Aile ve Birincil İlişkiler

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Aile ve Birincil İlişkiler"

Umut Karadag
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Aile ve Birincil İlişkiler Lütfi Sunar Sosyolojiye Giriş / 8. Ders

2 Aile ve Toplumsal Yapı Modernleşme sürecine paralel olarak aile, akrabalardan daha çok izole olmaya başlamıştır. Ayrıca geçmişteki bir çok fonksiyonunu kaybetmiştir. Üretim aileden işyerine taşınmıştır. Eğitim ve sağlık, uzman kurumlar tarafından yerine getirilmeye başlanmıştır. Aile, daha ziyade toplumsallaşma ve bireyin kişiliğinin gelişiminden sorumlu hale gelmiştir. karı, koca ve çocuklar arasındaki ilişkiler, çok daha eşitlikçi hale gelmiştir.

3 Cinsiyete göre evlenmeyi düşünenler (%) 2006 Evlenmeyi isterim Evlenmeyi istemem Kararsızı m Erkek 52,8 10,1 37,1 Kadın 33,8 8,1 58,1 Kaynak: Aile Yapısı Araştırması, 2006

4 Yaş gruplarına göre evlenmeyi düşünenler (%) 2006 Evlenmeyi Evlenmeyi Kararsızı isterim istemem m ,6 10,3 39, ,7 11,7 24, ,9 12,4 50, ,2 7,5 80, ,8 2,3 91, ,8 0,9 96,4 Kaynak: Aile Yapısı Araştırması, 2006

5 Aile Hakkında Temel Kavramlar Akrabalık genetik bağları ifade eder. 1. derece akrabalık: Kardeş, anne, baba, dede, nine, teyze, dayı, hala, amca vs. 2. derece akrabalık: amcaoğlu, teyze kızı vs. Hısımlık evlilikle kurulan bağları ifade eder. Kayınvalide, Kayın, Baldız, Elti, Görümce gibi Bir Aile çocukların büyütülmesinde sorumluluk sahibi olan bir akraba grubudur Evlilik iki kişinin cinsler arası ilişkiye dayalı bir biçimde sosyal bakımdan onaylanmış olarak bir arada yaşamasıdır.

6 Aile Hakkında Temel Kavramlar Çekirdek Aile evli bir çiftin ya da ebeveyden birinin kendi ya da edindikleri evlatlarıyla bir arada yaşaması ile ortaya çıkar. Geniş Aile ise ebeveyne ek olarak başka akrabalarında aynı evde yaşaması durumudur. Türkiye de genellikle dede ve ninenin aile ile birlikte yaşaması halini yansıtır.

7 Cinsiyete göre bireyin yaşlılığı ile ilgili yaşam tercihi (%) 2006 Huzurevine giderim Çocuklarımın yanında kalırım Evimde bakım hizmeti alırım Diğer Fikrim yok Erkek 8,2 56,2 16,5 1,4 17,7 Kadın 10,4 53, ,8 Kaynak: Aile Yapısı Araştırması, 2006

8 Aile Hakkında Temel Kavramlar Günümüzde aile ve evlilik neredeyse tekeşlilikle özdeştir. Bu kültürel olarak bir erkekle kadın arasındaki onaylanan ilişkidir. Çokeşliliği tolere eden veya özendiren bazı kültürler de vardır. Genel olarak bir erkeğin aynı anda çok sayıda kadınla evli olması anlamına gelen Polygyny bir kadının aynı anda çok sayıda erkekle evli olması anlamına gelen polyandry den daha yaygındır. Eşin kaldığı çevreye göre evlilikler baba yanı yerleşme, ana yanı yerleşme (içgüveysi) vb. şekillerde tasnif edilir.

9 Aile Hakkında Temel Kavramlar Anaerkil aile (Matriarchy): Güç ve otoritenin anne tarafından kullanıldığı bir aile sistemidir. Ataerkil aile (pederşahi/patriarchy): Güç ve otoritenin baba tarafından kullanıldığı bir aile sistemidir.

10 Aile Hakkında Teorik Yaklaşımlar İşlevselcilik Aile toplumun temel ihtiyaçlarının karşılanmasında ve sosyal düzenin devamında önemli görevler üstlenir Ailenin iki ana işlevi Parsons a göre ilk temel sosyalleşme (çocuğa sosyal kuralların edindirilmesi) ve kişilik istikrarıdır (yetişkin kişiliklerin sağlığının korunması) Çekirdek aile sanayi toplumuna en iyi uyan modeldir.

11 Aile Hakkında Teorik Yaklaşımlar İşlevselci Sosyolog Ogburn, Ailenin Fonksiyonlanı şu şekilde açıklamaktadır: Neslin devamı (reproduction) Koruma (protection) Toplumsallaşma (socialization) Cinsel davranışın düzenlenmesi (regulation of sexual behavior) Sevgi ve arkadaşlık (affection and companionship) Toplumsal statü saglanması (providing of social status)

12 Aile Hakkında Teorik Yaklaşımlar Feminist Yaklaşımlar Ailede cinsler arasındaki eşitlikçiliği ve dengeyi sorgularlar Üç ana tema: Ev içi iş bölümü Eşit olmayan güç ilişkileri Bakım aktiviteleri

13 Cinsiyete göre bireylerin üzerine kayıtlı gayrimenkul/araçların oranı (%)2006 Yok Erkek 39,6 Kadın 80,2 Müstakil ev/apartman dairesi Erkek 28,3 Kadın 11,5 İşyeri (büro, dükkan) Erkek 3,1 Kadın 0,7 Arsa, tarla, bağ bahçe vb. Erkek 13,2 Kadın 5,2 Otomobil (özel kullanım) Erkek 14,4 Kadın 2,2 Diğer Erkek 0,2 Kadın 0,1 Traktör, yat vb. Erkek 1,3 Kadın 0,1

14 Ailenin Tarihi Aile yaşamının gelişimi 1900 lere kadar Temel biçim geniş ailedir. Çekirdek aile diğer akrabalarla yakın bir ilişki içindedir. Ailede duygusal bağlar merkezde değildir. Eş seçimi aileler tarafından görücü usulü yapılmaktadır.

15 Ailenin Tarihi Aile yaşamının gelişimi lar Çekirdek aile giderek daha belirgin hale gelmektedir. Eşe karşı veya ebeveynlik sevgisine vurgu giderek artmaktadır Babanın otoritesi giderek artar

16 Ailenin Tarihi Aile yaşamının gelişimi 1960 lardan sonra Duygusal bireycilik evlenilecek kişi beğeni ekseninde olmaktadır Aile bağları yakın duygusal ilişkiye dönüşür Hane içi özel hayat öne çıkar Çocuk yetiştirme giderek aile aktivitesinin önemli bir kısmını kapsar

17 Aile Örüntülerinde Değişim Değişimin Yönü Dünya düzeyinde gerçekleşen en önemli değişimler: Kabile, aşiret, klan, akraba grupları önemini kaybetmektedir Eşin serbest seçimi artmaktadır Kadın hakları daha çok kabul görmektedir Akraba evliliği azalmaktadır Daha ileri düzeyde cinsel özgürlük Çocuk haklarında genişleme

18 Türkiye de Evlilik Bireylerin evlilik sayısı,% 1 kez evlenen 95,7 2 kez evlenen 4,0 3 kez ve daha fazla sayıda evlenen 0,3 Kaynak: Aile Yapısı Araştırması, 2006

19 Türkiye de Evlilik Cinsiyete göre evlilik kararı (%)2006 Kendi seçimim, ailemin onayıyla Kendi kararımla, ailemin bilgisi dışında Ailemin karşı çıkmasına rağmen evlendim Görücü usulüyle, benim kararımla Görücü usulüyle,ailemin kararıyl a Kaça rak Diğ er Töre evliliği Erkek 35,2 1,8 0,6 31,9 24,8 5,7 0 0,1 Kadın 27,4 1,5 0, ,2 6,1 0,1 0,1

20 Türkiye de Evlilik Cinsiyete göre boşanma sebepleri (%)2006 Aldat ma Aldatıl ma İçki ve kumar Dayak/Kö tü muamele Eşlerin ailelerine karşı saygısız davranma sı Sorums uz ve ilgisiz davran ma Yüz kızartı cı suç Çocuk olmam ası Ailedeki çocuklar a karşı kötü muamel e Evin ekonomik olarak geçimini sağlayam ama Eşin tedavisi güç bir hastalığ a yakalan ması Eşin ailesinin aile içi ilişkilere karışması Terk etme Diğ er Erkek 28,5 4, ,9 1,1 0,5 1,5 1,6 0 0, Kadın 20,5 10,7 11,7 17,2 3,9 21,1 1,1 1,5 0,3 1,3 0 0,3 0,7 9,6

Benzer belgeler

AİLE YAPILARI. Psikolog Psikoterapist Aile Danışmanı Sibel CESUR AKYUNAK

AİLE YAPILARI. Psikolog Psikoterapist Aile Danışmanı Sibel CESUR AKYUNAK AİLE YAPILARI Psikolog Psikoterapist Aile Danışmanı Sibel CESUR AKYUNAK AİLE VE TOPLUM Aile toplumun en küçük yapı taşını oluşturur. Toplumlar ailelerin bir araya gelmesiyle oluşur. İnsanlar tarih öncesi