>> ÜLKE Yeni dönemin parlayan yıldızı GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ Güney Afrika Cumhuriyeti gelişmekte olan ekonomisiyle, diğer Afrika pazarlarına açılan bir kapı. Dünyanın en zengin maden kaynaklarına sahip olan gelişmiş rekabet politikası, telif hakları, patent, ticari marka ve anlaşmazlıklar üzerine kanunları uluslararası normlara ve sözleşmelere uygun olan ülkenin finansal sistemleri, sofistike ve sağlam bir görünüm sergiliyor. Ekim 2011 k EKONOMİK FORUM 31
ÜLKE pıya sahip oluşu ticari ilişkiler acısından da avantaj sağlıyor. Özellikle de gelişmiş rekabet politikası, telif hakları, patent, ticari marka ve anlaşmazlıklar üzerine kanunları uluslararası normlara ve sözleşmelere uygun olan ülkede finansal sistemler, sofistike ve sağlam bir görünüm sergiliyor. Güney Afrika Cumhuriyeti, dünyanın en iyi bankacılık düzenlemeleriyle, bankacılık sektöründe uzun zamandır küresel ilk 10 arasında yer alıyor. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLER G üney Afrika Cumhuriyeti (GAC), sanayisi ve maden üretimi ile Afrika Kıtası nın en büyük ekonomik gücü olarak tanımlanıyor. Güney Afrika ekonomisi, uygulanmakta olan akılcı mali politikalar ve düşük borç yüküyle, küresel ekonomik krize karşı güçlü bir konuma sahip. Ayrıca 2010 Dünya Kupası kapsamında yapılan hazırlıklar sonucunda ekonomiye giren nakit miktarı ve artan istihdam ülkeyi küresel krize karşı daha da güçlü kıldı. Karayollarının iyileştirilmesi, yeni bir hava limanı inşa edilmesi, var olan hava limanlarının genişletilmesi, yeni stadyumlar yapılması gibi çalışmalar istihdam artışına imkân verirken, ekonominin canlılığını korumasına da yardımcı oldu. Güney Afrika Cumhuriyeti, maden bakımından dünyanın en zengin doğal kaynaklarına sahip bulunuyor. Başlıca madenleri; platin, altın, bakır, elmas, kömür, vanadyum, uranyum, manganez, krom, demir cevheri, asbest, antimon, kalay, tungsten, mika ve nikel. Bunların haricinde 35 değişik maden de bulunuyor. Turizm sezonlarında platin ve altının yanı sıra yarıdeğerli taşlar ametist ve tanzanitten yapılmış takı eşyaları da dünya çapında büyük ilgi görüyor. EKONOMİYE GENEL BİR BAKIŞ Güney Afrika Cumhuriyeti nde geniş bir imalat sanayi üretim yelpazesi bulunuyor. Bunlar arasında gıda, tekstil ve giyim, ayakkabı imalatı, metal, kimyasallar ve kâğıt gibi tüketim malları üretimi yer alıyor. Ayrıca, madencilik makineleri, ulaştırma ekipman ve araçları, elektrikli makineler, elektronik ve otomotiv sektörleri son yıllarda önemli ölçüde artış gösteriyor. GAC nispeten açık bir ekonomiye sahip olup, dış ticaret hacmi GSYİH sının yüzde 50 den fazlasına karşılık gelmekte. Önemli dış ticaret ortakları arasında AB ülkeleri, ABD, Çin ve Japonya bulunuyor. GAC ın ihraç ürünlerinin büyük bir bölümü toplam ihracatın 2/3 üne yakın oranda imalat sanayi ürünlerinden oluşuyor. Maden ürünleri ihracatı başlı başına toplam ihracatın 1/3 ünü teşkil etmekte ancak tarım ürünleri ise sadece küçük yüzdelik rakamlarla ifade edilecek seviyede. Ülkenin zengin doğal kaynaklarının yanı sıra mali, hukuki, iletişim, enerji ve ulaştırma sektörlerinde gelişmişliği, dünyanın en iyi 20 si arasında bulunan bir borsası ve bölge genelinde malların etkin bir şekilde dağılımını destekleyen iyi geliştirilmiş bir modern altya32 EKONOMİK FORUM l Ekim 2011 Afrika Kıtası nın lideri olan Güney Afrika Cumhuriyeti nin 80 milyar dolarlık ithalatı bulunuyor. Afrika pazarları, ucuz hammadde temini ve Türk ihraç ürünlerinin pazarlanması bakımından büyük önem taşıyor. Türk ürünleri ile Afrika ülkelerinin ithalat talepleri arasındaki örtüşme, Türkiye nin ihracatı için önemli bir kapı açıyor. Dış Ticaret Müsteşarlığı, 2003 yılında bu pazara yönelik Afrika ile Ekonomik İlişkilerin Geliştirilmesi Stratejisi ni (AEGS) yürürlüğe koydu. AEGS sonrasında Türkiye kiy ile ihracat rakamlarına bakıldığında ortaya çıkan tablo başarılı bir ğı sonuca işaret ediyor. İhracat rakamso ları la 2003 te 2.1 milyar dolar iken, 2010 sonunda 9.3 milyar dolara çık2 tığı t görülmekte. İthalat da aynı dönemde 3.3 milyar dolardan 6.4 miln yar y dolara ulaştığı, böylece AEGS le birlikte Türkiye nin Afrika ile ticaret hacminin üç kat arttığı görülüyor. Türkiye ayrıca Afrika da 2004 yılına kadar yalnızca 4 ülkede faaliyet gösteren ticaret müşavirliği sayısını, 2010 sonu itibariyle 12 ye çıkarırken, bu yılsonu itibariyle 15 e çıkarmayı hedefliyor. Türkiye nin Afrika politikaları çerçevesinde THY de birçok Afrika ülkesine uçuş başlattı. Halen THY Afrika da 14 önemli kente uçuyor. Türkiye, son yıllarda Afrika pazarının önemini keşfetti. Ticarette büyük atılım oldu. Özellikle Kuzey Afrika da müteahhitlik alanında Afrika nın büyük oyuncularına fark attı. Türk müteahhitlerinin dışarıdaki işlerinin (yüzde 18.8 i Kuzey Afrika, yüzde 1.9 u Sahra Altı Afrika olmak üzere) yüzde 20 si Afrika da. Türk şirketlerinin son yıllarda Afrika da önemli işler aldığı, hazine kayıtlarına göre (Müteahhitlik işleri dışında) doğrudan yatırımlar 800 milyon dolara gidiyor. Bu rakam toplamda küçük olmakla birlikte hızla artıyor.
ÜLKE TOBB BAŞKANI M. RİFAT HİSARCIKLIOĞLU: Türkiye Güney Afrika arasında ticari işbirlikleri yapma zamanı Türkiye-Güney Afrika İş Forumu çerçevesinde düzenlenen çalışma yemeğinde konuşan TOBB ve DEİK Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye ve Güney Afrika nın yeni dönemin yıldızlarından olacağını ifade ederek Şimdi aramızdaki ilişkileri daha da geliştirme, işbirliği yapma zamanı dedi.. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın Güney Afrika Cumhuriyeti ne (GAC) 3-5 Ekim 2011 tarihlerinde gerçekleştirdiği resmi ziyaret ile eş zamanlı olarak Ekonomi Bakanlığı nın koordinasyonu ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) organizasyonu ile Johannesburg ta Türkiye-Güney Afrika Cumhuriyeti İş Forumu düzenlendi. Türkiye-Güney Afrika Cumhuriyeti İş Forumu na Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın yanı sıra Güney Afrika Devlet Başkan Yardımcısı Kgalema Motlanthe, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, TOBB ve DEİK Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, DEİK Türk-Afrika İş Konseyleri Koordinatör Başkanı ve Türk-Güney Afrika İş Konseyi Başkanı Tamer Taşkın ve çok sayı- da iş insanı katıldı. TOBB ve DEİK Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye-Güney Afrika İş Forumu çerçevesinde düzenlenen çalışma yemeğindeki konuşmasında, dünya ekonomisinin kriz sonrası değiştiğini, güç merkezlerinin gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere kaydığını söyledi. Hisarcıklıoğlu, 21. yüzyılın Türkiye ve Güney Afrika gibi ülkelerin etkin olduğu bir yükselen piyasalar çağı olacağına işaret ederek, Yükselen iki piyasa ekonomisi Türkiye ve Güney Afrika ola- > > Ekonomi Bakanı rak, aramızdaki ilişkileri geliştirmemiz gerektiğine ina- Zafer Çağlayan, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, nıyorum dedi. Güney Afrika Devlet Türk iş dünyası olarak Başkan Yardımcısı Kgalema Motlanthe ve Güney Afrika nın ekonomik TOBB ve DEİK Başkanı başarılarını yakından takip M. Rifat Hisarcıklıoğlu. ettiklerini vurgulayan Hisarcıklıoğlu, G-20 üyesi iki ülke olarak daha fazla ekonomik işbirliği yapmaları gerektiğine inandıklarını belirtti. HİSARCIKLIOĞLU: SERBEST TİCARET ANLAŞMASI İLE HER İKİ ÜLKE DE KAZANIR İki ülke arasındaki karşılıklı yatırım ilişkilerinin ve iş dünyası arasındaki dinamizmin daha üst seviyelere çıkarılması gerektiğini vurgulayan TOBB ve DEİK Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, konuşmasını şöyle sürdürdü: Afrika açılımımız sonucunda, Afrika ile karşılıklı ticaret hacmimiz hızla arttı. 2000 yılında 4 milyar dolar olan ticaret hacmimiz 2010 yılı sonunda 16 milyar dolara yükseldi. Güney Afrika Cumhuriyeti ile de 2010 yılında ticaret hacmimiz 1,2 milyar dolar oldu. Biz daha fazlasını yapabileceğimize inanıyoruz. Vizyonumuzu genişletirsek Afrika ile ticaretimizi kısa vadede 30 milyar dolara çıkartırız inancındayız. Bunun içinse daha fazla karşılıkla ticaret yapmak, dünya pazarında rekabet gücümüzü arttırmak zorundayız. Ekonomik ilişkilerimizi derinleştirmeli ve çeşitlendirilmiş ekonomik ortaklıklar tesis etmeliyiz. İki ülke arasındaki karşılıklı yatırım ilişkilerinin ve iş dünyası arasındaki dinamizmin daha üst seviyelere çıkarılması gerektiğini belirten Hisarcıklıoğlu, İki yükselen piyasa ekonomisi olarak, ekonomilerimizin tamamlayıcı yönlerini bir araya getirerek katma değeri yüksek projeleri hayata geçirebileceğimize inanıyoruz. Türk özel sektörü ola- Ekim 2011 k EKONOMİK FORUM 33
ÜLKE BAŞBAKAN RECEP TAYYİP ERDOĞAN Bizim için Afrika asla mevsimlik bir iş ortağı değil Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Güney Afrika Cumhuriyeti ne yapmış olduğu resmi ziyarete Türk iş dünyasından 125 kişiyle beraber geldiğini vurgulayarak, Amacımız her alanda ilişkilerimizi daha da güçlendirmek, karşılıklı dostluk ve işbirliği imkânlarından azami ölçüde yararlanmaktır. Bizim için Afrika asla mevsimlik bir iş ortağı değil, ebedi bir dosttur dedi. rak, aramızdaki ekonomik bağın güçlenmesini ve işbirliği imkânlarının kazan-kazan prensibi ile somut projelere dönüşmesini istiyoruz dedi. Türkiye ile Güney Afrika Cumhuriyeti arasında ticaret ve yatırım imkânlarının artırılabileceğine dikkat çeken TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Türk sanayicisinin yurt dışında da başarı öyküsü yaşadığını dile getirerek şöyle konuştu: Güney Afrika firmaları Türkiye yi lojistik üs yapabilir. Türkiye nin çevresinde 3 saatlik uçuş mesafesinde 9 trilyonluk bir pazar var. Gelin siz de Türkiye nin geleceğinde yer alın. Ancak her iki ülkenin yatırım ve ticaret hacminin artmasında bir engel var. O da Serbest Ticaret Anlaşması. Eğer Serbest Ticaret Anlaşması imzalarsak her iki ülkenin halkı da bundan kazançlı olur. Ticaretin önündeki bu engellerin kaldırılmasını bekliyoruz. Yatırımların karşılıklı teşviki ve korunması anlaşmasının da Güney Afrika Cumhuriyeti tarafından en kısa sürede onaylanmasını bekliyoruz 34 EKONOMİK FORUM l Ekim 2011 B aşbakan Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye-Güney Afrika İş Forumu nda yaptığı konuşmasına, 2005 yılının Mart ayında da o dönemde Cumhurbaşkanı Yardımcılığı görevini yürüten Cumhurbaşkanı Zuma nın davetiyle gökkuşağı ülkesini ziyaret ettiğini anımsatarak başladı. Güney Afrika Cumhuriyeti nin aradan geçen kısa sürede ortaya koyduğu dinamizm ve ilerlemeye yerinde şahit olmaktan duyduğu mutluluğu dile getiren Başbakan Erdoğan, kendisine ve beraberindeki heyete gösterilen nezaket, misafirperverlik ve hüsnükabulden dolayı teşekkür etti.
ÜLKE > > Güney Afrika ya resmi ziyaret yapan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Johannesburg ta yapılan İş Forumu nda kendisine hediye edilen Vuvuzela ile poz verdi. Dünya büyük bir dönüşüm sürecinden geçiyor ve bu dönüşüm sürecinde Afrika kıtasının önemi de giderek artıyor. Geçmişinde birçok acı ve haksızlığa maruz bırakılan Afrika ya yıllarca tarihsel bir yük gözüyle bakanlar dahi bugün Kıta nın gerçekleştirdiği atılımları ilgiyle takip ediyorlar. Ne yazık ki Afrika nın birçok bölgesinde çatışmalar, hastalıklar ve kıtlığın neden olduğu yaralar kanamaya devam etmekte, insanlığın vicdanını sızlatmaktadır diyen Başbakan Erdoğan, konuşmasında, Somali nin başkenti Mogadişu ya yaptığı ziyarete de değinerek Türkiye nin, Afrika halklarıyla olan dayanışmasını Somali de bir kez daha gösterdiğini anlattı. Başbakan Erdoğan, Her vesileyle vurguladığımız bir gerçeği burada sizlerle birlikte dile getirmek ve özellikle altını çizmek istiyorum: İnsanlık Afrika ya borçludur ve bu borcun gereğini yerine getirmek bütün insanlığın ortak vazifesidir. Türkiye olarak bu bilinçle hareket ederek Afrika ya açılım politikalarımıza son yıllarda yeni bir ivme kazandırdık dedi. BAŞBAKAN ERDOĞAN: İNSANLIK AFRİKA YA BORÇLUDUR 2005 in Türkiye de, Afrika Yılı olarak ilan ettiklerini anımsatan Başbakan Erdoğan, Ağustos 2008 de İstanbul da düzenlenen Türkiye-Afrika İşbirliği Zirvesi yle de ilişkilerin çok daha sağlam bir zemine oturtulduğunun vurgulayarak, konuşmasına şöyle devam etti: Ticaretten yatırıma, kırsal kalkınmadan tarıma, enerjiden ulaştırmaya kadar birçok alanda geleceğe yönelik ortak hedefler belirledik. Bu ziyarete 125 iş insanımızla beraber geldik. Sektörel bazda birbiriyle görüşmeler yapsınlar ve gerek Afrika da, gerek Türkiye de gerekse 3 üncü ülkelerde yatırımlara girsinler. Bazı ülkelerin küresel kriz nedeniyle dış misyon sayılarında azaltmaya gittiği bir dönemde, biz Afrika nın muhtelif köşelerinde büyükelçilikler açtık, hala da açmaya devam ediyoruz. Afrika da 12 olan büyükelçilik sayısını 33 e çıkarmayı hedefliyoruz. Amacımız her alanda ilişkilerimizi daha da güçlendirmek, karşılıklı dostluk ve işbirliği imkânlarından azami ölçüde yararlanmaktadır. Bunun bir örneği olarak, Türk Hava Yolları (THY) son yıllarda Afrika ya yönelik uçuşlarını artırarak bu sürece aktif katkı sağladı. Bu çerçeve- de THY nin 2007 yılından bu yana Johannesburg a ve Capetown a doğrudan sefer düzenlediğini büyük bir gururla ve memnuniyetle ifade ediyorum. Bütün bu adımlarımızla birlikte artık Türkiye Güney Afrika Cumhuriyeti ne, İstanbul Capetown a, Anka- ra Pretoria ya, İzmir Johannesburg a daha da yakınlaşmıştır. Başbakan Erdoğan, iş insanlarının, yatırımcıların, müteahhitlerin ve muhtelif sivil toplum kuruluşlarının Afrika nın dört bir yanına gitmelerinin Afrika ya açılım politikalarının en önemli hedeflerinden biri olduğunu belirterek, şunları söyledi: Ama bu kadarıyla yetinmiyor. Oralarda yerleşmek suretiyle hem Kıta hakkındaki bilgi birikimimize katkıda bulunmalarını, hem de bulundukları toplumlara ülkemizi, insanımızı ilk elden tanıtmalarını kendilerinden bekliyoruz. Şunu memnuniyetle belirtmek isterim ki Türk milleti için de Afrika artık uzak bir diyarın adı değil. Günlük hayatının bir parçası haline gelecek kadar kendini yakın hissettiği bir diyarın adıdır. 9 saate buraya indik, demek ki artık yakınlaştık. Artık aylarla izah edilen tanımlanan bir yolculuk değil, saatlerle tanımlanan bir yolculuktu. Biz Afrika ya baktığımızda şimdi dostluğu görüyoruz. Somali örneğinde de olduğu gibi biz Afrika halkının sevinciyle mutlu olduğumuz kadar üzüntüsünü ve kederini de paylaşırız. Bizim için Afrika asla mevsimlik bir iş ortağı değil, ebedi bir dosttur. Başta Güney Afrikalı dostlarımız olmak üzere, bu duyguların Kıta genelinde karşılıksız olmadığını görmek inanın bizim için büyük bir bahtiyarlık, büyük bir memnuniyet vesilesidir. Güney Afrika Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı Motlanthe Güney Afrika Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı Kgalema Motlanthe de Türkiye nin Avrupa ya açılan bir kapı olduğunu söyledi. Türkiye nin, büyük bir ticaret potansiyeli olduğuna işaret eden Motlanthe, şöyle konuştu: İki ülke arasındaki iş birlğini geliştirmeliyiz. Güzel imkânlar var. Karşılıklı yararımıza olacak adımlar atmalıyız. İki ülke ihracat ve yatırım alanında işbirliği kurmalıdır. Maden, turizm, ticaret, savunma sanayi gibi alanlar işbirliği için öne çıkıyor. Güney Afrika bir üretim merkezi. Ülkenin açık bir ekonomisi var. Rekabetçi bir sanayi mevcut. Yeraltı kaynaklarımız var. Lojistik sistem güçlü. Mali sistemimiz istikrarlı. El ele çalışarak Güney Afrika Cumhuriyeti ve Türkiye, ülkelerinin yararına adımlar atabilir. Gümrük vergisi konusunda olanaklar araştırılmalı. Gümrük vergisi konusunda bizim bir şeyler yapmamız lazım. Bu konuya odaklanılması lazım. Bu konuda karşılıklı yararımız için acil çalışmalar yapılmalı. Her türlü sorunu el birliğiyle aşacağımıza inanıyorum. Ekim 2011 k EKONOMİK FORUM 35