T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI

Transkript

1 T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ ve UYGULAMALARI Şule YETKİN Çevre ve Orman Uzmanı

2 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. AMAÇ: Bitkisel atık yağların üretiminden bertarafına kadar, Doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesini, Atık yağların yönetiminde gerekli teknik ve idari standartların oluşturulmasını sağlamaktır.

3 KAPSAM: BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Bitkisel Atık Yağların; Geçici depolanması, Toplanması, Taşınması, Geri kazanılması, Bertarafı, Ticareti, İthalat ve ihracatı ile transit geçişine ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki ve cezai sorumlulukları düzenlemektedir.

4 Yönetmeliğe Göre Bitkisel Atık Yağlar Soap - Stok Tank Dibi Tortular Yağlı Topraklar Yağ Tutuculardan çıkan Yağlar Kullanılmış Kızartmalık Yağlar ile kullanım Ömrü Geçmiş Yağlar Bitkisel yağ rafine sanayiinden kaynaklanmaktadır. Bitkisel yağ depolanan tank sistemlerinden kaynaklanmaktadır Bitkisel yağ rafine sanayiinden kaynaklanmaktadır. Çeşitli tesislerin yağ tutucularında tutulan yağlardır. Otel, motel, restoran, yemek fabrikaları, fast food, konut v.b. noktalardan kaynaklanmaktadır

5 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN TOPLANMASI Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 5. madde(ı) bendi gereği; Atık yağlar, çevre lisanslı geri kazanım tesisleri ile geçici depolama izni almış toplayıcılar tarafından toplanır. Bunun dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından atık yağlar toplanamaz, alınıp satılamaz. Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne göre; Toplayıcı: Lokanta, restoran, yemek fabrikaları, otel, motel, yemekhaneler, turistik tesisler, tatil köyleri gibi yerlerden kullanılmış kızartmalık yağ toplayacak gerçek ve tüzel kişileri ifade eder.

6 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN TOPLANMASI v Bitkisel atık yağların toplanması konusunda en önemli unsurlardan biri yetkili toplayıcılardır. vtoplayıcıların bitkisel atık yağ toplama konusundaki gayretleri sektörün gelişmesindeki en önemli etken olup, toplayıcıların gerek sayı olarak gerek toplama yapılan noktaya ulaşmalarının artması ile bitkisel atık yağ toplama miktarları daha da artacak, çevre kirliliğinin önlenmesi konusunda önemli katkılar sağlanacaktır.

7 ( ) 2010) BİTKİSEL ATIK YAĞ GEÇİCİ DEPOLAMA İZİNLİ TOPLAYICI SAYILARI Geçici depolama

8 İLLERE GÖRE BİTKİSEL ATIK YAĞ GEÇİCİ DEPOLAMA ALANI SAYISI

9 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN TAŞINMASI v Atık yağ taşımak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin, ilgili valilikten taşıma lisansı alması gereklidir. Lisans, başvuruda bulunan firmaya ve firmanın araçlarına verilir. Bu lisans devredilemez ve üç yıl için geçerlidir. Araçların denetimleri ilgili valilikçe on iki aylık dönemlerde yapılır. v Taşıma aracı, beyaz renkte ve araç kasasının veya tankının her iki yüzünde yeşil renkte, dikey yüksekliği en az 20 cm olan Bitkisel Atık Yağ Taşıma Aracı ibaresi bulunacaktır. Taşıma araçlarının kasa veya tankları; sızdırmaz, koku önleyen ve kolaylıkla temizlenebilir bir sisteme sahip olması zorunludur. v Atık yağların taşınması sırasında araçlarda ulusal atık taşıma formu bulundurulması zorunludur.

10 BİTKİSEL ATIK YAĞ LİSANSLI ARAÇ SAYILARI ( ) Lisanslı araç

11 BİTKİSEL ATIK YAĞ TOPLAMA MİKTARLARI ( )

12 TOPLANAN BİTKİSEL ATIK YAĞ MİKTARININ DAĞILIMI ( ) 5% 6% Soap Stock 10% Tank Dibi Tortu 2% Yağlı Toprak 77% Kullanılmış Kızartmalık Yağ Diğer* Diğer*:Yağ asidi, ham yağ, yağlı çamurlar

13 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN GERİ KAZANIMI Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne göre; Geri Kazanım: Atık yağların, Bakanlıktan çevre lisans almış geri kazanım tesisleri tarafından toplanarak endüstride kullanılacak yarı mamul (külçe sabun, stearin, kimya sanayinde kullanılacak hammadde ve benzeri) ve ürün (sabun, biyodizel ve benzeri) elde edilmesi işlemlerini ifade eder. Ülkemizde Bitkisel Atık Yağların Kullanım alanları; Standardı belirlenmemiş olan geri kazanım ürünleri ile yarı mamuller nihai tüketim maddesi olarak kullanılamaz. Bunlar sabun, kimya ve benzeri sanayilerde birincil hammaddelere ilave edilerek standardı olan ürünlere dönüştürülebilmeleri durumunda bu sektörlerde kullanılır. Ülkemizde en yaygın kullanım alanları: Lisanslı geri kazanım tesislerinde Sabun, Yemlik Yağ, Biyodizel, Endüstriyel Yağ ürün geri kazanımıdır.

14 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN GERİ KAZANIMI v Kullanılmış kızartmalık yağların canlılar üzerindeki olumsuz etkileri dolayısıyla yem ve sabun sanayinde kullanılması ilgili kurumların da işbirliği ile yasaklanmıştır. v Tarım ve Köyişleri Bakanlığı nca 2005/24 sayılı tebliğ ile yem sanayinde kullanılması, Sağlık Bakanlığı nın tarih ve 1697 sayılı yazısı ile de sabun üretiminde kullanılması yasaklanmıştır.

15 LİSANSLI BİTKİSEL ATIK YAĞ GERİ KAZANIM TESİS SAYILARI ( ) 2010) Geri kazanım tesis sayısı

16 İLLERE GÖRE LİSANSLI BİTKİSEL ATIK YAĞ GERİ KAZANIM TESİS SAYISI

17 BİTKİSEL ATIK YAĞ GERİ KAZANIM MİKTARLARI ( ) 2010) Biyodizel Miktar (Ton) Sabun Yemlik Yağ Endüstriyel Yağ Diğer* Toplam Toplam *Diğer: Yağ Asiti, Ham yağ, Stearin

18 GERİ KAZANIM ÜRÜN MİKTARININ DAĞILIMI ( ) 2010) Diğer * 16% Biyodizel 1% Sabun 3% Endüstriyel Yağ 7% Diğer*: Yağ asiti, Ham Yağ, Stearin Yemlik Yağ 73%

19 BELEDİYELERİNLERİN UYGULAMALARI Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne Belediyelerce Alınacak Tedbirler ( 8.Madde) v Yetki sahasında bulunan atık üreticilerinin geri kazanım tesisleriyle veya valilikten geçici depolama izni almış toplayıcılarla yıllık sözleşme yapmalarını sağlamak. v Yetki sahasında bulunan lokantalar, sanayi mutfakları, oteller, tatil köyleri, motel ve yemekhaneler, hazır yemek üretimi yapan firmalar ile diğer yerlerde gerekli denetimleri yaparak kullanılmış kızartmalık yağların kanalizasyona dökülmesini önlemek. v 2008 yılından itibaren kullanılmış kızartmalık yağların hanelerden toplanması için gerekli sistemi kurmak, halkı bu konuda bilgilendirerek atık yağ toplama faaliyetlerini 2008 yılı itibariyle başlatmak.

20 BELEDİYELERİNLERİN UYGULAMALARI Belediyelere Yapılan Yetki Devri v Bakanlığımızca 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 12 nci maddesine istinaden çevre denetim birimi kurarak Bakanlığımıza başvuran belediyelere Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nin 8 nci maddesi gereğince bitkisel atık yağ üreten otel, lokanta, yemek fabrikaları, sanayi mutfakları ve benzeri yerleri denetlemek amacıyla yetki devri yapılmaktadır. v Bakanlığımızca 2011 Mart sonu itibariyle 80 adet belediyeye yetki devri yapılmıştır.

21 2011 Mart Sonu İtibariyle Yetki Devri Bulunan Belediyelerin İllere Göre Dağılımı

22 BELEDİYELERİNLERİN UYGULAMALARI Yetki Devri Kapsamında Belediyeler Tarafından Yapılan Denetim Faaliyetleri v Yetki devri çerçevesinde Belediyeler tarafından kullanılmış kızartmalık yağ üreten lokantalar, sanayi mutfakları, oteller, tatil köyleri, motel ve yemekhaneler, hazır yemek üretimi yapan firmalar v.b. yerlerde denetim yapmaktadır. vdenetimlerle ilgili olarak, tespit edilen aykırılık ve uygulanan işlemler hakkında İl Çevre ve Orman Müdürlükleri ile Bakanlığımıza aylık olarak bilgi verilmektedir.

23 BELEDİYELERİNLERİN UYGULAMALARI Yetki Devri Kapsamında Belediyeler Tarafından Yapılan Denetim Faaliyetleri v Yetki devri yapılan belediyeler tarafından Bakanlığımıza ulaşan bilgilere göre şu ana kadar işletmelerde denetim yapılmıştır. v Yapılan denetimler sonucunda işletmeye uyarı, 1 işletmeye de idari para cezası verilmiştir.

24 İLMÜDÜRLÜKLERİMİZ TARAFINDAN YAPILAN DENETİMLER Deniz kıyısında yer alan ticari işletmelerin denetimi Yaz aylarında oteller ve lokantalardaki tüketimin artmasına rağmen, beklentinin altında yağ toplanması nedeniyle; v 26 İl Çevre ve Orman Müdürlüğümüze, illerinde bulunan otel, motel, tatil köyleri gibi kullanılmış kızartmalık yağ üreten tesislerin Yönetmelik kapsamında denetlenerek yapılan işlemler hakkında Bakanlığımıza bilgi vermesi konusunda talimat verilmiştir. v Kıyı bölgelerinde bu denetimler düzenli olarak yapılmaktadır.

25 BİTKİSEL ATIK YAĞLAR KONUSUNDA YAPILAN DİĞER UYGULAMALAR vkültür ve Turizm Bakanlığı nın 2010/09 No lu Genelgesi kapsamında Tüm Turistik Otelciler ve İşletmeciler Derneği, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belgeli tüm turizm işletmelerinde atık bitkisel yağın uygun şekilde toplanarak lisanslı geri kazanım veya bertaraf tesislerine sevkiyatına gereken önemin verilmesi, İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri ise çalışmaların takibi konusunda talimatlandırılmıştır.

26 YÖNETMELİK KAPSAMINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR Kullanılmış Kızartmalık Yağların Toplanması Konusunda Yaşanan Sorunlar Denetim Faaliyetlerinde Yaşanan Sorunlar Biyodizel Üretiminde Yaşanan Sorunlar

27 KULLANILMIŞ KIZARTMALIK YAĞLARIN TOPLANMASI KONUSUNDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR v Kullanılmış kızartmalık yağlar konutlar, lokantalar, sanayi mutfakları, oteller, tatil köyleri, motel ve yemekhaneler, hazır yemek üretimi yapan firmalar v.b. yerlerde üretilmektedir. Atık üreten nokta sayısı çok fazladır. Bu durum toplama maliyetini arttırmakta ve toplamada sorunlara neden olmaktadır. v Konutlardan bitkisel atık yağların toplanması yükümlülüğü Yönetmeliğe göre belediyelere aittir. Ancak bir çok belediyenin araç, gereç, personel ve bu konuya ayıracakları mali kaynakların kısıtlı veya hiç olmaması nedeniyle konutlardan toplama yapılması konusunda dar boğazlar yaşanmaktadır.

28 KULLANILMIŞ KIZARTMALIK YAĞLARIN TOPLANMASI KONUSUNDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR v Gerek konutlardan atık yağ toplama faaliyetlerine ilişkin sistem oluşturmak gerekse bitkisel atık yağların yönetimi konusunda yetki devri başvurularını sağlamak için 2010 Ağustos ayında İl Çevre ve Orman Müdürlüklerine talimat verilerek Belediyelerin bir kez daha yazılı olarak bilgilendirilmesi, Belediyeler tarafından yönetim planlarının hazırlanması ve planladıkları çalışmalar hakkında Bakanlığımıza bilgi vermeleri istenmiştir.

29 KULLANILMIŞ KIZARTMALIK YAĞLARIN TOPLANMASI KONUSUNDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR vözellikle konutlardan kaynaklana kullanılmış kızartmalık yağların toplama verimliliğinin arttırılması için üretici sorumluluğu kapsamında alternatif toplama sistemlerinin oluşturulması yönünde çalışmalar başlatılmıştır. vbitkisel Yağ Sanayicileri Derneği tarafından yaptıran Bitkisel Atık yağ Toplama Makineleri (BAYTOM) ile Çorum ilinde pilot uygulama başlamıştır.

30 HALKIN BİLİNÇLENDİRİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR v Bitkisel atık yağların toplanması, çevre ve insan sağlığına olan zararlarının engellenmesi, geri kazanımının sağlanarak ekonomiye katkı sağlamasında ki ilk temel nokta halkın ve bitkisel atık yağ üreten işletmelerin bu atık yağların çevre ve insan sağlığına olan zararlarının farkında olmasını sağlamaktır.

31 HALKIN BİLİNÇLENDİRİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR Kullanılmış kızartmalık yağların çevre sağlığına olan olumsuz etkilerinin önlenmesi amacıyla; v Halkın bilinçlendirilmesine yönelik lisanslı geri kazanım tesisleri, toplayıcı firmalar ve Bakanlığımızca çalışmalar yapılmaktadır. v Bakanlığımızca broşür ve kılavuz kitapçık hazırlanmış ve kurum, kuruluş, dernek vb. dağıtımı yapılmıştır. v Halkın ve bitkisel atık yağ üreten ticari işletmelerin bilinçlendirilmesi konusunda Bakanlığımızca eğitici bir film yaptırılmaktadır. Yakın zamanda TV lerde yayınlanması planlanmaktadır.

32 TOPLANACAK KULLANILMIŞ KIZARTMALIK YAĞLAR NE YAPILACAK? v Kullanılmış kızartmalık yağların çevre ve insan sağlığına olan etkilerinin önlenmesi ve bu atık yağların toplanmasının daha cazip hale getirilmesi amacıyla bitkisel atık yağların biyodizel üretimine konu edilmesi yönetmelikle sağlanmıştır. v Böylece hem çevreci bir yakıt olan biyodizel üretiminin artırılması, hem petrol kökenli yakıtlardan kaynaklanacak hava kirliliğinin ve sera gazlarının azaltılması, doğal kaynakların korunması ve petrol için yurtdışına aktarılan milli kaynağın azaltılması hedeflenmiştir.

33 BİYODİZEL ÜRETİMİNDE YAŞANAN SORUNLAR v yılları arasında yaklaşık ton kullanılmış kızartmalık yağ biyodizel üretimi amacıyla toplanmış ve bu atık yağlardan ekonomik olmaması nedeniyle sadece ton biyodizel üretilerek piyasaya sürülebilmiştir. v Sektörün yüksek ÖTV nedeniyle çalışamaması sektörde yapılan yatırımları atıl duruma dönüştürürken istihdamı olumsuz etkilemektedir.

34 BİYODİZEL ÜRETİMİNDE YAŞANAN SORUNLAR vkullanılmış kızartmalık yağların toplanmasındaki cazibeyi artırmak için katma değeri yüksek geri kazanım ürünlerine bu atık yağların kanalize edilmesi önemlidir. vkullanılmış kızartmalık yağların kullanım alanlarının çeşitlendirilmesi (enerji üretiminin desteklenmesi vb.) hususunda Bakanlığımızca çalışmalar yapılmaktadır. vaksi takdirde bitkisel atık yağların özellikle alt yapı sitemine ve alıcı ortamlara olan olumsuz etkileri artarak devam edebileceği gibi, bu atık yağların illegal olarak gıda, yem ve sabun imalatında kaçak olarak kullanılması imkanı da ortaya çıkabilecektir.

35 DENETİM FAALİYETLERİNDE YAŞANAN SORUNLAR v Belediyelere yapılan yetki devri kapsamında; denetimlerin arttırılması ve belediyelerin bu konuda bilinçlendirilmesi hususunda İl Müdürlüklerimiz talimatlandırılmışdır. v Lokanta, fastfood, yemekhane, hazır yemek fabrikası vb. bitkisel yağ kullanan ve kullanılmış kızartmalık yağ üreten tesislerde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile ortak denetimlerin başlatılması planlanmaktadır.

36 TEŞEKKÜR EDERİM Tel: syetkin@cevreorman.gov.tr