Sayı: 38 petroturkcom montelforeks İçindekiler Piyasalar....................... 1 Gündemden Başlık lar > Kasım ayının ilk 22 gününde Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 135,92 TL/MWh oldu. Arz-Talep Genel Bakış............ 4 Piyasa Haberleri................. 6 Arıza & Bakım................... 8 Ekonomik Takvim................ 9 > Kasım ayının ilk 20 gününde Sistem Marjinal Fiyatı ortalaması 125,8 TL/MWh oldu. > Sıcaklık endeksinin 7,4 dereceden 7,2 derece seviyelerine gerilemesi bekleniyor. > Montel-Foreks Online'dan anlık TFS, ICAP ve GFI verilerine ulaşabilirsiniz* > Montel-Foreks Online üzerinden Energetika.Net haberlerine ücretsiz ulaşabilirsiniz. Tezgahüstünde 2017 kontratı rekordan döndü Tezgah üstü piyasalarda hafta başında 2017 yıllık kontratı (CAL17) geçen haftaki 135,75-135,95 TL/MWh seviyesinden bu hafta 135,5-135,75 TL/MWh bandına geriledi. PİYASALAR GÜN ÖNCESİ PİYASASI Tezgah üstü piyasalarda hafta başında 2017 yıllık kontratı (CAL17) geçen haftaki 135,75-135,95 TL/MWh seviyesinden bu hafta 135,5-135,75 TL/MWh bandına geriledi. Kontratın işlemi haftanın ilk gününde 135,60 TL/MWh seviyesinden gerçekleşti. Kontrat geçtiğimiz hafta hızlı bir yükselişe geçmiş, en yüksek 135,75-135,95 TL/MWh seviyesine çıkmıştı. Tezgahüstünde ayrıca Aralık kontratının artış göstermesi dikkat çekti. Haftanın ilk gününde Aralık ayı baz yük ürün geçen haftaki 153-154 TL/MWh seviyesinden bu hafta 154,5-155,5 TL/MWh bandına yükseldi. DENGELEME PİYASASI Ekim ayında Sistem Marjinal Fiyatı (SMF) ortalaması 127,6 TL/MWh seviyesinde belirlenmişti. Kasım ayının ilk 20 gününde 128 TL/MWh seviyesinde belirlenen SMF, 14-20 Kasım haftasında ise 132,0 TL/MWh bandında belirlendi. 14-20 Kasım haftasında en yüksek SMF 153,1 TL/MWh ile 16 Kasım Çarşamba günü, en düşük SMF ise 106,1 TL/MWh ile 14 Kasım Pazartesi günü gerçekleşti.
KARŞILANABİLİR GÜÇ / PUANT Ekim ayında karşılanabilir güç seviyesinin günlük ortalaması 48.092 MW olarak belirlenirken, ani puant ortalaması 33.668 MW seviyesinde belirlenmişti. Kasım ayının ilk 20 gününde karşılanabilir güç ortalaması 49.563 MW olurken, ani puant ortalaması 35.473 MW olarak belirlendi. Kasım ayının ilk 20 gününde en yüksek ani puant 37.757 MW ile 17 Kasım Perşembe günü, en düşük ani puant ise 23.103 MW ile 13 Kasım Pazar günü gerçekleşti. TEZGAHÜSTÜ PİYASALAR Tezgah üstü elektrik piyasasında haftanın ilk gününde Aralık ayı baz yük kontratı geçen haftaki 153-154 TL/MWh seviyesinden bu hafta 154,5-155,5 TL/MWh bandına yükseldi. Ocak ayı baz yük ürün Aralık ayı ile aynı seviyede, 154,5-155,5 TL/MWh bandında belirlenirken, geçen haftaya göre 1,5-2,5 TL bandında yükselmesi dikkat çekti. Şubat ayı kontratı geçen haftaya göre 1 lira artış gösterirken 143-144 TL/MWh, Mart ayı baz yük kontratı ise 123-124 TL/MWh seviyesinde belirlendi. Nisan ve Mayıs ayları için baz yük kontratlar ise 120-122 TL/MWh seviyesinde alıcı ve satıcının buluşmasını bekliyor. 2017 ilk çeyrek baz yük ürünü (Q12017) 139,5-141 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, 2017 ikinci çeyrek ürünü (Q22017) 122,5-123,5 TL/MWh seviyesinde gerçekleşti. 2017 üçüncü çeyrek ürünü ise (Q32017) 142,75-143,75 TL/MWh seviyesine geldi, ürünün işlemi piyasada 143,80 TL/MWh'ten gerçekleşti. Dördüncü çeyrek ürünü (Q42017) 135,5-137,5 TL/MWh bandında alıcı ve satıcı tarafında belirlendi. 2017 birinci yarı kontratı (H12017) 131-132 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, 2017 ikinci yarı baz yük kontratı (H22017) alıcı ve satıcı tarafında 139-140 TL/MWh seviyesinde geçen hafta ile aynı seviyede kaldı.hafta başında 2017 yıllık kontratı (CAL17) geçen haftaki 135,75-135,95 TL/MWh seviyesinden bu hafta 135,5-135,75 TL/MWh bandına geriledi. Kontratın işlemi haftanın ilk gününde 135,60 TL/MWh seviyesinden gerçekleşti. Kontrat geçtiğimiz hafta hızlı bir yükselişe geçmiş, en yüksek 135,75-135,95 TL/MWh seviyesine çıkmıştı. SINIR ÖTESİ TİCARET Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) tarafından Ekim ayı için yapılan Bulgaristan-Türkiye yönündeki kapasite ihalesinde 166 MW kapasite kullanıma açıldı. İhale sonuçlarına göre; 166 MW kapasitenin tamamı 9 firma tarafından paylaşılırken, ihalede takas fiyatı 2,02 /MWh olarak belirlendi. Bulgaristan İletim Sistem Operatörü (ESO) tarafından Ekim ayı için yapılan, Bulgaristan-Türkiye yönündeki sınır ötesi kapasite ihalesinde ise 166 MW kapasitenin tamamı 8 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 1,93 /MWh olarak belirlendi. Coordinated Auction Office in South East Europe (SEE-CAO) tarafından Ekim ayı için yapılan Yunanistan-Türkiye yönlü sınır ötesi aylık kapasite ihalesinde toplamda 166 MW kapasite ihaleye açılırken, kullanıma açılan kapasitenin tamamı 9 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 3,00 olarak belirlendi. 3
ARZ-TALEP KAYNAKLARA GÖRE ÜRETİM TEİAŞ'tan alınan verilere göre; Kasım ayının ilk 20 gününde ülke genelinde günlük ortalama elektrik üretimi 733.889 MWh olarak belirlendi. Aynı dönem için termik kaynaklardan elektrik üretimi ortalaması 55.4.159 MWh olarak belirlenirken, bu rakamın 259.424 MWh'i kömür santrallerinden, 275.282 MWh'i ise doğalgaz santralleri tarafından üretildi. Ayın ilk 20 günü için hidroelektrik santrallerinin günlük ortalama elektrik üretimi 123.207 MWh olurken, aynı dönem için rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 43.549 MWh olarak kaydedildi. KURULUŞLARA GÖRE ÜRETİM Ekim ayında lisanslara göre üretime bakıldığında serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 13.706.575 MWh, EÜAŞ'ın ise 3.173.199 MWh seviyesinde olduğu tespit edildi. Yap-İşlet santralleri ise ay boyunca 3.503.895 MWh elektrik üretti. Kasım ayının ilk 20 gününde serbest üreticilerin günlük elektrik üretimi ortalaması 462.906 MWh, EÜAŞ'ın ise 98.878 MWh seviyesinde olduğu tespit edildi. Yap-İşlet santralleri ise ay boyunca 127.598 MWh elektrik üretti. 4
BARAJLARA GELEN SU *TEİAŞ tarafından yayınlanan Barajlara Gelen su verileri 30 Temmuz 2016 tarihi itibarı ile geçici bir süre için askıya alınmıştır. Temmuz ayının ilk 30 gününde barajlara gelen su 3.556.434 milyon m3 olarak belirlendi. 2015 yılının aynı döneminde rakam 3.820.696 milyon m3 seviyesindeydi. 2016 yılında (30 Temmuz tarihine kadar) barajlara gelen toplam su miktarı 49.898.608 milyon m3 olurken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 55.602.082 milyon m3 seviyesindeydi. RÜZGÂR ENERJİSİNDEN ÜRETİM Rüzgar kaynaklarından toplam elektrik üretimi Ekim ayında 1.115.270 MWh olurken, geçtiğimiz yılın aynı döneminde rakam 1.000.636 MWh seviyesindeydi. Kasım ayının ilk 20 gününde günlük ortalama rüzgardan elektrik üretimi ise 43.549 MWh seviyesinde belirlendi. 14-20 Kasım haftasında en yüksek rüzgardan elektrik üretimi 67.402 MW ile 15 Kasım Salı günü gerçekleşti. Rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 1.200 MW, yarın için ise 1.100 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar. ELEKTRİK TÜKETİMİ TEİAŞ tarafından yayınlanan verilerden derlenen bilgilere göre; Türkiye genelinde Ekim ayında toplam elektrik tüketimi 21.849.597 MWh olarak belirlendi. Kasım ayının ilk 20 gününde ise günlük tüketim ortalaması 741.810 MWh olarak belirlendi. 2015 yılın aynı döneminde rakam 708.349 MWh seviyesindeydi. Montel-Foreks'in hava durumu kaynaklarına göre, önümüzdeki hafta Türkiye genelinde sıcaklık endeksinin 7,8 derece seviyelerinde belirlenmesi, sonrasında ise 7,2 derece seviyelerine gerilemesi bekleniyor. 5
PİYASA HABERLERİ ŞAH DENİZ 2 PROJESİNİN %83'Ü TAMAMLANDI İngiliz petrol şirketi BP, liderlik ettiği konsorsiyum tarafından geliştirilmekte olan Şah Deniz 2 projesinin yüzde 83 bölümünün başarıyla tamamlandığını söyledi. BP, Şah Deniz 2 projesinin 2018 yılında tamamlanmasının ve ilk doğal gaz sevkiyatının yapılmasının hedeflediğini de hatırlattı. Projenin gerek karada, gerekse denizdeki bölümlerinde çalışmaların devam ettiğini belirten BH, AMEC/Tekfen/Azfen konsorsiyumu tarafından Sangachal Terminali'nin inşaasının sürdüğünü de vurguladı. KATAR ENERJİ BAKANI: DOĞAL GAZ PİYASASI DENGESİNİ BULACAKTIR Katar Enerji Bakanı Muhammed bin Salih Al-Sade, doğal gaz piyasasının eninde sonunda dengesini bulmasını beklediğini söyledi. Al-Sade yaptığı açıklamada, gelecek yıllarda üretim fazlası nedeniyle doğal gaz fiyatlarında baskı oluşmasını beklediklerini ifade etti. Enerji Bakanı, petrol ve gaz fiyatlarının her zaman birbirleri ile bağlantısının olacağını belirtti. Al-Sade, son dönemde gaz sektörü yatırımlarında büyük düşüş olduğuna işaret etti. EÜAŞ KÖMÜR REZERV ALANI VE SANTRALİ İHALESİ AÇILDI Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından, Ankara Çayırhan'da bulunan Elektrik Üretim A.Ş (EÜAŞ)'ye ait kömür rezerv alanı ile bu rezerve dayalı santralin özelleştirilmesi ihalesi duyurusu yapıldı. ÖİB tarafından yapılan duyuruya göre; Ankara Çayırhan'da bulunan, EÜAŞ'a ait Kömür Rezerv Alanı ve Enerji Üretim Alanı özelleştirilmesi İşletme Hakkının Verilmesi yöntemi ile özelleştirilecek. ÖİB tarafından yapılan duyuruya göre; özelleştirme ihalesi, teklif sahibi ile EÜAŞ arasında imzalanacak Elektrik Satış Anlaşması için geçerli olacak elektrik enerjisi birim satış fiyatının pazarlık usulü eksiltme yöntemi ile yapılacak. İhale komisyonu tarafından gerekli görüldüğü takdirde ise pazarlık görüşmesine devam edilen teklif sahipleri ile açık eksiltme yöntemi ile sonuçlandırılabilecek. İhale şartnamesinde geçici teminat tutarı 50 milyon dolar olarak belirtilirken, ihaleye katılmak için önyeterlilik ve son teklif verme tarihi 21 Kasım 2016 olarak kaydedildi. IEA/BİROL: PETROL TALEBİNDEKİ ARTIŞ 2040'A KADAR DURMAYACAK Uluslararası Enerji Ajansı İcra Direktörü Birol, petrol talebindeki ar tışın 2040 yılına kadar durmayacağını belir tti. bloomberght.com'da yer alan habere göre, Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) İcra Direktörü Fatih Birol, geçtiğimiz yıl Paris iklim zirvesinde sera gazı salınımının azaltılacağı yönündeki vaatlere karşın, küresel petrol talebindeki artışın 2040 yılından önce durmayacağını belirtti. Birol'un yorumları onlarca yıldır istikrarlı bir şekilde artan petrol tüketimine ilişkin önemli bir konuyu gündeme getirdi söz konusu tartışma petrol tüketiminin sürdürülebilir bir şekilde azalmaya başlayacağını işaret eden talep zirvesi nin ne zaman geleceği. Royal Dutch Shell PLC CFO'su Simon Henry, Kasım ayı başlarında petrol talebindeki azalmanın önümüzdeki beş yıl içerisinde olabileceği gibi yirmi yıl içerisinde de olabileceğini ifade ederek çalkantıya neden olmuştu. OMV/SEELE: PETROL OFİSİ'NE İLGİ YOĞUN Petrol Ofisi'nin (POAŞ) hakim ortağı OMV'nin CEO'su Rainer Seele, Viyana'da çeşitli konularda açıklamalarda bulundu. bloomberght.com'un haberine göre, POAŞ'ın satış sürecine ilişkin, yoğun ilgi olduğunu belirten Seele, konuyla ilgili detay vermedi. SUUDİ ARABİSTAN ENERJİ BAKANI, "OPEC GÜNLÜK ÜRETİMİNİ 32,5 MİLYON VARİLE İNDİRMELİ Suudi Arabistan Enerji Bakanı Khalid al-falih, petrol piyasasında dengenin sağlanması için OPEC'in günlük petrol üretimini Cezayir'de varılan anlaşmadaki alt band olan 32,5 milyon varile indirmesi gerektiğini söyledi. Al-Arabiya televizyonuna konuşan Falih, "Petrol piyasası daha dengeli hale gelme yolunda. Üretim için 32,5 milyon varil/gün seviyesinde belirlenecek bir tavan toparlanmayı hızlandıracak, hem üreticiler hem de tümketiciler için faydalı olacaktır" dedi. TESORO, WESTERN REFİNİNG'İ 4,1 MİLYAR DOLARA SATIN ALACAK ABD'nin önde gelen petrol rafinericisi Tesoro, Teksas, New Mexico ve Minnesota eyaletlerinde rafineriye sahip olmak için Western Refining şirketini 4,1 milyar dolara satın alacak. Tesoro ve Western Refining'in birleşmesi günde 1,1 milyon varilin üzerinde petrol işleme kapasitesine sahip bir şirket ortaya çıkaracak. Tesoro'nun hali hazırda Kaliforniya, Washington, Alaska, Utah ve Kuzey Dakota eyaletlerinde rafinerileri var. ULUDAĞ ENERJİ'NİN HİSSELERİNİ LİMAK YATIRIM ALACAK Cengiz Holding-Limak Holding-Kolin İnşaat ortaklığı bünyesinde faaliyetlerine devam eden Uludağ Enerji Dağıtım Perakende Satış Hizmetleri A.Ş.'nin tüm hisselerinin, hissedarlardan Limak Yatırım Enerji Üretim İşletme Hizmetleri ve İnşaat A.Ş. tarafından devralınması işlemi ile ilgili Rekabet Kuruluna başvuruldu. 6
yer almak için güçlerini birleştirmelerinin son derece önemli olduğunu ifade etti. Ergün, Türk firmalarının eğer kümelenmeye giderse, uluslararası firmaların tedarik ağının önemli bir parçası olabileceklerine dikkat çekti. Ergün, bu ağa bir kez giren bir firmanın yakın coğrafyamızda yapılacak diğer nükleer projelerde de yer almak için önemli bir aday olacağının altını çizdi. Pullman İstanbul Convention Center'da gerçekleşecek 4. Uluslararası Nükleer Santraller Zir vesi hakkında detaylı bilgi almak için www.nuclearpowerplantssummit.com internet adresi ziyaret edilebilir. FİTCH: KÖMÜR ALMANYA'DA EN ÇOK TERCİH EDİLEN YAKIT OLARAK KALABİLİR Kömür fiyatlarındaki keskin artışa rağmen, kömür ve linyitin Almanya'da en çok tercih edilen yakıt olarak kalabileceği düşünülüyor. Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşu Fitch Ratings'e göre, termal enerji en azından 2020 yılı ortasına kadar Almanya'nın enerji parçasından yarı payı alacak. Kömür ve linyitin tercih edilmesi de karbondioksit salınımlarının yüksek seyretmesi anlamına geliyor. Raporda, 2016 yılı ilk çeyreğinde 40 dolar/ton civarında olan kömür fiyatlarının 80 dolar/tona yaklaştığına yer verilirken, doğal gazın da Ağustos-Eylül döneminde 11-12 /MWh'ten işlem gördüğüne değinildi. 4. ULUSLARARASI NÜKLEER SANTRALLER ZİRVESİ, 8-9 MART 2017'DE İSTANBUL'DA DÜZENLENECEK 4. Uluslararası Nükleer Santraller Zirvesi, 8-9 Mart 2017 tarihlerinde İstanbul'da düzenleniyor. Nükleer endüstrinin önde gelen, ulusal ve uluslararası, yaklaşık bin temsilcisinin katılacağı Zirve boyunca Türkiye'deki yerli firmalar, 200'ün üzerinde ticari eşleştirme görüşmeleriyle hem Türkiye'deki hem de Ortadoğu ve Afrika'daki nükleer santral projelerinde yer almak için yarışacak. Uluslararası Nükleer Santraller Zirvesi, 8-9 Mart 2017 tarihlerinde dördüncü kez nükleer sanayinin önde gelen isimlerini İstanbul'da buluşturacak. Ortadoğu ve Afrika'nın en büyük nükleer etkinliği olan Zirve, Türkiye'deki yerli firmalara 16 milyar dolarlık nükleer santral pazarından pay alabilmeleri açısından büyük bir fırsat yaratacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Nükleer Sanayi Derneği'nin desteğiyle Nükleer Mühendisler Derneği ev sahipliğinde düzenlenen Zirve'de santral başına 3 milyar dolarlık iş hacminden Türk firmalarının nasıl yararlanabileceği ortaya konacak. Zirve, Ortadoğu ve Afrika'daki yeni pazarların tanıtılmasında da aracılık edecek. Hacettepe Üniversitesi Nükleer Enerji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Zirve Başkanı Doç. Dr. Şule Ergün, Türk firmalarının nükleer enerji pazarından pay almasına aracılık eden Zirve'nin sektörde önemli bir yere sahip olduğunu ve her yıl hatırı sayılır işbirliklerine ev sahipliği yaptığını söyledi. Nükleer enerji sektöründe oyuncu olmanın pahalı ve zaman isteyen bir süreç olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Ergün, bu yıl Zirve'de 200'ün üzerinde ticari eşleştirme görüşmesi gerçekleştirmeyi hedeflediklerini açıkladı. Türk firmalarına Zirve öncesi tavsiyelerde de bulunan Doç. Dr. Ergün, firmaların yapımı ve fizibilite süreci devam eden nükleer projelerde EPDK: LPG İTHALATI EYLÜL'DE YILLIK %14,8 AZALARAK 288.316 TON OLDU Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun raporuna göre, Rafinerici lisansı sahiplerinin, 2016 yılı Eylül ayında toplam LPG üretimi geçen yılın aynı ayına göre %3,8 azalarak 84.170 ton oldu. Raporda şu bilgiler verildi: "2016 yılı Eylül ayında en çok ithalat yapılan ülke sıralamasına göre Cezayir, Rusya, Norveç, ABD, Kazakistan ve Fransa olmak üzere 6 farklı ülkeden LPG ithalatı gerçekleştirilmiştir. Rafinerici ve dağıtıcı lisans sahiplerince 2016 yılı Eylül ayında yapılan LPG ihracatı, geçen yılın aynı ayına göre %17 azalarak 13.680 ton olmuştur. 2016 yılı Eylül ayında en çok ihracat yapılan ülke sıralamasına göre İsviçre, Tunus, K.K.T.C. ve Türkiye Serbest Bölge olmak üzere 4 farklı ülkeye/bölgeye LPG ihracatı gerçekleştirilmiştir. Dağıtıcı lisansı sahiplerince 2016 yılı Eylül ayında 74.190 ton tüplü LPG, 10.514 ton dökme LPG ve 302.862 ton otogaz LPG olmak üzere toplam 387.565 ton LPG satışı yapılmıştır. 2016 yılı Eylül ayı satış rakamları bir önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırıldığında, tüplü LPG satışı %2,2 artmış, dökme LPG satışı %20,2 azalmış ve otogaz satışı %2,3 artmış olup toplam LPG satışı %1,5 artmıştır. 2016 yılı Eylül ayında tüplü LPG %19,1, dökme LPG %2,7 ve otogaz %78,1 pazar payına sahip olmuştur. Dağıtıcı lisans sahiplerince 2016 yılı Eylül ayında 4.962 ton Standardize LPG satışı yapılmıştır. GOLDMAN SACHS PETROL FİYAT TAHMİNİNİ YÜKSELTTİ Goldman Sachs bugün yayınladığı raporda, OPEC üyesi ülkelerin Eylül ayında açıkladıkları üretimin sınırlanması, azaltılması konusundaki görüş birliğini hayata geçirmek konusunda şu ana kadar adım atmadıklarına işaret ederek, 2017'nin ilk çeyreğinde global pazarda petrol arz fazlasının devam etmesini beklediğini bildirdi. 2017 ilk çeyrekte global pazarda 700 bin varil/gün seviyesinde arz fazlası oluşacağını tahmin eden Goldman Sachs, OPEC'in 2017'nin ilk yarısında üretimi 33 milyon varil/gün, Rusya'nın ise 11,6 milyon varil/gün seviyesinde dondurması halinde ise yılın 2. yarısında piyasadaaçık oluşacağını öngördüklerini vurguladı. Goldman Sachs, temel senaryolarının gerçekleşmesi halinde 2017 2. çeyrekten itibaren piyasada stok seviyelerinin normalleşmeye başlayacağını belirterek 2017 1 ve 2. çeyrek için fiyat tahminlerini 45 ve 50 dolar/varilden 55 dolar/varile yükselttti. 3. ve 4. çeyrek için fiyat tahminlerini ise 2017'nin ilk yarısında fiyatlardaki ralliye yanıt olarak ABD ve OPEC'ten gelecek üretim artışlarını öngörereke 55 ve 60 dolar/varilden 50 dolar/varile indirdi. 7
BAKIM & ARIZA BİLDİRİMLERİ Dönem: 15.11.2016 21.11.2016 8
EKONOMİK TAKVİM Dönem: 22.11.2016 28.11.2016 9
SİSTEM LNG İŞİNİZE GELİR. Sistem LNG, Türkiye nin neresinde olursanız olun, boru hattının gitmediği her yere doğal gazı kara yoluyla ulaştırıyor. Sitelerden otellere, fabrikalardan tesislere kadar yaygın kullanım alanına sahip Sistem LNG, işletmenizin tüm enerji ihtiyacını tek merkezden İpragaz güvencesiyle karşılıyor. Alternatif yakıtlara göre fiyat avantajı sunan, doğayla dost, verimli ve güvenli doğal gaz, Sistem LNG ile iş yerinize geliyor.