TÜRK MÜZİĞİ ANASANAT DALLARINDA KORO EĞİTİMİ VE YÖNETİMİ UYGULAMALARI

Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 29, Sayfa 29-47, 2010 TÜRK MÜZİĞİ ANASANAT DALLARINDA KORO EĞİTİMİ VE YÖNETİMİ UYGULAMALARI Nalan Yiğit 1, Oğuz Karakaya 2 1 Doç. Dr. S.Ü. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi, nyigit@selcuk.edu.tr 2 Öğr. Gör. Dr. S.Ü. Dilek Sabancı Devlet Konservatuvarı, oguzkarakaya@selcuk.edu.tr ÖZET Ülkemizde, Türk Müziği eğitimi veren devlet konservatuvarlarının Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili uygulamaların hangi kapsam içinde oluşturulduğunu ve nasıl yürütüldüğünü ortaya çıkarmak amacıyla yapılan bu araştırmada, Türk Müziği eğitimi veren beş anasanat dalında, nitel araştırmalara özgü gözlem ve görüşme yöntemleri uygulanmıştır. Araştırma konusuna yönelik olarak, beş devlet konservatuvarında söz konusu dersleri yürüten öğretim elemanlarının koro dersleri / çalışmaları üzerinde ikişer gözlem kaydı yapılmış ve çalışmalar video kamera ile kaydedilmiştir. Aynı öğretim elemanlarının konuya ilişkin düşünceleri ile bu alandaki mevcut uygulama biçimleri de, yapılandırılmış görüşme içinde hazırlanan sorular aracılığı ile elde edilmiştir. Elde edilen verilerin çözümlenmesi ve yorumlanmasında, uzman görüşleri dikkate alınarak şekillendirilen gözlem tablolarından, bu konuda uzman kişilerin görüşlerinden ve temel kuramsal bilgilerden yararlanılmıştır. Koro derslerinin / çalışmalarının işleniş biçiminde, öğretim elemanlarının bireysel düşünce ve birikimlerinin etkili olduğu; koro dersi ya da çalışması öncesinde ses eğitimi, nefes, ses, telaffuz vb. egzersizlerin uygulanmadığı, yazılı kaynaklardan, araç ve gereçlerden yeterince yararlanılmadığı sonucu ortaya çıkmıştır. Öğretim elemanı ve öğrencilerin, koro / topluluk yönetimi alanında temel yönetim biçimini kullanmak yerine, serbest yönetim biçimini kullandığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Türk Müziği, koro eğitimi, koro yönetimi, devlet konservatuvarı

Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 29, Sayfa 29-47, 2010 THE CHOIR TRAINING AND MANAGEMENT APPLICATIONS IN DEPARTMENTS OF TURKISH MUSIC Nalan Yiğit 1, Oğuz Karakaya 2 1 Doç. Dr. S.Ü. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi, nyigit@selcuk.edu.tr 2 Öğr. Gör. Dr. S.Ü. Dilek Sabancı Devlet Konservatuvarı, oguzkarakaya@selcuk.edu.tr ABSTRACT In this study which is carried out to find out the scope of choir training and management applications in five departments of state conservatories in our country which give Turkish Music education and how these applications are conducted, observation and interview methods -which are types of qualitative research paradigm- were applied. Within the scope the research, two observations of lecturers in five state conservatories who give the mentioned courses were recorded with a video camera twice. The views of the same lecturers and the current application styles in this filed were taken with questions in a structured interview. In the analysis and interpretation of the data gathered, observation tables which were shaped with expert views, expert views and basic institutional information were used. It was revealed that in the application of choir courses/ studies personal opinions and experiences are influential and that voice training, breath, voice, pronunciation etc. exercises are not applied, and that written sources, materials are not used sufficiently. It was found out that lecturers and students use free management style rather than basic management style in choir/ cohort management field. Key Words: Turkish Music, choir training, choir management, state conservatory

Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi 31 GİRİŞ Osmanlı İmparatorluğu döneminde Türk halk müziği, âşıklar - ozanlar ve türkü yakıcılar aracılığıyla doğal ortamında varlığını sürdürürken; Klasik Türk Müziği, padişah ve devlet adamlarının da desteğini alarak, (kısmen de olsa) kurumsal yapıya ulaşmış ve geleneksel eğitim - öğretim yöntemi olan meşk sistemi ile çeşitli kurumlarda varlığını sürdürmüştür. Bunlar, Enderun-u Hümayun, Mehterhane-i Hümayun, Mevlevihane ler, musiki esnaf loncaları ve özel meşkhaneler olmak üzere başlıca beş değişik grupta yapılmıştır (Tanrıkorur, 2003: 22). Bu kurumlardaki eğitim ve icra faaliyetlerinde bireysel (solo) ve / veya topluluk anlayışı hâkim olduğundan, gerek Türk halk müziğinde gerekse klasik Türk Müziği nde, koro düşüncesi uzun süre yer almamıştır. Sultan II. Mahmut, batılılaşma hareketleri içinde mehterhaneyi kapatarak yerine, batılı anlamda eğitim ve icra faaliyeti yürütmek üzere Muzıka-yı Hümayun u kurmuş, bu kurumun başına da İtalya dan Giuseppe Donizetti yi getirmiştir (Aracı, 2006). Bu yüzyılda başlatılan batılılaşma hareketi, Türk müzik hayatına damgasını vurmuştur (Aksoy, 2003). Donizetti başkanlığında çalışan Muzıka-yı Hümayun personelinin, batı notasını, Batı Müziği formlarını ve armoni kurallarını öğrenen ilk kuşak olduğu söylenebilir. Dolayısıyla, Muzıka-yı Hümayun öncesinde koral çalışmalara rastlanmamaktadır. Türk Müziği nde ilk koral icra, 1920 yılında gerçekleştirilmiştir. Halka açık olarak yapılan Cemil konserinde koronun önüne çıkıp bagetle yöneticilik yapan ilk müzisyen Ali Rıfat Çağatay dır (Özer, 1995: 43). Türk Müziği nde koral icra alanındaki bir başka önemli isim de Mesut Cemil dir. Mesut Cemil, 1937 de Türk Müziği korosu olarak, ünison erkekler korosunu kurup ünlü klasik eserler plaklarını yayınlamış, 1938 yılında da Ankara Radyosu nda Türk Müziği şefi olarak görev almıştır ( Öztuna, 2006: 183 ). Mesut Bey in, ünison erkekler korosunu kurmaktaki temel yaklaşımı; Türk Müziği icralarında (makamın ve eserin yapısı gereği) tercih edilen akort farklılığından dolayı, ilgili ses grubunun / gruplarının ses alanını dikkate alarak ses bütünlüğünü sağlamaya çalışması şeklinde düşünülebilir (Karakaya, 2009). Osmanlı İmparatorluğu nun son dönemlerinde (1917) kurulan bir başka eğitim kurumu da Darülelhan dır. Bu kurum, 1926 ya kadar Türk Müziği eğitim öğretim faaliyetini sürdürmüştür. Bu tarihten itibaren Türk Müziği eğitimi durdurulmuş ve eğitim kesintiye uğramıştır. Bu aksama, 1943-1949 lu yıllarda Hüseyin Sadettin Arel başkanlığındaki konservatuvar yapılandırma çalışmalarına kadar devam etmiştir. Ancak, yapılan çalışmaların istenilen düzeye ulaşamaması nedeniyle eğitimdeki aksama 1975 e kadar devam etmiştir. Bu tarihten itibaren kurulan konservatuvarlar günümüzde de eğitim öğretim faaliyetlerini sürdürmektedirler. Darülelhan ın, Türk Müziği bölümünün 1926 da kapatılması ile eğitim öğretimin kesintiye uğramasının ve bu sürenin (aralıklarla) 1975 e kadar sürmesinin, günümüzde devlet konservatuvarlarının Türk Müziği anasanat dallarında yürütülen eğitim öğretim faaliyetlerine birtakım yansımalarının olduğu söylenebilir. Ayrıca, Türk Müziği nde metodolojik çalışmaların yeterli

32 N. Yiğit, O. Karakaya düzeye ulaşamaması da, bu gelişimin sonuçlarından biri olarak görülebilir (Karakaya, 2009). Devlet konservatuvarlarının müfredat programları, büyük ölçüde benzer olmakla birlikte, bazı derslerde kendilerine özgü farklılıkları da taşımaktadır. Bu farklılıklar, koro, toplu uygulama, toplu çalışma ve topluluk yönetimi gibi derslerde (araştırmanın sınırlılık çerçevesinde) karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu derslere ait müfredatların uygulama aşamasında, eğitim - öğretim yönteminin günümüz şartları içinde uygulanabilirliğinin ve amaca ulaşabilmesinin ortaya konulması ve bu alanda program geliştirme çalışmalarına duyulan ihtiyacı belirlemek için, devlet konservatuvarlarının Türk Müziği anasanat dallarında yürütülen koro eğitimi ve yönetimi alanındaki çalışmalar bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. İlgili anasanat dallarının eğitim - öğretim programları içinde Türk Müziği nde koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili çalışmaların nasıl yürütüldüğünün tespit edilmesi ve mevcut durumun, günümüz koro eğitimi ve yönetim teknikleri ile değerlendirmesi, araştırmanın problem durumunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Türk Müziği nde koro eğitimi ve yönetimi derslerinde /çalışmalarında toplu ses eğitimine yer verilme durumu, mevcut uygulamaların koro eğitimi ve yönetiminin ilkeleri ve amaçları ile örtüşme durumu, halen uygulanmakta olan koro yönetim biçimi, yazılı kaynaklardan, araç ve gereçlerden yararlanma durumu ve koro eğitimi için ayrılan sürenin yeterlilik durumu araştırılmıştır Amaç ve Önem Bu araştırmanın amacı, devlet konservatuvarlarının Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi alanındaki uygulamaların nasıl yapıldığını ve işleniş yönü ile nasıl bir yol izlendiğini ortaya çıkarmaktır. Ayrıca, elde edilen bulguların analizinden sonra yapılacak önerilerin, bu alana katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. YÖNTEM Bu araştırma, mevcut durumun belirlenmesine yönelik olarak betimsel bir çerçevede ele alınmış olup, bu amaçla nitel yöntemler kullanılmıştır. Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili ders müfredatları incelenmiş ve bu dersleri / çalışmaları yürüten öğretim elemanlarının konu ile ilgili faaliyetleri üzerinde gözlem (video kamera ile) ve görüşme yöntemleri kullanılmıştır. Yapılan gözlemlerin daha iyi değerlendirilebilmesi ve mevcut uygulamaların genel işleyiş biçimini ortaya koyması bakımından her kurumda iki gözlem kaydı gerçekleştirilmiştir. Gözlem tabloları, bu konuda uzman kişilerin görüş ve düşünceleri ile şekillendirilmiştir. Katılımcıların, Türk Müziği koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili görüşleri, yapılandırılmış görüşme çerçevesinde hazırlanan sorular aracılığı ile alınmış ve bu görüşler üzerinde içerik analizi yapılmıştır. Kamera kayıtları incelenmiş ve gözlem tabloları üzerindeki ilgili alanlar belirlenmiştir. Elde edilen veriler, literatür ve kuramsal temeller

Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi 33 doğrultusunda, koro eğitimi ve yönetiminin ilke - amaç ve yöntemleri ile karşılaştırılarak analiz edilmiştir. Evren Bu araştırmanın evreni, Türkiye de Türk Müziği eğitimi veren dokuz devlet konservatuvarının Türk Müziği anasanat dallarından oluşmaktadır. Örneklem Araştırmanın örneklem grubunu, Türkiye de beş devlet konservatuvarının Türk Müziği anasanat dalı oluşturmaktadır. Bu konservatuvarların belirlenmesinde; a- Kuruluş açısından uzun bir geçmişe sahip olması, b- Koro eğitimi ve yönetimi alanında deneyimli öğretim elemanlarının bulunması, c- Akademik personel, bölüm, anasanat dalı ve öğrenci sayısı bakımından geniş bir yapıya sahip olması, gibi ölçütler dikkate alınmıştır. Bu sebeple çalışmada, nitel araştırmalarda amaçlı örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. Gözlemciler Arası Uyum Analizi Bu araştırma için yapılan gözlem kayıtları, araştırmacı ve iki uzman tarafından ayrı ayrı incelenmiş ve gözlem tabloları üzerindeki ilgili alanlar belirlenmiştir. I. Uzman (U1), II. Uzman (U2) ve Araştırmacı tarafından yapılan gözlemler, beş Türk Müziği anasanat dalındaki altı öğretim elemanının çalışmalarını kapsamaktadır. Bu sebeple, gözlemciler arası uyum analizi için (gözlem sayısı az olduğundan) parametrik olmayan testlerden Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Test sonucuna göre gözlemciler arasındaki değerlendirme sonucu farklı çıkmamaktadır. BULGULAR VE YORUMLAR Bu bölümde, örneklem grubunda yer alan anasanat dallarında, koro dersi öğretim elemanlarının, koro eğitimi ve yönetimi çalışmalarına ait gözlem ve görüşme yöntemleri ile elde edilen bulgular yer almaktadır. Beş anasanat dalında gerçekleştirilen gözlem, altı öğretim elemanının konuya yönelik uygulamalarını kapsamaktadır. Ancak, bir öğretim elemanı (K6), görüşmeyi kabul etmediği için, görüşme verileri, beş öğretim elemanının konuya ilişkin cevapları doğrultusunda ele alınmıştır.

34 N. Yiğit, O. Karakaya Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi ve Yönetimi İle İlgili Dersler / Çalışmalar Üzerindeki Gözlem Bulguları ve Yorumları Ülkemizde, Türk Müziği eğitimi veren beş anasanat dalındaki koro eğitimi ve yönetimi dersleri / çalışmaları üzerindeki gözlem kayıtları incelenmiş ve mevcut uygulama biçimi, gözlem tablolarındaki ilgili alanlar üzerinde belirlenmiştir. Konservatuvarların bu konudaki uygulama biçimlerine yönelik gözlem sonuçları aşağıda verilmiştir. Koro eğitimi derslerinde / çalışmalarında toplu ses eğitimi yapılma durumuna ilişkin gözlem bulguları ve yorumları Tablo 1. Koro eğitimi derslerinde / çalışmalarında toplu ses eğitimine ilişkin gözlem tablosu Hiç yapılmadı Solunum ve gevşeme egzersizleri 6 100 Ses egzersizleri 6 100 Dil - aruz vezni ve telaffuz egzersizleri 6 100 Orta düzeyde yapıldı Yeterli düzeyde yapıldı Türk Müziği anasanat dallarında koro derslerinde / çalışmalarında katılımcıların hiçbiri (K1, K2, K3, K4, K5 ve K6) ses eğitimine (nefes ses aruz vezni - telaffuz vb. egzersizlere) yer vermemiştir. Bu durum, Tablo 1 de gösterilmiştir. Ayrıca, çalışmalarda ses eğitimine yer verilmediği için, bu egzersizlerin kaynağına ilişkin bilgiler verecek olan 1.1 ve 1.2 nolu gözlem tabloları üzerinde değerlendirme yapılamamış ve burada yer verilmemiştir. Uzmanlar, doğru - temiz ve güzel bir ses elde etmenin temel şartı olarak doğru nefes almayı, doğru nefes almanın temel şartı olarak da doğru bir duruşu (postür) işaret etmektedir. Ayrıca, koro üyelerinin, sözlü eserleri en iyi biçimde seslendirebilmeleri için konuşma ve telaffuz konusuna da dikkat etmesi gerekir. Bu sebeple, koro eğitiminin temel ilkeleri doğrultusunda öğrencilere kazandırılması düşünülen amaçlar üç grupta ele alınmalıdır. Solunum ve gevşeme, ses üretme ve yayma, dil aruz vezni telaffuz. Eserleri seslendirme işlemine geçmeden önce yapılacak solunum ve gevşeme egzersizleri, koro üyelerine doğru solunum alışkanlığı edindirmekle birlikte, alınan nefesi daha uzun süre kullanma becerisi kazandıracaktır. Gevşeme egzersizleri de, koro üyelerinin, zihinsel (içten yumuşama) ve bedensel (dıştan) yumuşama ile bedenlerini her türlü gerilim ve kasılmalardan uzaklaştıracak, doğru solunum ve ses soluk denetimi sağlamalarına zemin hazırlayacaktır. Bu alanda herhangi bir egzersiz yapmadan eserlerin seslendirme işlemine geçildiği takdirde, vücuttaki kas sistemi, (karın kasları, diyafram, boyun kasları vb.) ısınmadığı için (hazırlıksız) ani yük (baskı) altında kalacağından doğru solunumda ve ses - soluk denetiminde sorunlar ortaya çıkacaktır. Bunun sonucunda yanlış solunum yapıldığı takdirde;

Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi 35 - Ses üretme aşamasında nefes desteği tam olarak sağlanamayacağı için, üretilen sesin frekansı yanlış olabilir. - Soluk denetimi tam olarak sağlanamayacağı için alınan nefes, eserin gerektirdiği uzunlukta kullanılamayabilir. Bu durum da, yanlış yerde tekrar nefes almayı gerektirebilir. Ses üretme ve yayma egzersizleri, koro üyelerinin doğru frekansta ses üretmelerini (doğru perde) ve bu sesi uygun rezonans bölgelerinde büyütüp renk ve tını kazandırmalarını sağlayacağı için önemlidir. Bu alandaki egzersizler; koro üyelerinin, eser seslendirirken doğru - temiz ses üretmesine ve ses grubuna göre (soprano, alto, tenor, bas) en uygun tınıyı elde edebilmesine zemin hazırlayacaktır. Dil aruz vezni ve telaffuz egzersizleri; koro üyelerinin, bir Türk Müziği eserinin sözlerini açık, anlaşılır ve güzel bir telaffuz kullanarak söylemeleri için önemlidir. Eserin sözlerinin açık, anlamına uygun tonlama ve vurgulamalar ile (melodik yapı içinde) seslendirilmesinin, eserin etkileyiciliğini daha da arttıracağı söylenebilir. Bu üç gruptaki egzersizlerin amacı; seslendirmesi yapılacak olan eseri her yönüyle (dil müzik dönem - yorum vb.) sunabilmektir. Bu düşüncelerden hareketle; seslendirme çalışmalarına geçmeden önce yapılacak olan toplu ses eğitimi ile koronun bedensel ve zihinsel hazırlığı yapılarak, çalışmalara daha bilinçli ve yüksek bir farkındalık içinde katılması sağlanacaktır. Dolayısıyla, bu hazırlık ve bilinç içinde seslendirilen eserler ses ve tını yönünden daha doğru olacak, sözleri açık ve anlaşılır bir şekilde telaffuz edilecek, eserin dönem (klasik öncesi klasik romantik vb.) ve yorum özellikleri daha iyi ifade edilebilecektir. Sonuç olarak da, yapılan çalışmalar amacına ulaşmış olacaktır.

36 N. Yiğit, O. Karakaya Koro eğitimi ve yönetimi derslerinin / çalışmalarının nasıl yürütüldüğüne ilişkin gözlem bulguları ve yorumları Tablo 2. Koro eğitimi ve yönetimi derslerinin / çalışmalarının işlem basamaklarına ait gözlem tablosu Hiç yapılmadı Orta düzeyde yapıldı (n) (%) Yeterli düzeyde yapıldı Koro eğitimi ve yönetimi derslerinde / çalışmalarında izlenen yol Seslendirme öncesi hazırlık çalışmaları Eser üzerindeki çalışmalar Ses eğitimi Eser hakkında bilgilendirme Eserin deşifresinin, solfejinin yapılması ve eserin sözleri ile çalışılması Entonasyon, ses bütünlüğü ve yorum çalışmaları 6 100 3 50 3 50 4 66 2 33 5 83 1 16.6 Öğrencilerin dersteki / çalışmalardaki konumu Öğrencilerin tamamı koro üyesi Öğrencilerin bir bölümü saz eşlikçisi 6 100 Tablo 2 ye göre; Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili derslerde / çalışmalarda ilk işlem basamağı olarak, seslendirmesi yapılacak eser hakkında bilgi verildiği görülmektedir. İkinci basamakta, eserin notası üzerinde deşifre ve solfej çalışması yapıldığı, üçüncü basamakta eserin sözleri ile birlikte okunduğu, dördüncü basamakta ise öğretim aşaması tamamlanmış olan eserin topluca seslendirildiği görülmektedir. Genel olarak dört işlem basamağı içinde yürütülen bu çalışmalar, toplu seslendirme ilke ve amaçlarını tam olarak kapsamayacağından, yapılan çalışmaların istenilen hedefe ulaşamayacağı söylenebilir. Ayrıca, koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili derslerde öğrencilerin bir bölümünün (ders sonuna kadar) enstrüman ile eşlik yapması, bu öğrencilerin, koro eğitiminin ilke ve amaçları doğrultusunda (öğrenciye) kazandırılması düşünülen temel davranışları tam olarak yerine getirememesine neden olacaktır. Bir başka açıdan ise, eserin öğretim aşamasının başlangıcından itibaren bir enstrümandan doğru ve temiz ses alan koristlerin, ilgili notaları / perdeleri, doğru

Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi 37 seslendirebilme ve bu seslerin doğruluk derecesini kontrol etme çabası azalabilir. Bu sebeple, enstrüman eşliğinin sona bırakılması, koristlerin doğru ses üretme konusunda gayret göstermesini sağlayabilir. Koroda ses eğitiminin temel ilkeleri doğrultusunda kazandırılması amaçlanan temel davranışlar, solunum ve gevşeme, ses üretme ve yayma, dil konuşma aruz vezni ve telaffuz çalışmaları olarak üç grupta ele alınmalıdır (Çevik, 1997., Ayangil, 2007). Yapılacak olan bu çalışmalar, koro üyelerine, doğru solunum, doğru ve temiz ses üretme, üretilen sesi uygun rezonans bölgelerinde büyütüp zenginleştirme, eserin sözlerini açık ve anlaşılır biçimde telaffuz edebilme, kendi sesini koro ile kaynaştırarak homojen bir tını elde etme becerisi kazandırır. Bu temel ilkeler doğrultusunda yapılacak çalışmalar ile, Türk müziğinde (din dışı) sözlü eserler içinde yer alan Kâr, Beste, Ağır Semai ve Yürük Semai gibi büyük formdaki eserlerin yanı sıra Şarkı, Türkü, Köçekçe vb. küçük formdaki eserlerin öğretiminde önemli mesafeler alınacağı söylenebilir. Özellikle büyük formdaki eserler, uzun yapıda eserler olduğundan, öğretim aşamasında, eserin bölümlerinden yararlanılabilir (Egüz 1980). Böylelikle, uzun yapıdaki eserin ses, perde, tartım ve güfte (söz) ile ilgili bölümleri daha doğru seslendirilebilecek, bütünlük ve yorum aşamasında daha iyi sonuçlar alınabilecektir. Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili derslerde / çalışmalarda izlenen yolun (Tablo 2), toplu seslendirme ilke ve amaçlarından uzak olduğu açıktır. Bu sebeple, yapılan çalışmaların amacına ulaşamayacağı söylenebilir. Türk Müziği koro yönetiminde kullanılan yönetim şekline ilişkin gözlem bulguları ve yorumları Tablo 3. Türk Müziği koro yönetiminde benimsenen yol ve yöntem durumuna ilişkin gözlem tablosu Temel vuruş tekniklerini kullanarak yönetme Usul vurarak yönetme Birim vuruş değerleriyle yönetme Diğer yönetim şekilleri serbest / karışık 6 100 Türk Müziği anasanat dallarında, koro derslerini / çalışmalarını yürüten bütün katılımcıların (K1, K2, K3, K4, K5, K6 öğretim elemanları ile öğrencilerin), serbest - karışık yönetim olarak adlandırılabilecek bir yönetim biçimi kullandığı görülmektedir. Bu yönetim biçimi, birim vuruş - usul vuruşu - tek el veya çift el - 2/4 lük gibi unsurların birlikte ve / veya değişmeli olarak kullanılması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Türk Müziği anasanat dallarında gerek program geliştirme ve metodolojik çalışmaların istenilen düzeye ulaşamaması, gerekse Türk Müziği nin usul (ritim) çeşitliliğinden kaynaklanan sebeplerle Türk Müziği nde koro yönetim teknikleri alanında uygulanabilir bir yönetim biçimi hakkında ortak bir noktaya ulaşılamadığı söylenebilir. Bu konuda çeşitli araştırmalar bulunmakla birlikte, bu

38 N. Yiğit, O. Karakaya düşüncelerin / çalışmaların, yazılı kaynak olarak eğitim kurumlarına ulaşamaması nedeniyle Türk Müziği koro yönetiminde ya da saz topluluğu (enstrümantal) yönetiminde planlı, disiplinli, uygulanabilir temel yönetim tekniği kullanılmamaktadır. Dolayısıyla, koro yönetimi ya da topluluk yönetimi alanında yapılan çalışmaların ihtiyaca cevap veremediği söylenebilir. Türk Müziği nde koro eğitimi ve yönetimi alanlarında yazılı kaynaklardan, araç ve gereçlerden yararlanma durumuna ilişkin gözlem bulguları ve yorumları Tablo 4. Koro eğitimi ve yönetimi alanlarında araç - gereç ve materyallere yer verilme durumuna ilişkin gözlem tablosu Kaynaklar Hiç verilmedi Yazılı kaynaklar 6 100 Görsel kaynaklar 6 100 İşitsel kaynaklar 6 100 Yeterli düzeyde verildi Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili derslerde / çalışmalarda kullanılan araç - gereç ve materyalleri belirlemek amacıyla Tablo 4. oluşturulmuştur. Bu tabloda yazılı kaynaklar, kitap-dergi makale - bildiri ya da ders notlarını; Görsel kaynaklar, video kaset, VCD ya da resimleri; İşitsel kaynaklar, kaset ya da CD leri kapsamaktadır. Beş konservatuvarda yapılan gözlem kayıtlarına göre, koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili derslerde / çalışmalarda bu kapsam içinde herhangi bir materyal kullanılmamıştır. Yapılan çalışmaların, uygulama ağırlıklı olarak yürütüldüğü ve seslendirmesi yapılacak eserin notası üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir.

Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi 39 Koro eğitimi ve yönetimine ayrılan sürenin sınıflara ve dönemlere göre dağılım bulguları ve yorumları Koro Eğitimi ve Yönetimi A Üniversitesi Devlet Konservatuvarı B Üniversitesi Devlet Konservatuvarı C Üniversitesi Devlet Konservatuvarı D Üniversitesi Devlet Konservatuvarı E Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Tablo 5. Koro eğitimi ve yönetimine ayrılan sürenin sınıflara ve dönemlere göre dağılım tablosu Koro eğitiminin başladığı sınıflar / dönemler Koro yönetiminin başladığı sınıflar / dönemler 3. Sınıf 4. Sınıf 3. Sınıf 4. Sınıf 5. Dönem Koro eğitimi ve yönetiminin müfredattaki yeri 6. Dönem 7. Dönem X X 8. Dönem X 5. Dönem 6. Dönem 7. Dönem X X X X X X X X X X Seçmeli Zorunlu 1 20 4 80 8. Dönem X X Türk Müziği anasanat dallarının öğretim planları ve müfredatları incelendiğinde, farklı uygulamalarla karşılaşılmaktadır. Tablo 5. e göre; - A Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Türk Müziği Anasanat Dalı müfredatında koro adlı ders, dördüncü sınıf yedinci ve sekinci dönemde zorunlu olarak belirlenmiştir. Burada, koro yönetimi dersine yer verilmemiştir. - B Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Türk Müziği Anasanat Dalı müfredatında koro adlı ders, dördüncü sınıf yedinci ve sekizinci dönemde zorunlu olarak belirlenmiştir. Dersin öğretim elemanı (K2), güz döneminde (yedinci dönem) koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili teorik bilgileri verdiğini ifade etmiş; bahar döneminde ise (sekizinci dönem), koro yönetimine yer vererek her hafta iki öğrenciyi bu konuda görevlendirdiği öğrenilmiş ve bir THM eserini sınıfa öğreterek yönettirdiği gözlenmiştir. - C Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Türk Müziği Anasanat Dalı müfredatında koro ve yönetimi adlı ders, üçüncü sınıf beşinci ve altıncı dönemlerde başlatılmış; dördüncü sınıf yedinci ve sekizinci dönemlerde de zorunlu olarak belirlenmiştir.

40 N. Yiğit, O. Karakaya - D Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Türk Müziği Anasanat Dalı müfredatında koro eğitimi adlı ders, dördüncü sınıf yedinci dönemde seçmeli olarak belirlenmiştir. - E Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Türk Müziği Anasanat Dalı müfredatında topluluk yönetimi adlı ders, dördüncü sınıf yedinci ve sekizinci dönemlerde zorunlu olarak belirlenmiştir. Yukarıda görüldüğü gibi, beş anasanat dalının öğretim planında farklı adlarla (sınıflara - dönemlere göre) koro eğitimi ve yönetimine yer verilmiştir. Ancak, söz konusu derslerin sınıflara ve dönemlere göre dağılımının, teorik ve uygulamalı olan bu dersin, ilke, amaç ve yöntemleri dikkate alındığında, koro eğitimi ve yönetimi için ders saatinin yetersiz olduğu düşünülmektedir. Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi ve Yönetimi İle İlgili Dersler / Çalışmalar Üzerindeki Görüşme Bulguları ve Yorumları Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi alanındaki uygulamaların nasıl yürütüldüğünü ortaya çıkarmak için kullanılan yöntemlerden biri de, sosyal bilimlerde ve sosyolojide en çok başvurulan yöntemlerden biri olan görüşme yöntemi (Yıldırım ve Şimşek, 2004: 105) olmuştur. Bu kapsamda, beş anasanat dalında söz konusu çalışmaları yürüten altı öğretim elemanından beşi görüşme yapmayı kabul etmiş, bir öğretim elemanı kabul etmemiştir. Beş katılımcı üzerinden elde edilen bulgular aşağıda verilmiştir. Koro eğitimi derslerinde / çalışmalarında toplu ses eğitimi yapılma durumuna ilişkin görüşme bulguları ve yorumları Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili derslerde / çalışmalarda toplu ses eğitimi kapsamında yer alan herhangi bir ses eğitimi yapılmamaktadır. Koro derslerinde / çalışmalarında, doğrudan eser üzerindeki çalışmalar bölümüne geçilmekte, eserin öğretimi yapılarak toplu seslendirmesi gerçekleştirilmektedir. Koro eğitimi ve yönetimi derslerinin / çalışmalarının nasıl yürütüldüğüne ilişkin görüşme bulguları ve yorumları Türk Müziği koro eğitimi ve yönetimi derslerinin / çalışmalarının nasıl yürütüldüğünü ortaya koymak için uygulanan görüşme yöntemi ile, katılımcıların diğer çalışma zamanlarındaki (gözlem harici) uygulama biçimlerini belirlemek ve her iki yöntemle (gözlem görüşme) elde edilen verileri daha iyi değerlendirebilmek bakımından, katılımcıların bu konudaki görüşleri alınmıştır. -K1 öğretim elemanı, bu konuda nasıl bir yol izlediğini şu şekilde aktarmıştır:

Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi 41 Eseri önce kendim okuyorum. Sonra topluca solfej yaptırıyorum. Solfejin ardından bay - bayan ayrı ayrı eserin sözleriyle okunmasına geçiyorum. Bu çalışma, eseri bölüm bölüm ele alarak usul sonlarına kadar (ölçü - ölçüde olabilen) olan kısmı kapsamakta ve bu bölümleri bay - bayan gruplarına değişmeli olarak okutuyorum. Sonra aynı bölümü her iki grupla alıyorum. Eserin diğer bölümleri için aynı uygulamayı tekrarlıyorum. Bu aşamada enstrüman eşliğini kullanmıyorum. Eşliği en sona parçanın öğretim işlemi tamamladıktan sonraya bırakıyorum (K1, 2007; Görüşme). - K2 öğretim elemanı, bu konuda nasıl bir yol izlediğini şu şekilde aktarmıştır: Koro dersi için güz döneminde öğrencilerimize koro eğitimi ile ilgili teorik bilgileri öğretiyoruz. Koroların yapısı, sahne düzeni, sahne duruşu, seslendirme tekniği ve bir şefte (koro yöneticisinde) bulunması gereken özellikler gibi konuların teorik öğretimini yapıyoruz. Bahar döneminde ise öğrencilerin aktif olduğu dönem başlıyor. Dersi onlara bırakıyorum (kendi gözetimimde). Her biri kendi hazırladıkları bir türküyü sınıfa öğretiyor. Öğretim aşamasında gerekli gördüğüm anlarda müdahale ederek nasıl yapılması gerektiği konusunda uyarılarımı yapıyorum ve tekrar dersi (sözü), öğrenciye bırakıyorum. Öğrenci aynı zamanda şeflik de yapıyor. Dersin sonuna doğru, yapılan öğretim biçimi ve yönetim şekli sınıfça tartışılıyor, öneriler dile getirilerek ders sonlandırılıyor (K2, 2007; Görüşme). - K3 öğretim elemanı, bu konuda nasıl bir yol izlediğini şu şekilde aktarmıştır: Öncelikle öğretimi yapılacak türkünün yöresel tavrı dizisi (tonu) söz içeriği ve formu (halay zeybek bar vb.) hakkında bilgi veriliyor. Ayrıca yöresi, kaynak kişileri ya da derlemeyi yapan kişiler hakkında da bilgiler veriliyor. Ardından türkünün bölüm bölüm solfeji yapılıyor. Sonra sözleri ile okunduktan sonra eser baştan itibaren seslendiriliyor ve son aşamada da nüanslarına geçilerek türkünün (eserin) öğretim aşaması tamamlanmış oluyor (K3, 2007; Görüşme). - K4 öğretim elemanı, bu konuda nasıl bir yol izlediğini şu şekilde aktarmıştır: Artık meşk sistemi, yani ağızdan ve kulaktan eserin çalışılması eserin öğretilmesi dönemi geçti. Tabi her şeyi nota halletmiyor. Yani tamamen notayı deşifre etmek eserin ruhunu vermek için yeterli değil. Ama eserin öğrenilmesi ve ezberlenmesi konusunda mutlaka nota ile eseri baştan aşağı kadar değil parti parti okutarak, ondan sonra güftesi ile okutarak hatta notasını bile zaman zaman ezbere okuttuğum olmuştur. Bazı ufak nüanslar o zaman daha iyi öğretilmiş oluyor. Bu sebeple, baştan sona okumak yerine, eserin can alıcı noktalarında daha fazla durmak suretiyle eseri bölerek önce iyice hazmettirmek, sonra tamamına bakmak ve daha sonra da saz ile çalıştırabilmek. Başlangıçta da mutlaka ve mutlaka kanun gibi, çünkü repetisyonlarda (tekrarlama) nasıl ki piyano bir repetisyon sazı ise, bizde de kanun bu tip çalışmalarda son derece lüzumlu bir sazdır. Sağlam ve doyurucu bir ses almak bakımından repetisyonlarda mutlaka kanuna ihtiyaç duyuluyor (K4, 2007; Görüşme). - K5 öğretim elemanı, bu konuda nasıl bir yol izlediğini şu şekilde aktarmıştır:

42 N. Yiğit, O. Karakaya Birinci dönem, topluluklar hakkında teorik bilgiler (koroların yapısı yerleşim düzeni - yönetim şekli vb.) veriliyor. İkinci dönem ise, hoca denetiminde repertuvarlar seçiliyor ve her öğrenci sınıfın karşısına çıkarak bir eser öğretiyor ve yönetiyor. Burada asıl amaç topluluğu yönetmektir. Özellikle esere giriş - çıkış ve nüansların koroya nasıl aktarılacağını öğretmektir (K5, 2008; Görüşme). Koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili derslerde / çalışmalarda izlenen yol hakkında yukarıda verilen kişisel görüşler, gözlem yolu ile edinilen bulguları doğrular niteliktedir. Bir başka ifade ile, yapılan çalışmalar eser notaları üzerinde yoğunlaşmakta, eserlerin solfej ve güfte (söz) çalışmalarının ardından eser topluca seslendirilmektedir. Seslendirme işlemine geçmeden önce ön hazırlık çalışmalarına (ses eğitimi) yer verilmediği, yapılan çalışmaların toplu seslendirme tekniklerini, ilke ve amaçlarını tam olarak karşılamadığı anlaşılmaktadır. Türk Müziği koro yönetiminde kullanılan yönetim şekline ilişkin görüşme bulguları ve yorumları Türk Müziği anasanat dallarında koro yönetimi ile ilgili derslerde ya da konser çalışmalarında nasıl bir yönetim biçimi kullandıklarını ortaya koymak bakımından, katılımcıların bu konudaki görüşleri alınmıştır. Koro yönetimi ile ilgili dersleri / çalışmaları yürüten bütün öğretim elemanları, bu konuda nasıl bir yol izlediklerini şu şekilde aktarmışlardır: Koro yönetiminde eserin usulünü dikkate alarak zaman zaman usulün ana darplarını (vuruşlarını) belirtecek şekilde zaman zaman da birim vuruşu hissettirecek şekilde bir yönetim uyguluyorum. Estetik ve koroya hâkimiyet açısından ise her iki kolun da yönetime katıldığı giriş çıkış - bitiriş komutlarının koroya aktarıldığı bir uygulamayı yapıyorum. Nüanslar için ise sol el nüans ve giriş çıkış komutlarını, sağ el ile usul ve birim vuruş uygulamasını yapıyorum (K1, 2007; Görüşme). Türk halk müziğinde ritimler (usuller) değişkenlik gösterdiği için yönetim şekli o anki ritim yapısı ve ritim duygusuna göre yapılıyor. Ölçü birim değerlerine göre yapılan sağ el sol el yönetim biçimi yararlı olur. Estetik ve nüanslar açısından da sağ el sol el dengesini iyi ayarlamak; sol elin giriş çıkış ve nüansları vermesi, sağ elin birim vuruş ya da giderleri ayarlaması doğru olur (K2, 2007; Görüşme). Koro yönetiminde eserin ritmini (usulünü) tartım kalıplarını belirten bir biçimde ele alıp sağ el sol el yardımıyla ses ve saz partilerine giriş çıkış - bitiriş ve nüanslarını veren bir yönetim biçimi uyguluyorum (K3, 2008; Görüşme). Hiçbir şefin, (koroyu) idare ederken (yönetirken) büyük usulleri vurduğu inancını taşımıyorum. Her usul, ya 1-2 dir (iki vuruşlu) ya da 1-2-3 tür (üç

Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi 43 vuruşlu). Meselâ, Hafif usulünün (32 / 4 lük) karakteri başkadır, Devr-i Kebir in (28 / 4 lük) başkadır. Bunları kabul ediyorum. Fakat, idare ederken (yönetirken) bunları göstermenin mümkün olmadığı inancındayım ( K4, 2007; Görüşme). Eseri usule göre yönetiyoruz. Esere girişte birim vuruş ağırlıklı bir yönetim yaparken, giriş yaptıktan sonra usule göre yönetime geçiyoruz. Sağ el ile gider (birim vuruş) ve usul verirken, sol el ile nüansları ve giriş - çıkış komutlarını veriyoruz. Başlangıçta kollar kalkık (hazırlık vuruşu), iki kol ile giriş veriyoruz. Aynı zamanda mimiklerle de hissettirerek giriş veriyoruz. Sonra sağ el sol el dengesine geçiyoruz (K5, 2008; Görüşme). Katılımcıların, koro / topluluk yönetimi konusundaki görüş ve düşünceleri de gözlem yolu ile edinilen bulguları doğrulamakta ve mevcut uygulamaların nasıl yürütüldüğünü ortaya koymaktadır. Buna göre katılımcılar, koro / topluluk yönetiminde birim vuruş, usul vuruşu ve tartım (nota kalıplarına göre) vuruşu gibi unsurları birlikte kullanmaktadır ki, bu durum gözlem tablosu (Tablo 3.) üzerinde serbest - karışık yönetim biçimi olarak belirlenmiştir. Türk Müziği nde koro eğitimi ve yönetimi alanlarında yazılı kaynaklardan, araç ve gereçlerden yararlanma durumuna ilişkin görüşme bulguları ve yorumları Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili dersler / çalışmalar yürütülürken, bu alanda ne gibi araç gereçlerden yararlanıldığını, teorik ve kuramsal bilgiler için yazılı görsel ve işitsel kaynaklardan hangi ölçüde yararlanıldığını ortaya koymak bakımından, katılımcıların bu konudaki görüşleri aşağıda verilmiştir. Birinci katılımcının (K1) konu hakkında görüşleri: Türk Müziği koro eğitimi ve yönetimi alanında yazılı kaynaklardan Dr. Atınç Emnalar ın Türk Müziği nde Koro adlı kitabından yararlanıyoruz. Türk Müziği nde yazılı görsel - işitsel kaynaklar yetersiz (K1, 2007; Görüşme). İkinci katılımcının (K2) konu hakkındaki görüşleri: Koro eğitimi ile ilgili başta Dr. Atınç Emnalar ın Türk Müziği nde Koro adlı kaynak kitabı olmak üzere çeşitli kaynaklardan edinilen ders notları kullanılıyor. Türk Müziği nde yazılı kaynaklar özellikle yetersiz (K2, 2007; Görüşme). Üçüncü katılımcının (K3) konu hakkındaki görüşleri: Koro eğitimi ve yönetimi alanında (değişik kaynaklardan hazırlanmış olan) teorik ders notlarından yararlanıyorum. Türk halk müziğinde kaynaklar yetersiz. Özellikle yazılı kaynaklar (K3, 2008; Görüşme). Beşinci katılımcının (K5) konu hakkındaki görüşleri: Türk Müziği kaynağı çok az. Bu sebeple koro yönetim şeklini daha önce hocalarımızdan gördüğümüz şekliyle yapıyoruz. Dr. Atınç Emnalar ın Türk

44 N. Yiğit, O. Karakaya Müziği nde Koro ve Prof. Suna Çevik in Koro Eğitimi ve Yönetim Teknikleri adlı kitaplarından yararlanıyoruz. Ayrıca, kendi deneyimlerimizden oluşturduğumuz yönetim biçimlerini de kullanıyoruz. Türk Müziği nde kaynaklar çok az. Özellikle yazılı kaynaklar (K5, 2008; Görüşme). Dört katılımcının, Türk Müziği nde koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili yazılı kaynak ihtiyacı hakkındaki görüş ve düşünceleri dikkat çekici bulunmuştur. Bununla birlikte, Türk Müziği nde yazılı kaynak eksikliği ve bu konuya duyulan ihtiyaç, bütün katılımcılar tarafından dile getirilmiştir. Koro eğitimi ve yönetimine ayrılan sürenin sınıflara ve dönemlere göre dağılımına ilişkin görüşme bulguları ve yorumları Türk Müziği anasanat dallarında, koro eğitimi ve yönetimi ile ilgili derslere ayrılan sürenin yeterli olup olmadığı, bu çalışmaların sınıflara göre dağılımı ve haftalık ders saatinin ne kadar olması gerektiği konusunda da dört katılımcının görüşü alınmış ve aşağıda verilmiştir. Birinci katılımcının (K1) konu hakkındaki görüşü: Koro eğitimi ikinci sınıftan itibaren başlamalı. İki - üç ve dördüncü sınıfa kadar devam etmeli (K1, 2007; Görüşme). İkinci katılımcının (K2) konu hakkındaki görüşü: Haftalık kredi açısından yeterli, ancak III. ve IV. sınıflarda uygulanmalı (verilmeli) (K2, 2007; Görüşme). Üçüncü katılımcının (K3) konu hakkındaki görüşü: Şu anda okulumuzda koro eğitimi dersi yok. Ders dışı konser çalışmaları sırasında bu uygulamayı yapabiliyoruz. Bunun yanında bana göre koro dersinin konulmasına gerek yok. Koro dersi konulmamalı. Çünkü, koro dersi konulduğu zaman koroya sadece o sınıflardan (koro üyesi) eleman alabilirsiniz. Oysa ki, biz şu anda 1-2-3 ve 4. Sınıfların hepsinden öğrenci alabiliyoruz. Konservatuvarların amacı konser vermek değil eğitimdir (K3, 2008; Görüşme). Beşinci katılımcının (K5) konu hakkındaki görüşü: Topluluk yönetimi dersi III. Sınıflarda haftalık dört saat, IV. sınıflarda ise haftalık iki ders saatidir. Bu uygulama şu an için yeterlidir. Topluluk yönetimi son sınıfta başlamalı. Çünkü, öğrenci uygulamalı olarak daha çok bu işin içinde olmalı son sınıf tamamen uygulamalı olmalı, teorik olmamalı (K5, 2008; Görüşme). Dört katılımcının, konu üzerinde ciddi görüş ayrılığı olmasına rağmen genel düşünceleri, koro dersinin ikinci ya da üçüncü sınıftan itibaren (zorunlu bir ders olarak) okutulması yönünde olmuştur.

Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi 45 SONUÇ VE ÖNERİLER Bu bölümde, araştırma bulgularına ve yorumlarına dayalı olarak varılan sonuçlar ve bu sonuçlar ışığında oluşturulan öneriler yer almaktadır. SONUÇ Bu araştırma ile; ülkemizde Türk Müziği eğitimi veren beş devlet konservatuvarının Türk Müziği anasanat dalında, koro eğitimi ve yönetimi alanında gözlem ve görüşme kayıtları yapılmış, elde edilen veriler bu alandaki kuramsal çerçeve içinde değerlendirilmiştir. Bu aşamada ulaşılan bulguların yorumu yapılarak sonuçlar aşağıda verilmiştir. 1. Türk Müziği anasanat dallarında, koro dersi ve / veya koro çalışması içinde eser çalışmalarından önce, toplu ses eğitimine (nefes - ses - entonasyon - telaffuz vb. egzersizlere) yer verilmediği ortaya çıkmıştır. 2. Bu kurumlardaki mevcut koro eğitimi ve yönetimi çalışmalarının, koro eğitiminin ilkeleri ve amaçları ile örtüşmediği ortaya çıkmıştır. 3. Bu kurumlarda, koro eğitimi derslerinin işlenişinde farklılıklar olduğu, öğretim elemanlarının, bu alanda daha önce aldıkları eğitim - öğretim yöntemine kendi düşünce ve yaklaşımlarını da katarak oluşturdukları geleneksel öğretim yönteminin önemli ölçüde etkili olduğu ortaya çıkmıştır. 4. Bu kurumlarda, Türk Müziği koro yönetimi alanında gerek öğretim elemanı, gerekse öğrenciler tarafından serbest yönetim biçimi kullanıldığı, Türk Müziği nin usul - ritim yapısına uygun temel yönetim biçimi kullanılmadığı sonucu ortaya çıkmıştır. 5. Bu kurumlarda, Türk Müziği nde koro eğitimi ve yönetimi alanlarındaki çalışmaların uygulama ağırlıklı olarak yürütüldüğü, genellikle bir eser (saz eseri - sözlü eser) üzerinde çalışıldığı, yazılı görsel - işitsel kaynaklardan yeterince yararlanılmadığı ortaya çıkmıştır. Bu alanda, özellikle yazılı kaynak eksikliği olduğu ve bu eksikliğin kısa sürede giderilmesinin bütün eğitim kurumları (Türk Müziği eğitimi veren) için gerekli olduğu görüşü ortaya çıkmıştır. 6. Türk Müziği eğitimi veren devlet konservatuvarlarının ilgili anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi alanlarında, program geliştirme ve metodolojik çalışmaların yeterli düzeye ulaşamaması nedeniyle bu alandaki derslerin isimlendirilmesinde, sınıflara göre kredilendirilmesinde (haftalık ders saati), dönemlik / yıllık ders seçimlerinde (zorunlu - seçmeli vb.) farklı uygulamalara gidildiği ve ayrılan sürenin yeterli olmadığı ortaya çıkmıştır. ÖNERİLER Bu araştırma sonuçlarından hareketle; Türk Müziği anasanat dallarında koro eğitimi ve yönetimi için şu öneriler getirilmiştir.

46 N. Yiğit, O. Karakaya 1. Türk Müziği nde koro eğitimi çalışmalarında da, toplu ses eğitimine yer verilmeli, seslendirme aşamasında, eserlerin her yönüyle (söz melodi dönem - bütünlük ve yorum vb.) öne çıkarılmasına dikkat edilmelidir. 2. Türk Müziği anasanat dallarında yürütülen koro eğitimi ve yönetimi dersleri, günümüz şartları içinde koro eğitimi ve yönetiminin temel ilkeleri ve amaçları doğrultusunda yeniden gözden geçirilmeli, söz konusu derslerin planlı ve programlı bir şekilde yürütülebilmesi için metodolojik çalışmalara ağırlık verilmelidir. 3. Türk Müziği koro eğitimi derslerinde, koral icra alanındaki teorik bilgilerin verilmesinde çeşitli (yazılı görsel - işitsel) kaynaklardan yararlanılmalı, ayrıca, ses organının yapısı, sesin oluşumu ve ses sağlığının korunması gibi konularda da öğrenciler bilgilendirilmelidir. 4. Türk Müziği nin usul (ritim) çeşitliliği dikkate alınarak, müziğimizde temel vuruş teknikleri belirlenmeli, bu yönetim biçiminin yaygınlaşabilmesi için Türk Müziği eğitim kurumlarının ilgili derslerinde müfredatta yer alması ve her öğrencinin bireysel olarak bu yönetim biçimini kullanması sağlanmalıdır. 5. Türk Müziği nde koro eğitimi ve yönetimi dersleri, bütün konservatuvarlarda aynı isim altında, en az üç yıl (altı dönem) ve zorunlu dersler içinde yer almalıdır. 6. Bu dersler / çalışmalar için ilgili öğretim elemanlarına yönelik olarak seminerler veya kurslar verilmelidir. YAZAR NOTLARI Bu çalışma, Oğuz Karakaya nın, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı nda 2009 yılında kabul edilmiş olan Türk Müziği Eğitimi Veren Devlet Konservatuvarlarında Koro Eğitimi ve Yönetimi başlıklı doktora tezinden yararlanılarak hazırlanmıştır. KAYNAKLAR Aksoy, B. (2003). Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlı larda Musiki. İstanbul: Pan Yayıncılık. Aracı, E. (2006). Donizetti Paşa. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. Karakaya, O. (2009). Türk Müziği Eğitimi Veren Devlet Konservatuvarlarında Koro Eğitimi ve Yönetimi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Özer, İ. (1995). Türk Müziği İcrasında Yönetim. Sanatta Yeterlik Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Öztuna, Y. (2006). Türk Musikisi Akademik Klasik Türk Sanat Musikisi nin Ansiklopedik Sözlüğü. Ankara: Orient Yayınları.

Türk Müziği Anasanat Dallarında Koro Eğitimi 47 Tanrıkorur, C. (2003). Osmanlı Dönemi Türk Musikisi. İstanbul: Dergah Yayınları. Yıldırım, A., Şimşek, H. (2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları. GÖRÜŞME YAPILAN KAYNAK KİŞİLER Atlığ, N. (2007). Türk Müziği Eğitimi Veren Devlet Konservatuvarlarında Koro Eğitimi ve Yönetimi konulu görüşme, İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Öğretim Üyesi: İstanbul. Ayangil, R. (2007). Türk Müziği Eğitimi Veren Devlet Konservatuvarlarında Koro Eğitimi ve Yönetimi konulu görüşme, Yıldız Teknik Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Dekanı ve Sahne Sanatları Bölüm Başkanı: İstanbul.

48 Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, 2010