Temel Linux Eğitimi İçindekiler 1. Linux Topluluğu ve Açık Kaynak Sistemlerde Kariyer İmkanları...3 1.1 Linux tarihsel gelişim ve popüler İşletim Sistemleri...3...3...3...3 1.2 Ana Açık Kaynak Uygulamalar...3...3...3...3 1.3 Açık Kaynak ve Lisansları Anlamak...4...4...4...4 1.4 ICT nedir? Linux için ICT...4...4...4...4 2. Linux İşletim Sisteminde kaybolmadan gezinti...5 2.1 Komut Satırı Temelleri...5...5...5...5 2.2 Komut Satırında Yardım...5...5...5...5 2.3 Klasörler ve Dosyalarla Çalışma...6...6...6...6 2.4 Dosya Oluşturma, Taşıma ve Silme...6...6...6...6 3 Komut Satırının Gücü...8 3.1 Dosyaları komutlar ile arşivleme...8...8...8 Copyright İzinsiz kopyalanamaz 1 www.protekegitim.com
...8 3.2 Dosyaları arama ve içinden bilgi alma...8...8...8...8 3.3 Komutları Scripte dönüştürme...9...9...9...9 4 Linux, İşletim Sistemi...10 4.1 Bir işletim Sistemi Seçmek...10...10...10...10 4.2 Bilgisayar donanımını anlamak...10...10...10...10 4.3 Bilgi nerede tutuluyor?...10...10...10...11 4.4 Bilgisayarı ağa bağlamak...11...11...11...11 5 Güvenlik ve İzinler...12 5.1 Temel güvenlik ve kullanıcı izinleri...12...12...12...12 5.2 Kullanıcı ve Grup Oluşturma...12...12...12...12 5.3 Dosya izin ve sahipliklerini yönetme...12...12...13...13 5.4 Özel dosya ve klasörler...13...13...13...13 Copyright İzinsiz kopyalanamaz 2 www.protekegitim.com
1. Linux Topluluğu ve Açık Kaynak Sistemlerde Kariyer İmkanları 1.1 Linux tarihsel gelişim ve popüler İşletim Sistemleri Bu bölümde Linux işletim sistemlerinin tarihsel gelişimi, dağıtımların farklılaşması ve ana dağıtımlar açıklanacaktır. Açık kaynak felsefesi Dağıtımlar Gömülü sistem kavramları Android Debian, Ubuntu (LTS) CentOS, Open SUSE, Red Hat Linux Mint, Scientific Linux 1.2 Ana Açık Kaynak Uygulamalar Açık Kaynak Uygulamalar olarak bilinen ve yaygın kullanılan programlar açıklanacaktır. Masaüstü Uygulamaları Sunucu Uygulamaları Programlama Dilleri Paket Yönetim araçları ve Paket Depoları Copyright İzinsiz kopyalanamaz 3 www.protekegitim.com
OpenOffice, LibreOffice, Firefox, GIMP Apache HTTPD, NGINX, MySQL, Samba C, Java, Perl, shell, Python, Samba dpkg, apt-get, rpm, yum, dnf 1.3 Açık Kaynak ve Lisansları Anlamak Açık Kaynak Uygulamalar ve kullanılan lisans türleri açıklanacaktır. Lisanslar Free Software Foundation (FSF), Open Source Initiative (OSI) GPL, BSD, Creative Commons Lisanları Free Software, Açık Kaynak Yazılım, FOSS, FLOSS Açık Kaynak İş Modelleri 1.4 ICT nedir? Linux için ICT İletişim Teknolojileri Temel Bilgisi ve Linux ile kullanımı açıklanacaktır. Masaüstü ile yapılabilecekler. Komut satırı seçeneği Linux kullanım alanları, Bulut Bilişim ve Sanallaştırma Masaüstü, Web gezinti aracı olarak Linux Copyright İzinsiz kopyalanamaz 4 www.protekegitim.com
Terminal ve Konsol Parola kullanımı Kişisel güvenlik konuları ve araçları Ofis İhtiyaçları için Açık Kaynak Programlar Copyright İzinsiz kopyalanamaz 5 www.protekegitim.com
2. Linux İşletim Sisteminde kaybolmadan gezinti 2.1 Komut Satırı Temelleri Linux İşletim Sisteminde komut satırı temelleri açıklanacaktır. Temel Shell (kabuk) Komut satırı şablonu Değişkenler Globbing Tırnak içinde ifadeler Bash nedir? echo history PATH env değişkeni export type 2.2 Komut Satırında Yardım Komut satırında yardım dokümanlarını kullanma ve bölümler arasında gezinti açıklanacaktır. Man Info Copyright İzinsiz kopyalanamaz 6 www.protekegitim.com
man info man pages /usr/share/doc/ locate 2.3 Klasörler ve Dosyalarla Çalışma Ev klasörü ve diğer sistem klasörleri arasında gezinti. Çeşitli konumlardaki dosyaları listeleme açıklanacaktır. Dosya ve klasörler Gizli dosya ve klasörler Ev klasörü Mutlak ve bağıl adres yolları ls komutu varyasyonları Alt klasörlerle çalışma cd. ve.. home ve ~ 2.4 Dosya Oluşturma, Taşıma ve Silme Ev klasörü içerisinde dosya ve klasör oluşturma, taşıma, silme işlemleri açıklanacaktır. Copyright İzinsiz kopyalanamaz 7 www.protekegitim.com
Dosya ve Klasörler Büyük-küçük harf duyarlılığı Basit ifade yöntemleri mv cp rm touch mkdr rmdir Copyright İzinsiz kopyalanamaz 8 www.protekegitim.com
3 Komut Satırının Gücü 3.1 Dosyaları komutlar ile arşivleme Ev klasöründeki dosyaları arşivleme ve sıkıştırma açıklanacaktır. Dosya ve klasörler Arşivleme, Sıkıştırma Tar ortak kullanılan tar seçenekleri gzip, bzip2 zip, unzip 3.2 Dosyaları arama ve içinden bilgi alma Ev klasöründe arama yapma ve dosyaların içerisinden bilgi işleme Komut satırı pipe işlemi I/O Redirection Temel Düzenli ifadeler. [ ] * ve? grep less cat, head, tail Copyright İzinsiz kopyalanamaz 9 www.protekegitim.com
sort cut wc 3.3 Komutları Scripte dönüştürme Sürekli tekrarlanan komutları basit bir script haline getirme açıklanacaktır. Temel Kabuk Script mantığı Genellikle kullanılan metin editörleri #! (shebang) /bin/bash Değişkenler Argümanlar for döngüsü echo Exit çıkış kodu pico, nano, vi Bash if, while, case statements read and test, [ komutları Copyright İzinsiz kopyalanamaz 10 www.protekegitim.com
4 Linux, İşletim Sistemi 4.1 Bir işletim Sistemi Seçmek Ana işletim sistemleri ve Linux dağıtımları açıklanacaktır. Windows, Mac, Linux İşletim Sistemleri farkları Dağıtım yaşam döngüsü GUI ve Komut Satırı karşılaştırması Masaüstü Yapılandırma ayarları Beta, Kararlı sürüm farkları 4.2 Bilgisayar donanımını anlamak Masaüstü ve Sunucu bilgisayarlar arasındaki benzerlik ve farklar açıklanacaktır. Donanım Ana kartlar, işlemciler, güç kaynakları, optik sürücüler, çevre donanımları Hard diskler, Disk bölümleri, /dev/sd* Sürücüler 4.3 Bilgi nerede tutuluyor? Linux işletim sisteminde verilerin tutulduğu yerler açıklanacaktır. Copyright İzinsiz kopyalanamaz 11 www.protekegitim.com
Programlar ve ayarları, paketler, paket veritabanları İşlemler, hafıza adresleri, sistem mesajları ve log dosyaları ps, top, free syslog, dmesg /etc/, /var/log/ /boot/, /proc/, /dev/, /sys/ 4.4 Bilgisayarı ağa bağlamak Temel ağ ayarları ve Yerel Alan Ağı içn gereklilikler açıklanacaktır. Internet, network, router DNS istemci ayarları Ağ ayarları Route, ip route show ifconfig, ip addr show netstat, ip route show /etc/resolv.conf, /etc/hosts IPv4, IPv6 ping host Copyright İzinsiz kopyalanamaz 12 www.protekegitim.com
5 Güvenlik ve İzinler 5.1 Temel güvenlik ve kullanıcı izinleri Linux işletim Sisteminde bulunan kullanıcı tipleri açıklanacaktır. Root ve standart kullanıcılar System kullanıcıları /etc/passwd, /etc/group id, who, w sudo, su 5.2 Kullanıcı ve Grup Oluşturma Linux İşletim Sisteminde kullanıcı ve grup oluşturma açıklanacaktır. User ve group komutları User ID /etc/passwd, /etc/shadow, /etc/group, /etc/skel/ id, last useradd, groupadd passwd Copyright İzinsiz kopyalanamaz 13 www.protekegitim.com
5.3 Dosya izin ve sahipliklerini yönetme Dosya izinleri ve sahiplikleri ile nasıl çalışıldığı açıklanacaktır. Dosya ve klasör yetkileri, sahipleri Ls -l, ls -a chmod, chown 5.4 Özel dosya ve klasörler Özel izinler içeren özel dosya klasörler açıklanacaktır. Geçici dosya ve klasörler Sembolik bağlantılar /tmp/ /var/tmp/ ve Sticky Bit ls -d ln -s Copyright İzinsiz kopyalanamaz 14 www.protekegitim.com