MNHRP LEDİZ MİKROHAVZA PLANI / MRWRP - LEDİZ MICROCATCHMENT PLAN

BÖLÜM I: LEDĠZ MĠKROHAVZASINA GENEL BAKIġ Bingöl ili Genç ilçesi sınırları içerisinde yer alan Lediz Mikrohavzası, Genç ilçesinin hemen çıkışında başlayan Sürekli, Ardıçdibi, Şehittepe, Dereköy, Balgöze, Yiğitbaşı köyleri ile Keklikdere Köyü Parçançkomu, Koyuncu mezraları ve Meşedalı Köyü Mutluca mezralarını kapsamaktadır. Havza yükseltisi 1020 metreden 2370 metreye kadar değişmektedir. Ortalama yükseltisi 1500 m, yıllık ortalama yağışı 831 mm, karlı gün sayısı 117, karla kaplı gün sayısı ise 76 dır. BÖLÜM II: LEDĠZ MĠKROHAVZASINDAKĠ GENEL DURUM (Doğal kaynaklar ve Sosyo- Ekonomik yapı bakımından) ve MĠKROHAVZANIN SEÇĠLME GEREKÇELERĠ Ġklim Özellikleri Lediz mikrohavzasının iklim özelliğini belirlemede Erinç tarafından geliştirilen ve yağış miktarının ortama yüksek sıcaklığa oranlanmasına dayalı olan Yağış Etkinliği İndisi kullanılmıştır. Bu amaçla, Lediz havzasının yer aldığı Genç ilçesine ait 1980-2012 yılları arasında elde edilen Meteorolojik veriler (yıllık yağış miktarı ve ortalama maksimum sıcaklık değerleri) kullanılarak havzanın iklim ve bitki örtüsü tipi belirlenmiştir. Jeolojik Durumu ve Toprak Yapısı Havzanın genel olarak jeolojik yapısı Metamorfik anakayadan oluşan bir yapıya sahiptir. Bu anakayalar üzerinde gelişen toprakların ise genel olarak derin yapıya sahip, kumlu balçıklı ve kumlu killi tekstüre sahip drenaj probleminin olmadığı, kireçsiz, ph nın nötre yakın bir özelliğe sahip olduğu belirlenmiştir. Bitkisel Üretim Lediz Mikrohavza içerisinde yer alan köylerdeki tarım alanlarında serin iklim tahılları, yem bitkileri ve bahçe bitkileri yetiştirilmektedir. Bunlardan buğday, arpa ve yonca gibi yem bitkileri ile elma, ceviz ve bağ bahçeleri ön plana çıkmaktadır. Bölgede yetiştirilen yem bitkisi tohumlarının kalitesiz olması, verimin düşük olmasına neden olmaktadır. Bunun sonucu olarak, hayvan beslenmesi istenilen seviyeye ulaşmamaktadır. BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 1

Havza içerisindeki köylerde küçük ölçekli sebze üretimi yapılmaktadır. En çok domates, salatalık, biber, fasulye ve patlıcan gibi türler yetiştirilmektedir. Meyvecilikte de olduğu gibi yerel çeşitler yaygındır. Yörede meyvecilik geleneksel olarak yapılmakta olup, ceviz, elma, armut, kiraz, ayva vb. türler bulunmaktadır. Ancak kullanılan türler sertifikalı ve aşılı olmadığı için verimleri de oldukça düşüktür. Yöre çiftçilerinin modern bahçe teknik ve tarımsal uygulamalar konusunda yeterli bilgi, eğitim ve beceriye sahip olmamalarından dolayı istenilen düzeyde ürün hasat edememelerine neden olmaktadır. Hayvansal Üretim Murat Nehri Havzası içinde yer alan bölgede hayvancılık kırsal kesim için hayati önem taşımaktadır. Tarımsal üretimin yapıldığı üst kısımlarda mera alanları erken ve ağır otlatma baskısı ile karşı karşıyadır. Mera alanlarında özellikle erken ilkbahar ile başlayan otlatma sonbahar sonuna kadar devam etmekte ve kapasitesi üzerinde otlatılan mera alanlarındaki doğal kaynaklar aşırı tahribata uğramaktadır. Lediz Mikrohavzasında yer alan köylerde küçükbaş hayvancılığı yaygın olarak yapılmakla birlikte son yıllarda büyükbaş hayvancılığında da artış olduğu görülmektedir. Mikrohavzadaki hayvansal ürünlerin pazarlanmasında genellikle yereldeki tüccar, komisyoncu ve kasaplara satış yapılmakla birlikte, zaman zaman köylere gelerek canlı hayvan toplayarak veya hayvansal ürünleri bizzat pazarlayan veya belirli bir komisyon karşılığında hayvan tüccarlarına devreden aracılar vasıtasıyla yapıldığı görülmektedir. Havzada küçükbaş hayvan olarak bulunan keçi ve koyun sütü çoğu kez pazarlanmamakta ancak çökelek, yağ, yoğurt ve ayran olarak işlenerek aile içinde tüketilmekte, özellikle çökelek ve yağ fazlası yerel pazarlarda satılmaktadır. Mikrohavzadaki köylerde hane başına genellikle 1-2 inek bulunmaktadır. Her zaman dişiler tutulmakta, erkek danalar ise 2 yaş sonrası satılmaktadır. Erkek dana satışı, pek çok hane için gelir kaynağı olarak görülmektedir. Son yıllarda süt hayvancılığına doğru bir eğilim gözlenmektedir. Hayvanların Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) sistemine kayıtlı olması durumunda, Bakanlıkça sağlanan desteklerden yararlanan üretici sayıca çok az olsa da vardır. Küçükbaş hayvancılık gibi büyükbaş hayvancılıkta da yerleşik ve yaylacılık üretim sistemleri bulunmaktadır. Süt veya besi hayvanı şeklinde bir ayrım bulunmamakta olup genellikle yerel ırk hayvanlar yer almaktadır. Sosyo-Ekonomik Yapı Ülkemiz Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) sıralamasında Bingöl ili 72. sırada yer almaktadır. Aynı zamanda Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi açısından Türkiye nin az gelişmiş illeri arasında yer almaktadır. 2012 adrese dayalı nüfus sayımına göre 262.507 olan toplam il nüfusunun yaklaşık olarak % 44 ü kırsal yerleşim alanlarında, geri kalan % 56 sı ise şehirlerde yaşamaktadır. Bingöl İli, Merkez İlçe dahil 8 İlçe, 4 Belde, 318 Köy ve 723 Mezra dan oluşmaktadır. Lediz mikrohavzasının da yer aldığı Bingöl ilinde, istihdam imkânlarının yetersizliği nedeniyle çalışma çağındaki nüfus, iş imkânları sağlayabilmek için başta Genç ilçesi ve Bingöl merkez olmak üzere çevredeki diğer iller ile yurt dışına göç etmektedir. Havzadaki köylerde genç nüfusun az olmasından dolayı Bingöl de büyük önem taşıyan kırsaldan kente göç, özellikle erkek işgücünün geçici-mevsimlik istihdam alanı araması sonucu diğer kent, bölge hatta uluslararası alanlara gittiği görülmektedir. Bu nedenle, Lediz Mikrohavzasında yapılacak olan faaliyetler ile birlikte bir taraftan kırsal göçün önlenmesi sağlanacak diğer taraftan da göçü tersine çevirmeye ve işgücünün yerelleşmesi imkânı da sağlanmış olacaktır. BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 2

Mikrohavza Seçilme Kriterleri Mikrohavza (MH) seçiminde aşağıdaki kriterler göz önünde bulundurulmuştur. Ulaşılabilirlik, Doğal kaynaklarda aşınma durumu, Aşınmanın geri döndürülebilme durumu, Yerel iş gücü imkânı (yaş ve sayı olarak), MH içindeki köyler arasındaki sosyal uyum, Doğal afet riskleri, Gelir getirici faaliyetleri gerçekleştirebilme potansiyeli, Gelir getirici faaliyetlerden yararlanan kişi yoğunluğu, Yenilenebilir enerji durumu, Kırsal yoksulluk düzeyi, Mikrohavzadaki güvenlik durumu, MH köylerindeki yerel halkın projeye katılma isteği gibi kriterler göz önünde bulundurulmuştur. BÖLÜM III: KATILIMCI SÜREÇ (Bölge halkı tarafından belirlenen öncelikli sorunlar ve bozulma nedenleri konusunda sahip oldukları algı) Lediz mikrohavzasının planlanmasında, yerel halkla birlikte katılımcı bir yaklaşımla havzadaki doğal kaynakların iyileştirilmesi ve hane gelirlerinin artırılması için bir mikrohavza planı hazırlanmıştır. Entegre MH planı içerisinde doğal kaynakların (orman, mera ve tarım alanlar) rehabilitasyon planları ile birlikte, su kaynakları ve gelir getirici faaliyetler ile enerji için hazırlanan alt-planlarını kapsamaktadır. Planların hazırlanmasında MH da yaşayanlarla iletişim ve işbirliği içinde ve anlaşmalara dayalı olarak katılımcı prensiplerle hazırlanmıştır. MH plan hazırlanırken, Proje Uygulama El Kitabı (PUEK) esas alınarak Bingöl Üniversitesi bünyesindeki çok-disiplinli meslek gruplarındaki uzman bir Mikrohavza Planlama Ekibi görev almıştır. Projeyle ilgili GeçmiĢte YapılmıĢ Etüt, AraĢtırma ve Diğer ÇalıĢmalar Lediz Mikrohavzası seçiminden sonra köylerde yapılan odak grup toplantılarında (20-50 kişilik, muhtarlar, köy öğretmenleri, imamlar dahil köy kadınlarıyla ayrı toplantılar) yöredeki yaşam şartları, kısıtlar, doğal kaynak kullanımı (orman, mera ve tarım alanları, su ve enerji kullanımı dahil) ve sorunlar, tarımsal uygulanmalar, üretim, istihdam, pazarlama ve işleme sorunları ve çözüm önerileri konusunda bireylerin ve muhtarların görüşlerini almış, köylerde ahır, tarla, bahçe vb yerlerde inceleme yapmıştır. İlçede Genç kaymakamlığı toplantı salonunda ilgili paydaşların katılımı ile toplantılar düzenlemiş ve havzada yapılması gerekli olan ön çalışmalar planlanmıştır. BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 3

MĠKROHAVZA PLANLAMA EKĠBĠ Adı Soyadı Uzmanlık alanı Görevi Doç. Dr. Alaaddin YÜKSEL Doç. Dr. Ali Rıza DEMİRKIRAN Yrd. Doç. Dr. Abdulkadir SÜRÜCÜ Yrd. Doç. Dr. Abdulvahap BAYDAŞ Prof. Dr. Hüseyin NURSOY Yrd. Doç. Dr. Hüseyin ÇALDAK Doç. Dr. Ramazan MERAL Öğr. Gör. M.Nuri KOLAK Arş. Gör. Yasin DEMİR Arş. Gör. Merve ERSOY Arş. Gör. Ayşe BAŞBOZKURT Havza Yönetimi, Orman Yük. Müh. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme, Ziraat Yük. Müh. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme, Ziraat Yük. Müh. Kırsal Kalkınma, İşletme Doktorası Veteriner Kırsal Sosyolog Tarımsal Yapılar ve Sulama İnşaat Mühendisi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Peyzaj Mimarı (Doktora Öğrencisi) Coğrafya (Doktora Öğrencisi) Projenin Koordinasyonu, CBS, Arazi Çalışmaları, Büro Çalışmaları Arazi Çalışmaları, Toprak Laboratuvar Analizleri, Büro Çalışmaları Arazi Çalışmaları, Toprak Laboratuvar Analizleri, Büro Çalışmaları Havza Anket Çalışmaları ve Değerlendirilmesi Veterinerlik hizmetleri, hayvan besleme Havza Sosyolojisi, İzleme ve Değerlendirme Çalışmaları Arazi Çalışmaları, sulama alt yapısının hazırlanması Arazi Çalışmaları, sulama alt yapısının hazırlanması Arazi Çalışmaları, Toprak Laboratuvar Analizleri, Büro Çalışmaları CBS, Haritalama, Büro Çalışmaları CBS, Haritalama, Büro Çalışmaları Resim 3. Çotla Yaylasındaki Genel Değerlendirme Toplantı Yeri Resim 4. Lediz Mikrohavzası Çotla Yaylasında Havza Paydaşları ile Genel Değerlendirme BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 4

Lediz Mikrohavzasındaki Problemlerin Tespiti Proje alanında şiddetli ve çok şiddetli erozyon hüküm sürmektedir. Havzanın üst kodlarındaki mera alanlarında, hayvan baskısından kaynaklanan ve değişik boyutlarda-azdan tümüyle çıplak toprağa kadar ortaya çıkan aşınmalar bulunmaktadır. Havzanın bazı kesimlerinde botanik kompozisyon çok şiddetli biçimde zayıflamış durumdadır. Kışlık yem sıkıntısı nedeniyle meraya erken çıkarılan ve barınaklara geç sokulan hayvanların merada uzun süre kalmaları toprak sıkışmasına yol açmakta, bitki örtüsünün kendini yenilemesine fırsat vermemekte ve meralar hızlı ve şiddetli biçimde aşınmaktadır. Öte yandan, bitki örtüsü zayıf ve sıkışmış toprakta infiltrasyon çok az olmakta, eğimli araziler nedeniyle de yüzeysel akış artmakta ve hızlanmakta bu da erozyona yol açmaktadır. Yerel Halk Gözüyle Problemlerin Tespitinde (SOR-SAP-ÇÖZ) Belirlenen Öncelikler: MH köylerinin öncelikli problemleri Faydalanıcı Odaklı Problem Saptama Problem Çözme (SOR-SAP-ÇÖZ) yöntemi kullanılarak tanımlanmıştır. Teknik Eleman Gözüyle Problemler: -Ormancılık Faaliyetleri Açısından Problemler Lediz mikrohavzasının aşağı kesimlerinde yer alan meşe alanlarında bir yandan havzada yer alan köylülerin kışlık yakacak ihtiyaçlarını karşılamak için kesimler yaptığı diğer yandan da havza dışında yaşayan insanların kaçak kesimler ile meşe alanlarına zarar verdikleri tespit edilmiştir -Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri Açısından Problemler Lediz Mikrohavzasında tarımsal faaliyetler sulamaya bağlı olarak kısıtlı bir şekilde yapılabilmektedir. Ayrıca tarla tarımı ve bahçe yetiştiriciliğinin klasik yöntemler kullanılarak bilinçsiz bir şekilde yapıldığı belirlenmiştir. Toprak işleme aletlerinin kullanılmamasından dolayı da tarımsal üretimde verim kaybı söz konusudur. -Mera Faaliyetleri Açısından Problemler Lediz Mikrohavzası üst kotlarında yer alan mera alanlarında aşırı ve kontrolsüz otlatmaların yapıldığı, özellikle erken ilkbaharda başlayan otlatmadan dolayı mera vejetasyon yapısının zayıf olduğu ve böylece merada otlayan hayvanların yeterli beslenememelerinden dolayı istenilen düzeyde verim artışı olmadığı gözlenmiştir. Ayrıca mera alanlarında suluk, tuzluk, sıvat vb teknik ve yardımcı yapıların olmamasından meracılık faaliyetleri entansif bir şekilde yapılamamaktadır. -Geçim ġartlarının ĠyileĢtirilmesi Açısından Problemler Proje alanında kışlar karlı ve uzun geçmektedir. Ancak, köylerdeki evler ağır kış şartlarına göre yalıtılmış değildir. Evler 6-8 ay boyunca odun ve nadiren kömürün kullanıldığı basit, ısı verimliliği düşük sobalarla ısıtılmaktadır. Proje sahası içerisinde başka alternatif olmadığından dolayı ana enerji kaynağı ormandan toplanan odun olmaktadır. BÖLÜM IV: ORMAN ( ORMANCILIK ALT PLANI) Tablo-1 Havzadaki Orman Alanlarındaki Bozulmanın Dereceleri Lediz mikrohavzasının aşağı kesimlerinde yer alan bozuk meşe alanlarında bir yandan havzada yer alan köylülerin kışlık yakacak ihtiyaçlarını karşılamak için kesimler yapılmakta diğer yandan da havza dışında yaşayan insanların kaçak kesimler ile meşe alanlarına zarar vermektedirler. Ayrıca yörede küçükbaş hayvancılık genellikle keçi olmak üzere yapılmaktadır ve bu hayvanların kışlık yem ihtiyacını karşılamak için meşe ağaçlarında dalyaprak kesimi faydalanması yapılmaktadır BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 5

MeĢe Ormanlarının Rehabilitasyonu ve Koruya Tahvil ÇalıĢmaları Lediz MH da yer alan bozuk meşe orman alanlarında yapılacak olan rehabilitasyon çalışmaları ile birlikte, mevcut bitki örtüsünün yenilenmesi veya tamamlayıcı meşe ekimdikim ile ağaçlandırma faaliyetleri yapılacaktır. Ceviz Ağaçlandırma Faaliyetleri Lediz Mikrohavzası projesi kapsamında yapılacak olan aşılı ceviz türleri birlikte ceviz meyvesinden yararlanacak yöre halkının, ekonomisine katkı sağlanacaktır. Havza içerisinde yer alan erozyon kontrolü sahalarında bir taraftan teras ve oyuntu erozyonu çalışmaları yapılırken diğer yandan ceviz ağaçlandırmaları ile sahalar tamamen verimli hale dönüştürülecektir. Toprak Erozyonunun Azaltılması - Toprak örtüsünün korunması için yapılacak yatırımlar, - Erozyon kontrolü ve oyuntu rehabilitasyonu gibi yamaç stabilizasyon tedbirleri, - Su tutma kapasitesini artırıcı makineli ve işçiyle yapılan teraslama faaliyetleri, - Orman ağaçları ve meyveli türlerle ağaçlandırmalar, - Mevcut bozuk meşe bitki örtüsünün iyileştirilmesi için mera ve otlakların belirli bir süre otlatmaya kapatılmasıdır. Mikrohavzada yapılması planlanan ormancılık faaliyetleri: - 685 hektar erozyon kontrolü çalışması, - 67 hektar bozuk alanların ağaçlandırılması, - 225 hektar meşe rehabilitasyonu, - 50 hektar bozuk alanlarda kapatma, BÖLÜM V: MERA ( MERA ALT PLANI) Tablo-2 Mera Alanlarının Rehabilitasyon ÇalıĢmaları Lediz MH daki bozulmuş mera alanlarında, aşınmış otlatma alanlarını iyileştirilmesi ve sürdürülebilir yönetimleri, otlatma kapasitesinin biyomas ve botanik kompozisyon açısından artırılması için bu alanları belirli bir süre kullanıma kapatma ve demonstrasyonlar ve eğitim programları aracılığıyla yerel halkın münavebeli otlatmayı rutin bir uygulama olarak benimsemelerine yardımcı olma suretiyle sağlanacaktır. Mera / Otlatma alanlarının rehabilitasyonu kapsamında; - 50 hektar kapatma, - 0,5 hektar hayvan içme suyu göleti, - 5 adet hayvan içme suyu sıvatı,, - 5 adet ortak kullanıma açık basit hayvan barınaklarının yapılması planlanmıştır. BÖLÜM VI: TARIM ( TARIM ALT PLANI) Tablo-3 Havzadaki Tarım Alanlarındaki Bozulmanın Dereceleri Lediz Mikrohavzasında tarımsal faaliyetler sulamaya bağlı olarak kısıtlı bir şekilde yapılabilmektedir. Ayrıca tarla tarımı ve bahçe yetiştiriciliğinin klasik yöntemler kullanılarak bilinçsiz bir şekilde yapıldığı belirlenmiştir. Toprak işleme aletlerinin kullanılmamasından BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 6

dolayı da tarımsal üretimde verim kaybı söz konusudur. Tarımsal faaliyetler için önem arz eden gübreleme, damla sulama, meyve ağaçlarının bakım ve budaması, hastalık ve zararlılara karşı bitki koruma tekniklerinin uygulanması, sertifikalı tohum ve fidan kullanılması gibi temel konularda ciddi bir bilgi ve uygulama eksikliğinin olduğu gözlemlenmiştir. Küçük Ölçekli Tarımsal Üretim Yatırımları Yatırımların gerçekleşmesi, başarısı ve sürdürülebilirliği için öngörülen bilgi ve beceriler için gerekli eğitim ve demonstrasyon programları yapılmış olunup, yörede yaşayan köylülerin bilgi ve becerisinin arttırılması amacıyla çiftçiden-çiftçiye bilgi amaçlı geziler düzenlenecektir. Havzadaki çiftçiler için tarımsal uygulamalarını geliştirmeleri amaçlı bilgilendirme ve eğitim programlarının tamamlanmasından sonra, her bir köy için belirlenen ölçekte temel tarımsal girdiler ve gerekli bazı küçük alet ve ekipmanlar sağlanarak domonstrayon alanları oluşturulacaktır. Yem Bitkisi Üretimi Kuru ve sulu tarım şartlarında, tahıllarla birlikte ekim nöbetine alınması için yonca, korunga, fiğ ve silajlık mısır ekimleri yapılacaktır. Eğimli arazilerde erozyonu ve toprak kayıplarını önleyici çok yıllık yem bitkisi olan korunga ve fiğ ekimi, sulama imkânlarının bulunduğu veya yeni sağlanacağı alanlarda ise süt inekçiliği açısından önemli olan yonca ve silajlık mısır öncelikli ürünler olarak yetiştirilecektir. Kapama Meyve Bahçesi Lediz MH köylerinde bulunan şahıs arazilerinde, kapama meyve bahçeleri kurulacak olup bu bahçelerde elma, armut ve kiraz gibi türler yetiştirilecektir. Örtü Altı Sebze YetiĢtiriciliği LMH köylerinde sebze yetiştiriciliği kısmen yapılmakta ve değişik sebze türleri kullanılmaktadır. Proje ile birlikte 0.3 hektarlık alanda örü altı sebze yetiştiriciliği yapılacaktır. Hayvan Barınaklarının ĠyileĢtirilmesi Hayvan barınaklarında havalandırma/baca, aydınlatma, yemleme ve sulak düzenlemeleri, boya-badana gibi makul iyileştirmeler ile dezenfektan ve ilaçlama gibi faaliyetler gerçekleştirilecektir. Talep olduğunda ve fizibilite analizi de olumlu ise, süt sağım makinaları için yatırımlar da söz konusu olacaktır. Tarım yatırımları kapsamında; - 20 hektar buğday ve arpa verimini iyileştirme, - 20 hektar kuruda yem bitkisi üretimini arttırmak, - 20 hektar suluda yem bitkisi üretimini arttırmak, - 20 adet hayvan barınaklarını iyileştirme, - 8 hektar meyve bahçesi kurulumu, - 0,3 hektar plastik örtü altında sebze üretimini geliştirmek, - 2 hektar tarlada sebze üretimini geliştirme yatırımı planlanmıştır. BÖLÜM VII: SU ( SU/SULAMA ALT PLANI) Tablo-4 Havzadaki Su/Sulama Alt Yapısının Ġncelenmesi Lediz Mikrohavzası su kaynakları bakımından zengin sayılabilecek bir potansiyele sahiptir. Lediz Mikrohavzasında doğal kaynak değerlerinin sürdürülebilir bir şekilde katılımcı anlayışla BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 7

planlanması yapılmış olup, yörede yaşayan kırsal kesim nüfusu ile birlikte havzada etkin bir model ortaya konulmuştur. Küçük Tarımsal Sulama Sistemleri Yatırımlar kapsamında mikrohavzadaki çok sayıdaki kişinin yararlanabileceği nitelikte 36 adet EPDM Membran kaplı su depolama havuzları yapılması planlanmıştır. Bu havuzlar sayesinde ağaçlandırma faaliyetleri kolaylıkla gerçekleştirilebilecektir. Ayrıca sulama şebekeleri engebeli veya yamaç arazilerde yapılacağından, drenaj ek yatırımı gerektirecek bir sorun oluşturmayacak veya çevreye olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Tarla Ġçi Sulama (Damla Sulama Sistemleri) Lediz MH köylerinde, projenin su kaynaklarını toplama, depolama ve dağıtımına dönük yatırımlarını tamamlayıcı nitelikte olarak ve bu yatırımlardan sağlanacak yararları daha da artırma amacıyla, sebze ve meyve üretiminde kullanılabilecek 40 dönümlük arazide tarla içi düşük basınçlı damla sulama sistemleri kullanılacaktır. Su / Sulama yatırımları kapsamında; - 36 adet su depolama havuzları, - 1,6 adet toprak kanalların rehabilitasyonu, - 4 hektar tarla-içi damla sulama yatırımı planlanmıştır. BÖLÜM VIII: ENERJĠ ( ENERJĠ ALT PLANI) Tablo-5 Havzadaki Enerji Kullanımı Açısından Problemler Havzadaki Enerji Kullanımı Açısından Problemler Proje alanında kışlar karlı ve uzun geçmektedir. Ancak, köylerdeki evler ağır kış şartlarına göre yalıtılmış değildir. Evler 6-8 ay boyunca odun ve nadiren kömürün kullanıldığı basit, ısı verimliliği düşük sobalarla ısıtılmaktadır. Bu nedenlerle, ana enerji kaynağı ormandan toplanan odun olmaktadır. Su Isıtmada GüneĢ Enerjisi Sistemlerinin Kullanımı Lediz Mikrohavzasında bulunan köylerdeki evlerin sıcak su ihtiyaçlarının karşılanması için güneş enerji sistemleri kurulacaktır. Bu bağlamda 250 adet güneş enerjisi sistemi havza köylerinde dağıtılacaktır. Sobaların Kullanımı Mikrohavza içinde bulunan evler kullanılan soba sayısı evin büyüklüğüne, aile bireylerinin sayısına ve evin yapısına (taş, kerpiç, beton, ahşap) bağlıdır. Büyük ailelerde 2-3 soba kullanımı odun tüketimini artırmaktadır. Bu şekilde enerji kaybını engellemek ve verim alabilmek için 50 adet soba ihtiyaç olan evlere verilecektir. Enerji yatırımları kapsamında; - 250 adet sıcak su için güneş panelleri, - 20 adet köy konutları için izolasyon, - 50 adet enerji tasarruflu soba yatırımı planlanmıştır. BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 8

BÖLÜM IX: MALĠYETLER Tablo-7 BÖLÜM X: ANLAġMALAR VE DÜZENLEMELER Sürece katılan köylerin muhtarları, MHPE ve OBM nihai taslağı imzalayacaktır. İmzalanmış MH Planı, uygulamaya yönelik proje finansmanını güvence altına alacaktır. İmzalanmış bir nüsha, Ankara daki Merkezi Uygulama Birimine (MUB) gönderilecektir. Orman Genel Müdürlüğünün herhangi bir değişiklik talebinde bulunması halinde, plan, MH bölgesi halkları ile istişarelerde bulunmak üzere geri gönderilecektir. MHP, üzerinde müzakere edilip imzalandıktan sonra, taraflar için bağlayıcı hale gelecek ve uygulama devam edecektir. Bölge halkı, proje ve faydalanıcılar arasındaki maliyet paylaşımı konusunda net bir şekilde bilgilendirilmiştir. 3. Öğe için, MH planına faydalanıcıların listesi, maliyet paylaşımı düzenlemelerini anladıklarını ve kabul ettiklerini belirten imzaları ile birlikte eklenmiştir. BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 9

KATEGORĠ BĠLEġEN NO Yılı Birim Miktarı Birim Fiyatı Ġhaleli Birim Fiyatı Tutarı IFAD DB FAYD. MNHRP LEDİZ MİKROHAVZA PLANI / MRWRP - LEDİZ MICROCATCHMENT PLAN Tablo 1. Lediz Mikrohavzası ORMAN ALT PLANI Yatırım Giderleri Tablosu (Özet) LEDĠZ MĠKROHAVZA PLANI ÖDENEK DĠLĠMLERĠ ĠġĠN ÇEġĠDĠ (TANIMI) 1 ĠNġAAT ĠġLERĠ 2 Bozuk arazi, toprak ve flora yatırımları A. Bozuk alanlarda erozyon kontrolu A.1.Ön yatırımlar (Erozyon Kontrolü) Ha. 685,0 2.172,5 1.488.173,1 1.198.105,4 290.067,6 0,0 2013 Ha. 285,0 619.166,9 2014 Ha. 400,0 869.006,2 A.2.Çok yıllık bakım iģleri (Erozyon Kontrolü) Ha. 685,0 69,0 141.815,4 52.342,9 89.472,5 0,0 2014 Ha. 285,0 19.667,8 2015 Ha. 685,0 47.271,8 2016 Ha. 685,0 47.271,8 2017 Ha. 400,0 27.604,0 Alt toplam bozuk alanlarda erozyon kontrolü 1.629.988,5 1.250.448,4 379.540,1 0,0 B. Ağaçlandırma faaliyetleri B.1. Bozuk ormanların ağaçlandırılması Ha. 67,0 3.012,9 201.867,0 162.520,1 39.347,0 0,0 2014 Ha. 67,0 201.867,0 B.2. Bozuk ormanların ağaçlandırılması bakım iģleri (çok yıllık) Ha. 67,0 142,9 28.730,0 7.672,5 21.057,5 0,0 2015 Ha. 67,0 9.576,7 2016 Ha. 67,0 9.576,7 2017 Ha. 67,0 9.576,7 B.3. MeĢe rehabilitasyonu Ha. 225,0 590,6 132.885,0 106.983,7 25.901,3 0,0 2013 Ha. 225,0 132.885,0 B.4. MeĢe rehabilitasyonu bakım iģleri (çok yıllık) KTK KORUMA Ha. 225,0 6.400,0 19.200,0 0,0 19.200,0 0,0 2014 Ha. 225,0 6.400,0 2015 Ha. 225,0 6.400,0 2016 Ha. 225,0 6.400,0 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 10

B.5. Bozuk alanlarda kapatma Ha. 50,0 543,7 27.184,3 21.885,7 5.298,6 0,0 2013 Ha. 50,0 27.184,3 Alt toplam ağaçlandırma faaliyetleri 409.866,3 299.061,9 110.804,4 0,0 2 ARAÇ EKĠPMANLAR VE MALLAR 2 Ekipman ve Malzeme Erozyon ve sediment ölçüm ekipmanı 2013 Adet 1 30.000,0 30.000,0 25.423,7 4.576,3 0,0 Alt toplam ekipman ve malzeme 30.000,0 25.423,7 4.576,3 0,0 2 ARAÇ EKĠPMANLAR VE MALLAR 3 SözleĢmeli fidan üretimi 2014 Adet (kişi) 1 28.000,0 28.000,0 16.610,2 4.271,2 7.118,6 Alt toplam sözleģmeli fidan üretimi 28.000,0 16.610,2 4.271,2 7.118,6 ORMAN ALT PLANI YAT. GĠD. TOPLAMI 2.097.854,8 1.591.544,1 499.192,0 7.118,6 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 11

KATEGORĠ BĠLEġEN NO Yılı Birim Miktarı Birim Fiyatı Ġhaleli Birim Fiyatı Tutarı IFAD DB FAYDALANICI MNHRP LEDİZ MİKROHAVZA PLANI / MRWRP - LEDİZ MICROCATCHMENT PLAN Tablo 2. Lediz Mikrohavzası MERA ALT PLANI Yatırım Giderleri Tablosu (Özet) LEDĠZ MĠKROHAVZA PLANI ÖDENEK DĠLĠMLERĠ ĠġĠN ÇEġĠDĠ (TANIMI) 1 ĠNġAAT ĠġLERĠ 2 Bozuk arazi, toprak ve flora yatırımları A- Mera / Otlatma alanlarının rehabilitasyonu A.1- Kapatma Ha. 50,0 306,0 15.300,8 12.318,4 2.334,0 648,3 2013 Ha. 10,0 3.060,2 2014 Ha. 40,0 12.240,6 300.000, Ha. 0,5 A.2- Hayvan içme suyu göletleri 0 150.000,0 120.762,7 22.881,4 6.355,9 2013 Ha. 0,2 60.000,0 2014 Ha. 0,3 90.000,0 A.3- Hayvan içme suyu sıvatları Adet 5,0 3.435,2 17.176,1 13.828,2 2.620,1 727,8 2013 Adet 2,0 6.870,4 2014 Adet 3,0 10.305,7 A.4- Ortak kullanıma açık basit hayvan barınakları Adet 5,0 8.366,9 41.834,3 33.680,1 6.381,5 1.772,6 2013 Adet 2,0 16.733,7 2014 Adet 3,0 25.100,6 Alt toplam mera / otlatma alanlarının rehabilitesi 224.311,2 180.589,5 34.217,0 9.504,7 MERA ALT PLANI YAT. GĠD. TOPLAMI 224.311,2 180.589,5 34.217,0 9.504,7 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 12

KATEGORĠ BĠLEġEN NO Yılı Birim Miktarı Birim Fiyatı Ġhaleli Birim Fiyatı Tutarı IFAD DB FAYD. MNHRP LEDİZ MİKROHAVZA PLANI / MRWRP - LEDİZ MICROCATCHMENT PLAN Tablo 3. Lediz Mikrohavzası TARIM ALT PLANI Yatırım Giderleri Tablosu (Özet) LEDĠZ MĠKROHAVZA PLANI ÖDENEK DĠLĠMLERĠ ĠġĠN ÇEġĠDĠ (TANIMI) 2 ARAÇ, EKĠPMANLAR VE MALLAR 3 Tarla-içi ve iģletme-dıģı yatırımlar A- Buğday ve arpa verimini iyileģtirme Ha. 20,0 270,0 5.400,0 3.203,4 823,7 1.372,9 2014 Ha. 10,0 2.700,0 2015 Ha. 10,0 2.700,0 Alt toplam Buğday ve arpa verimini iyileģtirme 5.400,0 3.203,4 823,7 1.372,9 B- Hayvansal üretimi iyileģtirmek B.1- Kuruda yem bitkisi üretimini arttırmak Ha. 20,0 500,0 10.000,0 5.932,2 1.525,4 2.542,4 2014 Ha. 10,0 5.000,0 2015 Ha. 10,0 5.000,0 B.2- Suluda yem bitkisi üretimini arttırmak Ha. 20,0 900,0 18.000,0 10.678,0 2.745,8 4.576,3 2014 Ha. 10,0 9.000,0 2015 Ha. 10,0 9.000,0 B.3- Köylerde hayvan barınaklarını iyileģtirmek Adet 20,0 2.000,0 40.000,0 23.728,8 6.101,7 10.169,5 2014 Adet 10,0 20.000,0 2015 Adet 10,0 20.000,0 Alt toplam hayvansal üretimi iyileģtirmek 68.000,0 40.339,0 10.372,9 17.288,1 C- Bitkisel üretimi iyileģtirmek C.1- Meyve bahçesi kurulumu Ha. 8,0 9.000,0 72.000,0 42.711,9 10.983,1 18.305,1 2014 Ha. 4,0 36.000,0 2015 Ha. 4,0 36.000,0 104.000, Ha. 0,3 C.2- Plastik örtü altında sebze üretimini geliģtirmek 0 31.200,0 18.508,5 4.759,3 7.932,2 2014 Ha. 0,1 10.400,0 2015 Ha. 0,1 10.400,0 2016 Ha. 0,1 10.400,0 C.3- Tarlada sebze üretimini geliģtirmek Ha. 2,0 1.100,0 2.200,0 1.305,1 335,6 559,3 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 13

2014 Ha. 1,0 1.100,0 2015 Ha. 1,0 1.100,0 Alt toplam bitkisel üretimi iyileģtirmek 105.400,0 62.525,4 16.078,0 26.796,6 TARIM ALT PLANI YAT. GĠD. TOPLAMI 178.800,0 106.067,8 27.274,6 45.457,6 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 14

KATEGORĠ BĠLEġEN NO Yılı Birim Miktarı Birim Fiyatı Ġhaleli Birim Fiyatı Tutarı IFAD DB FAYD. MNHRP LEDİZ MİKROHAVZA PLANI / MRWRP - LEDİZ MICROCATCHMENT PLAN Tablo 4. Lediz Mikrohavzası SU / SULAMA ALT PLANI Yatırım Giderleri Tablosu (Özet) LEDĠZ MĠKROHAVZA PLANI ÖDENEK DĠLĠMLERĠ ĠġĠN ÇEġĠDĠ (TANIMI) 1 ĠNġAAT ĠġLERĠ 3 A-Küçük sulamaların geliģtirilmesi A.1.Su depolama havuzları Adet 36 6.883,5 247.806,2 199.505,0 37.800,9 10.500,3 2014 Adet 26 178.971,1 2015 Adet 10 68.835,1 A.2.Toprak kanalların rehabilitasyonu Adet 1,6 98.000,0 156.800,0 126.237,3 23.918,6 6.644,1 2014 Adet 1,6 156.800,0 A.3.Tarla-içi damla sulama Ha. 4,0 12.000,0 48.000,0 28.474,6 7.322,0 12.203,4 2014 Ha. 2 24.000,0 2015 Ha. 2 24.000,0 Alt toplam küçük sulamaların geliģtirlmesi 452.606,2 354.216,8 69.041,6 29.347,7 SULAMA ALT PLANI YAT. GĠD. TOPLAMI 452.606,2 354.216,8 69.041,6 29.347,7 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 15

KATEGORĠ BĠLEġEN NO Yılı Birim Miktarı Birim Fiyatı Ġhaleli Birim Fiyatı Tutarı IFAD DB FAYD. MNHRP LEDİZ MİKROHAVZA PLANI / MRWRP - LEDİZ MICROCATCHMENT PLAN Tablo 5. Lediz Mikrohavzası ENERJĠ ALT PLANI Yatırım Giderleri Tablosu (Özet) LEDĠZ MĠKROHAVZA PLANI ÖDENEK DĠLĠMLERĠ ĠġĠN ÇEġĠDĠ (TANIMI) 2 ARAÇ, EKĠPMANLAR VE MALLAR 3 A- Enerji tasarruflu teknolojilerinin tanıtımı ve yaygınlaģtırılması A.1.Sıcak su için güneģ panelleri Adet 250 1.300,0 325.000,0 192.796,6 49.576,3 82.627,1 2013 Adet 50 65.000,0 2014 Adet 200 260.000,0 A.2.Köy konutları için isolasyon Adet 20,0 3.000,0 60.000,0 35.593,2 9.152,5 15.254,2 2014 Adet 20 60.000,0 A.3.Enerji tasarruflu soba Adet 50,0 500,0 25.000,0 14.830,5 3.813,6 6.355,9 2014 Adet 50 25.000,0 Alt toplam Enerji tasarruflu teknolojilerinin tanıtımı ve yaygınlaģtırılması 410.000,0 243.220,3 62.542,4 104.237,3 ENERJĠ ALT PLANI YAT. GĠD. TOPLAMI 410.000,0 243.220,3 62.542,4 104.237,3 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 16

KATEGORĠ BĠLEġEN NO Yılı Birim Miktarı Birim Fiyatı Ġhaleli Birim Fiyatı Tutarı IFAD DB FAYD. MNHRP LEDİZ MİKROHAVZA PLANI / MRWRP - LEDİZ MICROCATCHMENT PLAN Tablo 6. Lediz Mikrohavzası DĠĞER Yatırım Giderleri Tablosu (Özet) LEDĠZ MĠKROHAVZA PLANI ÖDENEK DĠLĠMLERĠ ĠġĠN ÇEġĠDĠ (TANIMI) 3 TEKNĠK YARDIM, EĞĠTĠM, ÇALIġTAYLAR VE SEMĠNERLER 1 A- Eğitim ve çalıģtaylar A.1.Bilinçlendirme kampanyaları 2013 Adet 1.0 10,000.0 10,000.0 10.000,0 A.2.Köyler arası ziyaret 2013 Adet 2.0 2,000.0 4,000.0 4,00.09 Alt toplam eğitim ve çalıģtaylar 14,000.0 14,000.0 3 B-Demonstrasyonlar, çiftçi eğitim kursları ve bilgi alıģ-veriģ gezileri B.1. Demonstrasyon programı Adet 12.0 1,000.0 12,000.0 12,000.0 B.2. Çiftçi eğitim programı Adet 12.0 600.0 7,200.0 7,200.0 B.3. Çiftçi bilgi alış-veriş gezileri Adet 1.0 15,000.0 15,000.0 15,000.0 Demonstrasyonlar, çiftçi eğt. kursları ve bilgi alıģ-veriģ gezileri alt toplamı 34,200.0 34,200.0 DĠĞER YATIRIM GĠDERLERĠ TOPLAMI 48,200.0 48,200.0 BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ LEDİZ MİKROHAVZASI PLANLAMA EKİBİ 17