BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANININ DEĞERLENDİRMESİ

Transkript

1 11. ULUSAL ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ KONGRESİ Ekim 2015-Bursa BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANININ DEĞERLENDİRMESİ A.Nalan FİDAN Bursa Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanı Yeşim DEDEOĞLU Bursa Büyükşehir Belediyesi Atık Yönetimi Şube Müdürü Yıldız ODAMAN CİNDORUK Bursa Büyükşehir Belediyesi-Çevre Yüksek Mühendisi

2 İÇERİK 1. ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİMİ SÜRECİ 2. NEDEN ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİMİ 3. BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANI 3.1. PLANIN AMACI VE KAPSAMI 3.2. BURSA KATI ATIK YÖNETİMİNDE MEVCUT DURUM 3.3.BURSA KATI ATIK KARAKTERİZASYONU 3.4. BURSA NÜFUS VE ATIK PROJEKSİYONU 3.5. ATIK YÖNETİMİNDE HEDEFLER 3.6. SÜRDÜRÜLEBİLİR ATIK YÖNETİMİ SENARYOLARI 3.7. YER TESPİTİ

3 1. ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİMİ SÜRECİ

4 ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM SÜRECİ Üretilen katı atık miktarının en aza indirilerek, Üretilen atıkların mümkün olan en üst düzeyde geri kazanımı sağlanarak atıkların ekonomiye bir girdi olarak dönüştürülmesi sürdürülebilir atık yönetimi Atık önleme Atık azaltma yeniden kullanım Tüm dünyada öncelikli bir politika hedefi olarak benimsenmektedir. geri dönüşüm geri kazanım nihai bertaraf

5 ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM SÜRECİ KAYNAKTA AYRI TOPLAMA VERİMİNİ ARTMASI DEPOLAMA SAHASINA GİDEN BİYOBOZUNUR ATIK MİKTARININ AZALTILMASI ÖZEL ATIKLARIN VERİMLİ TOPLANMASI KATI ATIKLARIN DÜZENSİZ DEPOLAMANMASININ ÖNLENMESİ ATIK TOPLAMA VE TAŞIMA VERİMİNİN ARTTIRILMASI ATIKTAN ENERJİ ve İKİNCİL HAMMADDE ELDESİNİN SAĞLANMASI

6 2. NEDEN ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİMİ?

7 NEDEN ENTEGRE ATIK YÖNETİMİ Atık Yönetimi Yönetmeliği (2 Nisan 2015) Madde 8 Yönetiminden sorumlu olduğu atıkların oluşumunun önlenmesi ve atık azaltımını da içeren atık yönetim planlarının ilçe belediyeleri ile hazırlanmasını koordine etmek, Bakanlığa sunmak ve bu plan doğrultusunda çalışmaların yürütülmesini sağlamak, gerekli önlemleri almakla, 2872 sayılı Çevre Kanunu Madde 11 Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu Madde 7 büyükşehir katı atık yönetim plânını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik ( ) Biyobozunur (biyolojik olarak ayrışabilen) atık miktarının 2005 yılına göre; 2015 yılında %75 ine, 2018 yılında %50 ine, 2025 yılında %35 ine ulaşması öngörülmektedir.

8 NEDEN ENTEGRE ATIK YÖNETİMİ Düzenli depolama %32 azalma Yakma %63 artış Geri kazanım %172 artış Kompost %239 artış

9 3. BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİMİ

10 3.1. PLANIN AMACI VE KAPSAMI

11 BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANI BURSA DA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİMİ İÇİN ÖNCELİKLE! Bursa Entegre Katı Atık Yönetim Planı Bursa Büyükşehir Belediyesi İSTAÇ İstanbul Çevre Yönetim A.Ş. Ekim Eylül 2015

12 BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANI 17 İLÇE İÇİN ATIK OLUŞUMU TOPLAMA TAŞIMA BERTARAF

13 BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANI Kentimizde katı atık yönetimiyle ilgili mevcut durum tespiti ve atık karakterizasyonu kompost Bırakma merkezleri 2050 yılı hedefli nüfus ve katı atık projeksiyonu 2035 yılı hedefli olarak katı atıkların geri kazanımı ve bertarafına yönelik kurulması gerekli tesisler Yakma/ gazlaştırma biyogaz Aktarma istasyonları Tesisler için yatırım planı Nereye, ne zaman, hangi teknolojiyle, kim tarafından kurulmalı?

14 BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANI Tıbbi Atıklar Hacimli atıklar Karışık evsel katı atıklar Bitkisel Atık Yağlar İnşaat, yıkıntı ve hafriyat atıkları Cadde süprüntüleri Belediye (kentsel) atıkları Atık pil Atık Lastikler Park, bahçe, hal atıkları Ticari ve kurumsal atıklar Ambalaj atıkları Atık elektrikli ve elektronik eşyalar

15 BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANI ATK YÖNETİMİ ÇALIŞTAYI İLÇELERDE ANKET ÇALIŞMASI ENTEGRE İLÇE BELEDİYELERİN SÜRECE KATILIMI LİTERATÜR ARAŞTIRMASI ATIK KARAKTERİZ ASYON ÇALIŞMASI BELEDİYE VERİ TABANININ KULLANIMI LABARATUVAR ANALİZLERİ YÖNETMELİKLERDE BULUNAN HEDEFLERLE UYUMLU SENARYOLAR YER TESPİT ÇALIŞMALARI (ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME)

16 3.2. BURSA KATI ATIK YÖNETİMİNDE MEVCUT DURUM

17 EVSEL ATIKLARIN YÖNETİMİ BURSA Toplam Nüfus = Katı atık miktarı= ton/gün İlçe Belediyeler: * Evsel nitelikli atıkların toplanması *Aktarma istasyonuna kadar taşınması Büyükşehir Belediyesi: * Aktarma İstasyonundan bertaraf tesisine taşıma * Aktarma istasyonunun işletimi * Evsel nitelikli atıkların geri kazanımı ve bertarafı

18 EVSEL ATIKLARIN YÖNETİMİ 300 adet araç adet konteyner %98 Toplama Verimi Toplama Sıklığı (Merkez); HERGÜN Kırsal bölgelerde atıklar genellikle konteynır sistemi ile toplanmamakta ve atıklar açık alanlarda beklemektedir. Mahalle statüsüne kavuşan köylerde ekipman eksikliği ve teknik sıkıntılardan dolayı atıklar verimli şekilde toplanmamaktadır Toplama Sıklığı (Kırsal); Haftada 2 ya da 3 gün 18

19 EVSEL ATIK MİKTARI ve AKTARMA İSTASYONLARI Kuzey Aktarma ist. Doğu Aktarma ist. Batı Aktarma ist. Güney Aktarma ist.

20 EVSEL ATIKLARIN YÖNETİMİ BURSA DA TOPLANAN EVSEL ATIKLARIN BERTARAFI

21 EVSEL ATIKLARIN YÖNETİMİ BURSA İLİ DÜZENLİ DEPOLAMA VE VAHŞİ DEPOLAMA ORANLARI

22 EVSEL ATIKLARIN YÖNETİMİ YENİKENT(HAMİTLER) DÜZENLİ DEPOLAMA ALANI TON/GÜN EVSEL ATIK

23 EVSEL ATIKLARIN YÖNETİMİ İNEGÖL DÜZENLİ DEPOLAMA ALANI 239 TON/GÜN EVSEL ATIK

24 DEPOLAMA SAHASINDA METAN GAZINDAN ENERJİ ELDESİ Depolama sahası Anaerobik ortamda biyolojik ayrışma neticesinde CH4 gazı oluşumu Gaz toplama Yatay ve dikey borularla gaz toplama ve booster ile gaz çekişi Enerji Üretimi Jeneratörlerde elektrik enerjisi üretimi ITC BURSA Enerji Üretim Sanayi ve Tic. A.Ş tarafından 2012 yılından buyana işletiliyor m 3 deponî gazı ile 9,8 MWh elektrik üretilmektedir. Üretilen elektrik enerjisi için EPDK dan Yenilenebilir Enerji Üretim Lisansı alınmıştır

25 DÜZENSİZ DEPOLAMA ALANLARI REHABİLİTASYONU Toplam 29 alanın rehabilite edilmesi gerekiyor

26 DÜZENSİZ DEPOLAMA ALANLARI REHABİLİTASYONU GEMLİK-KARACALİ İZNİK-ELBEYLİ ORHANGAZİ-ÇAKIRLI ORHANGAZİ-YENİKÖY İNEGÖL-CERRAH İNEGÖL-YENİCE İZNİK-BOYALICA

27 TIBBİ ATIKLARIN YÖNETİMİ Tıbbi atık Günlük 10 ton tıbbi atık (Bursa-7.5 ton, Yalova) Toplama, Taşıma ERA Çevre Teknolojileri tarafından tıbbi atık araçlarında Bertaraf Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisinde steril hale getirildikten sonra düzenli depolama

28 TIBBİ ATIKLARIN YÖNETİMİ Hastanelerde tıbbi atık denetimleri

29 TIBBİ ATIKLARIN YÖNETİMİ 10 ton/gün 1600 adet sağlık kuruluşundan tıbbi atıklar toplanmıştır (2014) Bursa ilinde 2014 yılında ton * tıbbi atık toplanarak bertaraf edilmiştir..

30 AMBALAJ ATIKLARI YÖNETİMİ Kağıt, karton, metal, cam ve plastik atıklar İLÇE BELEDİYELER Kaynakta ayrı toplama, lisanslı firmalarla taşıma, yönetim planını hazırlama BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ Koordinasyon ve eğitim faaliyetleri

31 AMBALAJ ATIKLARI YÖNETİMİ 12 ilçe ambalaj atığını kaynağında ayrı toplamaktadır yılında kaynağında ayrı toplanan AA miktarı ton/gün

32 ATIK PİLLER Atık piller Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyeler tarafından atık pil toplama yılında kg atık pil toplanmıştır. Toplama, Taşıma Atık pil kutularında toplanan atıklar düzenli depolama sahasında beton hücrede geçici olarak biriktirilerek TAP Derneğine teslim edilmektedir. Bertaraf TAP (Pil İthalatçıları Derneği) tarafından bertaraf edilmektedir.

33 BİTKİSEL ATIK YAĞLAR Bitkisel atık yağ miktarı 2014 yılı için kg Bitkisel Atık Yağlar Kaynağında ayrı toplama Toplama, Taşıma Lisanslı firmalarla taşıma Geri kazanım Lisanslı firma tarafından geri kazanım

34 BİTKİSEL ATIK YAĞLAR Denetim Faaliyetleri Lokantalar, sanayi mutfakları, yemekhaneler vb kızartmalık atık yağ üreten işletmeler lisanslı firmalarla yıllık sözleşme yapmalı

35 HAFRİYAT TOPRAĞI İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARI ÇALIŞMALARI öncesi sonrası Osmangazi İlçesinde hafriyat dökülmüş bir alan öncesi ve sonrası Kaçak hafriyat dökümüyle ilgili şikayetlerin değerlendirilmesi Hafriyat dökülen alanların temizlenmesi Hafriyat Toprağı İnşaat/Yıkıntı Atıkları Depolama Tesislerinin ruhsatlandırılması Hafriyat taşıyan araçlara taşıma izin belgesi verilmesi

36 HAFRİYAT TOPRAĞI İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARI ÇALIŞMALARI Hafriyat toprağı döküm alanı sayısı 67 adet olup bu sahaların 50 adeti dolduğu için artık hafriyat kabulü yapılmamaktadır

37 HAFRİYAT TOPRAĞI İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARI ÇALIŞMALARI Mudanya Hafriyat Takip Sistemi; İlimizde hafriyat ve inşaat/yıkıntı atıkları taşıyan tüm araçlar uydudan takip ediliyor

38 3.3. BURSA KATI ATIK KARAKTERİZASYONU

39 BURSA KATI ATIK KARAKTERİZASYONU Ambalaj atık (kağıt-karton, plastik, metal, cam, pet, kompozit) oranı %13,06 Organik atık %52,15

40 BURSA KATI ATIK LABORATUVAR ANALİZLERİ NEM (%) ÜST KALORİFİK DEĞER (kcal/kg) ALT KALORİFİK DEĞER (kcal/kg) KIZDIRMA KAYBI (%) YAKMA TEKNOLOJİSİ İÇİN OLMASI GEREKEN ALT KALORİFİK DEĞER (kcal/kg) 58, ,80 Min kcal/kg

41 3.4. BURSA NÜFUS VE ATIK PROJEKSİYONU

42 BURSA NÜFUS PROJEKSİYONU TÜİK in gelecek 35 yıl projeksiyonu irdelendiğinde, nüfus tahminlerinin UNDP orta ve UNDP yüksek değerlerinin arasında kaldığı görülmektedir. Bursa ilinin sanayi, turizm vb. açıdan ekonomik büyümenin getirdiği imkanlar nedeniyle cazibe kenti olması sebebiyle UNDP yüksek yaklaşımının ortaya koyduğu nüfus projeksiyonu daha gerçekçidir.

43 ,04 (kişi başı günlük atık miktarı) ton BURSA ATIK PROJEKSİYONU 1,14 (kişi başı günlük atık miktarı) ton 1,27 (kişi başı günlük atık miktarı) ton 1,48 (kişi başı günlük atık miktarı) ton 1,65 (kişi başı günlük atık miktarı) ton 2,29 (kişi başı günlük atık miktarı) ton Çevre ve Şehircilik Bakanlığı EHCIP (Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının. Planlaması için Teknik Yardımı Projesi) kapsamında kişi başı atık miktarı artış oranı dikkate alınarak Bursa %2.2 artış oranı dikkate alınmıştır.

44 3.5. ATIK YÖNETİMİNDE HEDEFLER

45 YÖNETMELİK HEDEFLERİ tarihinde yayınlanan «Ambalaj Atıkların Kontrolü Yönetmeliği» 2020 yılında %60 geri dönüşüm oranı tarihinde yayınlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik» Biyobozunur (biyolojik olarak ayrışabilen) atık miktarının 2005 yılına göre 2015 yılında %75 ine, 2018 yılında %50 ine, 2025 yılında %35 ine ulaşması öngörülmektedir.

46 EVSEL ATIKLARIN YÖNETİMİ Atık toplama veriminin %100 e çıkarılması Düzenli depolama sahasına giden atık miktarının azaltılması Atıktan enerji ve hammadde geri kazanımı İkili toplama sistemine geçilmesi

47 AMBALAJ ATIKLARI YÖNETİMİ İKİLİ TOPLAMA SİSTEMİNE GEÇİŞ YILI EĞİTİM VE BİLGİLENDİRME ÇALIŞMALARI AMBALAJ ATIĞI TOPLAMA SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ (KUMBARALAR, MAVİ POŞET) ATIK GETİRME MERKEZLERİNİN OLUŞTURULMASI (ÖNCELİKLE 4 AKTARMA İSTASYONUN YANINA YAPILMASI) 2020 yılında %60 geri dönüşüm hedefine ulaşmak

48 TIBBİ ATIKLARIN YÖNETİMİ Tıbbi Atık Projeksiyonu YIL Tıbbi Atık Miktarı (ton/yıl) Tıbbi Atık Miktarı (ton/gün) Mevcut tıbbi atık sterilizasyon tesisinin 3 vardiya çalışması ve sadece Bursa ilinin tıbbi atığının bertarafı sağlanması halinde tesis, 2035 yılı sonuna kadar 20 ton/gün tıbbi atığın bertarafı için yeterli olacaktır.

49 ÖZEL ATIKLARIN YÖNETİMİ LİSANSLI FİRMALARLA ANLAŞMA EĞİTİM VE BİLGİLENDİRME ÇALIŞMALARI ATIK TOPLAMA EKİPMANLARININ OLUŞTURULMASI ATIK GETİRME MERKEZLERİNİN OLUŞTURULMASI Bitkisel Atık Yağlar, Atık Piller, Elektrikli ve elektronik atıklar, ömrünü tamamlamış lastikler

50 3.6. SÜRDÜRÜLEBİLİR ATIK YÖNETİMİ SENARYOLARI

51 SÜRDÜRÜLEBİLİR ATIK YÖNETİMİ SENARYOLARI Senaryo 1 Tesis Adı Tesis Sayısı İşletmeye Alınma Tarihi Kapasite MBT (Biyokurutma) ton/gün Yakma ton/gün ton/gün MEKANİK AYIRMA BİYOLOJİK ARITIM TERMAL ARITIM DÜZENLİ DEPOLAMA MEKANİK AYRIŞTIRMA BİYOKURUTMA

52 Senaryo 1 SÜRDÜRÜLEBİLİR ATIK YÖNETİMİ SENARYOLARI

53 SÜRDÜRÜLEBİLİR ATIK YÖNETİMİ SENARYOLARI Senaryo 2 MEKANİK AYIRMA Tesis Adı Tesis Sayısı İşletmeye Alınma Tarihi Kapasite Mekanik Ayırma ton/gün Biyometanizasyon ton/gün Yakma ton/gün ton/gün Gazifikasyon ton/gün BİYOLOJİK ARITIM TERMAL ARITIM DÜZENLİ DEPOLAMA

54 SÜRDÜRÜLEBİLİR ATIK YÖNETİMİ SENARYOLARI Senaryo

55 SÜRDÜRÜLEBİLİR ATIK YÖNETİMİ SENARYOLARI Senaryo 3 Tesis Adı Tesis Sayısı İşletmeye Alınma Tarihi Kapasite TERMAL ARITIM Yakma ton/gün DÜZENLİ DEPOLAMA

56 SÜRDÜRÜLEBİLİR ATIK YÖNETİMİ SENARYOLARI Senaryo 3

57 SENARYOLARIN DEĞERLENDİRMESİ

58 SENARYOLARIN DEĞERLENDİRMESİ

59 3.7. YER TESPİTİ

60 KATI ATIK GERİ KAZANIM VE BERTARAF TESİSLERİ İÇİN YER TESPİTİ

61 Değerlendirme Kriterleri Yerleşim Uzaklık (m.) Akarsulara Uzaklık (m.) Anayollara Uzaklık (m.) KATI ATIK GERİ KAZANIM VE BERTARAF TESİSLERİ İÇİN YER TESPİTİ Alanlarına Ortalama Ortalama Kayapa Raster CBS tabanlı yöntem Köreken Kapaklıol uk Karaorm an Keltaş Soğuksu Ortalama Eğim (%) Ormanlık Alanların içinde kalma (hek.) Turizm Alanlarına Uzaklık (m.) Koruma Alanlarına Uzaklık (m.) Mekanik Biyoloji Arıtma Tesisi için: 58 adet Düzenli depolama için: 6 adet Termal yöntem için: 10 adet Hafriyat ve inşaat yıkıntı atıkları için: 89 adet

62 KATI ATIK GERİ KAZANIM VE BERTARAF TESİSLERİ İÇİN YER TESPİTİ Seçilen senaryo kapsamında yatırımı yapılacak tesislerin entegre bir şekilde aynı alanda yapılması en düşük maliyetle ve en etkin işletimi sağlayacaktır. 2 alanın diğerlerine göre daha avantajlı bulunmuştur.

63 TEŞEKKÜRLER