DERS: 18 KONU: HADESTEN TAHARET (MANEVÎ/GÖZLE GÖRÜNMEYEN PİSLİKLERDEN TEMİZLENMEK) Bir önceki dersimizde ibadet konularından Namaz konusuna geçeceğimizi; ancak Namaza başlamdan önce bazı işlemlerin yapılması gerekdiginden dolayı Taharet konusuna başlamış ve gözle görülen hakiki pisliklerden temizlenme konusunu ele almıştık. Bu dersimizde ise manevi temizlik dediğimiz gözle görünmeyen kirlerlerden temizlenme konusu üzerinde duracağız. Önce abdest konusuna, daha sonra gusül (boy abdesti) konusuna, sonunda kısaca teyemmüm (su olmadıgı zaman toprakla abdest alma) konusuna değineceğiz. Bu dersimizde konuları Fıkhî, yani islam anlayışına göre olan boyutlarından hariç hikmetleri (gizli sebepleri) ile ele almaya çalışacağız. I. ABDEST: Tarifi: Abdest, sözlükte güzellik (hüsn) ve temizlik (nezafet) anlamlarına gelir. dinî anlamda ise, Belli azaların 1 yıkanması ve meshedilmesi ile yapılan temizliktir. (El-İhtiyar, 1/7) Bu organlar, dirseklere kadar eller, yüz, ayaklar ve baştır. İlk üçü yıkanır, başın ise üzerine ıslak el ile dokunulur/sıvazlanır(mesh etmek). Abdest, olgunlaşmış (bedenen) ve aklı başında olan her insanın namaz ve benzeri bedensel ibadetleri yerine getirmesi için farz olan bir temizlenme şeklidir. Abdestle, küçük, ruh ile ilgili gözle görünmeyen yani manevî pislik (hades-i asgar) ortadan kaldırılmış olunur. Biz buna abdestsizlik hali nin giderilmesi deriz. Abdest, namazın emir oluşu ile birlikte Mekke de müslümanlara farz (emir)olmuştur. Cenab-ı Hak şöyle buyuruyor: 1 Organlar Igmg Ev Sohbetleri 1
Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman yüzlerinizi, dirseklerinize kadar ellerinizi, başlarınızı meshedip, topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın. Eğer cünüp 2 oldunuz ise, boy abdesti alın. (Maide, 5:6) Ayet, abdestin farz olduğuna delildir. Dolayısı ile namaz kılmak için abdestin farz olduğuna inanmayan insan Allah korusun- küfre girer (dinden çıkar). Peygamber Efendimiz (s.a.v) de abdest almadan namaz kıldığı vakit olmamıştır ve şöyle buyurmuştur: ile) Abdest bozan birinin namazı (su abdest almadıkça makbul 3 olmaz. (Buhari, 1/234; Müslim, 1/204) Abdest, geçmiş peygamberlerin insanlara getirdiği Allahın kanunlarında da var olan ve aynen bu günkü gibi yapılan bir temizliktir. Peygamber Efendimiz (a.s.), bir defasında su istediler. Getirilen su ile azalarını üçer defa yıkayarak abdest aldılar. Sonra da şöyle buyurdular: Bu benim ve benden önceki peygamberlerin abdestidir. (Beyhaki, 1/80, Baskı: Dairetü l Maarif) Fakat Abdest, kıyamet günü Ümmet-i Muhammed i (Hz. Peygamberimiz SAV'e inanan insanlar) diğerlerinden ayıracak bir güzel ameldir ki, bu hususta da Efendimiz (a.s.) şöyle buyurmuşlardır: Diğer hiçbir ümmette olmayan bir simanız 4 olacaktır. Sizler bana alnınızdaki abdest sebebiyle meydana gelmiş beyazlarınızla (nurunuzla) geleceksiniz. (Müslim, 1/17, Ebu Hüreyre (r.a.) den) 2 boy abdesti alması gereken kişi 3 hoş karşılanmaz 4 yüz Igmg Ev Sohbetleri 2
Abdest Almanın gereksinimi Amellerin (Allah'ın emirlerini yapmak,ibadet) durumuna göre farklılık arzeder: a. Abdestin farz (her müslümanın yapmak zorunda olduğu Allah'ın emirleri) olduğu yerler: 1. Namaz Kılmak İçin: İster farz namazlar olsun isterse kendi isteğimizle fazladan kıldığımız (nafile) namazlar olsun abdest almadan namaz kılınmaz. Tilavet secdesi 5 için de abdest almak farzdır. Yukardaki âyet ve hadis-i şerifte olduğu gibi. 2. Tavaf Yapmak 6 İçin: Tavaf yapmak için de abdest almak lüzumludur. İster farz olsun, isterse nafile olsun. Efendimiz (a.s.) buyuruyor: Ka be nin etrafında tavaf yapmak namaz kılmak gibidir. Ancak tavafta konuşmanız mümkündür. Kim tavaf yaparken konuşacaksa hayırlı olan şeyden başkasını konuşmasın. (Tirmizî, 3/284; Telhis, 1/358-359) 3. Kur an-ı Kerim i Ele Almak İçin: Cumhur-u fukahaya 7 göre Kur an-ı Kerim e dokunmak için abdest almak farzdır. Allah (c.c.) buyuruyor ki: Ona ancak temizlenenler dokunabilir. (Vakıa, 56:79) b. Abdest Almanın Sünnet Olduğu Yer: Uykudan Önce Abdest Almak Sünnettir. Cumhur-u ulemaya 8 göre, uyku için yatmadan önce abdest almak sünnettir. Allah ın Rasȗlü (s.a.v.) buyuruyor ki: 5 Tilavet, Kur an okumak demektir. Secde âyeti okununca yapılan secdeye tilavet secdesi denir 6 kabenin etrafını dolaşmak 7 sözlükde Fıkıh bir şeyin özünü inceleyip kavramak demektir.dini anlamda Fâkih: islam dininin emirlerini inceleyip insanlara anlatan kişi. Cumhur-u fukaha ise Fâkihlerin çoğunluğu demekdir Igmg Ev Sohbetleri 3
Yatağına yatacağın zaman, namaz abdesti gibi abdest al; sonra sağ tarafına yat. (Buhari (Fethu l Bari), 11/109; Müslim, 4/2081) c. Abdest Almanın Mendûb 9 Olduğu Yerler: Abdestli yapılması şart olmayan, ancak abdestle yapılırsa daha mükemmel olacak amellerin yerine getirilmesinde abdest almak mendûbtur. Bunlar şunlardır: Kur an-ı Kerim okumak, Allah ı anmak (zikretmek), ezan okumak, kamet 10 getirmek, hutbe 11 okumak, şer î(islamî) ilimlerde ders yapmak, Arafatta vakfe 12 yapmak, Safa ve Merve arasında sa yetmek, Peygamberimizin kabrinin ziyaret etmek, abdestli iken yeni abdest almak vs. Nükte: Kendisi ile her hangi bir ibadet yapılmamış abdest üstüne abdest almak Maliki mezhebi Bilginine (Âlim) göre, yasaktır. Çünkü israf söz konusudur. II. Abdestin Faziletleri(güzellikleri): 8 Her şeyi bilenler/âlimler topluluğu 9 emredılmediği halde yapılan güzel amel/ibadet 10 Namazın farzını kılmadan okunan ezan sözleri 11 Hutbe; Cuma günü namazdan önce, bayramlarda ise namazdan sonra, hatibin minbere çıkıp usûlüne uygun olarak Mü minlere vaaz ve nasihatte bulunduğu bir konuşmadır. 12 Arafat vakfesi, hac yapan kişinin arafe günü, bitişine doğru bayramın ilk günü güneş doğana kadar, Arafat'ın Urane vâdisi(iki dağ arasındaki uzun çukur) hariç herhangi bir yerinde bulunmasıdır Igmg Ev Sohbetleri 4
Abdestin faziletleri ve abdest sebebiyle hataların yok oluşu ile ilgili bir çok hadis-i şerif bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır: Temizlik imanın bir parçasıdır. (Müslim, 1/203) Kim böylece abdest alırsa geçmiş günahları affedilir. (Müslim, 1/207) Kim güzelce abdest alırsa, hataları tırnaklarının ucuna varıncaya kadar dışarı çıkar. (Müslim, 1/216) : Sizden biriniz, abdestini güzelce aldıktan sonra, şehadet yani kelimesini okursa " derse, cennetin sekiz kapısı ona açılır da dilediğinden oraya girer. (Müslim, 1/210) Kıyamet günü ümmetim, abdestten kaynaklanan alınlarındaki beyazları olduğu için çağırılırlar. Gücü yetenleriniz bu beyazlığı uzatabildikleri kadar uzatsın. Buhari (Fethu l Bari), 1/235; Müslim, 1/216) III. GUSÜL Gusül, sözlükte temizlemek (tathir) demektir. Dinimizde ise, belli şartlarda temiz olan suyu bedenin tamamında temizlik için kullanmaktır. Igmg Ev Sohbetleri 5
Gusül, Kitap ve Sünnetle belli dine uygun bulunmuştur. Kur an-ı Kerim de şöyle buyurulmuştur: Ey iman edenler! Namaz kılmaya kalktığınız zaman yüzlerinizi, dirseklerinize kadar ellerinizi, başlarınızı meshedip, topuklara kadar ayaklarınızı yıkayın. Eğer cünüp oldunuz ise, boy abdesti alın. Hasta, yahut yolculuk halinde bulunursanız, yahut biriniz tuvaletten gelirse, yahut da kadınlara dokunmuşsanız (cinsi birleşme yapmışsanız) ve bu hallerde su bulamamışsanız temiz toprakla teyemmüm edin de yüzünüzü ve (dirseklere kadar) ellerinizi onunla meshedin. Allah size herhangi bir güçlük çıkarmak istemez; fakat sizi tertemiz kılmak ve size (ihsan ettiği) nimetini tamamlamak ister; umulur ki şükredersiniz. (Maide, 5:6) Bu sebeple ay halinde 13 olan kadınlardan uzak durun. Temizleninceye 14 kadar onlara yaklaşmayın. (Bakara, 2:222) Cünüplükten 15, ay hali ve nıfasdan 16 temizlenme gibi hallerde gusletmek farzdır. Cuma ve bayram namazlarına gıtmeden önce 13 bayanların hastalık hali 14 gusül abdesti almak 15 Dinin buyurduğu biçimde henüz yıkanmadığı için temiz sayılmayan kişi 16 çocuk doğuran yahut düşüren kadın Igmg Ev Sohbetleri 6
gusletmek sünnettir. (Nevevî, El-Mecmu, 2/130 ve 201; İbn Kudame, El-Mugnî, 1/199, 2/345 ve 370) Gusül (Boy Abdesti) Alınmadan Yapılamayacak Şeyler: 1. Namaz kılmak ve Tilavet (Okuma) secdesi yapmak: Bu namaz ister farz olsun isterse nafile olsun farketmez. Cenaze namazı da buraya dahildir. 2. Ka be nin etrafında tavaf yapmak:peygamber Efendimiz (as), Ka be yi tavaf etmek namazdır. (Neylü l Evtar, 1/207) 3. Kur an-ı Kerim e dokunmak: Cenab-ı Hak, Ona ancak temizlenenler dokunabilir. (Vakıa, 56:79) buyuruyor. Peygamber Efendimiz (a.s.) da: " " Kur an a sadece temiz olan dokunabilir buyurarak bunu bize anlatıyor. (Beyhakî, Şuabu l İman,3/446, H. No: 1935) 4. Kur an-ı Kerim i kıraat 17 niyetiyle okumak yani: Tilaveti(Kuran okumayı), dua, Allah ı övme (sena), birine öğretme, Allah a sığınma (istiaze) ve zikir niyeti ile okumak haram olmaz. Dolayısı ile, besmele çekmek, el-hamdu lillah demek, Fatiha ve İhlas sȗrelerini ve Âyet el-kürsi yi zikir niyetiyle okumak dıne uygundur (caizdir). Hz. Aişe (r.a.) da Peygamberimizi böyle anlatmıştı şöyle buyurarak: Nebi (s.a.v.) her halinde Allah ı zikrederdi. (Müslim, 1/194, H. No:852) 5. Mescidde itikafa 18 girmek: Hz. Aişe (r.a.) anlatıyor: İlk günlerde sahabenin evlerinin kapısı mescide açlıyordu. Peygamberimiz (s.a.v.), Evlerin yönünü mescidden çeviriniz. Çünkü ben hayızlı ve cünüp olanlara mescidi helal görmüyorum buyurdular. (Ebu Davut, Sünen, 1/294, H. No:201) 17 kendisinin duyacağı sesle okumak 18 Dünyadan bi süre geri çekilerek devamlı ibadet haline girmek Igmg Ev Sohbetleri 7
IV. TEYEMMÜM: Teyemmüm, bir şeye yönelmek ve bir şeyi kastetmek demektir. Dinimizde ise, niyet ederek temiz toprakla yüz ve kolları meshederek temizlenmek demektir. Teyemmüm de hangi amel işlenecekse ona niyet etmek gerekir. Niyetten sonra temiz toprak veya toprak cinsinden bir maddeye(mesela ev çatılarındakı kırmızı kiremit) elleri bir defa vurarak önce yüzünü, sonra da iki elini dirseklerine kadar mesheder. Su kullanmaya imkân buluncaya kadar, onunla niyet ettiği ibadetlerini yerine getirmeye devam eder. Teyemmüm, abdestin, cünüplükten, hayızdan ve nifastan temizlenme yerine kaim olur. Âyet-i kerime de Cenab-ı Hak bunu şöylece izah buyuruyor:... Ve bu hallerde su bulamamışsanız temiz toprakla teyemmüm edin de yüzünüzü ve (dirseklere kadar) ellerinizi onunla meshedin. (Maide, 5:6) Teyemmümle, farz ve nafile namazlar, Kur an a dokunmak ve okumak, tilavet ve şükür secdesi yapmak, mescidde eylenmek gibi abdestli olarak yapılabilecek bütün ibadetler yapılabilir..««temiz toprak, müslümanın temizlenme malzemesidir. Suyu on sene bulamasa bile.. (Darakutnî, Sünen, 2/302, H. No: 736) Manevî temizlenme yollarından kısaca bahsettiğimiz bu dersimizde şu konularıda açıklayarak dersimizi tamamlamak istiyoruz. Abdest alırken avret mahallini 19 örtülü tutmalı, güneşte beklemiş suyu kullanmamalı. Abdesti, özellikle soğuk zamanda kurallara uygun olarak güzelce almalı. Çünkü kış mevsiminde abdest almak, dini emirlere tam uymuş şekilde (azimetle) hareket etmekten sayılmıştır. Abdest alırken sınırları 19 İnsanların başkalarından gizlemesi gereken yerleri. Igmg Ev Sohbetleri 8
aşmamak da faziletlerdendir, örneğin,abdest azalarını, üç defadan fazla yıkamak. Abdest üstüne abdest almak, övülmüş ve nur olduğu bildirilmiştir. Bu ise, her namaz için, abdestini bozmadan abdest alma şeklinde olur. Böyle yapan birinin, aldığı her abdest için on güzel şey (hasenat) verilir. Kişi tek abdestle beş vakit namaz kılabilir. Allah Resulü (s.a.v.) bunu bazen yapmıştır. Şu hadis-i şerifte olduğu gibi: Süleyman b. Büreyde, o da babasından bilgi alarak şöyle anlattı: Peygamber Efendimiz (a.s.), Mekke yi savaşarak aldığı (fethettiği) gün beş vakit namazı bir abdest ile kıldı. Mestleri üzerine de meshetti. Hz. Ömer (r.a.), Peygamberimiz (s.a.v.) e Bu gün seni bu güne kadar yapmadığın bir şey yaparken gördüm dedi. Efendimiz (a.s.), Bunu bile bile ve kasden yaptım buyurdu. (Ebu Davut, Sünen, Taharet, H. No:147) Eğer zorluk olmayacaksa, her bozulan abdestten hemen abdest alınması güzeldir. Her alınan abdestten sonra iki rekat namaz kılınması ve abdest esnasında Allah'ı zikretmek sevaplı(müstehap); boş şeyleri konuşmak çirkindir (mekruh). Alınacak Dersler: 1. İslâm temizlik dinidir. 2. Namaz kılmak için temiz olmak gerekir. Allah temizdir ve temiz olan şeyleri sever. 3. İslâm Dîni, kolaylık dinidir. 4. İbadet (kulluk) etmeye engel yoktur. Su olmazsa toprak ile teemmüm edilir. Yeter ki, kul olmak isteyelim (İman varsa imkanda vardır) 20. 20 Prof. Dr.Necmettin Erbakan Igmg Ev Sohbetleri 9
5. Terbiyeyi,güzel ahlak'ı her yerde korumak gerekir. Toplum içinde de, tek başına olunduğunda da... Çünkü Allah ın görmediği ve bilmediği bir şey söz konusu değildir. Ödev: 1. Evinizde bulunan bir ilmihal kitabından Taharet konusunu araştırıp anlamak için büyüklerinize fikirlerini sorun ve konun hakkında düşünce düşünüp aile büyüklerinize danışın. 2. Bir kiremit bularak, teyemmümü kendinizde uygulayarak Anne yahut babanıza gösterin ve doğruluğundan emin olun. Igmg Ev Sohbetleri 10