dr.Mehmet Sağlam, Cumhuriyetin kuruluş ilkelerine, kabullerine bağlık yanında, çatışma kültürünün gündemde olduğu bir dönemde, toplumsal mutabakatın milli bütünlüğün uygulamalarıyla altını çizmesi olmuştur. O günün tabiriyle Refah-Yol hükümeti zorlu bir sınava girmiştir. Bir taraftan ülkenin içinde bulunduğu ekonomik sıkıntı, diğer yandan askerleri rahatsız ettiği söylenen bir takım suni gündemler. Ceviz kabuğunu doldurmayan olaylar birbiri ardına geldi ve nihayet Milli Güvenlik Kurulu (MGK) tarafından 28 Şubat 1997'de 18 maddelik bir bildiri yayınlandı. Bu bildirideki kararların içinde 8 yıllık zorunlu ve kesintisiz eğitimin uygulanması ve imam-hatip Lisesi orta kısımlarının kaldırılmasını da içeriyordu. Hükümetin başbakanı Necmettin Erbakan ve Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller olmak üzere bakanlar kurulu bu kararları uygulamak için meclise gönderdi. Böylesine çetrefilli dönemde bakanlık yapan Mehmet Sağlam, koalisyon taraflarının oldukça uyumlu bir şekilde yüksek performansta icraat hükümeti olduklarını ve ülkeye büyük hizmet ettiğini söyledi. Milli Eğitim eski Bakanı Hasan Celal Güzel, Prof.Dr.Mehmet Sağlam'ın bakanlık dönemini başarılı buluyor ve eski bakan Sağlam'ın başarısını şu cümleyle açıkladı: "Prof. Dr. Mehmet Sağlam'ın bakanlığı esnasında bir ana planlaması olmuştu; bu da 2012 yılını hedef almıştı. Halbuki şu anda Milli Eğitim Bakanlığı'nın gelecek yıla ait öngörüleri bulunmamaktadır." 9.Mehmet Sağlam Maraş için ne ifade ediyor Kahramanmaraşlı olarak Türkiye'de YÖK Başkanı ve Milli Eğitim Bakanı olan ilk ve tek kişidir. Cumhuriyet tarihi boyunca Kahramanmaraş'tan çıkan ilk ve tek milli eğitim bakanıdır Göksun'dan çıkan ilk ve tek bakandır.

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 991 'Toprağıma olan borcumu ödeyeme geldim' sözüyle Maraş'a hizmet için siyasete atılan Mehmet Sağlam, Kahramanmaraş'a toplam 148 tesis projesi planlamıştır. Bunların önemli bir kısmı biterken, bir kısmı da devam eden tesislerdir. 54.cü Hükümette Milli Eğitim Bakanı olan Prof.Dr.Mehmet Sağlam, kendi ifadesiyle Cumhuriyet tarihinde Kahramanmaraş'a en büyük ve en önemli hizmetleri götürmeye başarmıştır. YÖK Başkanı iken iline Sütçü İmam Üniversitesi açtıran Prof.Dr.Mehmet Sağlam'ın işte Kahramanmaraş'a yaptığı hizmetler. 1-Kahramanmaraş (Merkez) 1996-97 Eğitim ve öğretim yılında 15'ten fazla beldeye 'Çok Programlı Lise' ve Anadolu Tekstil Meslek Lisesi açıldı. 200 kapasiteli Ana okulu açıldı. 200 kapasiteli Yüksek Okul öğrenci yurdu açıldı. Kredi Yurtlar Kurumuna başvuran bütün Kahramanmaraşlı öğrencilerin yurt, burs ve kredi talepleri karşılandı. Kahramanmaraş'ın okul ve kurumlarının araç ve donatım ihtiyaçları için 160 milyon (1996-97 yıllarında) Türk Lirası verildi. Milli Eğitim Vakfı'na 60 derslik donanım sağlandı. İlin eğitim giderleri için 1996 yılında 400 milyar TL., 1997 yılı için 1.5 Trilyon TL. ödenek çıkartıldı. İle 100 öğretmen ataması yapıldı. Kahramanmaraş'ın bütün yerleşim birimlerindeki hastane ve sağlık ocaklarında uzman doktor, sağlık personeli ihtiyacı karşılandı. Milli Eğitim İl Müdürlüğü hizmet binasının temeli 1997 yılında bitirilmek üzere atıldı. Hava limanı tamamlanarak hizmete açıldı ve THY Kahramanmaraş uçak seferleri muntazam olarak geliş ve gidişleri sağlandı. Gelişen sanayiinin yükünü çekemeyen enerji sorunu yeni bir trafo yapılarak çözümlendi. Yeni bir trafo içinde çalışma başlatıldı. Merkez Ilıca Belediyesi proje kapsamında başlatılan turistik amaçlı tesislerin bitirilmesi için 50 milyar TL.ödenek sağlandı. Küçük çiftçiler ve kuru bakliyat alımlarının desteklemek için 25 milyar TL. ve küçük ve orta ölçekli sanayicilerin kullanımı için ayrıca 50 milyar ödenek sağlandı. Çeşitli belde belediyelerine 20 milyar TL. araç gereç yardım, ayrıca her belde belediyesine ayrı ayrı 700 milyon TL. destek yardımı sağlandı. 2-Afşin Afşin-Arıtaş beldesinde 92 kişilik öğrenci yurdu hizmete açıldı. 3-Elbistan 228 kişilik yüksek okul öğrenci yurdu hizmete açıldı. Elbistan teknik lisesine makine bölümü açıldı.

992 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 4-Göksun Göksun teknik lisesine bilgisayar bölümü açıldı. lo.kahramanmaraş'a 1997 yılı yatırım programına alınan hizmetler 1-Kahramanmaraş (Merkez) Merkez Bankası şubesi ve borsa hizmeti binasının tamamlaı.ması ve açılması için çalışma başlatıldı. İnşa halindeki barajların bitirilmesi. Çeşitli yerleşim birimlerine 15 tane 'Çok Programlı Liselerin' yapılması. Beşenli, Çukurhisan, Kazmabağlar, Kale, Kurucaova, Suluyayla'ya telefon santrali yapımı. Köy hizmetleri genel müdürlüğünce, asfalt, stabilize, kaplama olarak toplan 312 km. yol yapımı. Ayvalı (Kahramanmaraş) içme suyu projesi. 2 adet köy tipi, 7 adet şehir tipi sağlık ocağı, 8 adet sağlık evi yapılması. İl merkezine ana çocuk sağlığı ve aile planlaması yapımı. Üstün zekalılar okulu yapımı Anadolu güzel sanatlar lisesi yapımı. Sütçü İmam Üniversitesi bünyesinde tıp fakültesi açılması. Şehir içi dereleri ıslahı. Karaçay deresi, Ilıca dereci, Erkenez çayı ıslahı ve Karacahasan Ferhuş köyü arazisinin taşkından korunması 2-Afşin Arıtaş'a telefon santrali yapımı. Afşin-Elbistan T.S. (1-4, 5-6) üniteleri Termik santrali tesislerinin içme ve kullanma suyu hattı tadilatının yapımı. Dağlıca kasabası Topaktaş köyü taşkından korunması. 3-Andırın Kocaçukur köyü Boğaz deresi, Baran, Derindere ve Geben kasabasının taşkından korunması. 4-Çağlayancerit İlçe merkezine telefon santrali yapımı. 5-Ekinözü Cela deresinin taşkından korunması

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 993 6-Elbistan Elbistan-Gölbaşı, Kapıdere ve Kumçatı yolunun yapımı. Afşin-Elbistan işletme müdürlüğü Doğan Maden sitesine atıksı arıtma tesisi ve yeri, kanalizasyon hattı yapımı Sersap Göleti ve sulama işi, Orta Ceyhan menzelet 2.merhale inşaatının tamamlanması. 7-Göksun Çamlıdere, Yeniyaprak, Değirmendere, Kanlıkavak ve Kavşut'a telefon santrali yapımı. Kanlıkavak ve Özvezli Koz Aslan deresi ıslahı. Göksun 2.merhale pompaj sulama projesinin başlatılıp tamamlanması. 8-Nurhak Barış kasababı Kençıplaklar ve Kurdere köyleri, ilçe merkezi ile Değirmen ve Aktaş derelerinin taşkından korunması. 9-Pazarcık Bozlar, Abbasiye, Göynük, B.Pınar ve Aksu köyleri taşkından korunması. Evri Beldesi'nin taşkından korunması ve Hançer deresinin ıslahı. Kartalkaya sulama alanının genişletilmesi için Pazarcık-Şişeranlı pompaj projesinin hazırlanarak programa alınması. İlçe merkezi ile yan derelerin ıslahı. Yumaklıcerit'e sağlık ocağının yapılması. 10-TürkoğIu 30 yataklı, 10 daire lojmanlı devlet hastanesinin yapımı. Beyoğlu kasabası sarılar deresi ıslahı. Şekeroba kasabası, Kar deresi ve kollan taşkından korunması. Yeşilyöre kasabası ile Önsenhopuru köyü arazisinin taşkından korunması. 11.Gazete manşetlerinde Sağlam 54. Hükümetin Milli Eğitim Bakanı Prof.Dr.Mehmet Sağlam'ın Kahramanmaraş ve ilçelerine bakan olarak geldiğinde yöre halkının ilgisini mahalli gazete şu manşetlerle okurlarına duyurdular. "Prof.Dr.Mehmet Sağlam'ın Milli Eğitim Bakanı olması Elbistan ve çevresinde bayram havası yaşattı" (Elbistan'ın Sesi, 1 Temmuz 1996) "Milli Eğitim Bakanı Sağlam gerçekten sağlam çıktı. 'Kahramanmaraş'a yapılması gereken hizmetler var da bana bildirilmiyorsa bunun vebali Milli Eğitim Müdürlerine ve yardımcılarına aittir' diye hizmetimize koşan mütevazı kibar insan bakan Sağlam'ı Allah korusun." (Madalyalı Şehir, Sayı:63) "Kahramanmaraşlıların yıllardır özlemini duydukları ve her fırsatta dile getirdikleri 'Ah bir

994 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU Bakanımız olsa' düşünün gerçekleştiğini ifade eden Milli Eğitim Bakanı Mehmet Sağlam, ilin çözüm bekleyen tüm sorunlarına sahip çıkacağını belirterek şöyle dedi: 'Doğup büyüdüğüm, suyunu içip ekmeğini yediğim, havasını kokladığım Kahramanmaraş'a, onun saygılı ve değerli halkına ve toprağıma olan borcumu ödeşmeye geldim." (Işık, 22 Temmuz 1996) " Milli Eğitim Bakanı Mehmet Sağlam, Milli Eğitim sisteminde köklü değişiklikler yapacaklarını, ilkokulları oyun oynama ve okuma yazma çalışması yapan okullar haline getireceklerini, liselerde çağa uygun müfredat değişiklikleri yapacaklarını üniversite girişlerini ise dersane merkezli olmaktan çıkaracaklarını ifade ederek 1997 yılı için Kahramanmaraş'a bütçeden 1.5 trilyon TL. ayırdıklarını söyledi." (Kahramanmaraş Hedef, 15 Ekim 1996) 12.Tekliflerim 1-Milli eğitim eski bakanı Mehmet Sağlam'ın Kahramanmaraş'a yaptığı bunca hizmetler göz ardı edilmemelidir. Mehmet Sağlam'ın yaptığı yenilik ve hizmetler Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi'nde master veya doktora tezi olarak araştırılmalıdır. Sağlam hakkında Sütçü İmam Üniversitesinde akademik çalışmaların yaptırılmasını teklif ediyorum. 2-YÖK eski başkanı ve Milli eğitim eski bakanı Mehmet Sağlam'ın Kahramanmaraş İli dahilinde büyük cadde ve park, okul gibi... yerlere isminin verilmesini tavsiye ediyorum.