İLKÖĞRETİM II. KADEME MÜZİK DERSLERİNDE GELENEKSEL MÜZİK REPERTUVARINA AİT ESERLERİN ÖĞRETİMİNDE HAFTALIK MÜZİK DERS SAATİNİN YETERLİLİĞİ

Transkript

1 İLKÖĞRETİM II. KADEME MÜZİK DERSLERİNDE GELENEKSEL MÜZİK REPERTUVARINA AİT ESERLERİN ÖĞRETİMİNDE HAFTALIK MÜZİK DERS SAATİNİN YETERLİLİĞİ Ferit BULUT 1 GİRİŞ Bilindiği gibi ilköğretimde okul şarkıları, genel müzik eğitiminin başlıca ö- ğelerinden biridir. Çünkü, örgün genel müzik eğitiminde şarkılar en ortak ve en kapsamlı, en etkili ve en verimli, en kalımlı ve en soylu müziksel iletişim ve etkileşim aracıdır. Bu soylu ve ayrıcalıklı araçtan örgün genel müzik eğitiminde etkin ve yaygın olarak yararlanılır (Uçan: 2003, s.3). Bu araç söz ve ezgi öğretimini, bunlara temel olan ritim ve devinim öğretimini ve bütün bunlara dayalı olan müziksel anlatım ve uyum öğretimini içine alır (Uçan, Yıldız, Bayraktar: 1999, s.14-15). Sözü edilen bu aracın geleneksel boyutu, şüphesiz, öğrenciye en yakın ve öğrenciyle en bağıntılı olanıdır. Bu bağlamda, ilköğretim müzik eğitiminde kullanılan geleneksel müziklerimiz, öğrencilerin, kültür, sanat ve müziğin insan ve toplum hayatındaki önemini kavrayabilmelerinde birincil ve en etkili olan boyuttur. İlköğretim kurumları II. kademe müzik derslerinde, geleneksel müzik repertuvarına ait eserler, haftada, bir müzik dersi saatinde (40 dakika da) ele alınmaktadır. Bu süre içinde, sınıf yoklaması ve sınıf defterinin doldurulması, disiplinin sağlanması, bir önceki derste verilmiş olan ödevlerin kontrol edilmesi gibi öğrenme - öğretme durumları dışındaki aşamaların gerçekleştirilmesinden sonra repertuvar öğretimine geçilmektedir. Bu süreçte, dersin verimliliği (öğretimin etkililiği ve öğretilenin kalıcılığı) için; Geleneksel şarkı veya türkünün notalarının/sözlerinin tahtaya yazılması, Geleneksel şarkı veya türkünün, dinletilmesi amacıyla, gerekli araçgereçlerin (müzik seti, bilgisayar, ) kullanılması, Geleneksel şarkı veya türkünün sözlerinin incelenmesi, 1 Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi 121

2 Geleneksel şarkı veya türkünün, uygun hıza ulaşması için yeterince tekrar edilmesi, Geleneksel şarkı veya türkünün, uygun gürlük basamaklarıyla (nüanslarıyla) söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesi, Geleneksel şarkı veya türkünün sözlerinin ve ezgisinin karakterine uygun söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesi, ile; Öğrencilerin tek tek yada sınıfça gözlenerek, yanlışlıklarının düzeltilmesi, Öğrencilerin tek tek yada sınıfça gözlenerek, öğrenemediklerinin yeniden öğretilmesi, Derste işlenen geleneksel şarkı yada türküye yönelik olarak ödev verilmesi, gibi aşamaların önem taşıdığı düşünülmektedir. Bu önem doğrultusunda, araştırma, ilköğretim II. kademe müzik derslerinde, geleneksel müzik repertuvarına ait eserlerin öğretiminde, haftada 40 dakika olan ders süresinin yeterliğinin tespit edilmesini amaçlamaktadır. YÖNTEM Araştırmada betimsel yöntem kullanılarak durum tespiti yapılmıştır. Araştırmanın evrenini öğretim yılında Ankara ili ve ilçelerindeki Millî E- ğitim Bakanlığına bağlı resmî ve özel ilköğretim okullarında görev yapan müzik öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise bu müzik öğretmenlerinden rastlamsal yolla seçilen 82 müzik öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın kapsamını oluşturan ve anket sorularında da yer alan ders a- şamaları oluşturulurken, ilköğretim okulu müzik ders programındaki şarkı veya türkülerin öğretiminin yapıldığı bir müzik dersindeki öğrenme - öğretme durumlarında yapılan işlemler dikkate alınmıştır. Oluşturulan ders aşamaları müzik öğretmenlerinin görüşleri alınarak tekrar şekillendirilmiş ve anket soruları oluşturulmuştur. Oluşturulan anket, araştırmanın örnekleminde yer alan müzik öğretmenlerine uygulanmıştır. Uygulanan ankette, 5 kişisel bilgi ve 22 araştırma sorusu yer almıştır. Anket yoluyla elde edilen verilerin frekans dağılımı (f), yüzdelik değerleri (%) SPSS yazılımı yardımıyla analiz edilmiş ve bu veriler değerlendirilerek yorumları yapılmış ve sonuçlara ulaşılmıştır. BULGULAR VE YORUM Bu bölümde, örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerine uygulanan anket sonucunda elde edilen bulgular, tablolar oluşturularak yorumlanmıştır. 122

3 Tablo 1. Müzik Öğretmenlerinin Kişisel Bilgileri Mezun Olunan Üniversite f % Görev Yapılan Okul f % Gazi Üniversitesi 59 72,0 Resmi İlköğretim Okulu 52 63,4 İnönü Üniversitesi 5 6,1 Özel İlköğretim Okulu 30 36,6 Atatürk Üniversitesi 3 3,7 Meslekî Hizmet Süreleri f % Karadeniz Teknik Üniversitesi 3 3,7 21 Yıldan Fazla 19 23,2 Selçuk Üniversitesi 2 2,4 1-5 Yıl Arası 16 19,5 Abant İzzet Baysal Üniversitesi 2 2, Yıl Arası 15 18,3 Marmara Üniversitesi 2 2, Yıl Arası 14 17,1 Hacettepe Üniversitesi 2 2, Yıl Arası 14 17,1 Erciyes Üniversitesi 1 1,2 1 Yıldan Az 4 4,9 Niğde Üniversitesi 1 1,2 Müzik Derslerini Yaptıkları Ortam f % Ege Üniversitesi 1 1,2 Sınıf 27 32,9 Dokuz Eylül Üniversitesi 1 1,2 Müzik Odası 55 67,1 Mezun Olunan Fakülte f % Müzik Öğretmenlerinin Ders Verdiği Sınıfların Ortalama Mevcutları f % Eğitim Fakültesi 72 87, kişi 14 17,1 Eğitim Enstitüsü 6 7, kişi 56 68,3 Devlet Konservatuvarı 3 3,7 41 ve üzeri kişi 12 14,6 Güzel Sanatlar Fakültesi 1 1,2 Tablo 1 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin %72,0 ının Gazi, %6,1 inin İnönü, %3,7 sinin Atatürk ve Karadeniz Teknik, %2,4 ünün Seçuk, Abant İzzet Baysal, Marmara, ve Hacettepe, %1,2 sinin Erciyes, Niğde, Ege ve Dokuz Eylül Üniversitesi mezunu oldukları görülmektedir. Bu müzik öğretmenlerinin %87,8 inin eğitim fakültesi, %7,3 ünün eğitim enstitüsü, %3,7 sinin devlet konservatuvarı ve %1,2 sinin güzel sanatlar fakültesi çıkışlı oldukları; %63,4 ünün resmî, %36,6 sının özel ilköğretim okulunda görev yaptıkları; %23,2 sinin 21 yıldan fazla, %19,5 inin 1-5 yıl arası, %18,3 ünün 6-10 yıl arası, %17,1 inin yıl arası, %17,1 inin yıl arası, %4,9 unun 1 yıldan az meslekî hizmet sürelerinin bulunduğu; %32,9 unun müzik derslerini sınıfta yaptıkları, %67,1 inin müzik derslerini müzik odasında yaptıkları ve %17,1 inin 1-20 arası mevcutlu sınıfta, %68,3 ünün arası mevcutlu sınıfta, 123

4 %14,6 sının 41 ve üzeri mevcutlu sınıfta ders verdikleri görülmektedir. Tablo 2. Sınıf Yoklaması ve Sınıf Defterinin Doldurulmasının Dersin İşleniş Süresini Olumsuz Etkileme Durumu Etkiliyor 17 20,7 Kısmen Etkiliyor 33 40,2 Etkilemiyor 23 28,0 Tablo 2 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %20,7 sinin sınıf yoklamasının yapılmasının ve sınıf defterinin doldurulmasının, dersin işleniş süresini olumsuz etkilediğini belirttikleri, %40,2 sinin sınıf yoklamasının yapılmasının ve sınıf defterinin doldurulmasının, dersin işleniş süresini kısmen o- lumsuz etkilediğini belirttikleri, %28,0 ının ise sınıf yoklamasının yapılmasının ve sınıf defterinin doldurulmasının, dersin işleniş süresini olumsuz etkilemediğini belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, sınıf yoklamasının yapılmasının ve sınıf defterinin doldurulmasının, dersin mevcut süresini kısmen olumsuz etkiliyor görüşünü belirtmeleri ve bu aşamalar dersin işleniş süresini olumsuz etkiliyor görüşünü belirten müzik öğretmenlerinin de azımsanmayacak görünümü doğrultusunda, sözü edilen aşamaların müzik dersinin işleniş süresini olumsuz etkilediği yorumu yapılabilir. Tablo 3. Bir Önceki Derste Verilmiş Olan Ödevlerin Kontrolünde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 13 15,9 Kısmen Yeterli 24 29,3 Yetersiz 45 54,9 Tablo 3 te örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %15,9 unun bir önceki derste verilmiş olan ödevlerin kontrolünde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %29,3 ünün bir önceki derste verilmiş olan ödevlerin kontrolünde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %54,9 unun bir önceki derste verilmiş olan ödevlerin kontrolünde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, bir önceki derste verilmiş olan ödevlerin kontrolünde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirtmeleri doğrultusunda, ödevlerin kontrol edilmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. 124

5 Tablo 4. Sınıfın Derse Hazırlanmasında Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 15 18,3 Kısmen Yeterli 28 34,1 Yetersiz 39 47,6 Tablo 4 te örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %18,3 ünün sınıfın derse hazırlanmasında dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %34,1 inin sınıfın derse hazırlanmasında dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %47,6 sının sınıfın derse hazırlanmasında dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, sınıfın derse hazırlanmasında dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirtmeleri doğrultusunda, sınıfın derse hazırlanmasında dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 5. Önceki Derste Öğretilmiş Bir Geleneksel Şarkı ve/veya Türkünün Tekrar Edilmesinde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 15 18,3 Kısmen Yeterli 38 46,3 Yetersiz 29 35,4 Tablo 5 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %18,3 ünün önceki derste öğretilmiş bir geleneksel şarkı ve/veya türkünün tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %46,3 ünün önceki derste öğretilmiş bir geleneksel şarkı ve/veya türkünün tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %35,4 ünün önceki derste öğretilmiş bir geleneksel şarkı ve/veya türkünün tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, önceki derste öğretilmiş bir geleneksel şarkı ve/veya türkünün tekrar edilmesinde, dersin mevcut süresi kısmen yeterlidir görüşünü belirtmeleri ve bu aşamada dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirten müzik öğretmenlerinin de azımsanmayacak görünümü doğrultusunda, sözü edilen aşamada müzik dersinin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 6. Kulaktan Geleneksel Şarkı ve/veya Türkü Öğretiminde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 25 30,5 Kısmen Yeterli 40 48,8 Yetersiz 17 20,7 125

6 Tablo 6 da örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %30,5 inin kulaktan geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretiminde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %48,8 inin kulaktan geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretiminde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %20,7 sinin kulaktan geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretiminde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, kulaktan geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretiminde dersin mevcut süresi kısmen yeterlidir görüşünü belirtmeleri ve bu aşamada dersin mevcut süresi yeterlidir görüşünü belirten müzik öğretmenlerinin de azımsanmayacak görünümü doğrultusunda, sözü edilen aşamada müzik dersinin mevcut süresinin, bir ölçüde yeterli olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 7. Notayla Geleneksel Şarkı ve/veya Türkü Öğretiminde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 7 8,5 Kısmen Yeterli 25 30,5 Yetersiz 49 59,8 Tablo 7 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %8,5 inin notayla geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretiminde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %30,5 inin notayla geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretiminde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %59,8 inin notayla geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretiminde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, notayla geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretiminde dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 8. Geleneksel Şarkı ve/veya Türkünün Notalarının/Sözlerinin Tahtaya Yazılmasında Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 2 2,4 Kısmen Yeterli 28 34,1 Yetersiz 52 63,4 Tablo 8 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %2,4 ünün geleneksel şarkı ve/veya türkünün notalarının/sözlerinin tahtaya yazılmasında dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %34,1 inin geleneksel şarkı ve/veya türkünün notalarının/sözlerinin tahtaya yazılmasında dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %63,4 ünün geleneksel şarkı ve/veya türkünün notalarının/sözlerinin tahtaya yazılmasında dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, geleneksel şarkı ve/veya türkünün notalarının/sözlerinin tahtaya ya- 126

7 zılmasında dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 9. Geleneksel Şarkı ve/veya Türkünün, Dinletilebilmesi İçin Gerekli Araç-Gereçlerin (Müzik Seti, Bilgisayar, ) Kullanıma Hazırlanmasında Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 12 14,6 Kısmen Yeterli 37 45,1 Yetersiz 33 40,2 Tablo 9 da örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %14,6 sının geleneksel şarkı ve/veya türkünün dinletilebilmesi için gerekli araç-gereçlerin kullanıma hazırlanmasında dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %45,1 inin geleneksel şarkı ve/veya türkünün dinletilebilmesi için gerekli a- raç-gereçlerin kullanıma hazırlanmasında dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %40,2 sinin geleneksel şarkı ve/veya türkünün dinletilebilmesi için gerekli araç-gereçlerin kullanıma hazırlanmasında dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, geleneksel şarkı ve/veya türkünün dinletilebilmesi için gerekli araçgereçlerin kullanıma hazırlanmasında dersin mevcut süresi kısmen yeterlidir görüşünü belirtmeleri ve bu aşamada dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirten müzik öğretmenlerinin de azımsanmayacak görünümü doğrultusunda, sözü edilen aşamada müzik dersinin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 10. Geleneksel Şarkı ve/veya Türkünün, Müzik Setinden, Bilgisayardan,... Dinletilmesinde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 16 19,5 Kısmen Yeterli 42 51,2 Yetersiz 24 29,3 Tablo 10 da örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %19,5 inin geleneksel şarkı ve/veya türkünün müzik seti, bilgisayar gibi araçlardan dinletilmesinde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %51,2 sinin geleneksel şarkı ve/veya türkünün müzik seti, bilgisayar gibi araçlardan dinletilmesinde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %29,3 ünün geleneksel şarkı ve/veya türkünün müzik seti, bilgisayar gibi araçlardan dinletilmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, geleneksel şarkı ve/veya türkünün müzik seti, bilgisayar gibi araçlardan dinletilmesinde dersin mevcut süresi kısmen yeterlidir görüşünü belirtmeleri ve bu aşamada dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirten müzik öğretmenlerinin de azımsanmayacak görü- 127

8 nümü doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 11. Geleneksel Şarkı ve/veya Türkü Öğretilirken Eserin Öğrencilere Tek Tek Söyletilmesinde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 9 11,0 Kısmen Yeterli 12 14,6 Yetersiz 61 74,4 Tablo 11 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %11,0 ının geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere tek tek söyletilmesinde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %14,6 sının geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere tek tek söyletilmesinde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %74,4 ünün geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere tek tek söyletilmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun, geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere tek tek söyletilmesinde dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 12. Geleneksel Şarkı ve/veya Türkü Öğretilirken, Eserin Öğrencilere Sınıfça Söyletilmesinde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 24 29,3 Kısmen Yeterli 36 43,9 Yetersiz 22 26,8 Tablo 12 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %29,3 ünün geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere sınıfça söyletilmesinde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %43,9 unun geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere sınıfça söyletilmesinde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %26,8,inin geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere sınıfça söyletilmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere sınıfça söyletilmesinde dersin mevcut süresi kısmen yeterlidir görüşünü belirtmeleri ve bu aşamada dersin mevcut süresi yeterlidir görüşünü belirten müzik öğretmenlerinin de azımsanmayacak görünümü doğrultusunda, sözü edilen aşamada müzik dersinin mevcut süresinin bir ölçüde yeterli olduğu yorumu yapılabilir. 128

9 Tablo 13. Geleneksel Şarkı ve/veya Türkünün Sözlerinin İncelenmesinde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 12 14,6 Kısmen Yeterli 25 30,5 Yetersiz 44 53,7 Tablo 13 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %14,6 sının geleneksel şarkı ve/veya türkünün sözlerinin incelenmesinde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %30,5 inin geleneksel şarkı ve/veya türkünün sözlerinin incelenmesinde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %53,7 sinin geleneksel şarkı ve/veya türkünün sözlerinin incelenmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun, geleneksel şarkı ve/veya türkünün sözlerinin incelenmesinde dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 14. Geleneksel Şarkı ve/veya Türkü Öğretilirken Eşlik Etmede Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 21 25,6 Kısmen Yeterli 42 51,2 Yetersiz 17 20,7 Tablo 14 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %25,6 sının geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eşlik etmede dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %51,2 sinin geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eşlik etmede dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %20,7 sinin geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eşlik etmede dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eşlik etmede dersin mevcut süresi kısmen yeterlidir görüşünü belirtmeleri ve bu aşamada dersin mevcut süresi yeterlidir görüşünü belirten müzik öğretmenlerinin de azımsanmayacak görünümü doğrultusunda, sözü edilen aşamada müzik dersinin mevcut süresinin bir ölçüde yeterli olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 15. Geleneksel Şarkı Yada Türkünün Uygun Hıza Ulaşması İçin Yeterince Tekrar Edilmesinde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 15 18,3 Kısmen Yeterli 30 36,6 Yetersiz 36 43,9 129

10 Tablo 15 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %18,3 ünün geleneksel şarkı yada türkünün uygun hıza ulaşması için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %36,6 sının geleneksel şarkı yada türkünün uygun hıza ulaşması için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %43,9 unun geleneksel şarkı yada türkünün uygun hıza ulaşması için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, geleneksel şarkı yada türkünün uygun hıza ulaşması için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 16. Geleneksel Şarkı Yada Türkünün, Uygun Gürlük Basamaklarıyla (Nüanslarıyla) Söyletilmesi İçin Yeterince Tekrar Edilmesinde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 14 17,1 Kısmen Yeterli 30 36,6 Yetersiz 37 45,1 Tablo 16 da örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %17,1 inin geleneksel şarkı yada türkünün uygun gürlük basamaklarıyla söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %36,6 sının geleneksel şarkı yada türkünün uygun gürlük basamaklarıyla söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %45,1 inin geleneksel şarkı yada türkünün uygun gürlük basamaklarıyla söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, geleneksel şarkı yada türkünün uygun gürlük basamaklarıyla söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 17. Geleneksel Şarkı Yada Türkünün, Sözlerinin ve Ezgisinin Karakterine Uygun Söyletilmesi İçin Yeterince Tekrar Edilmesinde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 7 8,5 Kısmen Yeterli 29 35,4 Yetersiz 44 53,7 Tablo 17 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %8,5 inin geleneksel şarkı yada türkünün sözlerinin ve ezgisinin karakterine uygun söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin yeterli olduğu- 130

11 nu belirttikleri, %35,4 ünün geleneksel şarkı yada türkünün sözlerinin ve ezgisinin karakterine uygun söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %53,7 sinin geleneksel şarkı yada türkünün sözlerinin ve ezgisinin karakterine uygun söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, geleneksel şarkı yada türkünün sözlerinin ve ezgisinin karakterine uygun söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesinde dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 18. Öğrencilerin Tek Tek Gözlenerek Yanlışlıklarını Düzeltmede Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 4 4,9 Kısmen Yeterli 17 20,7 Yetersiz 60 73,2 Tablo 18 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %4,9 unun öğrencilerin tek tek gözlenerek yanlışlıklarını düzeltmede dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %20,7 sinin öğrencilerin tek tek gözlenerek yanlışlıklarını düzeltmede dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %73,2 sinin öğrencilerin tek tek gözlenerek yanlışlıklarını düzeltmede dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun, öğrencilerin tek tek gözlenerek yanlışlıklarını düzeltmede dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 19. Öğrencilerin Sınıfça Gözlenerek Yanlışlıklarını Düzeltmede Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 10 12,2 Kısmen Yeterli 30 36,6 Yetersiz 40 48,8 Tablo 19 da örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %12,2 sinin öğrencilerin sınıfça gözlenerek yanlışlıklarını düzeltmede dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %36,6 sının öğrencilerin sınıfça gözlenerek yanlışlıklarını düzeltmede dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %48,8 inin öğrencilerin sınıfça gözlenerek yanlışlıklarını düzeltmede dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, öğrencilerin sınıfça gözlenerek yanlışlıklarını düzeltmede dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrul- 131

12 tusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 20. Öğrencilerin Tek Tek Gözlenerek Öğrenemediklerini Yeniden Öğretmede Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 7 8,5 Kısmen Yeterli 15 18,3 Yetersiz 59 72,0 Tablo 20 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %8,5 inin öğrencilerin tek tek gözlenerek öğrenemediklerini yeniden öğretmede dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %18,3 ünün öğrencilerin tek tek gözlenerek öğrenemediklerini yeniden öğretmede dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %72,0 ının öğrencilerin tek tek gözlenerek öğrenemediklerini yeniden öğretmede dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun, öğrencilerin tek tek gözlenerek öğrenemediklerini yeniden öğretmede dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 21. Öğrencilerin Sınıfça Gözlenerek Öğrenemediklerini Yeniden Öğretmede Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 9 11,0 Kısmen Yeterli 33 40,2 Yetersiz 39 47,6 Tablo 21 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %11,0 ının öğrencilerin sınıfça gözlenerek öğrenemediklerini yeniden öğretmede dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %40,2 sinin öğrencilerin sınıfça gözlenerek öğrenemediklerini yeniden öğretmede dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %47,6 sının öğrencilerin sınıfça gözlenerek öğrenemediklerini yeniden öğretmede dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, öğrencilerin sınıfça gözlenerek öğrenemediklerini yeniden öğretmede dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirtmeleri doğrultusunda, bu aşamada dersin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. 132

13 Tablo 22. Derste İşlenen Geleneksel Şarkı Yada Türküye Yönelik Olarak Ödev Verilmesinde Dersin Mevcut Süresinin Yeterlilik Durumu Yeterli 14 17,1 Kısmen Yeterli 39 47,6 Yetersiz 28 34,1 Tablo 22 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %17,1 inin derste işlenen geleneksel şarkı yada türküye yönelik olarak ödev verilmesinde dersin mevcut süresinin yeterli olduğunu belirttikleri, %47,6 sının derste işlenen geleneksel şarkı yada türküye yönelik olarak ödev verilmesinde dersin mevcut süresinin kısmen yeterli olduğunu belirttikleri, %34,1 inin derste işlenen geleneksel şarkı yada türküye yönelik olarak ödev verilmesinde dersin mevcut süresinin yetersiz olduğunu belirttikleri görülmektedir. Müzik öğretmenlerinin çoğunun, derste işlenen geleneksel şarkı yada türküye yönelik olarak ödev verilmesinde dersin mevcut süresi kısmen yeterlidir görüşünü belirtmeleri ve bu a- şamada dersin mevcut süresi yetersizdir görüşünü belirten müzik öğretmenlerinin de azımsanmayacak görünümü doğrultusunda, sözü edilen aşamada müzik dersinin mevcut süresinin yetersiz olduğu yorumu yapılabilir. Tablo 23. Müzik Öğretmenlerinin İlköğretim Sınıflarda Haftalık Müzik Ders Saatinin Kaç Saat Olmasına İlişkin Görüşleri 2 saat 65 79,3 3 saat 8 9,8 1 saat 3 3,7 4 saat 1 1,2 5 saat 1 1,2 Tablo 22 de örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin, %79,3 ünün ilköğretim sınıflarda haftalık müzik ders saatinin 2 saat, %9,8 inin 3 saat, %3,7 sinin 1 saat, %1,2 sinin 4 saat, %1,2 sinin 5 saat olmasına ilişkin görüş belirttikleri görülmektedir. Örneklem grubunu oluşturan müzik öğretmenlerinin çok büyük bir çoğunluğunun, ilköğretim sınıflarda haftalık müzik ders saatinin 2 saat olması gerektiğini belirtmeleri, mevcut müzik ders saatinin müzik öğretmenleri tarafından yetersiz bulunduğu şeklinde yorumlanabilir. SONUÇ ve ÖNERİLER Araştırmada, elde edilen bulgular doğrultusunda haftada bir saat olan müzik dersi süresinin, sınıf yoklamasının yapılmasından ve sınıf defterinin doldurul- 133

14 masından olumsuz etkilendiği ve bu bir ders saati içerisinde geleneksel müziklerimize ait şarkı ve/veya türkülerin öğretiminde süre açısından zorluk çekildiği ve sorun yaşandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuca ilişkin olarak gerçekleştirilmesinde, süre açısından zorluk çekilen ve sorun yaşanan aşamalar aşağıda belirtilmiştir. 1. Bir önceki derste verilmiş olan ödevlerin kontrol edilmesi, 2. Sınıfın derse hazırlanması, 3. Önceki derste öğretilmiş bir geleneksel şarkı ve/veya türkünün tekrar edilmesi, 4. Notayla geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretimi, 5. Geleneksel şarkı ve/veya türkünün notalarının/sözlerinin tahtaya yazılması, 6. Geleneksel şarkı ve/veya türkünün dinletilebilmesi için gerekli araçgereçlerin kullanıma hazırlanması, 7. Geleneksel şarkı ve/veya türkünün müzik seti, bilgisayar gibi araçlardan dinletilmesi, 8. Geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere tek tek söyletilmesi, 9. Geleneksel şarkı ve/veya türkünün sözlerinin incelenmesi, 10. Geleneksel şarkı yada türkünün uygun hıza ulaşması için yeterince tekrar edilmesi, 11. Geleneksel şarkı yada türkünün uygun gürlük basamaklarıyla söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesi, 12. Geleneksel şarkı yada türkünün sözlerinin ve ezgisinin karakterine uygun söyletilmesi için yeterince tekrar edilmesi, 15. Öğrencilerin tek tek gözlenerek öğrenemediklerinin yeniden öğretilmesi, 16. Öğrencilerin sınıfça gözlenerek öğrenemediklerinin yeniden öğretilmesi, 13. Öğrencilerin tek tek gözlenerek yanlışlıklarının düzeltilmesi, 14. Öğrencilerin sınıfça gözlenerek yanlışlıklarının düzeltilmesi, 17. Derste işlenen geleneksel şarkı yada türküye yönelik olarak ödev verilmesi. Ayrıca; 134

15 1. Kulaktan geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretiminde, 2. Geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eserin öğrencilere sınıfça söyletilmesinde, 3. Geleneksel şarkı ve/veya türkü öğretilirken eşlik etmede ise dersin mevcut süresinin diğer aşamalara göre bir ölçüde yeterli olduğu sonuçlarına da ulaşılmıştır. Bütün bu sonuçlar, ilköğretim II.kademedeki müzik derslerinde, geleneksel müziklerimize ait repertuvar öğretiminde; EŞLİK EDİLEREK KULAKTAN ÖĞRETİLEN SINIFÇA SÖYLETİLEN şeklinde bir öğretim biçiminin hakim olduğunu göstermektedir. Fakat bu öğretim biçiminin, ancak araştırma kapsamına alınan diğer öğretim aşamalarıyla birlikte gerçekleştirildiğinde amaca ulaşılacağı düşünülmektedir. Bu öğretim biçimindeki aşamaların bir ölçüde yeterli olan görünümü, ilköğretim II.kademede geleneksel müziklerimize ait repertuvar öğretiminin derine inilmeden gerçekleştirildiğini ve böylece geleneksel müziklerimize ait repertuvar öğretiminde yüzeysellikten öteye gidilemediğini düşündürmektedir. Araştırma sonuçlarından hareketle, geleneksel müziklerimize ait repertuvar öğretiminde, araştırmada değinilen aşamaların gerçekleştirilebilmesi (ve böylelikle öğretimin etkililiği-öğretilenin kalıcılığı) için ilköğretim II.kademede müzik dersinin haftalık ders saatinin artırılması önerilmektedir. KAYNAKLAR UÇAN, Ali, İlköğretim Okulları İçin Üçer Seçenekli Özgün Şarkılar, Müzik Eğitimi Yayınları, Birinci Baskı, 2003, Ankara. UÇAN, Ali, YILDIZ Gökay, BAYRAKTAR Ertuğrul, İlköğretimde Müzik Öğretimi, 1999, Burdur. İlköğretim Okulu Ders Programları, Müzik Programı 6-7-8, Millî Eğitim Basımevi, 2000, Ankara. 135