21 Aralık 2012 CUMA Resmî Gazete Sayı : 28504 (Mükerrer) YÖNETMELİK Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından: TEKERLEKLİ TARIM VEYA ORMAN TRAKTÖRLERİNİN DİREKSİYON DONANIMI İLE İLGİLİ TİP ONAYI YÖNETMELİĞİ (2009/66/AT) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu hükümleri uyarınca tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin yapım ve kullanım bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uyma zorunluluğunu yerine getirmek üzere, tekerlekli tarım veya orman traktörlerine direksiyon donanımı ile ilgili AT Tip Onayı Belgesi verilmesine ilişkin hükümleri ve bunların uygulanmasına ait usul ve esasları belirlemektir. Kapsam MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, havalı lastik tekerlekli ve azami tasarım hızı 6 ila 40 km/saat olan tarım veya orman traktörlerine direksiyon donanımı bakımından AT Tip Onayı Belgesi verilmesine ilişkin hususları kapsar. Dayanak MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik; a) 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 29 uncu maddesine, 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 4 üncü maddesine, 3/6/2011 tarihli ve 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 7 nci maddesine dayanılarak, b) Avrupa Birliğinin tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin direksiyon donanımı ile ilgili 13/7/2009 tarihli ve 2009/66/EC sayılı direktifine paralel olarak, hazırlanmıştır. Tanımlar ve kısaltmalar MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) 2003/37/AT: 8/6/2008 tarihli ve 26900 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tarım veya Orman Traktörleri, Bunların Römorkları ve Birbiriyle Değiştirilebilir Çekilen Makinaları ile Sistemleri, Aksamları, Ayrı Teknik Üniteleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliğini, b) AT: Avrupa Topluluğunu, c) Bakanlık: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, ç) Direksiyon donanımı: Traktörün hareketinin yönünü değiştirme amaçlı donanımın tamamını, d) İmalatçı: Tip onayı veya yetkilendirme sürecinin bütün aşamalarında ve imalat uygunluğunun sağlanmasında Onay Kuruluşuna karşı sorumlu olan ve onay sürecinin konusu olan araç, sistem, aksam veya ayrı teknik ünitenin bütün imalat aşamalarında doğrudan yer almasının şart olmadığı kişi veya kuruluş ile temsilcileri, ayrıca, ürünün tedarik zincirinde yer alan ve faaliyetleri ürünün güvenliğine ilişkin özelliklerini etkileyen gerçek veya tüzel kişiyi veya imalatçı temsilcisini, e) İmalatçı temsilcisi: Bu Yönetmeliğin kapsadığı alanda yetkili kuruluşa karşı imalatçıyı temsil etmek ve onun adına hareket etmek üzere imalatçı tarafından görevlendirilen, gerçek veya tüzel kişiyi, f) Onay Kuruluşu: Tip Onayı belgelerini veren, gerektiğinde geri alan, Teknik Servis görevlendiren, diğer onay kuruluşlarıyla muhatap olan ve bunlarla temasları yürüten, imalatçının üretim uygunluk düzenlemelerine uyup uymadığını belirlemekten sorumlu Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, g) Tanıtım dosyası: Başvuru sahibi tarafından Teknik Servise veya Onay Kuruluşuna bilgi dokümanı (tanıtım belgesi) gereğince verilen bilgi, çizim, fotoğraf ve bunun gibi belgeleri içeren dosyayı, ğ) Tanıtım paketi: Tanıtım dosyasına Onay Kuruluşunun veya Teknik Servisin görevlerini yerine getirmeleri sırasında eklemiş oldukları deney raporları ve diğer belgeleri, h) Tanıtım paketi fihristi: Tanıtım paketi içinde bulunan belgelerin uygun bir şekilde numaralandırılarak veya bütün sayfaların tanımlanabilmesine imkan verecek şekilde işaretlenerek bir liste halinde yazılmasını, ı) Tarım veya orman traktörü: Tarım veya ormancılıkta kullanılan, ana işlevi çekme gücü sağlamak olan, aletleri çekmek, itmek, taşımak veya belirli araçları, makineleri veya römorkları tahrik etmek için özel olarak tasarlanmış, en az iki dingilli, lastik tekerlekli veya sonsuz paletli, yük ve yolcu taşımak için donatılabilen motorlu araçları, i) Teknik Servis: Bir deney laboratuvarı olarak onay kuruluşu adına bizzat Onay Kuruluşu tarafından da yerine getirilebilecek gerekli deneyleri yapmak veya bir uygunluk değerlendirme kuruluşu olarak yine Onay Kuruluşu adına
bizzat Onay Kuruluşu tarafından da yerine getirilebilecek ilk değerlendirmeyi ve diğer deney veya muayeneleri yapmak üzere Onay Kuruluşu tarafından görevlendirilmiş kuruluş veya kurumu, j) Tip Onayı belgesi: Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin direksiyon donanımının bu Yönetmelikte belirtilen hususlara uygunluğu sonucunda traktör için verilen belgeyi, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Uygulama Usul ve Esasları Tip onayı belgesi başvuruları ve işlemleri MADDE 5 (1) Tip Onayı belgesi başvurusuna ilişkin hususlar aşağıda belirtilmiştir. a) Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin direksiyon donanımı bakımından traktör için Tip Onayı belgesi başvuruları, tanıtım paketi içinde bulunan tanıtım fihristine uygun olarak düzenlenmiş tanıtım dosyasıyla birlikte imalatçı veya imalatçı temsilcisi tarafından Onay Kuruluşuna yapılır. Tanıtım paketi başvurudan itibaren onayın verildiği veya reddedildiği tarihe kadar Onay Kuruluşunun incelemesine açıktır. b) Tip Onayı belgesi başvuruları, ancak bir onay kuruluşuna yapılabilir. Başvuru sahibi, başka bir ülkenin onay kuruluşuna başvuruda bulunmadığını bir yazı ile Onay Kuruluşuna bildirir. c) Onaylanacak her tip için ayrı bir başvuru yapılır. ç) Bu Yönetmeliğe göre direksiyon donanımı bakımından traktöre AT Tip Onayı belgesi ve AT Tip Onayı numarası verilir. Teknik servisler MADDE 6 (1) TS EN ISO/IEC 17025 ve/veya TS EN ISO/IEC 17020 veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartları sağlayan, deney ve analizleri yapabilecek laboratuvar ve/veya teknik imkânları bulunan resmi ve özel kurum ve kuruluşlar, yapılacak protokolle belirlenecek şartlar çerçevesinde Bakanlıkça teknik servis olarak görevlendirilir. Tedbirler MADDE 7 (1) Onay Kuruluşu, bu Yönetmeliğin Ekinde belirtilen şartları sağlayan direksiyon donanımını gerekçe göstererek, bir traktörün AT Tip Onayı Belgesini veya Ulusal Tip Onayı Belgesini vermeyi reddedemez, bu traktörün satışını tescilini, kullanımını ve hizmete girmesini yasaklayamaz. Bildirim MADDE 8 (1) Bildirime ilişkin esaslar aşağıda belirtilmiştir. a) Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin direksiyon donanımı ile ilgili 2009/63/EC Direktifine göre hazırlanan bu Yönetmeliğin uygulamaya konulduğu, AT üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine ve Avrupa Komisyonuna bildirilir. b) Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin direksiyon donanımı ile ilgili olarak görevlendirilen Teknik Servis AT üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine ve Avrupa Komisyonuna bildirilir. Muafiyetler MADDE 9 (1) Teknolojik olarak gelişmiş direksiyon donanımı bakımından Tip Onayı belgesi talep edilmesi halinde, Avrupa Komisyonuna, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine ve diğer ülkelerin onay kuruluşlarına bilgi verilerek tarım veya orman traktörlerinin direksiyon donanımı bakımından traktörlere Ulusal Tip Onayı belgesi verilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler İdari yaptırımlar MADDE 10 (1) Bu Yönetmelik hükümlerinin ihlali halinde, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri ile diğer ilgili mevzuat hükümleri uygulanır. Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 11 (1) 6/2/2001 tarihli ve 24310 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Direksiyon Donanımı ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (75/321/AT) yürürlükten kaldırılmıştır. Uygulama GEÇİCİ MADDE 1 (1) Tarım veya Orman Traktörleri, Bunların Römorkları ve Birbiriyle Değiştirilebilir Çekilen Makinaları ile Sistemleri, Aksamları, Ayrı Teknik Üniteleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği kapsamındaki tarım veya orman traktörlerine direksiyon donanımı bakımından ilk defa Tip Onayı alacak araçlar 1/3/2013 tarihinden itibaren, Tip Onayı mevcut araçlar ise 1/9/2013 tarihinden itibaren bu Yönetmelik şartlarını sağlamak zorundadır. (2) 2003/37/AT kapsamındaki tarım veya orman traktörlerine direksiyon donanımı için, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girişinden önce Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Direksiyon Donanımı ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliğine (75/321/AT) göre AT Tip Onayı belgesi olan araçların kapsam genişletmelerinde bu Yönetmelik hükümleri uygulanır. (3) 2003/37/AT kapsamındaki tarım veya orman traktörlerine direksiyon donanımı için, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girişinden önce Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Direksiyon Donanımı ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliğine (75/321/AT) göre AT Tip Onayı belgesi olan araçların mevcut deney raporları Teknik Servis
tarafından uygun görülmesi halinde kabul edilebilir. Ulusal tip onayı belgesi GEÇİCİ MADDE 2 (1) Avrupa Birliğinde uygulaması kabul edilene kadar traktöre AT Tip Onayı belgesi yerine Ulusal Tip Onayı belgesi verilir. Yürürlük MADDE 12 (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 13 (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür. 1 - TARİFLER Ek-1 1.1 - Direksiyon Donanımı Direksiyon donanımı, traktörün hareketinin yönünü değiştirme amaçlı donanımın tamamıdır. Direksiyon donanımı aşağıdakilerden oluşur. - Direksiyon kumandası. - Direksiyon dişlisi. - Yönlendirilen tekerlekler. - Uygulanabildiği yerlerde ilave veya bağımsız güç üretecek özel donanım. 1.1.1 - Direksiyon Kumandası Direksiyon kumandası, traktörü yönlendirmek için sürücü tarafından doğrudan kullanılan parçadır. 1.1.2 - Direksiyon Dişlisi Direksiyon dişlisi, bu Ekin madde 1.1.4 ünde atıfta bulunulan özel donanımın haricinde, direksiyon kumandası ile yönlendirilen tekerlekler arasındaki aksamın tamamıdır. Direksiyon dişlisi, mekanik, hidrolik, havalı, elektrikli veya bunların herhangi birkaçının bir kombinasyonudur. 1.1.3 - Yönlendirilen Tekerlekler Yönlendirilen tekerlekler aşağıdaki anlamdadır. - Traktörün hareket yönünde bir değişiklik sağlamak için traktöre göre, doğrudan veya dolaylı olarak yönlendirilen tekerlekler. - Belden kırmalı traktörlerin tüm tekerlekler. - Traktörün hareket yönünde bir değişiklik sağlamak için hızı değiştirilebilen aynı dingildeki tekerlekler. Kendiliğinden yönlenen kılavuz tekerlekler, yönlendirilen tekerlekler değildir. 1.1.4 - Özel Donanım Özel donanım, ilave veya bağımsız güç üreten direksiyon donanımı parçasıdır. İlave veya bağımsız güç, herhangi bir mekanik, hidrolik, havalı (pnömatik) veya elektrik sistemi veya bunların herhangi bir kombinasyonu ile üretilebilir (örneğin; bir yağ pompası, hava pompası veya akü ve benzeri tarafından). 1.2 - Direksiyon Donanımının Farklı Tipleri 1.2.1 - Yönlendirilen tekerleklerin yer değiştirmesi için gereken gücün kaynağına bağlı olarak, aşağıdaki direksiyon donanım tipleri tanımlanır.
1.2.1.1 - Yönlendirme gücü, sürücünün sadece kas gücü tarafından sağlanan elle kumanda edilen direksiyon donanımı. 1.2.1.2 - Yönlendirme gücü hem sürücünün kas gücü ve hem de bu Ekin madde 1.1.4 ünde belirtilen özel donanım tarafından sağlanan yardımlı direksiyon donanımı. Direksiyon gücü normalde sadece bu Ekin madde 1.1.4 ünde belirtilen özel donanım tarafından sağlanan, ancak özel donanımın arızalanması durumunda yönlendirme için sürücünün kas gücünün kullanımını mümkün kılan direksiyon donanımı yardımlı direksiyon donanımı olarak kabul edilmelidir. 1.2.1.3 - Direksiyon gücü, sadece bu Ekin madde 1.1.4 ünde belirtilen özel donanım tarafından sağlanan servo-direksiyon donanımı dır. 1.3 - Direksiyon Kuvveti Direksiyon kuvveti, traktörü yönlendirmek için direksiyon kumandası üzerine sürücü tarafından uygulanan güç anlamındadır. 2 - YAPIM, BAĞLANTI VE MUAYENE ŞARTLARI 2.1 - Genel Özellikler 2.1.1 - Direksiyon donanımı traktörün kolay ve güvenli kullanımını sağlamalı ve bu Ekin madde 2.2 sinde belirtilen ayrıntılı özelliklerle uyumlu olmalıdır. 2.2 - Ayrıntılı Özellikler 2.2.1 - Direksiyon Kumandası 2.2.1.1 - Direksiyon kumandası, kolay kullanma ve elle kavramaya uygun olmalıdır. Tedrici yer değiştirmeye izin verecek bir şekilde tasarımlanmalıdır. Direksiyon kumandasının hareket yönü, traktörün istenilen yön değişimine karşılık gelmelidir. 2.2.1.2 - Düz ileri konumda başlayarak, 12 metre yarıçaplı bir dönüş dairesini sağlamak için gereken direksiyon kuvveti 25 dan u geçmemelidir. Diğer donanımla bağlantılı olmayan yardımlı direksiyon donanımında, yardımcı güç temini devre dışı kalması halinde gerekli direksiyon kuvveti 60 dan u geçmemelidir. 2.2.1.3 - Bu Ekin madde 2.2.1.2 si ile uygunluğunu kontrol etmek için, traktör iyi lastik tutunması sağlayan kuru, düz bir yol yüzeyi üzerinde, ileriye doğru konumdan başlayan 10 km/saat lik bir hızla spiral hareket yapmalıdır. Direksiyon kumandası üzerindeki direksiyon kuvveti, traktörün 12 metre yarıçapında bir dönüş dairesine girdiği konuma kadar kayıt edilmelidir. Manevra süresi (direksiyon kumandasının ilk kullanıldığı an ile ölçümlerin alındığı konuma ulaştığı an arasındaki zaman) normal durumlarda 5 saniyeyi ve özel donanımın yetersiz olduğu durumda 8 saniyeyi geçmemelidir. Bir manevra, sola ve bir manevra sağa yapılmalıdır. Deney için traktör teknik olarak izin verilen maksimum ağırlığa kadar yüklenmeli, lastik basıncı ve dingiller arasındaki ağırlık dağılımı imalatçının talimatlarına uygun olmalıdır. 2.2.2 - Direksiyon Dişlisi
2.2.2.1 - Direksiyon donanımı elektrikli veya tamamen havalı direksiyon dişlisi ihtiva etmeyebilir. 2.2.2.2 - Direksiyon dişlisi, herhangi bir işlevsel özelliği karşılayacak şekilde tasarımlanmalıdır. Bakım ve muayene için kolaylıkla ulaşılabilir olmalıdır. 2.2.2.3 - Tamamen hidrolik olmayan direksiyon dişlisinde, direksiyon dişlisinin hidrolik veya havalı elemanlarının arızalanması halinde bile traktörün kullanılabilmesi mümkün olmalıdır. 2.2.2.4 - Sadece hidrolik olarak çalışan direksiyon dişlisi ve bu Ekin madde 1.1.4 ünde belirtilen özel donanım aşağıdaki özellikleri karşılamalıdır. 2.2.2.4.1 - Bir veya daha fazla basınç sınırlama cihazı aşırı basınca karşı devrenin tamamını veya bir kısmını korumalıdır. 2.2.2.4.2 - Basınç sınırlama cihazları, imalatçı tarafından belirtilen maksimum işletme basıncına eşdeğer bir T basıncını geçmeyecek şekilde ayarlanmalıdır. 2.2.2.4.3 - Boru sisteminin karakteristikleri ve ölçüleri T basıncının dört katı (basınç sınırlama cihazlarının izin verdiği) basınca dayanan borulardan olmalı ve çarpma veya müdahaleden kaynaklanan hasar risklerinin minimuma indirildiği bir biçimde düzenlenmeli ve korunmalı yerlerde olmalı ve sürtünme ile meydana gelebilecek hasar riskleri göz ardı edilebilir. 2.2.3 - Yönlendirilen Tekerlekler 2.2.3.1 - Tüm tekerlekler yönlendirilen tekerlekler olabilir. 2.2.4 - Özel Donanım 2.2.4.1 - Bu Ekin madde 1.2.1.2 sinde ve madde 1.2.1.3 ünde belirtilen direksiyon donanımının tiplerinde kullanılan bu Ekin madde 1.1.4 ünde belirtilen özel donanım aşağıdaki durumlarda kabul edilebilir olacaktır. 2.2.4.1.1 - Traktör bu Ekin madde 1.2.1.2 sinde belirtildiği gibi yardımlı direksiyon donanımıyla donatılmışsa, bu Ekin madde 2.2.1.2 sinde belirtildiği üzere, özel ekipmanın arızası halinde bile traktörün kullanılması mümkün olmalıdır. Yardımlı direksiyon donanımı kendi güç kaynağına haiz değilse, bir güç deposu ile donatılmalıdır. Bu güç deposu ortak enerji kaynağıyla irtibatlı diğer sistemler üzerinde öncelikle, direksiyon donanımına güç temini sağlaması şartıyla, bağımsız bir cihaz ile yer değiştirilebilir. Frenlemeye dair 18/1/2002 tarihli ve 24644 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Fren Tertibatı ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (76/432/AT) nin hükümleri göz önüne alınmaksızın, hidrolik direksiyon donanımı ile hidrolik frenleme donanımı arasında bir hidrolik bağlantı varsa ve her ikisi de aynı enerji kaynağından beslenirse, sistemin herhangi birisinin başarısız olması halinde, direksiyon donanımını harekete geçirmek için gereken kuvvet 40 dan dan fazla olmamalıdır. Güç kaynağı basınçlı hava ise, hava deposu geri dönüşsüz valf ile korunmalıdır. Direksiyon kuvveti normal olarak sadece bu Ekin madde 1.1.4 ünde belirtilen özel donanım tarafından sağlandığında, yardımlı direksiyon donanımı, özel donanımın arızalanması durumunda, direksiyon kuvvetinin 25
dan u geçmesi halinde, böyle bir arızayı görsel olarak veya ses sinyali ile ikaz eden bir cihaz ile donatılmalıdır. 2.2.4.1.2 - Traktör bu Ekin madde 1.2.1.3 ünde belirtilen servo-direksiyon donanımı ile donatılmışsa ve böyle donanımın tamamen hidrolik direksiyon dişlisine haiz olması kaydıyla, özel cihazın veya motorun yetersizliği halinde, özel bir ilave cihaz kullanarak bu Ekin madde 2.2.1.3 ünde belirtilen iki manevrayı yapmak mümkün olmalıdır. Özel ilave cihaz bir basınçlı hava veya gaz deposu olabilir. Cihaz traktör tekerleklerinin dönüşü ile çalışırsa ve onlardan ayrılamazsa, bir yağ pompası veya kompresör özel ilave cihaz olarak kullanılabilmelidir. Özel donanımın arızası halinde, bir görsel olarak veya ses sinyali böyle bir arızayı ikaz etmelidir. 2.2.4.1.2.1 - Özel cihaz havalı ise, geri dönüşsüz bir valf tarafından korunan basınçlı hava deposu ile donatılmalıdır. Basınçlı hava deposunun kapasitesi, depo basıncının çalışma basıncının yarısına düşmeden önce en az yedi tam tur (kilitlenmeden kilitlenmeye) olacak şeklinde hesaplanmalıdır. Deney, direksiyon tekerlekleri havada olacak şekilde yapılmalıdır.