Maliye Bakanı Sayın Mehmet ŞİMŞEK in Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı na İlişkin Plan ve Bütçe Komisyonu Konuşması Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonunun Değerli Üyeleri, Hükümetimiz tarafından hazırlanan Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı hakkında açıklamalar yapmaya başlamadan önce hepinizi saygıyla selamlıyorum. Değerli Komisyonun bu süreçte yapacağı önemli katkılar ile harcayacağı zaman ve emek için şimdiden teşekkür ediyorum. Uygulamakta olduğumuz gelir politikalarının temel amacı; Etkin, basit ve âdil bir vergi sistemi oluşturarak kamu finansmanını sağlam temellere dayandırmak Sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek Üretim, istihdam ve yatırımları teşvik etmek Yurtiçi tasarrufları artırmak Ekonomide kayıt dışılığı azaltmak ve Bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılmasına katkıda bulunmaktır. 1
Bu amaca ulaşabilmek için; Vergi kanunları gözden geçirilerek, mevzuatın sadeleştirilmesi, daha etkin ve uygulanabilir hale getirilmesi Vergi muafiyet ve istisnalarının, ekonomik ve sosyal fpolitikalar ile kamu finansmanı imkânları çerçevesinde yeniden değerlendirilmesi Ekonomide karar alıcılar için öngörülebilirliği sağlamak amacıyla vergi düzenleme ve uygulamalarında istikrar sağlanması Mükelleflerin gönüllü uyumunu artırmaya yardımcı olacak şekilde mükellef haklarına yönelik düzenlemeler yapılması öngörülmektedir. Mevcut vergi sistemimizde gerçek kişilerin gelirleri ve kurumların kazançlarının vergilendirilmesini düzenleyen Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu olmak üzere iki temel kanun bulunmaktadır. 2
Bu Tasarı ile yukarıda bahsettiğim temel hedef ve stratejilere uygun olarak; ek, geçici ve mükerrer maddeleriyle birlikte 210 maddeyi aşmış olan Gelir Vergisi Kanunu ile 45 maddeden oluşan Kurumlar Vergisi Kanunu birleştirilerek, 92 maddeden oluşan yeni bir Gelir Vergisi Kanunu oluşturulması öngörülmektedir. Uygulamakta olduğumuz gelir vergisi sisteminin temeli, 1949 yılında kazanç vergisinin kaldırılıp yerine gelir, kurumlar ve esnaf vergisinin getirilmesi ile atılmıştır. Ancak, on yıllık bir uygulama döneminin ardından ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmeler neticesinde uygulamada ortaya çıkan sorunlara mevcut Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları yeterince çözüm üretememiştir. Ayrıca, dar mükellefiyete tabi olanların vergilendirilmesine yönelik ciddi yetersizliklerin bulunması da idare ve mükellefler arasındaki ihtilafları arttırmıştır. Belirtilen nedenlerle, Gelir Vergisi Kanunu, dışa kapalı ekonominin nispeten hâkim olduğu bir dönemde kapsamlı değişiklikler öngörülerek yeniden hazırlanmış ve 1961 yılında yürürlüğe girmiştir. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten bu yana, Türkiye nin dünyaya ile entegrasyonu artmışö serbest piyasa ekonomisi her alanda hakim olmaya başlamıştır. 3
Kanunu ekonomik ve sosyal değişimlere daha uygun hale getirebilmek için zamanla yeni düzenlemeler yapılmış; ancak yapılan değişiklikler bir bütünlük arz etmediğinden, Kanunun sistematiği bozulmuştur. Kanun; basit, sade ve kolay anlaşılabilir olmaktan uzaklaşmıştır. Vergi mevzuatının karmaşık ve belirsiz bir yapıya bürünmesi mükellefler ile idare üzerinde ciddi bir maliyet oluşmasına da neden olmuştur. Gelir Vergisi Kanununda bazı temel düzenlemelere geçici maddeler ile yön verilmiştir. Bu durum, mükellef açısından öngörülebilirliği azaltan bir unsur olmuştur. Diğer taraftan, gelir ve kazançlar üzerinden alınan vergilerin, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları olmak üzere iki ayrı kanunda düzenlenmiş olması; indirim, istisna ve bazı önemli düzenlemelere her iki Kanunda birden yer verilmesine sebep olmaktadır. Bu durum mükerrerliğe yol açmaktadır. Ülkemizde gelir ve kazançlar üzerinden alınan vergiler, Türkiye nin potansiyel vergi kapasitesinin altında kalmaktadır. Türkiye de gelir ve kazançlar üzerinden alınan vergilerin GSYH ye oranı yaklaşık yüzde 6 gibi oldukça düşük bir seviyededir. OECD ülkelerinde ise bu oran yüzde 11,4 tür. Ülkemiz, OECD ülkeleri arasında gelir ve kazanç üzerinden alınan vergilerde en düşük vergi yüküne sahip üçüncü ülkedir. 4
Gelir vergisi sistemi mevcut yapısıyla dolaysız vergilerin toplam vergi gelirleri içerisindeki payının nispeten daha düşük kalmasına sebep olmaktadır. Bu durum vergi adaletini zedelemektedir. Yukarıda belirtilen hususlar Gelir Vergisi Sisteminin bütüncül bir anlayışla tekrar değerlendirilmesini zorunlu kılmıştır. Bu kapsamda, Gelir Vergisi Sistemi ilgili paydaşlarla birlikte katılımcı bir anlayışla uzunca bir süre değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Bakanlığımız koordinatörlüğünde yapılan çalışmalara kamu ve özel sektör temsilcilerinin yanı sıra sivil toplum örgütleri, akademisyenler ve uzmanlar da katkıda bulunmuşlardır. Bahsettiğim tüm bu unsurları göz önünde bulunduran, ülkemizin uzun vadeli stratejik hedef ve politikalarına uygun Gelir Vergisi Kanunu Tasarısını hazırlayarak huzurlarınıza getirdik. Bu Tasarı, şimdi sizlere aktaracağım stratejik amaçlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Bu amaçlar; Yatırım, üretim, istihdam ve tasarrufların teşvik edilmesi Vergiye gönüllü uyumun artırılması ve kayıtlı ekonomiye geçişin hızlandırılması Vergi tabanının genişletilmesi ve vergi adaletinin pekiştirilmesi 5
Vergi güvenliğinin güçlendirilmesi Sosyal ve çevresel politikalarla uyumlu düzenlemelerin yapılması Yürütmede esneklik ve etkinliğin artırılmasıdır. I- YATIRIM, ÜRETİM, İSTİHDAM VE TASARRUFLARIN TEŞVİK EDİLMESİ Tasarıda yatırım, üretim ve istihdamın artırılmasına olumlu katkılar sağlamış olan vergi oranları ve tarife yapısını korumaktayız. Malumlarınız olduğu üzere, Hükümetlerimiz döneminde yatırımları destekleyerek üretim ve istihdamı arttırmak amacıyla kurumlar ve gelir vergisi yükünü azalttık. Fon payı dahil yüzde 33 olan kurumlar vergisi oranını 2006 yılında yüzde 20 ye düşürdük. Benzer şekilde gelir vergisi oranlarında da indirime gittik. En yüksek vergi dilimine uygulanan yüzde 49,5 lik vergi oranını yüzde 35 e; en düşük vergi dilimine uygulanan vergi oranını ise yüzde 22 den yüzde 15 e indirdik. Böylece, 2002 yılında yüzde 65 olan kurum kazançları üzerindeki vergi yükünü yüzde 34 e indirdik. Ortalama ücret üzerindeki vergi ve prim yükünü yüzde 42,5 ten yüzde 37,2 ye düşürdük. 6
Bu Tasarıda da gerçek kişilerin gelirleri artan oranlı tarifeye göre yüzde 15 ila yüzde 35 arasında, kurum kazançları ise yüzde 20 oranında gelir vergisine tabi tutulmaya devam edilecektir. Asgari geçim indirimi müessesesi, ücretlerde özel indirim adı altında devam ettirilmektedir. Tasarrufların katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirilmesi ile üretim, istihdam ve rekabetçiliğin artırılması amacıyla, yatırım teşvik sistemi kapsamında yürütülen indirimli kurumlar vergisi uygulaması, indirimli gelir vergisi adı altında düzenlenmektedir. Benzer şekilde, yatırım teşvik sistemi kapsamında, istatistiki bölge birimleri sınıflandırması, kişi başına düşen milli gelir veya sosyoekonomik gelişmişlik düzeyine göre belirlenen iller için sağlanmış olan istihdam teşviklerine de devam edilmektedir. Ülke olarak katma değer zincirinde yukarı seviyelere çıkmak, küresel ölçekte daha rekabetçi bir yapıya kavuşmak için son 10 yıllık dönemde Ar-Ge ve inovasyona önem verdik. Bu dönemde Ar- Ge harcamalarının GSYH içindeki payını yüzde 0,53 ten yüzde 0,86 ya çıkardık. Hedefimiz, bu oranı 2023 yılında yüzde 3 e yükseltmektir. 7
Bu hedefimiz doğrultusunda özel sektörün Ar-Ge yatırımlarını destekliyoruz. İşletmelerin yaptığı Ar-Ge harcamalarının yüzde 200 e kadarlık kısmı, kazanç ve matrahtan indirilmeye devam edilecektir. Bu amaçla, katma değeri yüksek hizmet ihracına yönelik teşvikler de Tasarıda yer almaktadır. Yurt dışına mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, çağrı merkezi, muhasebe kaydı tutma gibi alanlarda hizmet veren işletmelerin, bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazancın yarısı gelir vergisinden istisna edilmektedir. Yine bu kapsamda, eğitim ve sağlık alanında yabancılara hizmet veren işletmelerin kazançlarının yarısı gelir vergisinden müstesna tutulmaktadır. Ülkemizin beşeri sermaye kapasitesini ve kalitesini daha yukarı seviyelere çıkarmak amacıyla eğitime sağlanan vergisel teşvikler artırılarak devam ettirilmektedir. Finansal piyasaları geliştirmeye ve derinleştirmeye, tasarrufları arttırmaya, yatırımlara kaynak sağlamaya ve girişimciliği desteklemeye yönelik teşvikler devam etmektedir. Bu amaçla, bireysel katılım sermayesi, girişim sermayesi ile ülkemizde faaliyette bulunan uluslararası fon yönetim şirketleri desteklenmektedir. 8
Yurtiçi tasarrufları arttırmaya yönelik destek unsurları Tasarıda yer almaktadır. İşverenler tarafından çalışanları için bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları kazançtan indirilmeye devam edilecektir. Şirketlerin halka açılmasını teşvik ederek sermayenin tabana yayılması kolaylaştırılmaktadır. Halka açılmak üzere elden çıkarılan hisse senetlerinden elde edilecek kazançlara yüzde 90 a kadar vergi istisnası öngörülmektedir. Halka açık şirketlerin hisseleri bir yıldan fazla süreyle elde tutulduktan sonra vergisiz olarak satılabilecektir. Girişimciliği desteklemek amacıyla genç girişimcilere vergi indirimi teşviki getirilmektedir. İlk defa gelir vergisine tabi olacak 29 yaşını doldurmamış genç girişimcilerin iş kurmaları teşvik edilmektedir. Genç girişimciler tarafından elde edilen kazancın asgari ücrete tekabül eden kısmı üzerinden hesaplanan vergi, üç yıl boyunca verilecek gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan vergiden indirilebilecektir. Mevcut Gelir Vergisi Kanununda geçici madde ile yönlendirilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının vergilendirilmesine yönelik düzenleme kalıcı hale getirilmektedir. Dolayısıyla, yatırımcılar açısından öngörülebilirlik önemli derecede arttırılmış olacaktır. 9
Ayrıca, Tasarı ile tarımda verimliliğin artırılması ve ölçek ekonomisine ulaşılabilmesi amacıyla tarım sektöründe kurumsallaşmayı teşvik edici uygulamalar getirilmektedir. Bu kapsamda, münhasıran zirai faaliyette bulunan ve işletme büyüklüğünü en az yüzde 50 oranında aşan şirketler çiftçi sayılacaktır. Çiftçi ve çiftçi sayılanların yanında çalışan işçilerin asgarî ücrete tekabül eden ücretleri için vergi indirimi getirilmektedir. Tarımda kullanılan iktisadi kıymetler iki katına kadar amortisman yoluyla itfa edilebilecektir. Biçerdöver, kamyon veya ikiden fazla traktöre sahip olmak tek başına gerçek usulde vergilendirmeyi gerektirmeyecektir. Ticari kazanç olarak vergilendirmeyi gerektiren sertifikalı tohum, yumru ve fide yetiştiriciliği ile hayvan fetüsü üreticiliği de zirai faaliyet kapsamına alınmaktadır. Öngörülen değişikliklerle, tarımda kurumsallaşma, ölçek ekonomisine geçiş, profesyonel yönetim, kaynakların daha etkin ve verimli kullanılması amaçlanmaktadır. Aynı zamanda, bu düzenlemelerin dış ticaret dengesine olumlu katkı sağlaması beklenmektedir. 10
II- VERGİYE GÖNÜLLÜ UYUMUN ARTIRILMASI VE KAYITLI EKONOMİYE GEÇİŞİN HIZLANDIRILMASI Tasarı ile vergiye gönüllü uyumun artırılması ve kayıtlı ekonomiye geçişin hızlandırılmasına katkı sağlamak amacıyla önemli adımlar atılmaktadır. Bu çerçevede, Gelir Vergisi Kanunu daha basit, sade ve kolay anlaşılabilir bir şekilde hazırlanmıştır. Daha önce belirttiğim üzere, 210 maddeyi aşmış olan Gelir Vergisi Kanunu ile 45 maddeden oluşan Kurumlar Vergisi Kanunu birleştirilerek, Tasarıdaki madde sayısı toplamda 92 ye indirilmektedir. Tasarıda, her bir gelir unsurunu ilgilendiren istisna ve muafiyetler ile giderler ve özellikli müesseseler, ilgili bölümlerine taşınmaktadır. Unsurlar itibarıyla giderler uyumlaştırılmakta, Kanunda bir bütünlük sağlanmaktadır. Tasarıda, unsurlar itibarıyla gelirlerin tespitinde, ticari kazancın tespiti ile aynı olan giderlere atıf yapılmaktadır. Bu suretle, içeriği gereksiz yere uzatan tekrarlara yer verilmemekte ve Kanun daha sade bir hale getirilmektedir. Vergi kesintisi yükümlülükleri gelir unsurları itibarıyla gruplandırılmaktadır. Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında ayrı ayrı düzenlenmiş hükümler tek bir çatı altında birleştirilmektedir. 11
III- VERGİ TABANININ GENİŞLETİLMESİ VE VERGİ ADALETİNİN PEKİŞTİRİLMESİ Tasarı ile vergi tabanını genişletmeye ve vergi adaletini güçlendirmeye yönelik önemli düzenlemeler yapılmaktadır. Mevcut Gelir Vergisi Kanununda, serbest meslek erbabından sanatçılar, yapımcılar, sunucu, besteci, senarist, ressam, gazeteci ve yazarlar halihazırda elde ettikleri gelir ne olursa olsun, yüzde 17 oranında stopaj yapılmak suretiyle vergilendirilmektedir. Bu kişiler defter tutmamakta, beyanname vermemektedir. Ayrıca, tek işverenden ücret alanlar da tutarı ne olursa olsun beyanname vermemektedir. Tasarı ile ise serbest meslek kazancı istisnasından yararlananlardan geliri 188 bin TL yi aşanlar beyanname vereceklerdir. Ancak, bu kişiler defter tutmak zorunda olmayacaklar; gelirlerinden gerçek ya da götürü giderleri indirebileceklerdir. Ücretlilerde ise tek işverenden alınan ücret geliri 188 bin TL yi aşanlar beyanname vereceklerdir. Birden fazla işverenden alınan ücretler toplamı 94 bin TL yi aşıyorsa bu kişiler de beyanname vereceklerdir. Beyanname verenler, gelirlerinden yaptıkları bağışları ve hesaplanan vergilerinden eğitim ve sağlık giderlerinin bir kısmını düşebilecekler. 12
Bu kapsamda beyanname veren mükellef sayısının artırılması öngörülmektedir. Tasarıda öngörülen düzenleme ile, Ücret geliri elde eden yaklaşık 80 bin kişi, İstisna serbest meslek kazancı elde eden yaklaşık 5 bin kişi Gayrimenkul sermaye iradı elde eden yaklaşık 10 bin kişi ile Diğer kazanç ve irat elde eden yaklaşık altıyüz kişinin verdikleri beyannamelere, diğer gelirlerini de dahil etmesi beklenmektedir. Beyannameli sistemin yaygınlaşabilmesi amacıyla belirlenen eşik değerlerin indirilmesi yoluyla vergi tabanını genişletebilme konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmektedir. Gerek beyanname veren mükellef sayısının arttırılması ile vergi tabanının genişlemesi, gerekse gider ve indirimlerin beyannamelere yansıtılması kayıtlı ekonomiye geçişin hızlandırılmasına katkı sağlayacaktır. Diğer taraftan, kentsel rantların ve sermaye kazançlarının vergilendirilmesindeki istisnalar daraltılmaktadır. 13
Buna göre; taşınmazlar, pay senetleri, ortaklık hakları ve hisselerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar, elde tutma süresine göre kademeli olarak istisnaya tabi tutularak vergilendirilecektir. Kurumlarda, taşınmazlar, hisse senetleri ve iştirak hisseleri satışından istisna süresi 2 yıldan kademeli olarak 5 yıla çıkarılmaktadır. İstisna edilecek kazanç ise en fazla yüzde 75 olacaktır. Gerçek kişilerin taşınmazlar ve hisse senetleri satışlarında kurumlardaki gibi kademeli istisna getirilmektedir. Borsa İstanbul a kote ettirilen hisse senetlerinin 1 yıldan fazla elde tutulması halinde yüzde 100 istisna devam edecektir. Halka arz edilen hisselerde kademeli olarak yüzde 90 a kadar istisna uygulanacaktır. Ayrıca, tam mükellef anonim şirketlerde sahip olunan pay senetlerinin borsaya kote ettirilmek suretiyle halka arz edilmesi teşvik edilmektedir. Vergi tabanını genişletmeye yönelik yapılan diğer önemli bir düzenleme ise kira gelirlerinde götürü gider uygulamasına getirilen sınırlamadır. Bu uygulama ile işyerleri, arazi-arsalar ve 60 bin TL üzeri konut kira geliri elde edenler için yüzde 25 götürü gider uygulaması kaldırılmaktadır. 14
26 ila 60 bin TL arası konut kira geliri elde edenler için götürü gider yüzde 15 e indirilmektedir. 26 bin TL ye kadar konut kirası elde edenler için ise götürü gider mevcutta olduğu gibi yüzde 25 uygulanmaya devam edilecektir. Götürü gider uygulamasından yararlanamayacak mükellefler, kiralamaya konu taşınmazlar için yaptıkları gerçek giderlerini gelirlerinden indirebilecektir. Son olarak, mülkiyeti işverene ait konutların çalışana mesken olarak tahsis edilmesi suretiyle uygulanan ücret istisnası, Kamu Konutları Kanunundaki kira bedelleri emsal alınarak sınırlandırılmaktadır. Basit usule tabi olmanın şartları arasına işyeri emlak vergi değeri de eklenmektedir. Ayrıca, birden fazla işyerinde ticari faaliyette bulunanlar ile Kanunda öngörülen haller hariç birden fazla taşıtla ticari faaliyetini yürütenler basit usulden yararlanamayacaktır. Kurumların, yönetim kurulu başkan ve üyelerine ortaklık payı ile ilişkili olmaksızın ödenen kar paylarının ücret olarak tarifeye göre vergilendirilmesi öngörülmektedir. 15
Türkiye de kalma süresi üç tam yılı aşan iş adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayın çalışanları bundan böyle tüm kazançları üzerinden Türkiye de vergilendirilecektir. Tam mükellefiyet ölçütü, OECD uygulamalarına paralel olarak, oniki aylık herhangi bir kesintisiz dönemde, toplam 183 gün veya daha fazla Türkiye de kalanları kapsayacak şekilde düzenlenmektedir. Bu düzenlemeler vergi tabanının genişlemesine katkı sağlayacaktır. Eğitim ve sağlık ile ilgili giderlerin belirli bir yüzdesi vergiden indirilebilecektir. Böylelikle, elde edilen gelir durumuna göre değişen vergi avantajları, herkesin yüzde 15 oranında yararlanabileceği bir avantaj haline getirilmektedir. Bu Tasarıda mükellefin vergiye uyum maliyetlerinin azaltılarak vergiye gönüllü uyumunun artırılmasına yönelik düzenlemeler de bulunmaktadır. Tasarıda, beyanname verme süreleri bir ay öne çekilerek, mükellefler tarafından sıklıkla talep edilen dördüncü dönem geçici vergi beyannamesi kaldırılmaktadır. 16
Gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden, hasılat eşiklerinin altında kalanların, en uygun şekilde vergilendirilmesini sağlamak amacıyla basit usulde vergilendirilebilmesine yönelik getirilen imkân korunmaktadır. Ayrıca, basit usule tabi mükelleflerin kayıtlarını kendilerinin tutabilmesine olanak sağlanmaktadır. Geçici verginin iade talebi, ilgili yılın sonuna kadar yapılabilirken, bu süre zamanaşımı süresine ötelenerek, mükellef haklarına yönelik önemli bir yenilik getirilmektedir. Mükellef haklarına yönelik yapılan söz konusu iyileştirmeler, mükellefin vergiye gönüllü uyumunu artırarak kayıtlı ekonomiye geçişi hızlandıracaktır. Bu Tasarıda, idare ile mükellefler arasında ihtilaflara sebebiyet vermiş olan gri alanların netleştirilmesine yönelik düzenlemeler de yapılmaktadır. Bu kapsamda, teknolojik gelişmeler ışığında her türlü elektronik ortam veya alan adlarının kiralamasından elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu hususu açıklığa kavuşturulmaktadır. 17
Kentsel rantların etkin bir şekilde kavranabilmesi amacıyla özel inşaat işlerinin vergilendirilmesine yönelik hükümler netleştirilmektedir. Benzer şekilde ticari kazançların vergilendirilmesindeki belirsizlikleri gidermek amacıyla ticari organizasyon tanımına Tasarıda yer verilmektedir. Ayrıca, çalışanlara pay senedi verilmesi veya pay senedi alım hakkı tanınması halinde yapılacak vergileme netleştirilmektedir. IV- VERGİ GÜVENLİĞİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ Gelir vergisinde, vergilendirme esas itibarıyla mükelleflerin beyanına göre yapılmaktadır. Vergi idaresi gerekli hallerde bu beyanların doğruluğunu kontrol etmektedir. Vergiye uyumu güçlendirmek için yapılan kapsamlı kontrollerin yanı sıra vergi sistemi içerisinde güvenlik müesseselerine de yer verilmesi gerekmektedir. Vergi alacağını güvence altına almak ve vergi kaçırmaya yönelik girişimlerin önüne geçebilmek amacıyla, Tasarıda yer verilen başlıca vergi güvenlik müesseseleri şunlardır: Emsal kira bedeli esası 18
Örtülü sermaye Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı Kontrol edilen yabancı kurum kazancı Zararlı vergi rekabetine yol açan ülkelere yapılan ödemelerde vergi kesintisi 19
V- SOSYAL VE ÇEVRESEL POLİTİKALARLA UYUMLU DÜZENLEMELERİN YAPILMASI Tasarıda, sosyal ve çevresel politikalarla uyumlu çok önemli düzenlemeler bulunmaktadır. Çocuk tanımının kapsamı genişletilmektedir. Vesayeti altında bulunmak şartıyla kardeşler ve anne babasını kaybetmiş kardeş çocukları da mükelleflerin kendi çocukları gibi vergi indirimlerinden yararlandırılacaktır. Uygulamakta olduğumuz nüfus politikasına katkı sağlamak amacıyla üçüncü çocuk için ücretlerde özel indirim oranı yüzde 5 ten yüzde 10 a çıkartılmaktadır. Böylece, üç çocuklu bir asgari ücretlinin gelir vergisi yükü sıfıra indirilmektedir. Çocuk bakmakla yükümlü olan mükellefin üzerindeki vergi yükü hafifletilmektedir. Kadınların çalışma hayatına katılımını, aile ve toplum refahını arttırmak için kreş ve anaokulu hizmetleri desteklenmektedir. Türk aile yapısının sosyal değerleriyle uyumlu olarak, kira gelirleri için eşin anne ve babasının kullanımına bedelsiz olarak tahsis edilen konutlarda emsal kira bedeli esası uygulamasından vazgeçilmektedir. 20
Öğrencilere, bakıma muhtaç olanlara ve yaşlılara destek sağlanacaktır. Bu amaçla, öğrenci yurtları, bakımevleri ve huzurevlerine ödenen oda ve yatak ücretlerinin gayrimenkul sermaye iradından indirilmesine olanak sağlanmaktadır. Engellilere sağlanan vergisel avantajlar artırılarak devam ettirilmektedir. Engelli vatandaşlarımızın istihdam imkânlarının artırılması amacıyla, korumalı işyeri indirimi getirilmektedir. Bu işyerlerinde istihdam edilen engelli çalışanlara yapılan ve kazancın tespiti sırasında indirilen ücret ödemeleri ayrıca beyanname üzerinden de indirilebilecektir. Ülkemizin kültürel zenginliklerini korumak ve geliştirmek, fikir ve sanat eserlerini teşvik etmek amacıyla sanat ve sanatçı desteklenmeye devam edilmektedir. Bu kişilerin ve bunların kanuni mirasçılarının, fikir ve sanat eserlerinden elde ettikleri gelirlerin Kanunda belirtilen haddi aşmayan (188 bin TL) kısmı vergiden istisna edilmektedir. Sosyal devlet olmanın bir gereği olarak; küçük çapta iş yapan, kazancı ancak geçimini sağlamaya yeterli olan kişiler gelir vergisinden muaf tutulmaktadır. Geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyette bulunanlar ile belirli koşullarla el emeğine dayalı üretim yapan ev kadınları vergiden muaf olacaktır. 21
Konut sahipliğinin temel ihtiyaçlar arasında yer aldığı gerçeğinden hareketle, ikamet amacıyla kullanılan tek konutun elden çıkarılmasından doğan kazançlar vergiden istisna edilmektedir. Bu düzenleme, aynı zamanda inşaat sektörünü canlandırarak ekonomik büyümeye olumlu katkı sağlayacaktır. Isı yalıtımı ve enerji tasarrufuna yönelik harcamaların elde edilen kira gelirinden doğrudan indirilebilmesine imkân sağlanmaktadır. Böylece, enerji tüketiminde tasarrufun artırılması ve dışa bağımlılığın azaltılması amaçlanmaktadır. Ülkemizde sporun gelişimine katkı sağlayabilmek amacıyla, amatör sporcu istihdam edilen işyerlerine belirli şartlar dahilinde sağlanan vergi istisnasının kapsamı genişletilmektedir. VI- YÜRÜTMEDE ESNEKLİK VE ETKİNLİĞİN ARTIRILMASI Değişen ekonomik koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlayabilmek ve beklenmeyen etkenlerin ekonomi üzerindeki etkisini azaltabilmek, önemli ölçüde yürütmenin esneklik kapasitesine bağlıdır. Maliye politikasının esnek bir yapıda kurgulanması, izlenen politikaların etkinliğini de artırmaktadır. 22
Daha önce bahsettiğim üzere, beyanname verme zorunluluğuna ilişkin eşik değerler Bakanlar Kurulu tarafından değiştirilebilecektir. Bu uygulama, gerek ekonomik koşullardaki değişikliğe uyum sağlamaya gerekse mükellefin vergiye uyumunu güçlendirmeye yönelik önemli bir esnekliktir. Ayrıca, zirai kazançlara yönelik grupların tespiti ile belirlenmiş ölçülerin üretim havzaları, bölgeler, iller, mükellef grupları, arazi ve ürün türleri ile üretimin organik tarım esaslarına göre gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine göre farklılaştırma hususunda da Bakanlar Kuruluna yetki verilmektedir. Vergi kesintisi oranlarının her türlü özellikli duruma göre farklılaştırılması ile Kanunda yer alan maktu ve nispi oranların değiştirilebilmesi hususlarında Bakanlar Kuruluna verilen yetkiler genişletilmektedir. 23
Yukarıda belirtilen stratejik hedefler dikkate alınarak hazırlanan Gelir Vergisi Kanunu Tasarısıyla; Kamu finansmanını sağlam temellere dayandıran Sürdürülebilir ekonomik kalkınmayı hedefleyen Katma değeri yüksek üretimi destekleyen Uluslararası iyi uygulama örnekleriyle uyumu gözeten Mükellef odaklı, Etkin, verimli ve adil bir vergi sistemine ulaşma yolunda önemli bir adım atılmaktadır. Bu Tasarının, Ülkemiz için hayırlı olmasını diliyor, hepinizi bu vesileyle saygı ve sevgiyle selamlıyorum. 24