Tema Adı : Her İnsan Değerlidir Kazanım : Y4.1.4. Çocuk ile yetişkin arasındaki farkları açıklar. Konu : Ben Çocuğum Süre : 40 dk + 40 dk Ben Çocuğum Çocuk :Birleşmiş milletler raporlarında 0 ile 18 yaş arasındaki insandır. Yetişkin : Mesleğini seçen, yeni bir aile kurmaya hazırlanan bireylerdir. Bize en yakın yetişkinler anne ve babamızdır. Çocuklar ve yetişkinler arasında; haklar, görevler, temel ihtiyaçları karşılama, karar verme gibi konularda farklılıklar vardır. Anne ve babamızın sorumlulukları ile çocuklarının sorumlulukları aynı olamaz. Anne ve baba para kazanır. Aileyi geçindirir. Çocuklarına güvenli, konforlu yaşam sunar. Buna karşılık; Çocuklar ev işlerinde yardımcı olur. Derslerine çalışır. Yetişkinler: Bir meslek sahibidir. Seçme ve seçilme hakkına sahiptir. Evlenir, aile kurar. Otomobil vb. araçları kullanabilirler. İnsan büyüdükçe fiziksel olarak, zihinsel olarak değişir. Bu değişimlerle ilişkili olarak, hakları, özgürlükleri ve sorumlulukları da değişir. Çocukken araba süremeyiz. büyüyünce sürebiliriz. Çocukken bir işte çalışmayız, büyüyünce çalışırız. Büyüdükten sonra evlenip yeni bir aile kurabiliriz. Büyüdükten sonra (18 yaşından sonra) seçimlerde oy kullanabiliriz. Konu İle İlgili Etkinlikler(Ben Çocuğum) Sedat'ın Dönüşü Zeki bir öğrenci olan Sedat ödevlerini düzgün yapar, okula zamanında gider ve gelirdi. Sınıfın en düzenli ve en zeki öğrencisiydi. Sınıf arkadaşları tarafından da çok sevilen birisiydi. Okuldan geldiğinde bir süre arkadaşlarıyla oynar, sonra eve geçerek ödevlerini yapmaya başlardı. Odası hep düzenli olurdu. Yatağını kendisi toplar ve odasının temizliğini kendisi yapardı. Ancak bir gün annesi rahatsızlandı. Hastaneye kaldırılsa da doktorlar onu kurtaramadı. İki kardeşi ve babası ile birlikte yaşayan Sedat'ın hayatı birden değişti. Artık kardeşlerinden de o sorumlu olmaya başlamıştır. Babası işe gittiğinde kardeşlerine o bakıyordu. Bazen kardeşleri ile uğraşmaktan ödevlerini bile yapamaz oldu. Bu durumdan kendisi de rahatsızdı, ancak yapabileceği bir şey de yoktu. Son günlerde babasının işleri de iyi gitmez oldu. Bakkala, manava borçları arttı. Ev kiralarını bile üç aydır ödeyemiyorlardı. Elektrik faturasını da yatıramadıkları için elektrikleri kesilince, babasına yardım etmeye karar verdi. Kalabalık yerlerde önce mendil sattı. Bir süre sonra balon, daha sonra da pamuk şekeri satmaya başladı. Yine de yeteri kadar para kazanamıyordu. Bu arada ödevlerini hiç yapamaz oldu. Okuldaki başarısı düşmeye başladı. Okuldan sonra kardeşlerine baktığı için para kazanacak zaman bulamıyordu. Son dönemlerde artık okula da gitmiyor, babasına yardım etmek için uğraşıyordu. Öğretmeni babasına ulaşmaya çalışsa da bir türlü ulaşamamıştı. Bir pazar günü milletvekili seçimi yapılacaktı. Okula babası ve kardeşleri ile giden Sedat, kendisinin de SAYFA 1
oy kullanacağını sanıyordu. Okula vardıklarında sınıf öğretmeniyle karşılaştılar. Babası, Sedat'ın okuldan kaçtığını öğrenince çok üzüldü. Durumları kötü olsa da onun hala bir çocuk olduğunu ve bir çocuğun sorumluluğu ve hakkı olan şeyleri yapmasını söyler. Sedat o gün oy kullanamadı ama tekrar eski haklarına ve görevlerine sahip olacak kadar gerekli desteği almış oldu. 1) Sedat ailesinin maddi gücü bozulmadan önce hangi sorumluluklarını yerine getiriyordu? 2) Ailesinin maddi imkanları yetersiz kalınca Sedat yetişkinlerin görevi olan hangi sorumlulukları yapmaya başlamıştır? 3) Çevrenizde ya da ailenizde bir çocuğun yetişkinlere ait görevleri ya da sorumlulukları üstlendiğini gördünüz mü? İlkokul çağlarımdı, her pazar günü, hava güzel ve güneşli ise babamla arabamızı yıkardık. İşimiz bittikten sonra, arabamızı evimizin arkasındaki garaja götürmek isterdim. Babam hemen "Olmaz, daha çok küçüksün" derdi. O kadar çok üzülürdüm ki anlatamam, hatta içimden kızardım da. Şimdi dördüncü sınıfta okuyan oğlum arabamızı garaja götürmek istiyor. Rahmetli babamın yıllar önce arabamızı sürmeme neden izin vermediğini çok iyi anlıyorum... 1- Sizce babası dördüncü sınıftaki oğluna hangi cevap, vermiş olabilir? 2- Yazar "Rahmetli babamın yıllar önce arabamızı sürmeme neden izin vermediğini çok iyi anlıyorum" derken ne düşünmüştür? 3- Çocukların isteklerini babaları neden geri çeviriyor? SAYFA 2
Aşağıda verilen bilgilerin çocuk haklarına mı, yetişkin haklarına mı ya da her ikisine de mi ait olduğunu ilgili kutucuğa işaretleyiniz. Çocuk Yetişkin Hakları Hakları 1- Her birey on sekiz yaşına kadar çocuk olarak kabul edilir. 2- Eşit olanaklar temeline dayanan bir eğitim zorunludur. 3- Yaşamak, hürriyet ve kişi emniyeti her ferdin hakkıdır. 4- Çocuklar, anne ve babasının izni, haberi olmadan başka ülkelere götürülemez. 5- Zorunlu eğitim çağında olan kişiler zorla çalıştırılamaz. 6- Hiçbir kişi kendi çıkarları için çocukları kullanamaz. 7-8- 9- Liseyi bitiren vatandaşların üniversitelerde yüksek öğrenim görme hakkı vardır. Büyükler çocukla ilgili bütün yasa ve girişimlerde çocukların yararlarını düşünürler. Evlenme sözleşmesi ancak müstakbel eşlerin serbest ve tam rızasıyla yapılır. 10- Her birey 18 yaşını bitirince oy kullanabilir. 11- İsim konulması ve kimlik çıkarılması hakkına sahiptir. 12- Her şahıs mal ve mülk sahibi olmak hakkına sahiptir. SAYFA 3
Dersin Adı Tema Adı Kazanım Konu Süre : İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi : Hak, Özgürlük ve Sorumluluklar : Y4.2.1. Hak, özgürlük ve sorumluluk arasındaki ilişkiyi fark eder. : Haklarımız ve Yapabileceklerimiz : 40 dk + 40 dk Haklarımız ve Yapabileceklerimiz Hak : Hukuk düzeninin bireylere tanıdığı yetkilerdir. Bireyin kendi yaşamını istediği gibi yönlendirmesidir. Haklarımızı kullanırken başkalarının haklarına saygı duymalıyız. Yani haklarımız sınırlıdır diyebiliriz. Özgürlük : Bireyin istediği her şeyi yapabilmesidir. Özgür birey, diğer bireylere saygılı olduğu sürece istediği şekilde: Davranabilir, Yaşayabilir, Seçim yapabilir. Özgürlük ile haklarımız arasında bir ilişki vardır. Özgürlük olmadan haklarımızı kullanamayız. Sorumluluk : Kendimize karşı; Haklarımızı kullanabilmektir. Özgürlüğümüzü kullanabilmektir. Başkalarına karşı: Yapmamız gerekenleri zamanında yapmaktır. Duymamız gereken saygıdır. Haklarını, özgürlüklerini ve sorumluluklarını bilen ve yerine getiren bireylerin oluşturduğu toplumlar: Huzurludur. Düzenlidir. Başarılıdır. Hak, özgürlük ve sorumluluk arasındaki ilişkiyi kuvvetlendiren değerler vardır. Sevgi ve Saygı: Birbirinden ayrı düşünülemez. Bireyleri bir arada tutar ve ailede öğrenilir. Her çocuk: Ailesinden sevgi ve ilgi bekler. Bu ilgiyi bulursa duyduğu güven artar. Hoşgörü : Hoşgörülü bireyler; Olaylara önyargısız yaklaşır. Diğer bireyleri affeden ya da onlara izin veren değildir. Sadece onları reddetmez, olduğu gibi kabul eder. Hoşgörü denince aklımıza hemen Mevlana gelir. Her yıl binlerce yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği Mevlana Müzesi Konya İlimizdedir. Mevlana'nın hoşgörüyle ilgili bazı sözleri: Ayıpsız dost arayan dostsuz kalır. Başkalarının ayıbını örtmede gece gibi ol. Hoşgörülükte deniz gibi ol SAYFA 4
Konu İle İlgili Etkinlikler(Haklarım ve Yapabileceklerim) İki Erkek Kardeş İki erkek kardeş varmış. biri bekar diğeri evliymiş. Ürettikleri buğday, her gün eşit olarak paylaşırlarmış. Bir gün bekar olan "Benim bakacağım ailem yok, ama kardeşimin var." diye geçirmiş aklından. Sonra da her gece kimse görmeden kendisinden aldığı bir ölçek tahılı kardeşinin deposuna koymuş. Bir süre sonra evli olan kardeş "İleride bana bakabilecek evlatlarım var. Ancak kardeşimin yok." diye geçirmiş içinden. Sonra da her gece kimseye görünmeden kardeşinin deposuna bir ölçek buğday koymuş. Böylece kardeşlerin buğdayı hiç eksilmemiş. 1. Sizce bu hikayeden alınacak ders nedir? 2. İki kardeş arasında hangi değerlerden söz edebilir? 3. Çocuk, ailesinden beklediği sevgi ve saygıyı bulamazsa ne olur? SAYFA 5
Dersin Adı : İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Tema Adı : Hak, Özgürlük ve Sorumluluklar Kazanım : Y4.2.2. İnsan olma sorumluluğunu taşımanın yollarını açıklar. Konu : Sorumluluklarımız Süre : 40 dk + 40 dk Sorumluluklarım Sorumluluk, kişinin kendine ve başkalarına karşı yerine getirilmesi gereken görevlerini zamanında yerine getirmesi zorunluluğudur. Toplumu oluşturan bireyler olarak hepimizin: - Önce kendimize, - Ailemize, - Toplumun diğer bireylerine, - Doğal çevreye ve ortak miraslara, - Hayvanlara, - Gelecek nesillere karşı sorumluluklarımız vardır. Öğrenci olarak: Okul kurallarına. Sınıf kurallarına uymak. Ders dinlemek, Ödevlerimizi yapmak gibi Çocuk olarak: Annemize, babamıza yardım etmek, Odamızı toplamak Elektriği, suyu tasarruflu kullanmak Kardeşimizi sevmek, korumak Büyüklerimizi saymak gibi sorumluluklarımız vardır. Doğal çevremize karşı sorumluluklarımız; Piknikten sonra yaktığımız ateşi söndürmeliyiz. Piknik alanlarını temizlemeliyiz. Ağaçlara ve hayvanlara zarar vermemeliyiz. Bunun yanı sıra; Sokağımızı temiz tutmalı. Yerlere çöp atmamalıyız. Ağaçlar kurumaya başladıysa belediye yetkililerine haber vermeliyiz. Bütün bunlardan başka ortak miraslarımızı korumak gibi sorumluluğumuz da vardır. Çünkü bu miraslar: Eşsiz ve benzersizdir. Diğer eserlere kaynaktır. SAYFA 6