Bulanık Mantık Denetleyici ile Doğrudan Moment Denetim Yöntemi Uygulanan Asenkron Motorun Hız Denetim Performansının İncelenmesi

Benzer belgeler
Farklı Kural Tabanları Kullanarak PI-Bulanık Mantık Denetleyici ile Doğru Akım Motorunun Hız Denetim Performansının İncelenmesi

ETİL ASETAT ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ DAMITMA KOLONUNUN AYIRIMLI ( DECOUPLING ) PID KONTROLÜ

İntegratör ve Ölü Zaman Etkili Sistemler İçin Bir Seri Ardışıl Kontrol Yapısı

BÖLÜM 7. Sürekli hal hatalarının değerlendirilmesinde kullanılan test dalga şekilleri: Dalga Şekli Giriş Fiziksel karşılığı. Sabit Konum.

Bilgi Tabanı (Uzman) Karar Verme Kontrol Kural Tabanı. Bulanık. veya. Süreç. Şekil 1 Bulanık Denetleyici Blok Şeması

DESIGN OF A FUZZY-PI CONTROLLED THREE-PHASE ACTIVE POWER FILTER

Cilt:11 Sayı: 4 s , 2008 Vol: 11 No: 4 pp , Yılmaz KORKMAZ, Fatih KORKMAZ ÖZET

Asenkron Makinanın Alan Yönlendirme Kontrolünde FPGA Kullanımı ALAN İ., AKIN Ö.

Matris Konverterden Beslenen Lineer Asenkron Motor Modeli ve Matlab/Simulink ile Benzetimi

Öz Ayarlamalı Bulanık-PID Denetleyici İle Hidrolik Türbinin Benzetim Çalışması

DENEY 5 İkinci Dereceden Sistem

İyon Kaynakları ve Uygulamaları

Kayıplı Dielektrik Cisimlerin Mikrodalga ile Isıtılması ve Uç Etkileri

ORTAM SICAKLIĞININ SOĞUTMA ÇEVRİMİNE ETKİSİNİN SAYISAL OLARAK MODELLENMESİ

İnsansız Hava Araçları için Kontrol Yüzey Kaybını Dengeleyici ve Yan Rüzgâr Koşullarında Çalışabilen Otomatik Uçuş ve İniş Sistemi Tasarımı

İletkende seri olarak tel direnci ve magnetik alandan doğan reaktans ile şönt olarak elektrik alandan doğan toprak kapasitesi mevcuttur.

Enerji Dönüşüm Temelleri. Bölüm 3 Bir Fazlı Transformatörler

FARKLI SICAKLIKLARDAKİ GÖZENEKLİ İKİ LEVHA ARASINDA AKAN AKIŞKANIN İKİNCİ KANUN ANALİZİ

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET305 OTOMATİK KONTROL I Dr. Uğur HASIRCI

Mehmet Zile Mersin Üniversitesi, Mersin

İletkende seri olarak tel direnci ve magnetik alandan doğan reaktans ile şönt olarak elektrik alandan doğan toprak kapasitesi mevcuttur.

SONLU ELEMANLAR YÖNTEMİ İLE TEK FAZLI TRANSFORMATÖRÜN ÇALIŞMA NOKTASININ BELİRLENMESİ. Ali İhsan ÇANAKOĞLU

UYGULAMALI DİFERANSİYEL DENKLEMLER

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi

{ } { } Ters Dönüşüm Yöntemi

Dönüşüm Simülatörü Tasarımı The Design of Transform Simulator

YÜKSEK GERİLİMLERİN ÜRETİLMESİ DARBE GERİLİMLERİ

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BULANIK PID KONTROLÖRLERİ İÇİN ÇEVRİM İÇİ KURAL AĞIRLIKLANDIRMA YÖNTEMLERİ DOKTORA TEZİ

IKTI Mayıs, 2010 Gazi Üniversitesi-İktisat Bölümü

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

TAKIM LİDERİNİN ÇALIŞANLARIN MOTİVASYONU ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: ÇAĞRI MERKEZİ İNCELEMESİ. Araş. Gör. Gündüz AKSU

Sürekli Mıknatıslı Senkron Motorların Öz-Ayarlamalı Bulanık-PID Denetleyici ile Benzetim Çalışması ve Hız Denetimi

TANITIM ve KULLANIM KILAVUZU. Modeller UBA4234-R. Versiyon : KK_UBA_V3.0210

DERS 9. Grafik Çizimi, Maksimum Minimum Problemleri

Çelik. Her şey hesapladığınız gibi!

Bir Uçağın Yatış Kontrol Sistem Tasarımında Klasik ve Bulanık Denetleyici Etkileri

Çay Atıklarından Aktif Karbon Üretimi ve Adsorpsiyon Proseslerinde Kullanımı

YÜK KANCALARI VİDALI BAĞLANTILARINDA KULLANILAN FARKLI VİDA DİŞ PROFİLLERİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ GERİLME ANALİZİ

THREE PHASE GRID INTERACTIVE INVERTER FOR RENEWABLE ENERGY SOURCES

VOLEYBOLCULARIN FARKLI MAÇ PERFORMANSLARI İÇİN TEKRARLANAN ÖLÇÜMLER YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

DOĞUŞ ÜNİVERSİTESİ MATEMATİK KLÜBÜ FEN LİSELERİ TAKIM YARIŞMASI 2007 SORULARI

5. SANTRİFÜJ POMPALARDA TEORİK ESASLAR

Üç Fazlı Sincap Kafesli bir Asenkron Motorun Matlab/Simulink Ortamında Dolaylı Vektör Kontrol Benzetimi

( ) ( ) Be. β - -bozunumu : +β - + ν + Q - Atomik kütleler cinsinden : (1) β + - bozunumu : nötral atom negatif iyon leptonlar

ESM406- Elektrik Enerji Sistemlerinin Kontrolü. 2. SİSTEMLERİN MATEMATİKSEL MODELLENMESİ Laplace Dönüşümü

LOGARİTMA. Örnek: çizelim. Çözüm: f (x) a biçiminde tanımlanan fonksiyona üstel. aşağıda verilmiştir.

BÖLÜM 2- HATA VE HATA KAYNAKLARI SORULAR ÇÖZÜMLER & MATLAB PROGRAMLAMA

ÇĐFT SARKAÇ SĐSTEMĐNĐN KAYAN KĐPLĐ KONTROLÜ

MENKUL KIYMET DEĞERLEMESİ

DRC ile tam bölünebilmesi için bir tane 2 yi ayırıyoruz. 3 ile ) x 2 2x < (

MANYEZİT ARTIĞI KULLANILARAK SULU ÇÖZELTİLERDEN Co(II) İYONLARININ GİDERİMİ

ALTI TEKERLEKLİ TAŞITIN DİNAMİK ANALİZİ

B OSC2 VOD PIC16F84 MİKRODENETLEYİCİSİ KULLANILARAK CİHAZLARIN TELEFON İLE KONTROLÜNE BİR UYGULAMA. Rabman YAKAR, Etem KÖKLÜKAYA.

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Üstel Dağılım SÜREKLİ ŞANS DEĞİŞKENLERİNİN OLASILIK YOĞUNLUK FONKSİYONLARI

Atomlardan Kuarklara. Test 1

ISI GERİ KAZANIMI (Çapraz Akış) DENEY FÖYÜ

IŞINIM VE DOĞAL TAŞINIM DENEYİ

TEST 12-1 KONU ELEKTRİK AKIMI. Çözümlerİ ÇÖZÜMLERİ

Biyomedikal Mühendisliği Bölümü TBM 203 Diferansiyel Denklemler* Güz Yarıyılı

FONKSİYONEL DERECELENDİRİLMİŞ KONİK KESİTLİ MİKRO-KİRİŞLERİN SERBEST TİTREŞİM ANALİZİ

Eğitim-Öğretim Yılı Güz Dönemi Diferansiyel Denklemler Dersi Çalışma Soruları 1

Sınav süresi 80 dakika. 1. (a) 20 puan 2 dy. Solution: 2 dy. y = 2t denklemi lineer diferansiyel denklemdir. Denklemin integrasyon çarpanını bulalım.

π βk F -F kayma 1 2 F + F 1 2 Döndüren kasnak Döndürülen kasnak

Ruppert Hız Mekanizmalarında Optimum Dişli Çark Boyutlandırılması İçin Yapay Sinir Ağları Kullanımı

Günlük Bülten. 27 Şubat TCMB, Şubat ayı PPK toplantısı özetini yayınladı

4-NITROFENOLÜN BENTONİTLE ADSORPSİYONU

Sensörsüz Doğrudan Moment Kontrollü Asenkron Motorun Moment Dalgalanmasının Azaltılması için Akı Bölgelerinin Kaydırılması

DERS 9. Grafik Çizimi, Maksimum-Minimum Problemleri Grafik çiziminde izlenecek adımlar. y = f(x) in grafiğini çizmek için

SIVILAŞMAYA KARŞI GÜVENLİK KATSAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE TAHMİN EDİLMESİ: DENİZLİ-GÜMÜŞLER ÖRNEĞİ

ESM 406 Elektrik Enerji Sistemlerinin Kontrolü 4. TRANSFER FONKSİYONU VE BLOK DİYAGRAM İNDİRGEME

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI AÇISINDAN RÜZGAR ENERJİSİNİN TÜRKİYE DEKİ KAPASİTESİ ÖZET

DAİMİ MIKNATISLI SENKRON MOTORUN ROTOR ALAN YÖNLENDİRMELİ KONTROLU VE PASİF FİLTRE İLE HARMONİKLERİN AZALTILMASI

LYS Matemat k Deneme Sınavı

ELM202 ELEKTRONİK-II DERSİ LABORATUAR FÖYÜ

metal (bakır) metaloid (silikon) metal olmayan (cam) iletken yar ı iletken yalıtkan

Yuvarlakada Kavşakların Kapasiteleri Üzerine Bir Tartışma *

KAYNAKLAR. 1. Signals and Systems, Alan V. Oppenhein, Alan S. Willsky, Ian T. Young - Prentice Hall Signal Processing Series (1983)

YENİ NESİL CAM KORKULUK SİSTEMLERİ

NOKTA TEMASLI TRANSĐSTÖR(Bipolar Junction Transistor-BJT) ÖZEĞRĐLERĐ ve KÜÇÜK SĐNYAL MODELLENMESĐ

ISSN : sherdem@selcuk.edu.tr Konya-Turkey BİR DC MOTORUN BULANIK MANTIK DENETLEYİCİ İLE KONTROLÜ

ALGORİTMİK DURUM MAKİNALARI (ADM) [ ALGORITHMIC STATE MACHINE (ASM ) ]

Hizmet Kalitesinin Servqual Metodu İle Ölçümü ve Sonuçların Yapısal Eşitlik Modelleri İle Analizi: Öğretmen Evi Uygulaması

- BANT TAŞIYICILAR -

İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ SÜREKLİ MIKNATISLI SENKRON MOTORLARIN MEKANİK ALGILAYICISIZ KONUM KONTROLÜ

DEĞİŞKEN KESİTLİ ANKASTRE TIMOSHENKO KİRİŞİN STATİK STABİLİTE ANALİZİ

MATLAB/Simulink ile tek-makinalı sonsuz-baralı bir güç sisteminin kararlılık analizi

SÜLFÜRİK ASİTLE DEHİDRATE EDİLEN BUĞDAY KEPEĞİ İLE Cu(II) İYONLARININ ADSORPSİYONU

Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK2013, Eylül 2013, Malatya PROSES (SÜREÇ) KONTROLÜ

Derin suda düşey asılı duran bir boru hattının dinamik analizi

BÖLÜM II A. YE Đ BETO ARME BĐ ALARI TASARIM ÖR EKLERĐ ÖR EK 2

Calculation of Spontaneous Emission Decay Rates of an Electron Moving in a Uniform Magnetic Field

Geleneksel Devlet Anlayışından e-devlete: Türkiye ve Irak e- devlet Algısı Karşılaştırması

Örtü Torba Yöntemi ile Örneklenen Sürütme Ağlarında Seçicilik Parametrelerinin Hesaplanması Üzerine Bir Bilgisayar Programı (L50 Sürüm: 1.0.

Rüzgar Türbininde Kullanılan AC/DC Çeviricilerde Uzay Vektörü Modülasyonu Yöntemi ile Kontrol

Tahvilin Fiyatı ve Bugünkü Değeri Bir yıl sonra 100 dolar vermeyi taahhüt eden bir tahvilin bugünkü değeri :

T.C. SELÇUK ÜNĐVERSĐTESĐ FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ

ELEKTRĐK MOTORLARI SÜRÜCÜLERĐ EELP212 DERS 04

Günlük Bülten. 05 Mart Şubat ayında TÜFE %0.30 arttı, ÜFE %0.13 azaldı. Şubat ayında elektrik tüketimi %6 düşüş gösterdi

Kıyıcı Beslemeli DA Motorun Oransal İntegral ve Bulanık Mantık Oransal İntegral Denetleyicilerle Hız Kontrolü Karşılaştırılması

Transkript:

APJES I-II (13) 5-57 Bulanık Mantık Dntlyici il Doğrudan Momnt Dntim Yöntmi Uygulanan Ankron Motorun Hız Dntim Prformanının İnclnmi * 1 Hakan Açıkgöz v Mutafa Şkkli * 1 Kili 7 Aralık Ünivriti, Kili Mlk Yükkokulu Elktrik Programı Bölümü K.Maraş Sütçü İmam Ünivriti, Mühndilik Fakülti, Elktrik-Elktronik Mühndiliği Bölümü *Corrponding author: Addr: Dpt. of Elctrical Scinc, Kili Vocational High School, Kili 7 Aralik Univrity, 79 Kili, TURKEY. E-mail addr: hakanacikgoz@kili.du.tr, Phon: +93 1 6 66 Özt Bu çalışmada, Doğrudan momnt dntim (DMD) yöntmi uygulanan üç fazlı bir ankron motorun hız dntim çalışmaı MATLAB/Simulink pakt programı yardımıyla grçklştirilmiştir. Bu dntim yöntmind, klaik PI dntlyici v bulanık mantık (BM) dntlyici ankron motorun hız dntim ünitin uygulanmıştır. BM dntlyici MATLAB/Simulink-Fuzzy Logic Toolbox yardımıyla taarlanmıştır. Hr iki dntlyici için aynı koşullar altında bnztim çalışmaları grçklştirilmiştir. Klaik PI dntlyiciindn v BM dntlyiciindn ld diln onuçlar, dğişik hız rfranlarını izlm, yük momnti v paramtr dğişimlri gibi bozucu tknlr gör inclnmiş v karşılaştırılmıştır. Eld diln imülayon onuçlarına gör BM dntlyicinin klaik PI dntlyiciy gör daha iyi hız v momnt cvabı vrdiği gözlmlnmiştir. Anahtar Klimlr: Ankron Motor, Doğrudan Momnt Dntimi, PI Dntlyici, Bulanık Mantık Dntlyici Abtract In thi tudy, Simulation tudi ar ralizd for pd control of dirct torqu controlld induction motor via MATLAB/Simulink. In thi control tchniqu, th convntional PI controllr and fuzzy logic controllr ha bn applid, to pd control unit of induction motor. Fuzzy logic controllr i dvlopd uing MATLAB/Simulink Fuzzy Logic Toolbox. Simulation tudi ar implmntd for both of th controllr undr am condition. Th rult obtaind from convntional PI controllr and fuzzy logic controllr ar analyzd and compard according to diturbanc ffct uch a tracing diffrnt rfrnc pd, load torqu and paramtr variation. According to obtaind imulation rult, it i obrvd that fuzzy logic controllr provid bttr pd and torqu rpon than PI controllr. Ky word: Induction Motor, Dirct Torqu Control, PI Controllr, Fuzzy Logic Controllr 1.Giriş Ankron motorlar; yükk vrim, az bakım itmi, düşük ürtim maliytlri, bait v dayanıklı yapıları ndniyl ndütrid n çok kullanılan lktrik motorlardır. Birçok ütünlüğün rağmn ankron motorların rotor argıları, tator argılarına gör Doi:1.555/apj.13.357

Hakan Açıkgöz / APJES I-II (13) 5-57 51 harkt ttiği için dinamik dvr modllri, doğrual olmayan, zamanla dğişn yükk drcli difraniyl dnklmlr içrn karmaşık bir yapıya ahiptir. Bundan dolayı ankron motorların dvr modllrinin çözümü zor v karmaşıktır. Yakın gçmiş kadar gnl olarak ndütrid, hız dntimlrinin kolayca yapılabilmi ndniyl rbt uyartımlı doğru akım motorları trcih dilmiştir. Fakat rbt uyartımlı doğru akım motorlarının komütatör v fırça yapıı, motorun hm blirli aralıklarla bakım grkinimin hm d fırça kollktör tmaı ndniyl hr ortamda kullanılmamaına ndn olmaktadır [1-3]. Son yıllarda, mikroişlmcilr v güç lktroniği dvr lmanlarındaki hızlı ilrlmlr, ankron motorların daha kolay dntlnmlrini ağlamıştır. Yapılan çalışmalar daha gliştirilrk ankron motorların rbt uyartımlı doğru akım motorları gibi dntlnbilcği vktör dntim yöntmi ortaya çıkmıştır. Vktör dntimi ilk olarak 1971 yılında Blahck [] tarafından ilri ürülmüştür. Ankron motorlarda momnt v akı birbirin bağımlıdır. Momntin v akının birbirindn bağımız olarak dntlnbilcği birbirin dik iki akım bilşnin ihtiyaç vardır. Vktör dntim yöntminin amacı, momnt v akı araındaki kntlnm tkiini ortadan kaldırarak momnt v akının birbirindn bağımız olarak dntlnmidir. 196 yılında Takahahi [5] tarafından önriln (DMD) yöntmind i, motorun grçk akı v momntinin, rfran akı v momnt trafındaki hitrzi bant içriind birbirindn bağımız olarak dntlyrk bir anahtarlama diziinin, viricidki güç anahtarlarına uygulanmaına dayanır. DMD yöntimi bait yapılı, dayanıklı v yükk dinamik cvaba ahip bir yöntmdir. DMD yöntmi ortaya çıktığından bri, bu yöntmin prformanını arttırmak için birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalardan biri d BM dntlyici tkniğidir. 1965 yılında Lotfi A.Zadh tarafından ilri ürüln bu tknik birçok alanda başarılı bir şkild uygulanmaktadır. BM dntlyici taarımı, itmin matmatikl modlin grkinim duymadığı için uzman kişinin bilgi v bcrilrindn grçklştirilbilir [6]. Bu çalışmada DMD yöntmi uygulanan bir ankron motorun BM dntlyici il hız dntim prformanı inclnmktdir. Ankron motorun hız dntim ünitin BM dntlyici v klaik PI dntlyici uygulanmış v dntim prformanları karşılaştırılmıştır. İkici bölümd DMD yöntminin gnl özlliklri v bnztim çalışmaı vrilmiştir. Üçüncü bölümd i BM dntlyicidn v klaik PI dntlyicidn ld diln bnztim çalışmaı onuçları vrilmiştir. Dördüncü bölümd, imülayon çalışmalarından ld diln onuçlar dğrlndirilmktdir.. Doğrudan Momnt Dntim Yöntmi DMD yöntminin taarımı bait v pratiktir. Bu yöntmd tator akı vktörünün, uygun grilim vktörlri çilrk itniln hızda harkt ttirilmi amaçlanmaktadır. Stator vktör açıının doğru bir şkild blirlnmi bu yöntmin yükk başarımla grçklştirilmini ağlamaktadır. DMD yöntmi uygulanan ankron motrorun momnt dnklmi aşağıda vrilmiştir. T 3 P L Lm r in L r (1) Burada, α rotor v tator akı vktörlri araındaki açıyı, r v rotor v tator akıını, P çift kutu ayıını, L, Lr, Lm tator, rotor v ortak ndütanı ifad tmktdir. Dnklm 1 d görüldüğü gibi ankron motor tarafından ürtiln momntin dğri, tator v rotor akı vktörlri araındaki açıya, tator v rotor akı dğrlrin bağlıdır. Dnklm d ankron motorun tator grilimi vrilmiştir. V d ir dt () V R I ) ( (3) Stator argı dirnci üzrindki omik grilim düşümü ihmal dilir bu durumda dnklm ld dilir. V dt ()

Hakan Açıkgöz / APJES I-II (13) 5-57 5 Dnklm d görüldüğü gibi tator akı vktörü, tator griliminin intgralidir v bu grilim vktörünün şiddti v yönü doğrultuunda harkt dr. Bu bölümd Doğrudan momnt dntim yöntminin grçklştirilbilmi için MATLAB/Simulink blokları il hazırlanan bnztim modli hazırlanmıştır. Grçklştiriln bnztim modli Şkil 1 d götrilmiştir. N* N* N Momnt* Aki* Momnt* Aki* V_abc I_abc S1,6 DTC v Anahtarlama Tablou S1,6 İnvrtr 1/z Va Vb Vc V_abc Va I_abc Vb VA VB Vc VC Akim Grilim Olcumu Tm Tm Tm A m B C Ankron Motor Iabc m N Tm dmux 1/z 1/z Şkil 1. Doğrudan momnt dntimli ankron motorun MATLAB/Simulink modli Şkildn d görüldüğü gibi bnztim modli, hız dntlyici, anahtarlama tablou, akım-grilim ölçümlri, virici v ankron motor modlindn oluşmaktadır. Ankron motorun modllnmind d- q modli kullanılmıştır. DMD yöntmind tator akımı, grilimi v tator dirnci yardımı ayind tator akıı v momnt tahmini yapılarak, rfran akı v momnt dğrlriyl karşılaştırılır. Eld diln bu akı v momnt hataları hitrzi bloklarına uygulanır. Şkil v 3 t akı v momnt için kullanılan hitriz karşılaştırıcılar vrilmiştir. Bu hitrzi bloklarında akı v momnt bant gnişliklri tanımlanır. Bu bant gnişliklri il akı v momntin haplanmış dğrlrinin, rfran dğrlrindn apma miktarı blirlnir. Hitrzi blokların çıkış bilgii v tator akıının konum bilgii ayind, tablo 1 d vriln anahtarlama tabloundan n uygun grilim vktörlri çilrk viriciy uygulanır. Bu şkild akı v momnt dntimi yapılmış olur. Şkil t grilim vktörlri vrilmiştir. ψ* + - ψ λ +1 1 dλ Şkil. İki viyli akı hitrzi bant dntiminin blok diyagramı T rf + - T +1 1-1 T dt Şkil 3. Üç viyli momnt hitrzi bant dntiminin blok diyagramı

Hakan Açıkgöz / APJES I-II (13) 5-57 53 kabul dilir. Üç viyli momnt hitrzi karşılaştırıcının çıkışı dt aat yönünün tri vya pozitif dönüş yönü için, V 3 (1) V (11) Q V (11) V 1 (1) V V () 7 D 1, T T rf T d (6), T T rf T Saat yönü vya ngatif dönüş yönü için, aşağıdaki şklind tanımlanır [5-1]. V (1) V (11) 5 6 Şkil. Grilim vktörlri Tablo 1. Optimum Anahtarlama Tablou -1, T T rf T d (7), T T rf T d dt Sct.1 Sct. Sct.3 Sct. Sct.5 Sct.6 1 V (11) 1-1 V6 (11) 1 V3 (1) V () -1 V5 (1) V3 (1) V () V1 (1) V (11) V6 (11) V (11) V (11) V5 (1) V () V1 (1) V5 (1) V () V3 (1) V6 (11) V (11) V6 (11) V (11) V1 (1) V () V3 (1) V1 (1) V () V5 (1) V (11) V (11) Akıda bir artma grkli i d=1, azalma grkiyora d= kabul dilir. İki viyli akı d hitrzi karşılaştırıcıının çıkışı aşağıdaki gibi tanımlanır. 1, rf d (5), rf Momntt bir artma grkli i dt =1, azalma grkli i dt=-1, bir dğişiklik grkmiyora dt=.1 Bulanık Mantık Dntlyici BM dntlyici, dinamik bir itmin matmatikl modli yrin, dill dğişknlr içrn, bulanık kurallarla tanımlanan v uzman dnyimiyl oluşan bir itmdir. BM dntlyici bulanıklaştırıcı, bulanık kural tabanı, durulattırıcı v bulanık çıkarımdan oluşan dört ana birimdn oluşur. Bulanıklaştırıcı Bulanık Kural Tabanı Bulanık Çıkarım Şkil 5. BM dntlyici tml yapıı Durulaştırıcı Girişlr üylik fonkiyonlarıyla dğrlndirilrk bulanıklaştırılır. Sçiln çıkarım yöntmin gör v kural tabanından faydalanılarak çıkarım yapılır. Eld diln onuçlar durulaştırılarak klaik ayı halin dönüştürülür [13].

Hakan Açıkgöz / APJES I-II (13) 5-57 5 FUZZY LOGIC CONTROLLER ANTI WINDUP INTEGRATOR motorun imülayonda kullanılan paramtrlri tablo 3 d vrilmiştir. d T Şkil 6. Bulanık mantık dntim itmi -1 µ () + T max T T max Unit Dlay NB NM NS 1 Z PS PM PB -. -.6 -. -....6. 1 Şkil 7. Girişlr v çıkış için üylik fonkiyonları Tablo. Bulanık mantık dntim kuralları d NB NM NS Z PS PM PB NB NB NB NB NB NM NS Z NM NB NB NM NM NS Z PS NS NB NM NS NS Z PS PM Z NB NM NS Z PS PM PB PS NM NS Z PS PS PM PB PM NS Z PS PM PM PB PB PB Z PS PM PB PB PB PB Şkil 6 da götriln BM dntim itminin çıkışına anti-windup intgrator bağlanarak ürkli durum hataının oluşmaı ngllnir. Bu çalışmada NS: Ngatif Küçük, NM: Ngatif Orta, NB: Ngatif Büyük, Z: Sıfır, PS: Pozitif Küçük, PM: Pozitif Orta, PB: Pozitif Büyük olmak üzr 7 özl dğişkn kullanılmıştır v şkil 7 d vrilmiştir. Bu özl dğişknlr 77 lik toplam 9 kural il tanımlanmış v tablo d götrilmiştir. 3. Bnztim Çalışmaı Sonuçları DMD yöntmi uygulanan ankron motorun hız dntim ünitin BM dntlyici v klaik PI dntlyici uygulanmıştır v MATLAB/imulink pakt programı yardımıyla oluşturulmuştur. Ankron T Tablo 3. Ankron Motorun Paramtrlri Paramtr Dğr Stator Dirnci (R ).31Ω Rotor Dirnci (R r).9ω Çift Kutup Sayıı (P) Stator Endüktanı (L ).599H Rotor Endüktanı (L r).599h Eylmizlik Momnti (J).19kg-m Ortak Endüktanı (L m).577h Sürtünm Faktörü (B).63 Bu kıımda doğrudan momnt dntim yöntmi uygulanan ankron motorun hız dntim başarımı inclnmiştir. Şkil (a) da motor yüküz durumda ikn motor hızının abit 175 d/dk lık rfran hızı izlm başarımı götrilmiştir. BM dntlyici aşma yapmadan rfran hızı başarılı bir şkild izlrkn PI dntlyici yaklaşık olarak %5 lik bir aşma il rfran hız izlmktdir. Hr iki dntlyicid d motor hızı, arzu diln hızı ürkli durum hataı olmakızın başarılı bir şkild izlmktdir. Şkil (b) v (c) d i BM dntlyicidn v PI dntlyicidn ld diln momnt dğişimi görülmktdir. Momnt grafiklrin dikkat dilir, motorun adc rfran hıza ulaşma üri içind yükk dğrd momnt ürttiği bunun dışında ürkli durumda adc kayıpları karşılayacak kadar bir momnt ürttiği görülmktdir. Hiz (rpm) 16 1.6.7..9.1.11 Bulanık Mantık Rfran PI (a)

Hakan Açıkgöz / APJES I-II (13) 5-57 55 6 Momnt (Nm) Momnt (Nm) - - - (b) - (b) 6 Momnt (Nm) Momnt (Nm) - - - (c) Şkil. Doğrudan momnt dntimi için 175 d/dk baamak hızda v yüküz durumda ld diln onuçlar a) Hız b) BM dntlyici il ld diln momnt cvabı c) PI dntlyici il ld diln momnt cvabı - (c) Şkil 9. Doğrudan momnt dntimi için abit baamak hızlarda v yüküz durumda ld diln onuçlar a) Hız b) BM dntlyici il ld diln momnt cvabı c) PI dntlyici il ld diln momnt cvabı 16 16 Hiz (rpm) 16 Hiz (rpm) 1.6.7..9.1.11.7.79..1..3..6.7..9.1.11.39..1..3..5....6..9 Bulanık Mantık Rfran PI (a) Bulanık Mantık Rfran PI (a)

Hakan Açıkgöz / APJES I-II (13) 5-57 56 Momnt (Nm) 6 dntlyici il yaklaşık olarak %3 düştüğü, BM dntlyici il i %.6 düştüğü v hızlı bir şkild toparlanarak rfran hızı başarılı bir şkild izldiği görülmktdir. Şkil 1(b) v 1(c) d i klaik PI v BM dntlyiciindn ld diln momnt dğişimi görülmktdir. Şkildn d görüldüğü gibi motor yük bindirilmdn adc kayıpları karşılamak için momnt ürtmktdir. Yük bindirildiktn onra yükü v kayıpları karşılayacak bir momnt ürtmiştir. Momnt (Nm) - 6 (b) - (c) Şkil 1. Doğrudan momnt dntimi için 3 rad/n abit hızda v t=, n dn itibarn 3 N.m yüklü durumda ld diln onuçlar a) Hız b) BM dntlyici il ld diln momnt cvabı c) PI dntlyici il ld diln momnt cvabı Şkil 9 da motor başlangıçtan itibarn yüküz durumda ikn motor hızının 175/19/15 d/dk lık dğişik abit rfran hızları izlm başarımı götrilmiştir. Şkil (a) da motor hızı v rfran hızın dğişimlri vrilmiştir. Şkildn d görüldüğü gibi klaik PI dntlyici aşma yaparkn BM dntlyici bütün hızları aşma yapmadan başarılı bir şkild izlmktdir. Şkil (b) v (c) d i momnt dğişimlri görülmktdir. Yin şkildn d görüldüğü gibi motor rfran hızlara glindiğind çok hızlı cvap vrrk adc kayıpları karşılayacak kadar momnt ürtmktdir. Şkil 1 da Motor hız 175 d/dk abit hızlıdır. Motor başlangıçta yüküz durumdadır. t=. n d motora 3 N.m lik yük bindirilmktdir. Yük bindirilincy kadar motor nominal dvrind dönmkt, motor boşta çalıştığından ıfıra yakın dğrd bir momnt ürtrk şbkdn adc boşta çalışmayı karşılayacak dğrd bir akım çkmktdir. Şkil 1(a) da motora yük bindirildiği andan itibarn motor hızının PI. Sonuçlar Bu çalışmada doğrudan momnt dntim yöntmi uygulanan bir ankron motorun dntimi MATLAB/ Simulink pakt programında hazırlanmıştır. Ankron motorun hız dntim ünitin klaik PI v BM dntlyicii uygulanmıştır. Hr iki dntlyicidn ld diln hız v momnt cvapları karşılaştırılmalı olarak vrilmiştir. Eld diln imülayon onuçlarına gör BM dntlyicidn ld diln hız cvabının yükl zamanı, yrlşm zamanı v aşma bakımından PI dntlyicidn daha iyi onuç vrdiği gözlmlnmiştir. Ayrıca BM dntlyicidn ld diln momnt dalga şklinin daha düzgün v dalgalanma bandı daha düşüktür. 5. Kaynaklar [1] Sn, P. C., 199. Elctric Motor Driv and Control Pat Prnt, and Futur, IEEE Tranaction on Indutrial Elctronic, Vol.37, No.6, 56-575. [] Bo, B. K.,. Modrn Powr Elctronic and AC Drivr, Prntic Hall, Nw Jry. [3] Ho, E.Y.Y. and Sn, P. C., 19. Dcoupling Control of Induction Motor Drivr, IEEE Tranaction on Indutrial Elctronic, Vol.35, No., 53-6. [] Blachk, F., 1971. A Nw Mthod for th Structural Dcoupling of AC Induction Machin, In Conf. Rc. IFAC, Duldorf, Grmany, Oct. pp. 1-15. [5] Takahahi, I. and Noguchi, T., 196. A Nw Quick-Rpon and High Efficincy Control Stratgy of an Induction Motor, IEEE Tranaction on Indutry Application, Vol.IA-, No.5, -7. [6] L. A. Zadh, fuzzy t, Inform, Control, Vol., 1965, pp.33-353 [7] T. G. Habtlr, F. Profumo, M. Patorlli, and L. M. Tolbrt, Dirct Torqu Control of Induction

Hakan Açıkgöz / APJES I-II (13) 5-57 57 Machin uing Spac Vctor Modulation, in IEEE Tranaction on Indutry Application. Volum:, Iu: 5, 199, pp. 15 153. [] R. Toufouti and H. Bnalla, Dirct torqu control for induction motor uing fuzzy logic, in ACSE Journal. Volum: 6, Iu:, 6. pp.19-6. [9] Bakan, A.F.,. Ankron Motorda Doğrudan Momnt Kontrolünün İnclnmi v Gliştirilmi, Doktora Tzi, Y.T.Ü Fn Bilimlri Entitüü, İtanbul. [1] Gündoğdu A., Ankron Motorlarda Momnt Dalgalanmalarının Sinirl Bulanık Ağlar il Azaltılmaı Elktrik-Elktronik Mühndiiği Ana Bilim Dalı Doktora Tzi, Fırat Ünivriti Fn Bilimlr Entitüü, Elazığ, 1 [11] Açıkgöz H., Vktör Dntim Yöntmi v Doğrudan Momnt Dntim Yöntmi Uygulanan bir Ankron Motorda Hız Dntim Prformanının Karşılaştırılmaı, Elktrik Eğitimi Ana Bilim Dalı Yükk Lian Tzi, Fırat Ünivriti Fn Bilimlri Entitüü, Elazığ,. [1] M. Baihan, L. Haihua, Z. Jinping, Study of Fuzzy Control in Dirct Torqu Control Sytm, Intrnational Confrnc on Artificial Intllignc, 9 [13] Ro, T. J., 1995. Fuzzy Logic with Enginring Application, McGraw-Hill Inc., ISBN -7-53917-.