ÇALIŞMA ORTAMI ISSN 1302-3519 İki Ayda Bir Çıkar / Sayı : 114 Ocak - Şubat 2011 İŞÇİ SAĞLIĞI İŞ GÜVENLİĞİ ERGONOMİ İŞ HİJYENİ ÇEVRE TOPLUM ÖRGÜTÇÜLÜĞÜ ÇOCUK EMEĞİ KADIN SOSYAL POLİTİKA NÜFUS SOSYAL HEKİMLİK Topum Hekimiğine Gönü Verener: ANNEM Dr. Şahende Köymen (1916-1997) Keçiören Çocuk Esirgeme Yuvası nın Kurucu Başhekimi Çocukar Kakınma ve Adaet Çocuk İşçi Omak: Ömer Atıgan İe Geçmişe Doğru Bir Yocuuk Devreye Ama Öncesinde Makinaarda İş Güveniği Kontroü Bize ve Bizden Sonraya Dair Yoksuuktan Sefaete Bir Göç Hikâyesi İş Sağığı Güveniği Dayanışma Kuruu Genç Kızar Yönetime Katıma Peşinde Kastamonu Yazıarı - Oyuncakarın Büyüü Dünyası İşyeri İnşaatının Prefabrik Bokarının TIR dan İndirimesi, www.fisek.org.tr Montajının Yapıacağı Yere Taşınması ve Montajı Çaışan Çocukara Vefa Borcu nuzu Ödemek İster misiniz? ıı Y. 29 Yıı n ü ü n ın 19. s ü t n nsti rtamı E ek O Fiş ışma Ça
Anımsa Topum Hekimiğine Gönü Verener: ANNEM Dr. Şahende Köymen (1916-1997) Keçiören Çocuk Esirgeme Yuvası nın Kurucu Başhekimi * Prof. Dr., Boğaziçi Üniversitesi İktisadi ve İdari Biimer Fakütesi Öğretim Üyesi Dr. Şahende Köymen Keçiören Çocuk Esirgeme Yurdu Bahçesi nde Oya KÖYMEN* 1940 yıında İstanbu Tıp Fakütesi ni bitirdikten sonra çocuk hastaıkarı ihtisası yapan annem Dr. Şahende Köymen, Çocuk Esirgeme Kurumu nun kurucusu Dr. Fuat Umay ın daveti üzerine 1945 ten başayarak 7 yı Keçiören Çocuk Esirgeme Yuvası nda kurucu başhekim ve müdür oarak çaıştı. İkokua başayıncaya kadar çocukuğum Keçiören Çocuk Esirgeme Yuvası nda geçtiğinden annemin çaışmaarını ve ortamı hatırıyorum. Daha sonra da annem yuva anıarını hep anattığı için ben de o günerin anıarımı taze tutabidim. Yuva çok büyük bir arazi içinde 4 binadan ouşuyordu. Ana bina 4 katıydı. En üst katta doktor ve hemşire odaarı vardı. Üçüncü katta mutfak, yemek ve oyun saonarıya müzik odası; ikinci katın bir böümünde bebek odaarı, öbür böümünde çocuk odaarı; birinci katta idari işer için ofiser, büyük saon ve daha büyük çocukara tahsis edimiş yerer vardı. En at kat çamaşırhane, hamam ve ütü yapıan bömeerden ouşuyordu. Bir bina dikiş ve marangoz atöyesi ve benzeri diğer işer içindi. Bir binada büyük erkek çocukarın, diğeri kız çocukarının yatakhane ve etüt saonarı vardı. Bunarın önündeki arazi voeybo ve basketbo oynamak için düzenenmişti. Binaar daire biçiminde yereştirimişti; ön avuda çiçeker, küçük çocukar için oyun parkı ve binaar arasında yürüme yoarı vardı. Biz gece-gündüz yuvada kaır, haftada sadece bir gün evimize giderdik. Annem gecenin herhangi bir saatinde yuvayı dört dönüp, ortaığı deneterdi. Arada bir at kattan bir vaveya kopar, annem aşağıya koşup bir bakıcının bir çocuğa kötü muameesini yakaadı mı, kendinden geçerdi; o bakıcı mutaka cezaandırıır, geneike de çocukardan uzak işere sürüürdü. O sırada yuvaya gündüzeri geen çocuk doktoru Zeiha Tanrıöver, annemin yanı sıra eğitimi tek kişiydi. Yuvaya yeni doğmuş bebekerden başayarak her yaştan öksüz ve yetim çocuk geirdi. Yuva çocukarı ise eğitimerini tamamadıktan sonra da yurtta kaır, üniversiteye ya da mesek eğitimine gidererdi. Abaarımız ve ağabeyerimiz boş zamanarında küçükere igienir, yuvanın ihtiyaçarı için dikiş ve marangoz atöyeerinde çaışır, spor yapar, müzik derseri verirerdi. Hayri ağabeyinin kuandığı yuvanın tek aracı oan eski kamyon çocukarı okua götürüp getirir, erzak taşır, kısaca her işe koşardı. Hayri ağabeyin izini oduğu günerde bu işeri annem yapardı. O yıarın Ankara sında annem kamyon kuanan tek kadın şofördü. Dr. Fuat Umay hem yuvaya geir getirmesi ve Keçiören hakına hizmet vermek için bir ekmek fırını açmıştı. Buranın fırınına hem yuvanın, hem de hakın börek çörek tepsieri de götürüürdü. En mutu çocukuk yıarım bu yuvada geçmişti. Bebeker için muhaebi ve peteerin yapıdığı öze mutfak ik uğrak yerimdi. Sonra yaşıtarıma kahvatı, oyun saateri, piyanou saonda müzik derserini izeme, yemyeşi ve çiçeki kocaman bahçede koşturmacaar, dikiş atöyesine gidip, abaara sohbeter vb. Orası hepimizin gerçek eviydi. Her yı çadırarımızı aıp Abant ta 15 gün kamp kurar; bütün işeri kendimiz yaparak izcier gibi yaşardık. Bunar benim için unutumaz günerdi. Yıar sonra bie yuva abaarı- 2 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010
Anımsa Dikiş atöyesi binasının önünde Şahende Köymen,yuvada büyümüş oan ve artık usta terzi konumundaki Kezban ve Saffet abaar. mız ve ağabeyerimize bağantımız sürdü; düğünerine gittik, everinde kadık. Annem için dünya bir tarafa, her şey yuvaydı; Fuat Bey den sonra yerine geen DP mietvekii Osman Şevki Çiçekdağ ın yönetim anayışına dayanamadı ve istifa etti. Yuva gençeriye gidien Abant kampı. Sodan ikinci Dr. Şahende Köymen ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010 3
Anımsa Abant kampında annem,ben ve yuvada yetişip terzi oan Kezban aba. DAHA SONRA Daha önce devete yük omayan ÇEK in mai sorunarı 1980 de başar. Bu yı kurumun gene başkanı Ai Rıza Zoruoğu, ik kez yardım için hükümete başvurur ve şöye der: Bugüne kadar devetimize yük omadan bu şerefi görevi rahat yürüttük; ama bir yerde tıkandık, bunun kusuru da bizim deği. Bozuan memeket ekonomisi bizi bu duruma soktu. Başbakandan bir yanıt aamaz. Bu yurda ani oarak gidip hakikaten durumun anatıdığı gibi oup omadığını öğrenmek istedim. (Yanıt yerine çocuk yuvaarına baskınar, gazeteerde sayfa sayfa karaama yazıarı ve o meşum karar.) ÇEK 5 Mayıs 1981 tarihinde Sayın Evren in başında oduğu Mii Güvenik Kuruu nun 51 no u kararıya kapatıır: Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu nun Tüzüğü gereğince kurumuş buunan gene merkezi, i merkezeri, içeerdeki şubeeri ie bucak ve köyerdeki koarı feshedimiştir. Mayıs 1983 te yeni bir kanun kabu ediir: Sosya Hizmeter ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu. Özete, çok büyük özveriere kuruan ve yaşatıan bu kurumun 1980 e kadar devete yük omaması bie kendi başına çok önemi bir ogudur. Peki, Sayın Kenan Evren in yurtarı mükemme hae getirdiğini iddia ettikten hemen sonra bu kurumu kapattırması nası açıkanabiir? Herhade bir yanıya Türk Tarih Kurumu, Türk Di Kurumu gibi kimi kurumar neden kapatıdıysa ÇEK de benzer nedenere kapatımıştı. Ama bunun ötesinde, ÇEK in çok önemi bir sosya güvenik kurumu oması gibi bir özeiği de vardı. Bu nedene ÇEK in kapatıışını 1980 sonrası, askeri yönetim atında Türkiye ye IMF (ve ABD) tarafından dayatıan neoibera poitikaara iişkiendirmek mümkün. Artık devetin sosya işeveri, para ayrımayarak güdükeştiriecek; her şey asında hiç de serbest omayan serbest piyasa dedikeri piyasacıık mantığına göre haediecekti. Neoibera poitikaara göre parası oan taebiye, sağık ve eğitim dahi istediği bütün ma ve hizmeteri aabiecekti; neoibera görüşe göre işsizik ve yoksuuk kapitaist sistemin işeyişinin bir sonucu değidi; bunar bireyse beceriksiziker ya da tembeikten kaynakanıyordu ve tabii hayırsever zenginer ve cemaater den yardım aabiirerdi. Özete, 1980 sonrası esen neoibera küreseeşme fırtınasıya birikte, devetin sosya işeverine karşı savaş açıdı. Bu fırtınada Çocuk Esirgeme ye devet bütçesinden yeterince kaynak ayrımadı, işer doğru dürüst denetenme omaksızın taşeron firmaara havae edidi. 4 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010
Çocuk Haber Çocukar Kakınma ve Adaet Dereyen: Emirai KARADOĞAN* Mienyum (Binyı) Kakınma Hedeferi nde Çocukar Nerede? Bireşmiş Mieter in Eyü 2000 deki Binyı Zirvesi nde 191 üke, yoksuuğu yarı yarıya azatmayı da içeren Binyı Kakınma Hedeferi ne (Mienium Deveopment Goas- MDG) 2015 yıına kadar uaşma kararı adı. Sayısa değerer üzerinden ouşturuan Binyı Kakınma Hedeferi şunardı: Geir yoksuuğu, açık, anne ve çocuk öümeri, hastaık, yetersiz barınma, topumsa cinsiyet, çevrenin tahribatı ve kakınma için kürese ortakık. MDG er hiçbir zoruka karşıaşmayacağı kabuünden hareket etmesine karşın, süreç zorukara karşıanmıştır; kakınan dünya tıkanmıştır. Dünya geneindeki çocuk hakarı savunucuarı, Çocuk Hakarı Bigi Ağı na (CRIN -Chid Rights Information Network) şikayeterde buunarak çeşiti soruar sormaktadırar. Çocukarın kendi ükeerinde, sırf hükumeter MDG de beirtien hedefere uaşmak için, üsteik eğitimin kaitesiziğinde hiçbir değişim omadan, neden öğretmensiz sınıfara tıkıştırımaktadır? (Bu uyguamaar MDG ie de uyuşmamaktadır). MDG nin neden marjina gruparı adres göstermediğini ve bazı durumarda da ayrımcıığı neden şiddetendirdiğini merak etmektedirer? Örneğin bazı ükeerde, hükumeterin MDG hedeferini gerçekeştirmek adına bazı maden firmaarına fon desteği sağaması, yeri gruparı kendi toprakarından mahrum bırakmıştır. CRIN bu tür oumsuzukar neticesinde, hedefere uaşmanın mucize oacağını savunmaktadır. ortaya konan 8 anahtar hedef, uusa poitikaarı yönendirmiştir. Öye ki, dar kapsamda anaşıan Mienyum hedeferi, birçokükeninn nihai hedeferiymiş gibi yansıtıdı. Fu bey hipotezi oarak ortaya atıan hipotezin bir yansıması oarak, topumar, sivi hakar ve özgürükeri ede etmeden önce, ik oarak ekonomik ve sosya hakarı gerçekeştirmeeri/ede etmeeri gerekir. Fakat bu tür önceikendirmenin üzücü yanı, sonraki nin bir türü gerçekeştiriememesidir. Paradoksa bir biçimde birçok ükede MDG erin başarıı bir şekide tamamanamamasının önündeki en büyük sistematik enge, çocuk koruma poitikaarını da içeren, uusa poitikaardaki öz-düşünüm (sef-refection) ve şeffafığın eksik omasıdır ve bu da sivi topum ve sosya sermayenin eksikiği ie igiidir. Şeffaf ve enerjik/hareketi (vibrant) bir topum, insanarın ekonomik ve sosya kakınma ie igii hakarını savunma yetkiniğine sahip omaarının yaşamsa temeeridir. MDG erin çocukarın hayatta kamasına odakanması bu sorunu örnekendirmektedir. BM Çocuk Hakarı Sözeşmesi (CRC) ve BM nin diğer begeeri tüm insan hakarına eşit davranışı geiştirmeye igii önemi ve değeri araçardır. CRC nin 6. maddesi, örneğin, hayatta kama ve kakınma hakarının birbirinden ayrımazığını (bütünüğünü) vurguamaktadır. Ve fakat, MDG erce özeike beş yaş atı çocukarın hayatta kamaarına odakanımasını özendirmekte ve daha büyük çocukarın hayatta kaması ve geişimi göz ardı edimekte bekeme istesi ne konmaktadır. Diğer yandan yayınanan bir raporda (Internationa Aert) Mienyum Kakınma Hedeferi nin yorgun bir kakınma paradigması ve yetersiz bir iereme oduğu die getirierek, artık hareket etme zamanının geip te geçmekte oduğu vurguanmıştır. Resim: http://www.yenihayat.de/dunya/mienyumhedeferi-neden-tutturuamadi, adresinden aınmıştır. Sayısa veriere oan güvene, çocukarın statüerinin geiştirimesinin ön koşuu oan kakınmanın siyası ikeeri oan içerme (incusion) poitikaarı, başarının neden sağanamadığı ve atında yatan nedeneri sorguamada MDG başarısız omuştur. Çünkü MDG bir tick box kütürü (bahşiş niteiğinde) gibi görümüş ve uyguanmıştır. Bu nedene artık MDG erden bir bekenti yerine, kürese örgüter dikkaterini tekrardan ükeerin insan hakarı ie igii poitikaarına çevirmişerdir. Bireşmiş Mieter Çocuk Hakarı Komitesi üyesi Danius Puras ın eeştirierinden birisi de hakar arasındaki hiyerarşik yapı ouşturuması ve MDG erin de bu hiyerarşik yapının ikmaini ve desteğini sağadığı yönündedir. Ona göre, Binyı ya da diğer adıya Mienyum bidirisinde * Fişek Enstitüsü Çaışan Çocukar Biim ve Eyem Merkezi Vakfı Gönüüsü En son 2000 deki Binyı Doruk Topantısı nda dünya öndereri, 2015 e kadar açığı yarı yarıya azatma sözü vermişti. Ancak son duruma bakıırsa 2015 e kadar verien sözün tutuması pek mümkün deği. Uusararası Barış Araştırmaarı Enstitüsü nün yayınadığı 2001 siahanma raporuna göre, dünyada siah yatırımarına yapıan topam harcama 772 miyar doar. Siahanmaya harcanan paranın sadece 15 te biri ayrıabise, dünya açıka mücadeede önemi bir kavşağı dönmüş oacak (CNNTÜRK, 2005) ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010 5
Çocuk Haber Resim, koaakutur.com adresinden aınmıştır. ( Mienyum çocuğu, öye diyorar, hak çocuğuna karşıık). MDG doruk topantısından önce, çocuk eviiğinin sona erdirimesine yöneik bir inisiyatif ouşturudu. ABD eski başkanı Jimy Carter ve Breziya Eski başkanı Fernando Enrique Cardoso sırasıya Guardian ın web sitesinde konuya igii ortak bir bidiri yayınadıar. Topumarın, kızarın eğitimerinin ekonomik ve sosya maiyetinin, onarın düğün masrafarından daha faza oduğunu anamaya başadığı ve değişimerin çok hızı yaşandığı günümüzde, yetkiierin ciddi bir şekide yasa düzeneme yapmaarına gereksinimimiz var. Bu durum kız çocukarını okuda tutmak için gereki oan finansa destek kadar, duyarı müzakere ve düşüncei iderik gerektirir. Ayrıca bu uyguamayı bitirmek için çaışacak grupara, topum oarak uusa ve uusararası düzeyde gereki desteği de vermek zorundayız. Çoğumuz, çocuk eviiğinin etkierini doğrudan hedefemeden, yoksuarın ya da marjina grupardaki kadınarın ve kızarın hayat standartarını geiştiremeyeceğimizin farkındayız. (CRINMAIL 1193, 2010) Öte yandan, kimi aanardaki güçüker sürmektedir. Çabaarın sürdürümesi gereken aanar açık ve yoksuuğun ortadan kadırıması (hedef 1); kadın-erkek eşitiği (hedef 3); çocuk öüm oranı (hedef 4); ve anne öüm oranıdır (hedef 5). Araarında Dünya Bankası ve Uusararası Para Fonu gibi Bretton Woods kuruuşarının da buunduğu BM örgüteri ükeye çeşiti aanarda yardımcı omaktadırar: Yoksuuka mücadee, demokratik yönetişim, çocuk ve kadın hakarı, sağık, mütecier ve göç, çaışma yaşamı, gıda ve tarım, afet yönetimi ve uyuşturucu maddeere mücadee bunar arasında sayıabiir. (BM Türkiye, 2011) Çocukara Yöneik Adaetsiz Uyguamaar İnsan Hakarı İzeme Örgütü nün raporuna göre Kenya da hükumetin hastaık beirtierini hafifetici bakıma (paiative care) getirdiği kısıtamaar, çocukarı, HIV/AIDS ya da kanser gibi hastaıkarın akut ya da kronik ağrıarıya başbaşa bırakmıştır. Gereksiz Ağrı / Izdırab: Kenya da Hükümetin Çocukara Hastaık Beirtierini Hafifetici Bakım Sağama Başarısızığı başıkı rapor, bunun gibi durumardaki çocukara verien fiziki ve psikoojik zarararı gösteren Network araştırma bugurarını ortaya koyuyor. Rapor, 141 vakayı gözden geçiriyor; bu amaça, aıkoyma şartarı ve şiddet, tıbbı bakımın koşuarı ve çocuğu aiesinden ayırmanın etkieri gibi bir dizi mesee ie igii tavsiyeerde buunuyor. Resim, http://www.haberink.com/haber. php?query=53797,adresinden aınmıştır. Resim, firatnews.eu, web adresinden aınmıştır. Türkiye Bin Yı Kakınma Hedeferinin Neresinde? Türkiye de Binyı Kakınma Hedeferi nin kimi aanarda başarıı oduğu vurguarken, çocuk ve diğer risk gruparı ie igii geişmeer ya yetersiz ya da haa aşka dışsa desteğe gereksinim duyuduğu vurguanmıştır. Türkiye Bireşmiş Mieter Bürosu na göre Bin Yı Kakınma Hedeferi Raporu (2005), Türkiye nin bu hedefer doğrutusunda sağadığı ieremenin bir göstergesi niteiğindedir. Rapora göre Türkiye hedeferin çoğunu 2015 yıına kadar gerçekeştirme, hatta aşma younda önemi mesafe amış buunmaktadır. Uusararası Af Örgütü (AI Amnesty Internationa), Sudan a ceza yasasında yer aan ve her yı binerce insanın, özeike kadın ve kızarın açık-saçık ve ayıp kabu edien giyimden kaynakı oarak tutukanmasına yo açan ayrımcı hükmün ipta edimesi için çağrıda buundu. Bu suçu işeyenerin çoğu bir araya getirierek asayiş mahkemesince kırbaça cezaandırımakta ve avukat / savunma hakarı verimemektedir. Bu bağamda gereki tedbireri aması açısından Sudan devetinin yapması gereken önceiki düzenemeer şu şekide ortaya konmuştur: Devetin aci oarak yapması gerekener, Asayiş yasasını ve 1991 tarihi ceza yasasının 152 maddesini de içeren asayiş rejiminin (pubic order regime) fesih edimesi, çünkü bunar muğak ve beirsiz, ayrıca Sudan ın insan hakarı yükümüükerini yerine getirmesine de enge omaktadır. Uusararası Medeni ve Siyasi Hakar Sözeşmesi nin 7. maddesi ie Afrika İnsan Hakarı ve Hakarın Hakarı Sözeşmesi nin (ACHPP-African Charter on Human and Peopes` Rights) 5. maddesini de içeren 6 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010
Çocuk Haber uusararası yasaarca yükümü oduğu insan hakarı yükümüükerini yerine getirmek. Zaim, insanık dışı ve açatıcı bir cezaandırma oan, suçuarı kırbaçama cezasının asayiş rejimi kapsamından çıkarıması (CRINMAIL 1192, 2010). Dünyadan kısaca CRIN New York ta BM bünyesinde çocuk suçuara yöneik, insanık dışı cezaandırmaarın sona erdirimesi için bir kampanya başattı. Ükeerden aınan bireyse haberere göre, çocukar işedikeri suçardan doayı, idama, ömür boyu hapse ve fiziki şiddet içeren cezaara çarptırımaktadırar. CRIN ye göre, çocukara yöneik bu tür barbarca muameeerin devam etmesinin nedenerinden birisi de, insanık dışı cezaandırma reaitesinin, görünür omamasından kaynakanmaktadır. Konuya igii resmi kayıtara uaşmak nispeten koayken, bireyse tanıkara uaşmak çok zor. Bu amaça CRIN bir çağrıda buanarak, -bu kampanyanın büyük bir etki yapabimesi açısından- bu tür insanık dışı uyguamaara yöneik bigi, görüntü ve resimerin, info@crin.org e-posta adresine gönderimesini istiyor. Bu konudaki detayı bigi 13 Ekim 2010 tarihinde CRIN nin web sitesinde yayınandı. Afrika da Kenya ve Tunus, çocukara yöneik her türü şiddeti tamamen yasakadı. Aynı zamanda bu başarıyı sağayan ik Afrika ükeeri oarak kayıtara geçtier. Bireşmiş Mieterin, yeni bir araştırmasına göre, Paraguay da da kendi everi de dahi omak üzere, çocuğa yöneik, ısırma, tekmeeme, yakma, kısmı boğuma/ havasız bırakma, gibi fizikse şiddet ve eziyeter yasakandı. BM Çocuk Fonu UNICEF in bir raporuna göre, fizikse cezaandırma, sözü aşağıama gibi uyguamaarın, bazı hükumeterce de destekenen kütüre açıdan kabu ediebiir bir eğitim formu oarak görüdüğü tespit edimiştir. Türkiye deki Sivi Topum Örgüteri (STÖ), Geçen Eyü ayında Referanduma onayanan Anayasa değişikiğinin, teme çocuk hakarı ikeerinin Türk hukuk sistemi ie bütüneştirimesinde başarısız oduğunu die getirmişerdir. STÖ er çocuk hakarının ayrı bir başık oarak anayasa düzenemesinde yer aması için çağrıda buunmuşardı. T.C. Anayasasının 41. maddesinde yapıan değişikike, çocuk hakarı sadece aie biriği bağamında ee aınmaktadır. Orta Afrika Cumhuriyeti (CAR), Bireşmiş Mieterin Çocuk Hakarı Sözeşmesinde yer aan çocukarınssiahatına aınmasını yasakayan Opsiyone Protokoü nü imzaadı. Benzer şekide Zambiya da BM nin İşkence ve Diğer Zaimane, İnsanık Dışı veya Onur Kırıcı Muamee veya Cezaya Karşı Sözeşmesi nin Opsiyone Pprotokoünü imzaadı.. CAR ayrıca Çocuk Hakarı Sözeşmesinin, çocuk ticareti, çocuk fahişeiği ve çocuk pornografisine yöneik Opsiyone Protokoünü de imzaadı. Çocukarın siah atına aınmaarını durdurmak, siah atında oanarın serbest bırakımasını destekemek ve onarın sivi hayata yeniden entegre omaarına yöneik oarak ve giderek büyüyen BM desteki inisiyatife Paris Uzaşması- 11 yeni üke adını yazdırdı. İngitere Çocuk Hakarı İttifakı (CRAE -The Chidren s Rights Aiance for Engand), çocukarın Avrupa ve diğer uusararası düzemerde, karar ama mekanizmaarına katıımarının boyutunu ortaya koymayı amaçayan bir projeyi hayata geçirdi. Bu proje, Avusturya, Estonya, İranda, Modova Cumhuriyeti, Romanya ve Rusya ie ortakaşa yürütümektedir. Yürütüen aan araştırması, Avrupaı STÖ erin çocukarın (17 yaş ve atı) uusa ve uusararası düzeyde karar ama süreçerine katıımını nası destekedikerini -eğer destekiyorarsa- öğrenmeye çaışıyor. CREA bu araştırmaya, çocukarın uyum içinde Avrupa geneindeki değişimi nası etkieyebieceğinin bir resmini çıkarmayı ümit ediyor. Böyece Avrupa komisyonuna, çocukarın karar ama mekanizmaarına entegre edimesinin sağanabimesine yo açacak tavsiyeerde buunacak Ünü Amerikan çikoata markası Hurshey, çikoata yapımında kuanımak üzere Afrika dan getirttiği kakaonun üretiminde zora çaıştırma ve çocuk emeği kuanıdığı yönünde STÖ erin suçamaarıya karşı karşıya kamıştır. Green America, Oasis USA, Goba Exchance ve Uusararası İşçi Hakar Forumu (ILRF) e göre, Hurshey, kakao sağadığı Afrikada ki bögenin işçi hakarının suistimai açısından ekei omayan bir yer omasını sağayamamıştır (CRINMAIL 1194, 2010). Kaynakça: BM Türkiye, http://www.un.org.tr/index.php?id=12&lng=1, 17.01.2011 CNNTÜRK, (2005), Dünyada Açığın Nedeni Savaşar http://www. cnnturk.com /2005/sagik/05/23/ dunyada.acigin.nedeni.savasar/97944.0/index. htm CRINMAIL 1192 (2010), http://www.crin.org/emai/index.asp CRINMAIL 1193 (2010), http://www.crin.org/emai/index.asp CRINMAIL 1194 (2010), http://www.crin.org/emai/index.asp Ne yapımaı? 1. İş öncesi; yapıacak iş adımarı beirenmei (İş Güveniği Anaizi risk değerendirmesi - Yapımaı), her bir iş adımındaki oası riskere göre önemer (önceden) aınmaıdır. 2. İkinci kata çıkmak için uygun iskee / merdiven yapımaı, korkuuku çaışma patformu ouşturumaı, bunun mümkün omadığı durumarda işçiye paraşüt türü, şok emici bağantı ipi emniyet kemeri verimei ve bu kemereri bağayacakarı yerer ayaranmaıdır. 3. İşçier kesinike beton bok üzerinde, mazemenin taşındığı yere götürümemei. 4. İşçier kesinike sapanara asıarak bir yerden başka bir yere havadan taşınmamaı. 5. Yapıan işem yetkii bir teknik eemanın gözetiminde ve denetiminde yapımaı. 6. Vinç operatörü vincin kancasında böye işçieri taşıma sorumuuğunu amamaı. 7. Vinç in kancasında emniyet mandaı omaı. 8. Vinç ayakarının zemine batıp, üzerindeki mazemeyi saamaması veya eğmemesi için, ayakarın atına yeteri dayanıkıka geniş papuçar konmaı. 9. İşçier baret, emniyet kemeri, iş güveniği ediveni, ayakkabısı ve iş ebisesi kuanmaıdır. 10. İşçierin vinç ie taşınmasının zorunu oduğu durumarda; en azından ikinci bir vinç kuanımaı, vinç operatörü sertifikaı omaı, işçierin yüksekte ağır ve tehikei işerde çaışabiecekerine dair raporarı omaı, vinç, sapanarı, mapaarı vb. kontro ve yetkii makina mühendiserince kontro ve test edimeidir. İşçier, paraşüt türü emniyet kemeri ie, vinç gibi kontroü yapımış ve begeenmiş sepet içinde taşınmaıdır. > Sayfa 23 ün yanıtı İKİ DAKİKA DÜŞÜN ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010 7
Söyeşi Çocuk İşçi Omak: Ömer Atıgan İe Geçmişe Doğru Bir Yocuuk * Görüşmeyi Gerçekeştiren : Ercüment Erbay Araştırma Görevisi, Hacettepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Sosya Hizmet Böümü Görüşmeyi Gerçekeştiren: Ercüment ERBAY* Ercüment Erbay: Ömer Bey merhaba, önceike bu yoğun çaışma temponuzda zaman ayırıp görüşmeyi kabu ettiğiniz için çok teşekkürer. Sizi tanıyarak başayaım mı? Ömer Atıgan: 1974 Ankara doğumuyum. Eğitim durumum, Ortaoku 1 den terk. Ercüment Erbay: Okuu bıraktıktan sonra ne yaptınız? Ömer Atıgan: Şu an çaıştığım firma oan Yiğit İş Makineeri ne çırak oarak girdim. Büyük iş makineerinin tamirini yapıyoruz. Ercüment Erbay: Çırak oarak çaışmaya başadığınızda kaç yaşındaydınız? Ömer Atıgan: 12-13 yaşındaydım. 21 senedir bu firmada çaışıyorum. Ercüment Erbay: Peki sizi çaışmaya yöneten şey neydi, neden okumayı tercih etmediniz? Ömer Atıgan: Okumaya çok igim yoktu. Okumayı istemedim, çaışmayı istedim. Patronum, babamın asker arkadaşı. Getirdi buraya verdi. Ercüment Erbay: Çaışmanıza maddi yetersiziker neden omadı diyebiir miyiz? Ömer Atıgan: Maddi duruma igisi yoktu. Ben okumak istemedim, hevesim yoktu okumaya. Ercüment Erbay: 12-13 yaşında çaışmaya başadınız, o yıarı biraz anatabiir misiniz? Ömer Atıgan: Yaşıtarım oynarken ben çaışıyordum. Bunun dışında işimiz ağırdı, parça yıkama, temizik, her şeye koşturuyorduk. Yazın sıcak, kışın soğuk, zor yıardı. Ercüment Erbay: Bayağı zor omaı, başka ne tür sıkıntıarınız odu? Ömer Atıgan: O yıarda dayak serbestti mesea. Çok dayak yedim. Parça yıkanmamış derer döverer, iş omamış derer döverer. Ben çok dayak yediğim için şimdi çırakarımı dövmüyorum. Ercüment Erbay: Genede şiddet görener, kendierine fırsat gediğinde at kademedeki kişiere şiddet uyguayabiiyor. Ne güze siz bu uyguamayı devam ettirmemişsiniz. Ömer Atıgan: Ettirmedim, hoş bir şey deği. Zaten iş ağır. Ercüment Erbay: Bu arada Çırakık Okuu na gidebidiniz mi? Ömer Atıgan: Gittim, sağıktan faydaanmam için sigorta yaptı oku. Daha sonra kafaık ve ustaık begeerimi de adım. Ercüment Erbay: Çırakık yıarınızda adığınız ücret nasıdı? Ömer Atıgan: Çırak ücreti işte nası our, azdı. Ayık aırdım, babama verirdim. Bana günük harçık verirdi. Ercüment Erbay: Çırakık döneminiz kaç yı sürdü? Ömer Atıgan: 19 yaşıma kadar sürdü. Ercüment Erbay: Yani askere gidene kadar sürdü? Ömer Atıgan: Sürdü tabi ama yeni geen çırak oduğunda daha kötü işeri onara devrediyor, bir nevi kıdem atıyorsunuz. 8 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010
Söyeşi Çırak Ömer Atıgan arkadaşarı ie.. Ercüment Erbay: Askerik gibi yani? Ömer Atıgan: Aynen öye. Ercüment Erbay: Sonra askere gittiniz. Ömer Atıgan: Askere gittim. 1.5 sene askerik yaptım. Gedim, tekrar burada iş başı yaptım. Aıştığım yerdi. Yine buraya gedim. Ercüment Erbay: Çocukuğunuza geri dönersek, o zamanar geeceke igii ne gibi hayaeriniz vardı? Mesea böye bir işyeri açmak hayaerinizde var mıydı? Ömer Atıgan: Düşünüyordum ama baktım oacak gibi deği. Şimdi de düşünmüyorum. Ercüment Erbay: Neden düşünmüyorsunuz? Maddi nedenere mi? Ömer Atıgan: Bei bir maddiyat gerektiriyor tabi ama Usta Ömer Atıgan bir çırak ie... ası neden, para bırakmıyor bu iş. Tamirciikten para kazanmak bitmiş. Aım satımda para var artık. Ercüment Erbay: Sizi çocuk işçi oduğunuz günere geri götürsek yine çaışır mıydınız? Ömer Atıgan: Kesinike çaışmazdım, okurdum. Okumak daha mantıkı. Ercüment Erbay: Kendi çocukarınızı çırak oarak çaıştırır mısınız? Ömer Atıgan: Çaıştırmam. Burada en hafif parça 10-15 kg. Çocuğumu sanayide ezdirmem. Ercüment Erbay: Gene oarak konuşsak, çocukar sizce çaışmaı mı? Ömer Atıgan: Çaışmamaı tabi ama benim durumunda deği herkes, durumu çok kötü oan aieer çaıştırır. Ercüment Erbay: 12 yaşında ağır koşuarda çaıştınız, okuyamadınız. Peki o yıarın size kazandırdığı bir şeyer odu mu? Ömer Atıgan: Odu. Çaışmasaydım sokak serserisi oabiirdim. Türü beaara buaşabiirdim. Ercüment Erbay: Çocukukta çaışmak size ne kaybettirdi desem? Ömer Atıgan: Çocukuğumu hiç yaşamadım. E kapısında çaışıyorsun, her türü zor. Yaşayamadığım çocukuğumu çocukarıma yaşatmaya çaışıyorum. Ercüment Erbay: Ekemek istediğiniz bir şey var mı? Ömer Atıgan: Yani çocukukta çaışmak zor, diyeceğim bu. Benim yaşım 36, gören 40-41 sanıyor. Sanayide çaışmak koay deği. Kendi işyeriniz değise hiç koay deği. Ercüment Erbay: Çok teşekkür ederim benime yaşamınızı payaştığınız için. İyi çaışmaar. Ömer Atıgan: Ben teşekkür ederim gediğiniz için. ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010 9
İş Sağığı Güveniği Devreye Ama Öncesinde Makinaarda İş Güveniği Kontroü Mustafa TAŞYÜREK* (mustafatasyurek@fisek.org.tr) İki kez oan, üçüncü kez de our Hata yapmak kötüdür, ancak yineenmesi daha kötüdür. (Japon Deyişeri) Ükemizde iş kazaarının tanımı ve kapsamı 5510 sayıı Sosya Sigortaar ve Gene Sağık Sigortası Kanunu nun 13. maddesinde ve Sosya Sigorta İşemeri Yönetmeiği nin 37. maddesinde beirtimiştir. Bazı kaynakarda ise, (sıkça gördüğümüz çaışma ortamı gerçekeri ie bağdaşmayacak şekide) İş kazası, bekenmedik ani bir oaydır. İşin geişmesini öner veya işi durdurur şekinde tanımanmaktadır. Bir anamda kaza geiyorum demez i çağrıştırıyor bu tanım. Oysa bugün biz biiyoruz ki kaza geiyorum der. Bir iş kazası; insan, mazeme, makina, teçhizat (vinçer, istif makinaarı vb.) ve zaman (üretim) kaybı faktörerinden herhangi birini veya birkaçını birikte kapsayabiir. İşverener işyererinde meydana geen iş kazasını ve tespit ediecek mesek hastaığını en geç iki iş günü içinde yazı ie igii (Ça.ve Sos.Güv.Bak.) Böge Müdürüğüne (İş K. m.77), o yer yetkii kouk kuvveterine derha ve Sosya Güvenik Kurumu (Şube Md.) da en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde (5510 s. Sos.Sig.Gene Sağ.Sigor. K. m.13) iş kazası ve mesek hastaığı bidirgesi (Sosya Sigorta İşemeri Yönetmeiği Ek-7) ie doğrudan ya da taahhütü posta ie bidirimesi zorunudur. Sosya Güvenik Kurumu na bidirimek zorunda kaınan kazaarın sayısına bakıdığında son üç yıda, hemen hemen her yı yakaşık sekiz bin (8000) azadığı görümektedir (Bkz: Tabo:1). Tabo 1 : SGK ya Bidirien İş Kazaarının Kaza Sebeperine Göre Dağıımı Yıar İş Kazaarının Kaza Sebeperine Göre 2007 2008 2009 Dağıımı Bir veya birden faza cismin sıkıştırması, ezmesi, batması, 28 066 24 392 19 301 kesmesi Düşen cisimerin çarpıp devirmesi 13 105 13 263 11 392 Makinaarın sebep oduğu kazaar 11 686 10 377 9 685 Kişierin düşmesi 9 469 8 518 8 364 TOPLAM İŞ KAZASI SAYISI 80 602 72 973 64 316 (Kaynak: T.C. Sosya Güvenik Kurumu Başkanığı Sosya Güvenik Kurumu İstatistik Büteneri; 2007, 2008 ve 2009 yıı istatistik yıığı) * Kim. Müh., İş Sağığı+İşetme Yönetimi Biim Uzmanı Çaışma Bakanığı Eski İş Güveniği Müfettişi (1978-1985) İş Güveniği Uzmanı (A Sınıfı Sertifikaı) Fişek Enstitüsü Çaışan Çocukar Biim ve Eyem Merkezi Vakfı Denetim Kuruu Üyesi Bu tabodan çıkan sonuca bakarak iş kazası sayısında son üç yıda ciddi azama oması, zorunu sigortaı sayısının artmasına rağmen (Bkz:Tabo 2) gene oarak çaışma koşuarında (kısa sürede) iyieşmeer mi omaktadır (?) sorusunu aka getirmektedir. Tabo 2 : İş Kazası ve Mesek Hastaığı Kayıparı Süreki İş Görmezik ve Öümer İş kazası ve mesek hastaığı sonucu süreki iş görmezik İş kazası ve mesek hastaığı sonucu öümer Zorunu sigortaı sayısı Yıar 2007 2008 2009 1 956 1 694 1 885 1 044 866 1 171 8 505 390 8 802 989 9 030 202 Süreki iş görmezik ve öüme sonuçanan iş kazaarı sayısındaki (ciddi) artış (Bkz: Tabo 2), bizim işyererinde yaptığımız gözemer, yukarıda beirtien iyimseriğin doğru oamayacağını ortaya koymaktadır. Acaba, iş kazası ve mesek hastaıkarı son yıarda resmi kurumara daha az(mı) bidirimekte, oanakarın everdiği öçüde kazaıar işyerinde(mi) tedavi ettirimekte?. Her hade çaışma ortamında iş sağığı ve güveniği koşuarında (gene oarak) iyieşme omamakta ki kayıp, acı ve ızdırap sayısı artmaktadır. Oysa, iş sağığı ve güveniği uzmanarı oarak; küçük ve büyük iş kazası deyimerinin yanıtıcı oduğunu işyeri yöneticierine ve çaışanara vurguayıp duruyoruz. Çoğu durumarda bu deyimer yersiz oarak büyük veya küçük yaraanmaarı ( oay veya ciddi oayı) beiremek için kuanıır. Kaza ve yaraanma bu şekide birbirine karıştırıır ise, önemi yaraanma (ciddi oay) görümeyen kazaar, küçük kazaar adı atında değerendiriebiir (..ki çoğunuka da resmi kurum istatistikerine de girmezer). Bu etki atında yanız önemi yaraanmaara birikte oan kazaar inceenirse (araştırıırsa), çok değeri bigier gözden kaçar ve sonuç oarak, istatistiker yersiz oarak sınırandırımış, (işyeri ve üke bazında) gerçek değerini kaybetmiş our. Bize göre iş kazası (yönetse bir hatadır!) veya mesek hastaığının (oayın veya ciddi oayın) nedenini bumak önemidir. Hatanın nedenini kişiye zarar vermek için deği de, herkesin ders aması için araştırmak, yineenmesini önemeye çaışmak zorunudur. Hatanın önenmesi ve ortadan kadırıması için iki yo var- 10 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010
İş Sağığı Güveniği dır; tanımama ve sorguama. Bunu yapabimek için de kazaya ramak kama, oay, ciddi oay ciddi iş kazası nın hepsinin kaydedimesi (tanımanması) gerekmektedir. Hatanın nedenerinin araştırıması için uyguanacak yöntem, önce hatayı tanımamaktır. Bunun için (5N 1K) yöntemi uyguanır. (Ne, nerede, ne zaman, niçin, nası +kim?) sorusu soruur ve yanıtı aınır. Hatanın nedenerini araştırmak için kuanıan metod ise 5 Why s metodudur. Bu yöntem ; 5 kez niçin diye sorarak (iş kazası veya mesek hastaığı) sorunun köküne inimesini sağayan bir yodur. İş kazası(nın) bir veya bir kaç faktörü etkieyebieceğini (Ör: insan, mazeme, makina, teçhizat, üretim zaman kaybı) beirtmiştik. Bu nedene, iş kazaarı (ve mesek hastaıarının) önenmesi çabaarında, yanız yaraanma faktörü göz önünde tutuursa, çaışmaara yanış bir yön verimiş our. Sonuç ve önerier İşçi sağığı ve iş güveniği ie igii işçiere önerimizi üç ana madde de şöye sıraayabiiriz: 1- İş Güveniği kuraarına uyunuz (İk önemi nokta, iş güveniği kuraarına her aanda kesinike uymaktır). 2- Durdur Çağır Beke (makinada bir arıza oduğunda derha makinayı DURDUR, grup iderini (amirini) ÇAĞIR ve makinaya dokunmadan BEKLE. Asa probemi basit gibi görerek kendiniz müdahae etmeyiniz) 3- Küçük kazaar da önemidir (En küçük yaraanmada bie derha grup iderinize (amirinize) temasa geçerek sağık birimine başvurunuz). kaza davardığı sonuç; 1 önemi kazanın atında 3 küçük hafif kaza (3 güne kadar işe gememe), 50 ik yardım gerektiren kaza, 80 sadece hasara sonuçanan kaza oay, ve 400 ramak kama oayı omaktadır). Kaza anaizeri, yaraanmaya neden oan her kaza başına, yaraanma omadan meydana gemiş, RAMAK KAL- MIŞ, KIL PAYI ATLATILMIŞ, verimiş sadakam varmış dedirtmiş pek çok kazanın oduğunu göstermektedir. Kazaarın önenmesinde, bu oranar ayrı bir önem taşır. Bu oranar sadece yaraanmaar ie ve insan gücü kaybına deği, aynı zamanda mazeme, teçhizat ve makina hasararı ie, üretim zaman kayıparının önenmesi zorunuuğu gösterir. Mademki güvensiz koşuar ve güvensiz davranışar kontro ediebien durumardır. O hade, işyeri yönetim kademesi, kaza meydana getiren durumarı yaraanma ouşmadan çok önce kontro edebime ve öneme oanağına sahiptir. Bu bağamda İşyeri yönetimine önerimiz ise ; Çaışmakta oan veya devreye yeni aınan veya 4M (MAN (adam) MATERIAL (mazeme), MACHINE (makine) ve METHOD (metod) maiyet denetimi) değişikiği uyguanan makinaarda iş güveniği ve işçi sağığı açısından herkesin herşeyi tam ve eksiksiz kontro etmesini sağayarak gereki oan asgari güveniği sağamak için işyererinde uyguanabiecek (aşağıdaki) kontro istesi ve yöntemini işyerinizde uyguayınız. Listedeki her bir soruya: 1 Ekipmanın dizaynını yapan böüm (Mühendisik Böümü), Ekipmanı kuanacak oan böüm (üretim / imaat böümü) ve İş Sağığı ve Güveniği böümü ayrı ayrı cevapandıracaktır. 2- Değerendirmeerde aşağıda beirtien öze işareter kuanıacaktır. 0... Uygun X... Uygun deği Değerendirmeye aınmayacak Geiştirimei Şeki 1 : Heinrich Üçgeni (Heinrich in orjina baskısından) Endüstriye iş güveniği nin öncüerinden Herbert Wiiam Heinrich in ABD de 1931 yıında yayınadığı (Endüstriye Kazaarın Önenmesi - Biimse Yakaşım kitabında ) 1500 araştırma sonucu; 1 önemi ciddi kazanın atında 29 küçük kaza(hafif yaraanma), 300 yaraanmasız kaza ramak kama oduğunu saptamıştır (Bkz: Şeki 1). (Bird in yine ABD de ve 1969 da 21 iş kounda 297 araştırmada inceediği 1 753 498 kaza da vardığı sonuç; 1 önemi kazanın atında: 10 küçük hafif kaza, 30 mada hasar ve 600 ramak kama oayı - Tye / Pearson ın İngitere de 1975 yıında yayınadığı 2000 araş. Sonucu inceediği 1 000 000 Diğereri. (Bu durumda probemin çok çabuk çözümesi tamir edimesi gerekmektedir.) 3- Çaışma yasaarının öngördüğü hükümer koyu renki yazımıştır. 4- Çaışma yasaarında öngörüen maddeer tam ve eksiksiz omaıdır. 5- Kontro formunda soruara 0 işareti ie beirtiener kontro öncesi veya kontro sırasında üretim grubu ie birikte değerendiriecektir. Değerendirme Çaışma yasaarında öngörüen hükümerde eksikik varsa gideriinceye kadar çaışmaya izin verimez. ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010 11
İş Sağığı Güveniği MAKİNA / EKİPMAN ADI: Ekipman Kontro Noktaarı Ekipmanın Dizaynını Yapan Böüm Ekipmanı Kuanacak Böüm İş Güveniği Birimi Buguar ve Önemer Dönen parçaar korunmuş mu? Kayan parçaar korunmuş mu? Zincir, dişi, kayış, kasnak gibi aktarma sistemeri korunmuş mu? Koruyucu Kapakar Koruyucuar makinayı kapatacak, tehikeyi öneyecek kadar büyük mü? Çarpınca / değince yanıabiecek yüksek sıcakıkı yer var mı? Varsa korunmuş mu? Bakım / onarım açısından parçaar koayıka söküüp takıabiecek durumda mı? Girimemesi gereken yerer için imit swich veya emniyet anahtarı var mı? Koruyucuar güveni mi? Uygun mu? Çaışma Patformu, Korkuuk, Aci Sistemer Basamakar, Merdivener Gereken yerer (şaft kovanı gibi) tozdan korunmuş mu? Girmenin veya geçmenin tehikei oduğu yererde öneyici korkuuk ve uyarı var mı? Girimeyecek veya geçimeyecek yerer için tek bir yatay korkuuk (bar)yeteri değidir. Bu tür korkuuk uyguanan yerer var mı? Korkuuk gerektirecek yüksekikte ( 2 m) çaışma var mı? Varsa korkuuk var mı? Çaışma patformu yeteri genişikte mi? Çaışma patformu gereken yer var mı? Korkuukara makinaar arasındaki boşukar yeteri kadar geniş mi? Korkuuk yüksekiği yeteri mi? (90-110 cm) Aci durdurma için ayak pedaarı koruyucuu mu? Aci durdurma sistemeri var mı? Uygun mu? Merdivenin eğimi 45 dereceden az mı? Kaymayı öneyecek mazeme gereki mi? Gerekiyorsa var mı? Giriş ve çıkışa müsaade edimeyen yererde gereki yasak uyarı yazısı var mı? Merdiven basamakarı düzgün ve güveni mi? Basamakarda ön veya arkada çıkıntı var mı? Gemici merdiveni 2,5 m den yüksek ise etrafında koruyucu kafesi var mı? Çıkıntıı Kısımar Gereksiz çıkıntıar var mı? Sivri köşei yerer var mı? Bütün sivri köşeer 30 mm ik çapa yuvaratımış mı? Çaışanın çarpabieceği yerer öze oarak, süngeri veya benzer yumuşak mazeme ie korunmuş mu? 12 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010
İş Sağığı Güveniği MAKİNA / EKİPMAN ADI: Ekipman Kontro Noktaarı Ekipmanın Dizaynını Yapan Böüm Ekipmanı Kuanacak Böüm İş Güveniği Birimi Buguar ve Önemer Renker, Uyarı işareteri Gereken yerer sarı / sarı siyah renge boyanmış mı? Tehikeyi beirten gösteren işareter var mı? Açıma yöneri ok işareti ie beirtimiş mi? Yereşme, Konum, Vana, Açıkık vb. Boruama Eektrik Donanımı Geçiş yoarında engeeyici bir şey var mı? Açıkıkar çok geniş veya dar mı? Fittinger gevşşek veya dengesiz mi? Eksik fitting var mı? Hataı yereşmiş fitting var mı? Boru donanımarı çaışma bakım / onarım yönünden uygun ve güveni yereştirimiş mi? Gevşek dengesiz fitting var mıdır? Gereksiz diye düşünüen itme veya çekme var mı? Boruar arasındaki açıkık yeteri mi? (Vana yereşimi Bakım / onarım çaışma nedeniye) Boruardaki basıncı boşatabimek mümkün mü? Boruar sıcak mı? Yanma riski var mı? Varsa korunmuş mu? Yaıtımış mı? Eektrik kaçağı oabiir mi? Toprakama var mı? Güveni mi) Decvre kesici var mı? Statik eektriği önemek için gereken yapııyor mu? Pane üzerinmdeki her düğmenin fonksiyonu açık oarak gösterimiş mi? Eektrik panei Eektrik panei doğru ve güveni yere mi yereştirimiş? Eektrik kesiince makinada harekette karşıaşıan bir probem var mı? Paneerin yerine göre düşmesini devrimesini öneyecek sistem var mı? Aci durdurma sistemi var mı? Aarm ve Aci Durdurma Sistemeri Aci durdurmaar yeteri sayıda mı? Yeteri devre kesici var mı ve iyi çaışıyorar mı? Aarm zii ışığı gereken yer var mı? Tehikei bögeerden geçişi engeeyen fotose sistem veya matswich gereki mi? Gerekiyorsa var mı? ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010 13
İş Sağığı Güveniği MAKİNA / EKİPMAN ADI: Ekipman Kontro Noktaarı Ekipmanın Dizaynını Yapan Böüm Ekipmanı Kuanacak Böüm İş Güveniği Birimi Buguar ve Önemer Çaışanın takıabieceği bir durum var mı? Başını çarpabieceği bir yer var mı? (Yüksekiker yeteri mi?) Düşüebiecek kayıabiecek bir yer / durum var mı? İç güç kuanarak (zoranarak mı) yapııyor? Öze araç gereki mi? Çaışma Sistemi Gürütü Hataı çaışma yapıabiir mi? Yeteri kadar araç / gereç var mı ve yeri yerinde mi? Ayakta çaışıacak zaminerde tehikeyi öneyecek şekşide güvenik sağanmış mıdır? Çaışma aanı değiştirimesinde geçişer ve yeni aan yeteri kadar güveni mi? Makina bakımı, ayarar ve yağama yapıırken çaışıan aan sağam ve güveni mi? Makina ve çevresinin temiziği veya bieşenerinin deişimi sırasında tehikei bir durum var mı* Çaışma tek başına ve tecrit edimiş oarak yapııyor (bu gibi durumarda çaışanın kazaya uğraması hainde kendini kurtarması zor oabiir) Montajı yeni yapıan makinaarda 1m uzağında gürütü düzeyi 80 db(a) dan az mı? Aşağıya tehikei bir şekide düşebiecek herhangi birşey var mı? Herhangi bir anorma ağırık hız basınç vb. durumar var mı? Zemin düz ve engebesiz mi? Bir kimsenin sıkışabieceği veya arasında kaabieceği tehikei bir kısım var mı? İş yerinde kuanıan aser ışınarının gücü 0.5 mm Watt tan daha az mı? Güvenik Uyarıarı yazımış mı? Tarih :... /... /... Deneteyener: Bitiminde Güvenik Denetimi Buguar: Ekipmmanı Kuanacak Böüm. İş Sağığı ve Güveniği Böümü Aınacak iave önemer: Ekipmanın Dizaynını Yapan Böüm Tarih Bitirmek için pananan Tamamanmış 14 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010
Yaşam Bize ve Bizden Sonraya Dair Servet ŞENGÜL Kendimizi, dei ırmakarda rafting yapanara benzetirim çoğu zaman. Değişik zamanarda, değişik ırmakarda, değişik ekipere akıyor, yarışıyoruz. Aynaara bakıp; aynaar tutuyoruz yıardır birbirimize. Yatağı değişse de rotasını değiştirmeyen azimi ve inatçı yocuarıyız bu ırmakarın. Kayaara tosuyor, dagaara kapııyor, hatta devriip suya batıyoruz ama yaşama güdüsüye yüzeye çıkıp, kayığa ve eerimize tutunuyoruz. Bazen küreği düşürsek de eerimizi kürek yapıp, ekipten kopmamaya çaışırken kaç dostumuzu, kaç sevdiğimizi kaptırdık ırmakara? Her defasında tutunamayanarın ardından hayatı sorguuyor, anıarı yâd ederek hüzüneniyor ve ürperiyoruz gizice. Yine de pes etmeden birbirimizi yenieyip tazeiyor, özen ve sevgiye yaraarımızı sarıyoruz usu usu. Habereşmenin mektupara yapıdığı yıarın tanıkarıyız. Ya yazmış, ya da birierinden en az bir mektup amışığımız vardır. O zamanar bazı mektuparı sakamıştım nedenini çok da düşünmeden. Babamdan, yeğenerimden adığım mektuparı arada bir okurum ve her defasında o yıara, o anara döner, hâden hâe geçerim. Tevin. Yazanın eerini, yüreğini, ruh haerini görürüm harferde, keimeerde. Öümünden iki yı önce, sakadığı mektuparımı verdiğinde, Babamı biraz daha sevmiştim beni okuduğu için. Ben hâen okuyorum. En son ne zaman, kime mektup yazdınız diye sorsam? Çok yı odu ben de yazmadım ama geçen gün bir dostumdan adığım mektup beni çok etkiedi ve düşündürdü. Yok, e yazısıya deği ama yine de çok güzedi gemesi. Konuşarak ne kadarını aktarabiiyoruz meramımızın? Duyguarımızın ne kadarını hissettirebiiyoruz birbirimize? E yazımızın sıcakığını, kavyeerin soğuk tuşarına tesim ettiğimizden beri içimde bir anaşımaz bir üşüme var. Oysa mektup yazmak insanın hem kendisiye ve hem de yazdığı kişi ie baş başa sohbetidir. Gerçekten baş başa sınızdır o anda. Herkese kapaı bir yüzeşme, derteşme, itiraf anarıdır mektupar. Beki yüz yüze söyeyemeyecekerinizi, beki kıyıda köşede kamış minik ama değeri ayrıntıarı diendirebidiğiniz yegâne ve kaıcı yodur. Yıar sonra, yıar önceki kendinize karşıaşır, yüzeşirsiniz. Hafızaarımız, konuştukarımızın, anıarımızın ne kadarını, ne doğruukta sakayabiiyor? Eski resimere bakarken sezdirmeden hüzünenir, geçmişin izerine bakarken gözerimiz daıp gider, o karedeki o anı ararız hafıza kayıtarımızda. Hep sürecekmiş, bitmeyecekmiş gibi bir yanısamaya ırmakarda akıp geçiyor hayat. Ne kaır yarına / bizden sonraya / her şey binip gitmiş uçurtmaara diye şarkıar söyediğimiz zamanar çok mu gerierde kadı? Kaanarı kim anatacak, kim aktaracak oanarı yarına. Bir şeyeri ıskaıyoruz sanki akıp giderken. Geri dönüp şöye bir baksak, bize dair yazacak ne çok yaşamışığımız vardır. Geçmişimizi en iyi kendimiz biiyoruz ve beki yüzeşmekten korktuğumuz anarımız da vardır. Oabiir, omaı. Hatta bir kısmını bierek / bimeyerek sidik. Bu kadar kaydı sakamak yorucu geiyor beki de kim biir? Hani antikacı dükkânarının bir köşesinde, bir hasır sepette veya kenararı aşınmış bir abümde sararmış fotoğrafar görürüz kimieyin. Merak etmez miyiz o fotoğrafardaki insanarın öyküerini? O fotoğraf çekiirken düşündükeri, hayata ve geeceğe dair düşerini? Bir kaçına bakar, göz göze geir, tuhaf bir duyguya tanıyacak gibi ouruz. Bir umut çevirip arkaarına bakarız bir tarih, bir yazı, bir tanışık buabimek için. Çoğunda yoktur ama bazen. Muhterem Sevgii Aziz Canım. " diye başayan küçücük bir not busak sevinir, siik, kırık yererini okumaya çaışırken yüreğimiz farkı atmaya başar ve tekrar yüzüne bakıp, adeta demek istedikerinin devamını söyemesini bekeriz. Susarar! Hiç yaşamamış, hiç konuşmamış gibi susarar. Yine de antikacı dükkânarının bir köşesinde kendierine bakacak, öyküerini merak edecek birierini bekerer sabıra; tıpkı okuyucusunu bekeyen yazarar gibi. İşte bu yüzden, sırf bu yüzden konuşan fotoğrafarım omaı benim. Bir gün antikacı dükkânarına düşersem diye. Kendimi anatmaıyım hiç omazsa. Ya da Babamı anatmaıyım çocuğuma. Sevdikerimi anatmaıyım sevdikerime. Yoksa ardımdan söyenecekerin, kaanarı hüzünendirmekten öte bir yararı omayacak; çünkü ben duymayacağım. Sırf bu yüzden, sevdikerime, onarı sevdiğimi söyemek ya da beni sevdikerini onardan duymak istiyorum. Çok zor deği mi? Ebette Biiyorum. Benim güze şairim Güten Akın, Ah, kimseerin vakti yok / durup ince şeyeri anamaya. (*) dese de öye ince söyer ki dayanamaz dururum; durursunuz. Çünkü herkesin anatacak bir öyküsü ve onu gönüden dineyecek bir dostu vardır. Beki bir gün yüreğiniz kabarıp taştığında, beki birieri kışkırttığında başayacaksınız yazmaya, anatmaya, iç seserinizi diendirmeye. Kim biir? (*) Güten Akın / İk yaz ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010 15
Kitap Tanıtımı Yoksuuktan Sefaete Bir Göç Hikâyesi... Bu başık Servet Gün ün doktora tez çaışmasının kitap oarak basımış hainin başığı ve bu yazı da Gün ün çaışmasına iişkin özet bir tanıtım yazısı. (1) Başbakan her fırsatta her aieden en az üç çocuk istediğini söyüyor. Başbakan ın bu isteği herhade içindeki saf ve temiz çocuk sevgisinin bir dışa vurumu değidir. Öye osaydı, bu sevgisini, bir parça osun, haihazırda bu dünyaya gemiş buunan ve çaışmak zorunda oan çocukara da hissettirirdi. Doğmamış çocukara çağrıda buunmazdan önce, doğmuş oanarın dramına duyarı ounması gerekir. Bu duyarıığın omadığı bir ortamda doğmamışara yöneik çağrı inandırıcı omaktan uzaktır. Gün ün çaışması söz konusu duyarıığın bir ürünüdür. Gün ün çaışması, Prof. Dr. A. Gürhan Fişek in sunuş yazısı ie başamaktadır. Fişek, bu çaışmayı çocuk emeğine karşı hem bir isyan hem de mücadee çabaarının bir parçası oarak görmektedir. Bu çaba çerçevesinde Gün ik oarak, kavramsa bir tartışmaya girişiyor ve yoksuuk ogusunun doğru bir kavranmasını gösteriyor, sorunun sınıfsa karakterini gizeyen kavramsaaştırma çabaarıya araya mesafe koyuyor. Yazar, bu böümü çaışmasının ana eksenini ouşturan çocuk yoksuuğu kavramına açıkık getirerek kapatıyor. ( ) Çocuk yoksuuğu, ne içinde yaşadığı hanenin yoksuuğundan; ne de topumsa yapıyı beireyen üretim ve böüşüm iişkierinden ve onun beirediği topumsa yoksuuktan bağımsız bir ogudur. ( ) Çocuk yoksuuğu kavramsaaştırması, yoksuuğun etkierini bir at anaiz birimi oarak çocuk üzerinden derinemesine anama imkanı sunmaktadır. Gün çaışmasında ikinci oarak, ike birikim ve müksüzeşme tartışmasına girmektedir. Yazar ee adığı çocuk yoksuuğu (kentte sokakta çaışan çocukarın yoksuuğu) ogusunu iç göç ogusuya iişkiendirmekte, iç göçeri de ike birikim ve müksüzeştirme süreciye açıkamaktadır. Bu çerçevede Türkiye deki iç göçeri ekonomi poitikaarının doğrudan bir sonucu oarak görmekte ve 1950 erden itibaren gerçekeşen göçere 1980 erden itibaren gerçekeşen arasında niteikse bir ayrıma gitmektedir. Buna göre, 1950 erden itibaren oan göçerde göçmener kırsa aana * Dr. Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Çaışma Ekonomisi ve Endüstri İişkieri Böümü Öğretim Görevisi Fişek Enstitüsü Çaışan Çocukar Biim ve Eyem Merkezi Vakfı Gönüüsü (1) Kitabın künyesi tam oarak şöye: Servet Gün, (2010), Yoksuuktan Sefaete Bir Göç Hikayesi Sokakta Çaışan Çocukar Sorununun Ekonomi-Poitiği, Özgür Üniversite Yayını. Taner AKPINAR* oan bağarını koparmazken, 1980 erden sonraki göçer kırsa kökere oan bağar koparak gerçekeşmiştir. Yazar, kent yoksuuğu ve çocukarın sokakta çaışması sorununu 1980 sonrası göçerin bir sonucu oarak görmektedir. Üçüncü oarak, çocuk emeğinin hem dünya geneinde hem de Türkiye deki nice durumunun bir fotoğrafını çekmekte, ardından da Türkiye de sokakta çaışan çocukar üzerine yapımış oan araştırmaarın buguarına yer vererek sorunun nice boyutarı yanında nite durumuna da ışık tutmaktadır. Yazar burada çocuk istismarı, çocuk ihmai ve çocuk sömürüsü kavramarı arasındaki ayrıma dikkat çekmekte, geneike sömürü kavramının ihma edidiği ve diğer kavramarın gögesinde kadığı uyarısında buunmaktadır. Son oarak, çaışmasının en heyecan verici kısmına, aandan topadığı buguarın sunumuna geçmektedir. Öncesinde Mersin iinin aan araştırması için seçiminin gerekçeeri ve araştırmasının yöntemi konusunda bizi aydınatmaktadır. Yanızca güzeemeer dizmek niyetinde omadığımız bu tanıtım yazısında yazara eeştirimiz de oacak. Yazar 1980 sonrası iç göçerde bu dönemdeki ekonomi poitikaarının ve zorunu göç uyguamaarının beireyiciiğine değinmekte ancak, konuya iişkin saha araştırması buguarını payaşma noktasında ei sıkı davranmaktadır. Yazarın bu konuda sahadan topadığı zengin bir ampirik bigi yığınına sahip oduğunu biiyoruz. Buguarı payaşma konusundaki cimriiği naçizane eeştirimiz osun yazara, eğer kabu ederse. Bu cimriiği bir tarafa, Servet Gün saha araştırması buguarına dayanarak yüzü soğuk bir gerçekiği bizere göstermektedir; okuda ve oyun aanarında oması gereken çocukar, sokakta ekmek parası peşinde koşmak gibi boyarından epeyce büyük bir sorumuuğu yükenmek zorunda bırakımaktadır. Çocukarı buna zorayan yoksuuk beasıdır. İşin kötüsü bu, anık ve geçici deği, çocukarın bütün yaşamarını ipotek atına aan bir sorundur. Yoksuuk yanızca çocukarı sokakta çaışmaya zoramamakta aynı zamanda kendisini de zora onara miras bırakmaktadır. Bu döngünün kırıması sorunun muhataparının (yoksuarın) çözüm çabaarının öznesi omadan gerçekeştiriemez. Yoksuarın kendi kurtuuşarının öznesi oması konusunda Friedrich Enges in şu sözü günümüz Türkiye si için çok manidardır: Ne mutu o yoksuara ki, diğer dünya onara verimiştir. Er ya da geç, bu dünya da onara veriecektir. 16 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010
Vakıf Habereri İş Sağığı Güveniği Dayanışma Kuruu Küçük işyererinin işçi ve işvereneri yine bir araya geerek iş sağığı güveniği konusundaki sorunarını tartıştıar. Fişek Sağık Hizmeteri ve Araştırma Enstitüsü nün ouşturduğu Ortak Sağık Güvenik Birimi nde yer aan işyererinin çok büyük bir böümü (yakaşık %90) küçük işyeri kapsamında... Üsteik de, yasa oarak işyeri hekimi, iş güveniği uzmanı istihdam etme gibi bir zorunuukarı yok; iş sağığı güveniği kuruu kurmak gibi bir yükümüükeri de yok. Bu bigiye uaşma ve deneyimerini zengineştirme konusunda önemi bir enge... İşte ik kez 2008 Mayıs ayında uyguamaya koyduğumuz ve Çaışma Ortamı Dergisi nin sayfaarı arasında sizere de payaştığımız, iş sağığı güveniği kuruu denemesi tam da bu noktadaki sorunara yanıt verme potansiyei taşıyor. Çaışmaarda amaç dayanışma, bigi ve deneyim payaşımıdır. İşçi işveren temsicieri arasında; küçük ve orta öçeki işyereri arasında; teknik eemanar (işyeri hekimi, işyeri hemşiresi, iş güveniği mühendisi) ie diğereri arasında etkieşim yaratmak ve kazanımarı işyerinde eyeme dönüştürmek.(bakınız: Kutu) Katıımcı küçük işyererinin ortak özeiği, gönüük oarak FISEK/OSGB (Fişek Sağık Hizmeteri ve Araştırma Enstitüsü Ortak Sağık ve Güvenik Birimi) aracıığıya, yıardır işyeri hekimiği ve/veya iş güveniği uzmanığı hizmeterinden ortakaşa yararanıyor omaarıdır. Bazıarında bu geçmiş 1982 yıına kadar dayanmaktadır. Gönüüük esasına dayanan Dayanışma Kuruu uyguaması sürmekte. 14 ve 22 Ocak tariherinde Sincan Organize ve İvedik Organize (Ostim) Sanayi Siteerinde canı bir katııma yeniden gerçekeştirien bu topantıar, mayanın tuttuğunu ve bu birikteiğin yaşayacağını muştuar niteikteydi. İş Sağığı Güveniği Dayanışma Kuruu topantıarında dört sunum gerçekeşti. Bunardan ikinde konuşmacı, Mustafa Taşyürek ti. Taşyürek, sorumuuk kavramı üze- ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010 17
Vakıf Habereri rinde durdu. İş sağığı güveniği konusunda sorumuuğun herkes te oduğunu, ama bunu hiç kimse oarak agıanmaması gerektiğini beirtti. İşçi-işveren-devet üçüsünün sorumuukarına değinirken, konuya igienenerin bir takım dayanışması ouşturması gerektiğinin üzerinde durdu. Herkesin iş sağığı güveniği sorumuuğunu yerine getirmesini ve bir başkasında hizmet bekememesi gerektiğini beirtti. İkinci sunum, Dorçe Prefabrik Yapı ve İnşaat San. Tic.A.Ş. denn Güseren Ercan, yönetim temsicisi oarak işyererindeki yönetim poitikasını ve kararııkarının getirdiği sonuçarı açıkadı. Sorun çözümünden, kişise koruyucuarın kuanımasına kadar, kararara işçi katıımının ne kadar önemsendiğini; aınan karararın ise yönetimce ne deni kararııka uyguandığını anattı. Bu başarıarının sırrıydı. Bu işyerinde yapıan gerçekten bir başarıydı. Çünkü iki ana şirket ve 10 taşeron ie yürütüen çaışmada, biri dışında ei işçiyi geçen yoktu. Ama iş sağığı güveniği konusuna, hepsi bir fabrikanın atöyeeriymiş gibi yakaşımıştı. İş sağığı güveniği kuruunda her atöyeden birer işçi temsicisi buunuyordu. 18 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010
Vakıf Habereri Diğer sunum Esan Eektrik Gereçeri San.Tic. A.Ş. Fabrikasının iş güveniği uyguamaarı ve sorunarıya igiiydi. Sunuşu yapan iş güveniğinden sorumu oan ve aynı zamanda kendisi de bobinaj atöyesinin şefi oan Yusuf Katıkçı ydı. Katıkçı, risk anaizi yaparken nası katıımcı bir yöntem izedikerini ve ne kadar yo adıkarını anattı. Bu yı, işçieri özendirmek için yürürüğe koydukarı ödü yönetmeiğini ve bunun içerdiği iş sağığı güveniği notandırmasının nası yapıacağını da söyedi. Burada da dikkat çekici oan, iş sağığı güveniği uyguamaarında atöyenin bir bütün oarak değerendirimesi ve bir işçinin yapacağı hatanın, bütün atöyenin puan kaybetmesine neden omasıydı. Dördüncü sunumu, yine Esan Eektrik Gereçeri San. Tic. A.Ş. den, Persone ve İdari İşer Sorumusu Seçuk Savaş ın, 10 yıda 10 usta 10 çırak projesi ie igii anattıkarı ouşturuyordu. 2005 yıında, fabrikanın yetişmiş eeman gereksinmesini karşıamak için çırak kuanmaya başadıkarını; daha önceki yıarda da yapımış oan bu uyguamaya, bir süre ara verimiş oduğundan sözetti. Yeni çaışmaarının en önemi özeiği, çırakarın sosyo-kütüre açıdan geişimerine de eğimiş omaarıydı. Meseki Eğitim Merkezerine (eski ÇEM), haftada bir gün gönderien çırakar, bunun dışında bir takım ruhu ouşturmak için biraraya getiriiyordu. Sinemaya tiyatroya gidiyor; çok sesi müzik diniyor; birikte kitap okuyorar ve tartışıyorardı. Hatta çırakar, izci örgütüne katıarak, etik ikeerin öğrenimesinden, izci giysierinin giyimesine ve izci yemin törenerine katıınmasına kadar, hiç yaşamadıkarı bir zenginiği de tatmış oduar. Topantı, işçi-işverenerin ve teknik eemanarın dayanışmasının sürdürümesi düşünce ve yeniden buuşmak diekeriye son budu. KUTU: Küçük İşyererinde İş Sağığı Güveniği Dayanışma Kuruu Uyguaması AMAÇ : Küçük işyererinde iş sağığı güveniği süreçerine işçi ve temsicierinin katıımının sağanması ve değişik mesek gruparı arasında ortak akın yakaanması YÖNTEM : (1) Bunun için önce iyi işeyen OSGB uyguamasının başatıması gerekir. (2) OSGB hem işçi ve hem de işveren üzerinde saygınık yaratmaı ve güven vermeidir. (3) Farkı deneyimer yaşayan ve bigi birikimi oan küçük işyererini, bigi deneyimerini payaşma gereksinmesini hissetmeeri gerekidir. (4) OSGB kendi üyeeri arasında beiri araara topanan bir Dayanışma Kuruu ouşturmaıdır. UYGULAMA : 1.1. 1982 yıında küçük işyereri arasında ortak sağık birimi uyguaması başatımıştır ve üye sayısı 1986 da 200 ü aşmıştır. 1.2. Hizmetin niceiğinin yanında niteiği de geiştirimiştir. 1992 yıında ILO-IPEC katkısı ie işyererinde mobi ünitere uaşımaya başanmış ve mode çocuk emeği ve topumsa cinsiyet sorunu boyutarıya zengineştirimiştir. Modein yenienebiir özeiği ie mobi ünit sayısı arttırımış ve gezici rontgen (2 adet - kasik, dijita) ve gezici odyometri araçarı ekenmiştir. 1.3. 1994 te ILO-IPEC katkısı hizmetere iş güveniği boyutu ekenmiştir. İşyeri hekimerinin yanında, iş güveniği mühendiseri de istihdam edimektedir. O gün bugün geişerek sürmektedir. 1.4. Hizmeter 1992 den beri Çaışma Ortamı Dergisi (iki ayda bir yayınanır, bu ay 113.sayı yayınanmıştır) ve 1999 yıından beri web sayfaarı ie (www.isguvenigi.net www.fisek.org.tr www.fisek.com.tr) kamuoyu duyarıığını arttırmakta ve üyeeri arasında ietişim sağamaktadır. 1.5. 2009 yıında, ÇSGB tarafından getirien yeni mevzuata uyum sağayarak OSGB begesi amıştır. 2. Uyguama, niceiği ve niteiği bakımından öncü bir uyguamadır; bu çapta bir uyguama ükede yoktur. Bir çok küçük işyerinin uzun yıardır OSGB nin üyesi oması, saygınık ve güvenin en açık kanıtıdır. 3. Hiç bir yasa zorunuuk omaksızın çağrı üzerine bir çok kez bir araya gemeeri ve topantıarındaki canı katıım bir gereksinme duyuduğunu açıkça anatmaktadır. Bu uyguamanın en önemi ayırt edici özeiği, işyererinin yasa gereği, hem işyeri hekimi istihdam etme ve hem de iş sağığı güveniği kuruu ouşturma yükümüüğünün omamasıdır. Bu tümüye gönüü bir uyguamadır. 4. OSGB üyesi işyererinin iki ayrı sanayi bögesinde kümeenmesi doayısıya iki ayrı İş Sağığı Güveniği Dayanışma Kuruu topanmıştır. Bu topantıarda risk değerendirmesinin nası yapıdığı, iş sağığı güveniği kuruarı mevzuatı anatımış; üyeerin işçi-işveren temsicierinin birbireriye tanışmaarı sağanmış; kendi çaışmaarını anatmaarına oanak sağanmıştır. Bu kuru, ik kez Mayıs 2008 tarihinde topanmıştı. Üye işyererinin süreki ziyaret edimesi nedeniye, temsiciere temas sürmektedir. Topantı araarında işyereriye temas, işyeri hekimi, iş güveniği mühendisi tarafından sağanmaktadır. Çaışma Ortamı dergisi (iki ayda bir yayınanmaktadır) bütün üye işyererine dağıtımaktadır. İeride yanızca Dayanışma Kuruu üyeerine yöneik bir büten çıkarıması tasaranmaktadır. ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010 19
Ankara da, Kızıay dan 5 dakikaık bir yürüyüşe Koej e varırsınız. Bir yanı Kurtuuş Parkı ve Vedat Daokay Evendirme Dairesi dir. Bir yanı eski TED Maarif Koeji Kampüsü, şimdi Çankaya Beediyesi, öteki köşede de beş yıdızı ve yabancı sermayei bir ote. Sağa dönüp hızı adımara 15 dakika yürürseniz Türközü ne, beş dakika sonra da Boztepe Mahaesine varırsınız. Ama, çoktan çevrenin görünümü değişmiştir. Yeşiikere kendisini süsemiş gecekonduara varmışsınızdır. Başınızı kadırırsanız Gaziosman Paşa nın üks apartmanarını da görebiirsiniz. Ama, henüz, Boztepe Mahaesi ni ne TOKİ ne de müteahhiter çekici buuyor. Onun için de, haa, dar geirier için bir sığınak. Boztepe nin sakineri, kent içinde köyü yaşıyor. Oanaksızıkar, onarın kente bütüneşmesini önüyor. Kentier için çok doğa oan bir çok şey, Boztepe ier için haya. Boztepe kadınarının, eğitim düzeyi düşük; çoğunun okuma yazması bie yok. Çünkü ana-babaarı ve içinden çıktıkarı topum, onarı eve ve beiri bir roe mahkum etmiş. Ama ne onar, ne de kızarı bu yazgıyı sürdürmek istemiyor. İşte tam bu noktada Genç Kız Evi nin, mahae için anamı ortaya çıkıyor. Onun için mahaece, ne deni sahipenidiği, gönüüerinin sevgisaygı gördüğü anaşıabiiyor. Genç Kızarın, neden, şiireriye Vakıf a sevgierini anattıkarı ortaya çıkıyor. Amacımız bei. Genç kızarı, kente ve çağdaş yaşama bütüneştirmeye çaışmak. Eğitimde başarıarını arttırarak, topumda ve çaışma yaşamında kendierine saygın bir yer edinmeerini sağamak. 8 yıdır bu bögede cana başa çaışıyoruz. Gönüüerin, en yorgun oduğu, ükenin gidişinden en bezgin odukarı dönemerde, genç kızarımız öye şeyer yapıyorar ki, verien emekerin hiç de boşa gitmediği ortaya çıkıyor. Ekim ayında bir gün, okudan çıkıp da genç kız evini doduracak çocukarı bekeyen gönüüerimizi bir teaştır adı. Çünkü, her zaman oku çıkışı bir koşu tutturan çocukar ortaarda yoktu. Genç Kız Evi nde hazırıkar tamamanmıştı : Masanın üzerine tabakar; keker meyveer; kızarı bekiyor. Ama beş dakika, on dakika hiç ses yok. Ne yapıabiir?! Okua gidip bir bakısa mı?! Vakıf Habereri Genç Kızar Yönetime Katıma Peşinde Sonunda öncüer göründü... Çok heyecanıar. Souk souğa ve hep bir ağızdan konuşuyorar. Ne söyedikerini ana anayabiirsen. Sonunda ne oduğu anaşıdı : Okuda öğrenci temsiciiği seçimi yapıacakmış ve Genç Kız Evi ne geenerden Tuğba oku temsiciiği için adayığını koymuş. Hepsi heyecan içinde, arkadaşarını destekiyorar ve erkek aday karşısında başarıı oması için çırpınıyorar. Ne inanımaz bir şey! Ne büyük bir geişme bu! Tuğba Uaş, henüz 7.sınıf öğrencisi... Özgüveni, arkadaşarı tarafından sevien bir genç kız. Çiğdem, neden onu destekediğini şöye açıkıyor : Tanıdığım bir kişiydi. Davranışarı ve huyu iyi örnekti. Yapacakarı çok güzedi. Bir başka arkadaşı, Nazı, ona inandığını, çünkü, sözünü yerine getiren bir insan oduğunu söyüyordu. Tuğba Öğrenci Mecis Başkanı oursa, neer yapacağını heyecana anatıyordu (Bakınız Kutu No.1). Özgüveniydi; ne istediğini biiyordu; mücadeeden çekinmiyor, kendisini diğer adayardan aşağı görmüyordu. Naciye, onun çok çaıştığını ve başkanığı hakkettiğini söyüyordu. Daha önce Genç Kız Evi nde yapıan Haftanın Genç Kızı seçimerinde de Tuğba, bir çok kez kazanmıştı. Çünkü arkadaşarıya iyi iişkier içindeydi, ağırbaşı ve çaışkandı. Ama ne yazık ki, bu kez Tuğba kazanamadı. Mehmet öğrenci başkanı odu. Tuğba, seçime katıan beş aday arasında en çok oyu aan ikinci adaydı. Bu başarısı, ona, Öğrenci Mecis Başkan Yardımcıığı görevini kazandırdı. Tuğba nın neşesi yerinde. Önümüzdeki yı yine adayım. Hataarımı düzeteceğim. Yımak yok. Bu kez göreceksiniz başaracağım diyor. Arkadaşarı da ona katııyorar; Geecek yı biz de daha çok çaışacağız. Kızarın yönetime katımasının önemini herkese anatacağız. Çünkü bizer anneerimizin önüne konuan engeeri aşmaya, bu yazgıyı değiştirmeye kararıyız. Siz bize, İnanmak başarıya uaşmanın tek you diyorsunuz. Bizer de buna inanıyoruz. Başaracağız. diyorar. Boztepe deki genç kızarımız bu biinçe ve kararııka eminiz başaracakar. Biz onara inanıyoruz. 20 ÇALIŞMA ORTAMI Kasım - Araık 2010