OCAK 2009 GİRİŞ İÇİNDEKİLER Hammaddenin azalması, doğal kaynakların hızla tükenmesi, dünya nüfusunun artması ve tüketim alışkanlıklarının değişmesi nedeniyle ekonomik problemler ortaya çıkacak olup, bu noktada geri dönüşümün uygulanması ekonomik bir zorunluluk haline gelecektir. Ambalaj Atıkları.2 Bitkisel Atık Yağlar.4 Evsel atıklarımızla birlikte çöplere giden atık miktarlarında azalma sağlanarak, bu atıkların taşınması ve depolanması işlemleri için daha az miktarda alan ve daha az enerji kullanılacaktır. Atık Piller.5 Atık Koordinasyon Merkezi.6 Biz Kadıköy Belediyesi olarak geri kazanılabilir atıkların değerlendirilmesi konusunda bilinçli adımlar atarak, 2000 yılından bu yana sürdürmekte olduğumuz Geri Dönüşüm Projemize hız kazandırarak ilçemiz ölçeğinde çalışmalarımızı olumlu ve örnek bir hizmet anlayışıyla yapmaktayız. Bu kapsamda her ay periyodik olarak hazırladığımız bülten ile vatandaşlarımızın tüketim sonucu oluşan atıklarının değerlendirilmesi çalışmalarıyla ilgili bilgileri sizlere sunarak; sürdürülebilirlik kavramını yaşamımızı bir parçası haline getirmeyi hedeflemekteyiz. Sayı 2 Atık Koordinasyon Merkezi Koordinatörü Perihan GİRAY 1
AMBALAJ ATIKLARI Kadıköy Belediyesi olarak İlçemizde 2000 yılından itibaren gerçekleştirmekte olduğumuz Ambalaj Atıklarının Geri Kazanımı başta pilot bölgeler olmak üzere tüm ilçe genelinde uygulanmakta olup, Ambalaj Atıkları Yönetim Planı doğrultusunda uygulama yaygınlaştırılmaktadır. 2008 yılında 8.904.310 kg ambalaj atığı toplanmış ve toplanan ambalajların 7.572.538 kg ı ekonomiye geri kazandırılmış, 2000 yılından beri yaklaşık; o 24.000 ton kağıt, o 1.800 ton plastik, o 780 ton cam ve o 650 ton metal atık, toplanarak geri dönüşümü sağlanmıştır. Yapılan çalışmaların tek amacı ekonomiye girdi sağlamak değil, sürdürülebilir çevre koşullarının yaratılmasına da katkıda bulunmaktır. 1 ton atık kağıdın geri kazanılması ile 20 ağacın kesilmesinin önüne geçildiği bilgisi dikkate alınacak olursa, 8 yılda yaklaşık olarak 480.000 ağacın kesilmesinin önlenmesi, sürdürülebilir çevre koşullarının yaratılmasında Belediyemizin katkısını gözler önüne sermektedir. Tüm bu çalışmaların yürütülmesi, kullanıldıktan sonra çöpe atılan geri kazanılabilir atıkların kaynağında ayrı biriktirilmesi, Belediyemiz görevlileri tarafından çöpten ayrı toplanması ve en sonunda karışık olarak toplanan bu atıkların bir ayrıştırma tesisinde cinslerine göre ayrılıp yeni ürünler elde etmek üzere ilgili sanayi kuruluşlarına sevk edilmesi şeklindedir. Bu uygulamanın ilk aşamasını oluşturan kaynağında ayrı toplama işlemi için iki yöntem uygulanmaktadır. Bunlar, hanelerde ayrı toplamanın gerçekleştirilmesi için poşetli toplama ve önceden belirlenmiş noktalara uygun özellikte kumbaralar yerleştirilerek geri kazanım noktaları oluşturulmasıdır. Poşetli toplama uygulaması için tek tek her konut sahibi belediye görevlileri tarafından bilgilendirilmektedir. Ayrıca özel olarak tasarlanan biriktirme poşetleri aynı görevliler tarafından tüm dairelere teslim edilmektedir. Kumbaralar ve konteynerlerin yerleştirilmesi ile geri kazanım noktaları oluşturma uygulaması ise sosyoekonomik seviyenin yüksek ve siteler şeklinde planlı yerleşmenin yoğun olduğu bölgelerde gerçekleştirilmektedir. Bu uygulama için özel olarak tasarlanmış kumbara ve konteynerler kullanılmaktadır. Resmi ve özel kurum ve kuruluşlara geri kazanılabilir atıkların düzenli bir şekilde biriktirilmesi için iç mekan kutuları dağıtılmıştır. Geri Dönüşüm çalışmalarında 6.278 binanın atıkları toplanmaktadır. Bu binalarda 40.330 adedi mesken ve 9.388 adedi işyeri olmak üzere toplam 49.718 tane hane bulunmaktadır. 2
İlçe geneline, geri kazanım noktaları oluşturmak amacıyla 250 konteyner yerleştirilmiştir. Ambalaj atıklarının eğitim kurumlarında ayrı toplanması amacıyla okullara iç mekan kutuları dağıtılmış ve atık kumbaraları konulmuştur. İlçemizde bulunan okulların 83 ünde ambalaj atıkları dağıtılan 592 kutu ve yerleştirilen 41 konteyner ile kaynağında ayrı toplanmaktadır. İlçemizde toplanan tüm ambalaj atıkları Göztepe de bulunan Ambalaj Atıkları Ayrıştırma ve Transfer İstasyonuna boşaltılmaktadır. İstasyonda ayrıştırılan ambalaj atıkları geri kazanım tesislerine gönderilerek, ekonomiye geri kazandırılmaktadır. Cam Metal Plastik Kağıt 2005 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından lisans verilmiş bir firma ile anlaşmaya varılması bir önceki yıl toplanan atık miktarlarının neredeyse iki kat artmasını sağlamış, tüm bunlara ek olarak 2008 yılına kadar belirlenen pilot bölgelerde (Koşuyolu Mahallesi ve Bağdat Caddesi) gönüllü personellerce uygulanan halkı bilinçlendirme çalışmaları atık toplama verimliliğini 2005 yılından itibaren yaklaşık %300 arttırılmıştır. Toplanan malzeme miktarının artması ile ayrıştırılan malzeme miktarı da artış göstermiştir. 2000 yılından günümüze kadar olan süreçteki ayrıştırılan malzeme miktarı gelişimi aşağıda sunulan grafikte açıkça görülmektedir. 2000-2008 Yılları Arası Ayrıştırılan Ambalaj Atık Miktarları 3
BİTKİSEL ATIK YAĞLAR Sahip olduğu yüksek kirlilik potansiyeli nedeniyle bitkisel atık yağlar devletlerin çevre politikalarında acil önlemlerin alınmasını zorunlu kıldıran ayrıca geri dönüşümü mümkün olan bir atık türüdür. Bu konu hakkında ülkemizde Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 2005 yılında Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinin yürürlüğe girmesi ile bu atıkların üretiminden, kullanıldıklarından sonra bertarafına kadar çevreye zarar verebilecek şekilde alıcı ortama verilmesini önlemek üzere bir adım atılmıştır. Mevzuatımıza göre toplanan atık yağların tek geri kazanım yöntemi bu atıkların çeşitli prosesler sonucu dönüştürülerek biyodizel elde etmektir. Biyodizel, enerji konusunda ülkemizdeki dışa bağımlılık sorununun hafifletilmesine yardımcı olabilecek ve yaygın olarak kullanılan yakıtlardan çok daha az kirliliğe neden olan organik ve çevre dostu bir yakıt türüdür. Belediyemiz 29 Temmuz 2008 tarihinde ilçe genelindeki lokantalar,sanayi mutfakları, oteller, yemekhaneler ve hazır yemek üretimi yapan firmalardan kaynaklanabilecek bitkisel atık yağların vahşice çevreye atılmasının önüne geçebilmek için Çevre ve Orman Bakanlığı ndan atık yağların toplanması ile ilgili bir yetki devri talebinde bulunmuştur. Bu talep olumlu karşılanmıştır ve çalışmalara derhal başlanmıştır. Bu kapsamda ilçedeki okullarda, kültür merkezlerinde ve gönüllü evlerinde, bitkisel atık yağın ne olduğu, nasıl bertaraf edilmesi gerektiği, çevreye zararlarının nasıl gerçekleştiği ve ayrı toplanmasının ne gibi avantajları olduğu konularını içeren toplantılar düzenlenmiştir. Ocak ayı içerisinde Fenerbahçe Lisesi nde seminer verilerek, toplamda 100 öğrenci Bitkisel Atık Yağ Konusunda bilgilendirilmiştir. Ayrıca, 2008 yılında 315 adet işletmenin Bitkisel Atık Yağ toplama konusunda yetki sahibi bir firma ile sözleşme imzalaması sağlanmıştır. Bu işletmelerin tümünden yaklaşık olarak 41 ton atık yağ toplanmıştır. 4
ATIK PİLLER Kullanım ömrünü tamamlamış ya da kullanılamayacak hale gelmiş piller; evsel ve organik atıklardan ayrı olarak toplanmadığı taktirde ve/veya gelişigüzel çevreye bertaraf edildiğinde içerdiği toksik ağır metaller, birtakım reaksiyonlar sonucu suyu, toprağı ve havayı kirletmektedir. İlçemizde 616 noktaya yerleştirilen atık pil toplama kutusunda biriktirilen piller içeriğindeki geri kazanılabilir tüm metaller ayrıştırıldıktan sonra TAP (Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçılardı Derneği) tarafından mevzuatımıza uygun olarak bertaraf edilmektedir. 2007 yılında 5.850 kg, 2008 yılında ise 6.655 kg atık pil toplanarak TAP a teslim edilmiştir. Ayrıca 2008 yılında gerçekleştirilen iki eğitimle 700 öğrenciye atık pillerin toplanması ve geri kazanılması konularında eğitim verilmiştir. İlçe dahilindeki okullar arasında en çok pil toplayan okulun TAP tarafından ödüllendirilmesine karar verilmiştir. Bu çalışmaların yürütülmesi için TAP (Taşınabilir Pil Üreticileri Derneği) ile daha önce yapılan ve 2006-2008 yılları arasını kapsayan eski protokol Şubat ayı içerisinde tekrar revize edilecektir. 5
ATIK KOORDİNASYON MERKEZİ 27 Kasım 2008 tarihi itibari ile hizmete giren Atık Koordinasyon Merkezi, geri dönüştürülebilir atıklarla ilgili vatandaştan gelen talep ve şikayetlerin düzgün bir şekilde kaydedilmesini ve bunların ilgili birimlerle koordinasyonunu sağlayarak, sorunların daha hızlı çözülmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Kuruluşundan beri geçen kısa süreye rağmen merkeze gelen çok sayıda talep ve şikayete cevap vermekte herhangi bir sorunla karşılaşılmamıştır. Atık Koordinasyon Merkezine 2009 yılı Ocak ayı içerisinde gelen tüm Atık, Talep ve Şikayetlerinin (Meskenlerden, Kurumlar ve Ticari Kuruluşlardan) toplam sayısı 555 olup, bunlar haftanın belirli günlerinde, belediyemizin kendileriyle protokol imzaladığı Lisans sahibi toplayıcı firmalar; TAP, ALBİYOBİR, EZİCİ BİYODİZEL ve ALTAŞ tarafından kaynağında ayrıştırılmak üzere toplanmaktadır. 2009 yılı OCAK ayında Merkeze Gelen Telefon Şikayetleri (her türlü talep), Atık türüne göre yüzdesel rakamlarla hazırlanarak, aşağıdaki tablo ve şekilde sunulmuştur : Tüm Atıklara Yönelik İstatistiki (Toplanma ve Atık Malzeme İsteği) Bilgileri Ambalaj Atıklarının Toplanması Talepleri % Gelen Telefon %84 466 Bitkisel Atık Yağ Talepleri %7 39 Ayrıştırma ve Toplama Sistemine dahil edilerek haftanın belirlenmiş günlerinde toplanıyor Atık Yağ Üreticileriyle Sözleşme yapıldı + Toplama gerçekleştirildi E-Atık (Bilgisayar Ekipmanları) %5 26 Kayıt Altına alınarak E-atık Atölyesine Yönlendirildi Evsel Elektronik Atık %3 16 Atık Pil / Akü %1 8 Genel Toplam: 555 Ev ve işyerlerinden gelen bildirimlerden %63 ü, küçük taşınabilir elektrikli aletler olduğu için neticelendirildi.diğerlerinin büyük çapta elektronik aletler olması ve ağır işgücü gerektirmesinden dolayı firma tarafından programa alındı. Malzeme ve toplama talepleri Karşılandı 6
Atık Koordinasyon Merkezi ne (AKM) gelen taleplerin 466 sı vatandaşların ambalaj atıklarını, kaynağında ayrı toplamalarına yönelik, malzeme ve ekipman talepleri olup, bu talepler Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kuruluş ÇEVKO tarafından temin edilmektedir. ÇEVKO tarafından temin edilen malzeme ve ekipmanların, ALTAŞ firması elemanlarınca ilgili yerlere dağıtılmakta, dağıtılan malzemelerin kullanımı konusunda ilgilisine bilgi verilmekte ve haftanın belirli günlerinde biriktirilen ambalaj atıklarının toplanması sağlanmaktadır. Atık Koordinasyon Merkezine gelen telefonların çoğunluğunu Ambalaj Atıklarının toplanmasını isteyen vatandaşlar oluşturmaktadır. Gelen 281 talebin 250 si karşılanmış olup, geri kalan 31 talep ise bölge programlarına alınarak ALTAŞ firması tarafından sistem içinde çözümlenecektir. Ocak ayında merkeze gelen 21 adet poşet talebinde 12 kişiye ulaşılmış olup, diğer 9 kişinin taleplerinin karşılanmasının bölge toplama gününde gerçekleştirileceği hususunda ilgilisine tarafımızca bilgisi verilmiştir. 74 kişinin talep ettiği ambalaj atıkları iç mekan kutularının 8 adeti karşılanmış olup, 66 sı programa alınmıştır. Bölgelerine konulması istenen 28 konteyner talebinin uygun yer tespitinin yapılması konusunda firma haberdar edilmiştir. Atık Toplama sistemine katılmak için başvuruda bulunan 62 kişiden 54 ünün talepleri gerçekleştirilmiş olup, kendileri sisteme dahil edilerek atıkları toplanmaya başlamıştır. 7
Ambalajın ( Cam, Plastik, Metal, Kağıt, Kompozit) Kaynağında Toplanması, Bunlara Yönelik Malzeme ve Ekipman Talepleri: İşyeri ve Binaların (mesken) Ambalaj Atıklarına ait Tüm Talepler % Gelen Telefon Atıklarının Toplanması % 60 281 Kutu Talebi % 16 74 Ayrıştırma ve Toplama Sistemine Dahil Olmak İsteyenler % 13 62 250 adresten toplama yapılmış / 31 adres toplanmak üzere programa alınmıştır. 8 talep karşılanmış / 66 talep programa alınmış 54 adres Ayrıştırma ve Toplama sistemine entegre edildi Konteyner Talebi % 6 28 Uygunluk bekleniyor. Poşet Talebi % 5 21 Genel Toplam: 466 12 adet karşılanmış / 9 adet sisteme kayıt edilmiş karşılanacak. 8
Atık yağ konulu bildirimler; Sözleşmesi olmayan işletmelerin, yetkilendirilmiş kuruluşlarla sözleşme yapmak istemeleri ve Bitkisel Atık yağlarını biriktiren işyeri ve meskenlerin atık yağlarının alımı, sözleşme yapılmak ve Ulusal Atık Taşıma Formu doldurmak kaydıyla sağlanmıştır. 2009 yılı Ocak Ayında; 65 adet işletmenin tarafımızca takibi yapılarak, Bitkisel Atık Yağ Sözleşmesi yapmaları sağlanmıştır. Bölgemizde yer alan sitelerde; o Kent Plus o Kaya Sitesi o İbrahimağa Konutları Bitkisel Atık Yağ Toplama ve Ayrıştırma sistemi oluşturulmuş olup, 60 adet Bitkisel Atık Yağ Toplama Bidonu bırakılmıştır. Sitelerden bağımsız olarak Kadıköy ün muhtelif adreslerinde yer alan meskenlerden gelen talep ve bildirimler üzerine kendilerine 3 adet Bitkisel Atık Yağ Bidonu bırakılarak toplamda 31.5 lt. Bitkisel Atık Yağ toplanmıştır. Ocak ayı içerisinde Fenerbahçe Lisesi nde seminer verilerek, toplamda 100 öğrenci Bitkisel Atık Yağ Konusunda bilgilendirilmiştir. Bitkisel Atık Yağların kaynağında ayrı biriktirilmesine yönelik, işyerleri (28 adet) ve meskenlere (63 adet) ocak ayında toplam 91 adet Atık Yağ Toplama Bidonu dağıtılmıştır. E-atık (bilgisayar ekipmanları) ile ilgili gelen tüm bildirimler alınarak Ataşehir de bulunan E-atık Atölyesine yönlendirilmiş olup, diğer evsel elektronik atıkların (TV ve benzeri elektrikli ev aletleri gibi) toplanması hakkında gelen 16 talebin 10 adeti kişilerin vermiş oldukları adreslerinden alınarak, neticelendirilmiştir. Ocak Ayında Evlerden Atık Koordinasyon Merkezine Gelen Talep / Bildirimler Ocak Oran % Gelen Telefon Atıkların Toplanması %64 136 Konteyner Talebi %11 23 Evsel Elektronik Atık (TV, müzik seti vb.) %7.5 16 Poşet Talebi %6 13 Bitkisel Atık Yağ Konulu Talepler %5.5 12 Sisteme Dahil Olmak İsteyen %5 10 Kutu Talebi %1 2 Toplam 212 9
Atık piller hakkında gelen tüm bildirimler, atık pil kutusu talepleri ve dolmuş olan pil kutularının boşaltılmasıyla ilgili olup, Pil kutularının boşaltımının yapılması için Temizlik İşleri Müdürlüğüne bilgi verilerek, istenen yeni pil kutusu talepleri ise tarafımızca karşılanmıştır. 2009 yılı Ocak Ayında; İlçemizde yer alan okullara, o İstek Semiha Şakir Lisesi, o Erenköy Kız Lisesi, o Kadıköy Anadolu Lisesi, o 23 Nisan Zehra Hanım İlköğretim Okulu, o Hayrullah Kefeoğlu Lisesi, o İkbaliye İlköğretim Okulu, o Nihat Işık İlköğretim Okulu Atık pillerin geri dönüşümünü sağlamak adına, toplam 16 adet Atık Pil Geri Dönüşüm Kutusu bırakılmıştır. 10
Ocak Ayında İşyerlerinden Atık Koordinasyon Merkezine Gelen Talep / Bildirimler Kasım-Aralık Oran % Gelen Telefon Ambalaj Atığı Toplanması %46 145 Kutu Talebi %23 72 Sisteme Dahil Olmak İsteyenler %17 52 İşyerlerinin Bitkisel Atık Yağla ilgili Talepleri (Toplanma-Malzeme) %9 27 Poşet Talebi %3 8 Konteyner Talebi %2 5 309 Bunun yanı sıra gene Atık Koordinasyon Merkezine gelen İnşaat ve Tadilat (hafriyat, moloz) ile Tıbbi Atıkların toplanmasına yönelik tüm bildirimler ve İlçemizde yer alan hastane, klinik v.b. sağlık kurumlarının yönetmeliğe uygun olarak yaptıkları Tıbbi Atık sözleşmelerine yönelik tüm bildirimler Temizlik İşleri Müdürlüğüne yönlendirilmektedir. 11