erlendirmesi Taslak Rapor ubat www.erm.com Daha rekabetçi bir dünyada sürdürülebilir çözümler üretmek
TASLAK Denizli DGKÇŞ ERM GmbH Frankfurt Siemensstrasse 9 D-63263 Neu-Isenburg Tel.: +49 (0) 61 02/206-0 Fax.: +49 (0) 61 02/206-202 E-Mail: germany@erm.com http://www.erm.com sel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi Taslak Rapor Ofisler Hamburg Daimlerstrasse 71b D-22761 Hamburg Tel.: + 49 (0) 40/8 97 20 76-0 Fax: + 49 (0) 40/8 97 20 76-76 Şubat 11, 2010 Köln Gustav-Heinemann-Ufer 58 D-50968 Köln Tel.: + 49 (0) 2 21/37 95 47-0 Fax: + 49 (0) 2 21/37 95 47-66 Stuttgart Kurze Straße 40 D-70794 Filderstadt Tel.: +49 (0) 7 11/77 39 55-50 Fax: +49 (0) 7 11/7 739 55-70 Yönetim Direktörü Martin Gundert RWE & Turcas Güney Elektrik Üretim A.Ş., için hazırlanmıştır. Istanbul Ofisi, Etiler; Ergin Sokak No: 5, 34337 Beşiktaş - Istanbul PROJECT NO. P0084930 Bölge Mahkemesi HRB 42108 Ust.-Id Nr. (VAT No.) DE248679829 Banka Detayları Commerzbank, Neu-Isenburg Konto-Nr.: 4 078 788 BLZ: 500 400 00 SWIFT: COBADEFF 504 IBAN DE24 5004 0000 0407 8788 00 Deutsche Bank, Darmstadt Konto-Nr.:2 100 840 BLZ: 508 700 05 SWIFT: DEUTSCHDEFF 508 IBAN DE12 5087 0005 0210 0840 00 Kanyakları Yönetim Grubu Üyesi
Bu rapor, müşteriyle yapılan ve Environmental Resources Management in Genel Ticari Şartları ve Koşullarını içeren Sözleşemin şartları doğrultusunda, müşteri tarafından anlaşma yoluyla bu işe tahsis edilen işgücü ve kaynaklar gözönünde bulundurularak, her türlü makul beceri, dikkat ve özenle ERM GmbH (ERM) tarafından hazırlanmıştır. ERM GmbH yukarıda verilen kapsamın dışındaki her konuda müşteriye veya başkalarına karşı her türlü sorumluluğu reddeder. Bu rapor müşteri için gizlidir ve ERM GmbH, niteliği ne olursa olsun, bu raporun ya da herhangi bir kısmının ifşa edildiği üçüncü taraflara dair hiçbir sorumluluk kabul etmez. Anılan tarafların her biri raporu riski kedisine ait olacak şekilde kuulanır. ERM GmbH Neu-Isenburg, Şubat 11, 2010 Klaus Kaiser Proje Direktörü Margarete Langer Proje Müdürü ÇSED 800 MW CCPP, DENIZLI, TURKIYE 2
ĐÇĐNDEKĐLER 1 GĐRĐŞ 1-1 1.1 ÇALIŞMANIN AMACI 1-1 1.2 PROJENĐN SAHĐPLERĐ 1-2 1.3 PROJENĐN ARKA PLANI 1-3 1.3.1 Proje Tipi ve Boyutu 1-3 1.3.2 Projenin Konumu 1-3 1.4 PROJE HAZIRLAMA AŞAMASI 1-4 1.5 PROJE ĐÇĐN ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKĐ DEĞERLENDĐRMESĐ 1-5 1.6 RAPOR ĐÇERĐĞĐNĐN KISA ÖZETĐ 1-6 2 PROJENĐN AÇIKLAMASI 2-1 2.1 PROJEYE DUYULAN ĐHTĐYAÇ 2-1 2.2 PROJENĐN KURULUŞU VE ALTYAPI BAĞLANTISI 2-2 2.3 PLANLAMA AŞAMASININ AYRINTILARI 2-3 2.4 PROJE SAHASI 2-3 2.5 TESĐSĐN DĐKKATĐ ÇEKEN ÖZELLĐKLERĐ 2-5 2.6 ELEKTRĐK ÜRETĐM SÜRECĐNĐN AÇIKLAMASI 2-7 2.7 TESĐSĐN ĐŞLETĐLMESĐ 2-9 2.8 SAHA YERLEŞĐMĐ 2-11 2.9 ĐŞLETME TÜKETĐMĐ VE ÇEVREYE SALIMLAR 2-12 2.9.1 Özet 2-12 2.9.2 Yakıt Tüketimi 2-12 2.9.3 Havaya Yapılan Emisyonlar 2-13 2.9.4 Gürültü Emisyonları 2-16 2.9.5 Su Temini ve Atıksu 2-16 2.9.6 Tehlikeli Maddeler 2-26 2.9.7 Katı Atıklar 2-27 2.9.8 Tüketim ve Salım Özeti 2-27 2.10 KĐRLĐLĐK AZALTMA TEDBĐRLERĐ VE ĐZLEME 2-29 2.10.1 Havaya Yapılan Emisyonlar 2-29 2.10.2 Gürültü Emisyonları ve Titreşimler 2-30 2.10.3 Çıkış Sularının Đzlenmesi 2-30 2.11 YANGINA KARŞI KORUMA, GÜVENLĐK VE EMNĐYET ÖZELLĐKLERĐ 2-31 2.12 ĐŞLETME YÖNETĐMĐ VE PERSONEL 2-34 2.12.1 Tesis Đşletmesi 2-34 2.12.2 Personel 2-34 2.12.3 Tesis 2-36 2.13 ÇEVRE, SAĞLIK VE GÜVENLĐK (ÇSG) YÖNETĐMĐ 2-37 ÇSED 800 MW CCPP, DENIZLI, TURKIYE 3
2.14 YAPIM FAALĐYETLERĐ VE PROGRAMI 2-39 2.14.1 Genel 2-39 2.14.2 Đnşaat Faaliyetleri 2-39 2.14.3 Đnşaat Programı ve Zaman Çizelgesi 2-42 2.14.4 Đnşaatta Đşgücü 2-44 2.14.5 Şantiye Emniyeti 2-45 2.14.6 Đnşaat Sırasında, Sağlık ve Güvenlik 2-45 2.15 PROJENĐN KIYASLAMASI 2-45 2.15.1 Genel 2-45 2.15.2 Performans Göstergeleri 2-51 3 PROJENĐN AÇIKLAMASI 3-6 3.1 ALANIN GENEL GÖRÜNÜMÜ 3-6 3.1.1 Genel Düşünceler 3-6 3.1.2 Çalışma alanı 3-6 3.1.3 Veri 3-6 3.1.4 Mevcut Durum Raporunun Yapısı 3-7 3.2 PROJE SAHASININ KONUMU 3-7 3.3 TOPOGRAFI, ARAZI KULLANIMI VE MEKANSAL PLANLAMA 3-7 3.3.1 Topografi 3-7 3.3.2 Arazi kullanımı 3-8 3.3.3 Mekansal planlama 3-11 3.4 JEOLOJĐ 3-14 3.4.1 Bölgesel Jeoloji 3-14 3.4.2 Sahanın Jeolojisi 3-15 3.4.3 Özel tedbir gerektiren alanlar 3-17 3.4.4 Tektonikler 3-18 3.5 TOPRAKLAR 3-23 3.6 HĐDROJEOLOJĐ 3-24 3.6.1 Yeraltı Suyunun Kalitesi 3-26 3.6.2 Yeraltı Suyunun Kullanılması 3-29 3.7 HĐDROLOJĐ 3-29 3.8 YÜZEY SUYU KALĐTESĐ 3-31 3.9 ĐKLĐM 3-32 3.9.1 Genel Đklim Koşulları 3-32 3.10 HAVANIN KALĐTESĐ 3-34 3.10.1 Đlgili Alan ve Mevcut Veriler 3-34 3.10.2 Proje Alanındaki Emisyon 3-35 3.10.3 Hava Kalitesinin Đzlenmesi 3-36 3.10.4 Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi 3-40 3.11 ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ 3-44 ÇSED 800 MW CCPP, DENIZLI, TURKIYE 4
3.11.1 Giriş 3-44 3.11.2 sel Gürültü Ölçümleri 3-46 3.11.3 Ulusal ve Uluslararası sel Gürültü Standartları ve Kılavuzları 3-48 3.11.4 sel Gürültü Durumunun Değerlendirilmesi 3-49 3.12 FLORA VE FAUNA 3-50 3.12.1 Genel Düşünceler 3-50 3.12.2 Bölgenin ve Proje Sahasını Ekolojik Ortamı 3-50 3.12.3 Habitatlar 3-50 3.12.4 Flora 3-53 3.12.5 Fauna 3-54 3.13 PEYZAJ VE DOĞAL GÖRÜNÜM 3-58 3.14 KÜLTÜR MĐRASI 3-58 3.15 SOSYOEKONOMĐK KOŞULLAR 3-59 3.15.1 Giriş 3-59 3.15.2 Mevcut Durum Bilgilerinin Toplanmasında Kullanılan Yöntem 3-59 3.15.3 Đdari Kurumlar/Sosyokültürel Ağlar 3-64 3.15.4 Demografik Bilgiler 3-66 3.15.5 Arazi Mülkiyeti 3-80 3.15.6 Geçim ve Đstihdam 3-80 3.15.7 Altyapı 3-91 3.15.8 Alandaki Belli Başlı Kalkınma Sorunları 3-96 4 ALTERNATĐFLER 4-1 4.1 "HĐÇBĐR ŞEY YAPMAMA" SEÇENEĞĐ 4-1 4.2 ALTERNATĐF SAHALAR 4-1 4.3 ELEKTRĐK ÜRETĐMĐ TEKNOLOJĐSĐ VE YAKIT ALTERNATĐFLERĐ 4-3 4.3.1 Yakıt Alternatifleri 4-3 4.3.2 Alternatif Elektrik Üretim Teknikleri 4-4 4.3.3 Đşlem Teknolojisi 4-5 5 ÖNGÖRÜLEN ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKĐLER ĐLE ÖNLEMLERĐ 5-1 5.1 ETKĐ DEĞERLENDĐRMESĐ SÜRECĐ 5-1 5.1.1 Genel 5-1 5.1.2 Giriş 5-1 5.1.3 Değerlendirme Yöntemi 5-2 5.1.4 Değerlendirmenin Đçeriği 5-2 5.2 HAVA KALĐTESĐ 5-3 ÇSED 800 MW CCPP, DENIZLI, TURKIYE 5
5.2.1 Genel 5-3 5.2.2 Ulusal ve Uluslararası Standartları ve Kılavuzları 5-4 5.2.3 Đşletme Döneminde Atmosfere Yapılan Emisyonlar 5-6 5.2.4 Elektrik Santralinin Đşletme Dönemi için Hava Kalitesi Değerlendirmesi 5-7 5.2.5 Önlemler 5-16 5.2.6 Đnşaat Faaliyetleri Sırasında Atmosfere Yapılan Emisyonlar 5-17 5.2.7 Đnşaat Sırasında Önlemler 5-18 5.3 ĐKLĐM ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLER 5-19 5.3.1 Yerel ve Bölgesel Đklim 5-19 5.3.2 Yerel Sıcaklık 5-19 5.3.3 Sera Etkisi 5-20 5.4 GÜRÜLTÜ ETKĐSĐ 5-21 5.4.1 Giriş 5-21 5.4.2 Yeni Elektrik Santrali Faaliyetinin Gürültü Etkisi Modellemesi 5-21 5.4.3 Önlemler 5-24 5.4.4 Đnşaat Gürültüsü 5-25 5.4.5 Titreşim 5-26 5.5 ARAZĐ KULLANIMI ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLER 5-27 5.6 TOPRAKLAR VE JEOLOJĐ ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLER 5-27 5.6.2 Đnşaat sırasındaki önlemler 5-28 5.6.3 Đşletme sırasındaki önlemler 5-29 5.7 YERALTI VE YÜZEY SULARI ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLER 5-30 5.7.1 Đnşaatın Olası Etkileri 5-30 5.7.2 Yeraltından Su Çıkarmanın Etkileri 5-31 5.7.3 Önlemler 5-32 5.7.4 Đşletme Sırasındaki Diğer Olası Etkiler 5-32 5.7.5 Atıksu Deşarjının Etkileri 5-33 5.8 FLORA, FAUNA VE YAŞAM ALANLARI ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLER 5-36 5.8.1 Elektrik Santralinin Đşletme Dönemindeki Olası Etkiler 5-37 5.8.2 Đnşaat Sırasındaki Etkiler 5-37 5.9 GÖRSEL ETKĐLER 5-40 5.9.1 Önlemler 5-41 5.10 ARKEOLOJĐ, TARĐH VE KÜLTÜR MĐRASI 5-42 5.11 KATI ATIK YÖNETĐMĐ 5-42 5.12 ELEKTRĐK VE MANYETĐK ALANLAR (EMA) 5-43 5.13 BÜYÜK KAZA TEHLĐKELERĐ 5-44 5.13.1 Tehlikelerin Belirlenmesi 5-44 5.13.2 Đş Güvenliği ve Sağlığı 5-45 5.13.3 Acil Durum Müdahale Planı (ADMP) 5-46 5.14 DOĞAL AFET RĐSKĐ 5-47 5.14.1 Sismik Risk 5-47 5.14.2 Taşkın Riski 5-47 5.15 DĐĞER TESĐSLER VEYA FAALĐYETLERLE ETKĐLEŞĐM 5-47 ÇSED 800 MW CCPP, DENIZLI, TURKIYE 6
5.15.1 Sanayi Tesisleri 5-47 5.15.2 Hava Trafiği 5-48 5.15.3 Yerel ulaşım ve yollar 5-48 5.16 SOSYAL VE SOSYOEKONOMĐK ETKĐLER 5-48 5.16.1 Giriş 5-48 5.16.2 Arazi ve Doğal Kaynak Üzerine Etkiler 5-49 5.16.3 Sosyal Ağlar ve Altyapı Üzerindeki Etkiler 5-51 5.16.4 Artan Sağlık Riskleri 5-53 5.16.5 Ekonomik Etkiler 5-56 5.16.6 Önlemler 5-57 6 ÇEVRESEL VE SOSYAL YÖNETĐM PLANI (ÇSYP) 6-1 6.1 GENEL 6-1 6.1.1 Đnşaat 6-1 6.1.2 Đşletme 6-3 7 HALKIN KATILIMI VE BĐLGĐLENDĐRĐLMESĐ 7-1 7.1 GĐRĐŞ 7-1 7.2 KATILIMIN HEDEFLERĐ 7-1 7.3 ÇSED KAPSAMINDAKĐ KATILIMLAR 7-3 7.3.1 Genel Katılım Planı 7-3 7.3.2 Katılım Faaliyetlerinin Özeti 7-3 7.3.3 Katılımın başlangıç bulguları 7-8 7.4 ĐNŞAAT ÖNCESĐ, ĐNŞAAT VE ĐŞLETME AŞAMALARINDAKĐ ĐLETĐŞĐM STRATEJĐLERĐ 7-11 7.5 ŞĐKAYET MEKANĐZMASI 7-12 EKLER Ek A: Ek B: Ek C: Ek D: Ek E: Ek F: Proje Haritaları, Vaziyet Planları Hava Dağılım Modellemesi Ses Tahmini Sonuçları Jeoloji Flora & Fauna Araştırması Sosyo-ekonomik Araştırma NOT Taslak Rapor Đngilizce olarak hazırlanmış ve ERM tarafından tasdiklenmiştir. Yayınlanma amacıyla bu belge Türkçe ye tercüme edilmiştir. Herhangi bir çelişki ya da tutarsızlık durumunda Đngilizce sürüm geçerli olacaktır. ÇSED 800 MW CCPP, DENIZLI, TURKIYE 7
TASLAK RAPOR ERM GmbH Denizli Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali sel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi Taslak Rapor 1 Giriş ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 1-I
1. BÖLÜMÜN ĐÇĐNDEKĐLER 1 GĐRĐŞ 1-1 1.1 ÇALIŞMANIN AMACI 1-1 1.2 PROJENĐN SAHĐPLERĐ 1-2 1.3 PROJENĐN ARKA PLANI 1-3 1.3.1 Proje Tipi ve Boyutu 1-3 1.3.2 Projenin Konumu 1-3 1.4 PROJE HAZIRLAMA AŞAMASI 1-4 1.5 PROJE ĐÇĐN ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKĐ DEĞERLENDĐRMESĐ 1-5 1.6 RAPOR ĐÇERĐĞĐNĐN KISA ÖZETĐ 1-6 ŞEKĐLLER LĐSTESĐ Şekil 1-1 Proje Alanı ve Projenin Konumu 1-4 ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 1-II
1 GĐRĐŞ 1.1 ÇALIŞMANIN AMACI RWE Holding A.Ş. ve Turcas Elektrik Üretim A.Ş.'nin kurduğu bir ortak girişim şirketi olan RWE&TURCAS Güney Elektrik Üretim A.Ş. (RWE&TURCAS), Türkiye'de Denizli yakınlarında kurulu gücü yaklaşık 800 MW olan bir doğal gaz kombine çevrim santrali (DGKÇS) inşa etme ve işletme (Proje) niyetindedir. Türk çevre yönetmelikleri uyarınca bu Proje için bir çevresel etki değerlendirmesi (ÇED) yapılması zorunludur. Şubat 2008'de RWE&TURCAS (eski adıyla E.ON &Turcas 1 ), Projenin çevre onayını almak amacıyla ve Orman Bakanlığına (ÇOB) sunulacak başvuru dosyasının hazırlanması için Đstanbul'dan yerli danışmanlık şirketi Tugal Teknolojileri (TÇT) ile birlikte Ankara'dan Ekotest Danışmanlık ve Test Ltd. Şti. (Ekotest) ile sözleşme yapmıştır. Ayrıca, RWE politikasının gerekliliklerinin ve muhtemel uluslararası Proje finansörlerinin beklentilerinin karşılanması için RWE&TURCAS Mayıs 2008'de, ilave çalışmaların yapılması ve destekleyici bilgilerin daha geniş kapsamlı bir sel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED) raporunda derlenmesi amacıyla ERM'nin (Frankfurt ofisi / Almanya) liderliğini yaptığı ve Ekotest ile birlikte TÇT tarafından yerel olarak desteklenen bir danışman ekibiyle sözleşme yapmıştır. ÇSED, Ekvator Prensipleri ve IFC Uygulama Standartları gibi uluslararası standartlara ve uygulamalara uyacak şekilde tasarlanmıştır. ERM Projenin halkın katılımı ve bilgilendirilmesi faaliyetlerinde RWE&TURCAS'a destek olmaktadır. ÇSED Raporu muhtemel finansörler için Projenin çevresel ve sosyal değerlendirmesine girdi olarak hizmet edecektir. sel ve Sosyal Yönetim Planı (ÇSYP), Projenin tasarımı, inşası, işletilmesi ve faaliyetine son verilmesinin çevresel ve sosyal açıdan kabul edilebilir ve gerek ulusal, gerekse uluslararası standartlara uygun şekilde gerçekleştirileceğinin güvence altına alınması için gerekli olan önlemler ve izleme tedbirlerinin ana hatlarını belirler. 1 E.ON projedeki hisselerini RWE ye satmıştır.(daha fazla bilgi için bölüm 1.2 ye bakınız) ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 1-1
1.2 PROJENĐN SAHĐPLERĐ Bu Proje, tamamı Alman RWE AG nin sahibi olduğu Türk RWE Holding A.Ş. ile Türk Turcas Elektrik Üretim A.Ş. 'nin %70'e %30 hisse oranıyla oluşturduğu bir ortak girişim tüzelkişisi olan RWE&TURCAS Güney Elektrik Üretim A.Ş.'ye (RWE&TURCAS, Yatırımcı) aittir. 2009 yılının Mart ayında eski proje sahibi E.ON Holding A.Ş. E.ON & Turcas Güney Elektrik Üretim A.Ş. deki hisselesini RWE Holding A.Ş. ye satmış ve Haziran 2009 da şirket RWE&TURCAS Güney Elektrik Üretim A.Ş. adını almıştır. Bu şirket 800 MW kurulu gücünde doğal gaz yakıtlı kombine çevrim bir enerji santralının tasarımı, inşaası ve işletilmesinden sorumludur. DGKÇS nin inşaası ve işletmesi için eski şirket ismi ile ve Orman Bakanlığı ından alınan ÇED Olumlu Kararı, DSI tarafından verilmiş olan yer altı suyu arama izni, EPDK tarafından verilen Elektrik Üretim Lisansı (Bölüm 2.2 ye bakınız) gibi tüm izinler ve onaylar yeni ismi ile RWE&TURCAS için de geçerlidir. Bunun yanısıra hisse devri ve firma ismi değişikliği ilgili tüm kuruluşlara bildirilmiştir. RWE AG 72.000'in üzerinde çalışanı olan ve yaklaşık 49 milyar Avro'yu (2008) aşan bir ciroya sahip Alman enerji hizmet kuruluşu şirketidir. RWE Avrupa'da önde gelen özel enerji şirketlerinden biridir. RWE nin faaliyet alanları şunlardır: Elektrik enerjisi üretimi Đletim Dağıtım ve toptan satış Satış ve alımsatım Doğal gaz RWE, 2008 yılında hızla gelişen Türkiye enerji piyasasına girme kararı almıştır. RWE AG nin Türkiye deki iştirakı olan RWE Holding A.Ş. 2008 Şubat ında Đstanbul da kurulmuştur. TURCAS Petrol A.Ş., Türkiye'de ilk özel petrol Dağıtım Şirketi olarak 1931'de kurulmuş ve anonim şirket statüsüne dönüştürülmüş Türk Petrol ve Madeni Yağlar A.Ş.'nin halefidir. Türk Petrol 1988'de British CASTROL ile birlikte Turcas Petrolcülük A.Ş.'yi kurmuştur. 1992'de Tabaş Petrolcülük A.Ş. şirket hisselerinin çoğunu satın almıştır. 1999'da Tabaş Petrolcülük A.Ş. ile Turcas Petrolcülük A.Ş.'nin birleşmesi sonucunda şirket adını Turcas Petrol A.Ş. olarak değiştirmiştir. 2005'te TURCAS, yakıt, madeni yağlar (nafta), perakende ve ticari satış, pazarlama ve dağıtım sahalarında Shell Türkiye ile Kısmi Ayrılma Duyurusu uyarınca Şirket Ortaklık Sözleşmesinin sonucu ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 1-2
olarak Shell ve Turcas Petrol A.Ş. (STAŞ) adında yeni bir ortaklık kurmuştur. Hisselerinin %30'unun TURCAS'a ait olduğu STAŞ, EPDK'dan gerekli belgeleri aldıktan sonra, Temmuz 2006'da faaliyetine başlamıştır. STAŞ yılda 4 milyon tonun üzerinde olan kendi petrol ürünlerini Türkiye çapındaki (Shell markalı) 1300 benzin istasyonunda pazarlamaktadır. 75 yıllık geçmişi ve petrol sanayinde kurduğu ortaklıkları ile deneyiminden gelen küresel kültür açısından zenginliği ile Türk enerji sanayinin yegane serbest şubesi olan TURCAS, enerji sanayisinin elektrik enerjisi ve doğal gaz gibi özelleştirilen diğer dallarında üretim ve yatırım yapan "Bölgesel ve Entegre Enerji Kuruluşu" haline gelme hedefine doğru ilerlemektedir. Petrol ürünleri perakendecisi olarak kurulmuş olan Turcas kendisini bir enerji holding şirketine dönüştürmektedir. Turcas halihazırda Shell ve Turcas Ortaklığındaki hisselerin %30'una sahiptir ve enerji sektörünün diğer kesimlerine genişleme konusunda çalışmaktadır. 1.3 PROJENĐN ARKA PLANI 1.3.1 Proje Tipi ve Boyutu DGKÇS Projesi, ulusal şebekenin elektrik üretim kapasitesini artıran yaklaşık 800 MW'lık bir doğal gaz kombine çevrim santralinin tasarımını, mühendisliğini, inşaasını, devreye alma, işletilme ve bakımını içerir. Tesis iki adet endüstriyel tip gaz türbini, iki adet atık ısı kazanı ve bir adet buhar türbini ile tüm gerekli yardımcı ve yan sistemler ve ekipmanla yapılandırılacaktır. Đletim hatları ile gaz boru hattı bu Projenin parçası değildir ve Türkiye Elektrik Đletim A.Ş., TEĐAŞ, ile Boru Hatları ile Petrol Taşımacılık A.Ş. BOTAŞ'ın sorumluluğundadır. DGKÇS'nin toplam sermaye yatırımı yaklaşık olarak 600 milyon Avro tutarındadır. 1.3.2 Projenin Konumu Denizli DGKÇS için seçilen saha, Ege bölgesinde, Đzmir'in 280 km güneydoğusunda, Denizli kentinin yaklaşık 35 km doğusunda bulunmaktadır. Saha, Denizli Đli Honaz Đlçesi Kaklık Belediyesinin 1,8 km kuzeyinde yer alır. ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 1-3
Şekil 1-1 Proje Alanı ve Projenin Konumu 1.4 PROJE HAZIRLAMA AŞAMASI RWE&TURCAS kalifiye bir uluslararası anahtar teslim MSĐ (Mühendislik- Satınalma-Đnşaat) yüklenici olarak METKA yı seçmiş ve seçmiş, 27 Ekim 2009 tarihinde taraflar arasında bir sözleşme imzalanmıştır. Bu ÇSED çalışmasında gerekli olduğu tespit edilen tedbirlerin uygulanmasını sağlamak amacıyla, ÇSED'nin tesis tasarımı ve proje uygulamasıyla ilgili çevresel ve sosyal bulguları, RWE&TURCAS tarafından dikkate alınacaktır. ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 1-4
Đnşaat başlangıcı kesin olmamak üzere 2010 yılının ilk çeyreği olarak planlanmıştır. Elektrik üretimine 2012 yılının sonunda başlanması hedeflenmiştir. 1.5 PROJE ĐÇĐN ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKĐ DEĞERLENDĐRMESĐ RWE&TURCAS ÇSED'nin hazırlandığı sırada yerel ÇED'i ve Orman Bakanlığına (ÇOB) sunmuş ve inşaat ruhsatının ön şartı olan ÇOB'nın olumlu kararını 5 Kasım 2008'de almıştır. TÇT-Ekotest tarafından hazırlanan yerel ÇED Türk makamlarının çevresel iznini almayı hedeflemişken, bu ÇSED Raporu aralarında Ekvator Prensipleri Mali Kurumlarının (EPFI) da yer aldığı projenin muhtemel finansörlerinin çevresel ve sosyal gerekliliklerini karşılamak amacıyla hazırlanmıştır. ÇSED Raporu bu kuruluşlara Projenin çevresel ve sosyal değerlendirmesi için girdi olarak hizmet edecektir. Türk mevzuatına göre 17 Haziran 2008'de resmi bir halkın katılımı toplantısı düzenlenerek proje TÇT-Ekotest ve ÇOB tarafından Kaklık'ta halka sunulmuştur. Uluslararası ÇSED çalışması için bu toplantı prensipte kapsam oluşturma toplantısı olarak görev görmüştür. ÇSED kapsam oluşturma toplantılarına yönelik uluslararası en iyi uygulamalara koşut olması için Haziran 2008'deki halkın katılımı toplantılarından önce şu ilave faaliyetler gerçekleştirilmiştir: Đlgili paydaşlara başlangıç bilgilerini sağlamak amacıyla bir Proje Broşürü (Haziran 2008) hazırlanmıştır. Paydaşlar halkın katılımı ve bilgilendirilmesi planıyla (HKBP) belirlenmiştir. Bu bilgiler Yatırımcı tarafından ilk olarak Haziran 2008'de bir Web sitesinde 2 Türkçe ve Đngilizce olarak da yayınlanmıştır. Đlave halk bilgilendirme toplantıları Temmuz 2008'de gerçekleştirilmiştir (c.f. Bölüm 7). Bu ÇSED, elektrik santralinin inşası ve işletilmesiyle ilişkili olası çevresel ve sosyal etkiler üzerinde yapılan değerlendirmenin bulgularını sunar. Ayrıca belirlenen olası etkilerden kaçınılması veya bu etkilerin hafifletilmesi ile bunların uygulamalarının yönetilmesi için gerekli tedbirler ile ilgili standartlara uygunluğun izlenmesini açıklar. Bu, Projenin tasarımı, inşası, işletilmesi ve faaliyetine son verilmesinin çevresel ve sosyal açıdan kabul 2 Aslı www.eonturcasdenizlienerjisantrali.com olan site şu anda www.rweturcasdenizlienerjisantrali.com olarak yayınlanmaktadır. ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 1-5
edilebilir ve gerek ulusal, gerekse uluslararası standartlara uygun şekilde gerçekleştirileceğinin güvence altına alınması için ÇSED'nin sel ve Sosyal Yönetim Planı (ÇSYP) bölümüne dahil edilmiştir. RWE&TURCAS tarafından verilen, Projeyle ilgili ayrıntıları temel alan bu ÇSED, Proje bileşenlerinin tesis sahasındaki muhtemel çevresel ve sosyal/sosyoekonomik etkilerinin değerlendirmesini içerir. Değerlendirmeler, mevcut başlangıç koşullarına göre olağan olmayan işletme riskleri ile Proje yapılarının varlığıyla ilgili etkiler dahil olmak üzere, inşaat ve işletmeye yönelik olarak yapılmıştır. Aynı zamanda diğer mevcut veya planlanan gelişmelerle birlikte birikerek artan etkiler de göz önünde bulundurulmuştur. Etkilerin değerlendirilmesinde başvuru kaynağı olarak ulusal ve uluslararası standartlar kullanılmıştır. Başvuru standartları özellikle Uluslararası Mali Đşbirliğinin (IFC) çevresel ve sosyal rehber belgeleri ile Performans Standartları (PS) ve Avrupa Birliğinin Varolan En Đyi Teknikler (BAT) Başvuru Belgeleridir (BREF). Bu ÇSED raporu ERM (Frankfurt ofisi) tarafından hazırlanmış ve yerel olarak TÇT-Ekotest tarafından desteklenmiştir. Başlangıç durumunu TÇT-Ekotest derlemiş ve saha ziyaretleri, saha incelemeleri ve danışma toplantıları sırasında yerel halk, kamu ve sivil toplum kuruluşları ve kurumlara yönelik irtibat ortağı olarak görev yapmıştır. 1.6 RAPOR ĐÇERĐĞĐNĐN KISA ÖZETĐ ÇSED Raporunun yapısında saptanmış uluslararası ÇSED uygulaması rehber alınmıştır. Raporun geri kalanı aşağıdaki bölümler halinde yapılandırılmıştır: 2. Bölümde Projenin gerektirdiği veya Proje için gerekli olan her türlü ilişkili faaliyet ile onay ve uygulama için önerilen program dahil olmak üzere, projenin gerekçesi, konumu, Proje tipi ve Yerleşimi, Projenin bileşenleri, işletme büyüklüğünü içerecek şekilde Projenin bir açıklaması verilmiştir; 3. Bölümde fiziksel ve ekolojik kaynaklar ile sosyoekonomik koşullar dahil olmak üzere, Proje çevresindeki alanın başlangıç koşullarının açıklaması yapılmıştır. 4. Bölümde Proje sahibi tarafından Proje için etüt edilen seçeneklerin bir incelemesi yer alır ve bu Projenin gazla çalışan santraller konusundaki mevcut sanayi standartlarına göre kıyaslaması dahil edilmiştir; ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 1-6
5. Bölümde Projenin muhtemel olumlu ve olumsuz çevresel ve sosyal etkileri tahmin edilerek değerlendirilir ve uygun hafifletici tedbirler belirlenir; 6. Bölümde hafifletme tedbirlerinin uygulanması için gerekli eylemler, izleme ve sorumlulukları açıklayan sel ve Sosyal Yönetim Planı (ÇSYP) ortaya konur; 7. Bölümde halkın ve paydaşların Projenin geliştirme sürecine dahil edilmesi için girişilen süreç ile alınan paydaş görüşleriyle ilgili raporlar açıklanır. Aşağıdakiler dahil olmak üzere Eklerde destekleyici bilgiler verilmiştir: Ek A: Proje Haritaları, Yerleşimler Ek B: Hava Dağılım Modellemesi Ek C: Gürültü Tahmini Sonucu Ek D: Jeoloji Ek E: Flora ve Fauna Araştırması Ek F: Sosyoekonomik Araştırma ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 1-7
TASLAK RAPOR ERM GmbH Denizli Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali sel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi Taslak Rapor 2 Projenin Açıklaması ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 2-I
2. BÖLÜMÜN ĐÇĐNDEKĐLER 2 PROJENĐN AÇIKLAMASI 2-1 2.1 PROJEYE DUYULAN ĐHTĐYAÇ 2-1 2.2 PROJENĐN KURULUŞU VE ALTYAPI BAĞLANTISI 2-2 2.3 PLANLAMA AŞAMASININ AYRINTILARI 2-3 2.4 PROJE SAHASI 2-3 2.5 TESĐSĐN DĐKKATĐ ÇEKEN ÖZELLĐKLERĐ 2-5 2.6 ELEKTRĐK ÜRETĐM SÜRECĐNĐN AÇIKLAMASI 2-7 2.7 TESĐSĐN ĐŞLETĐLMESĐ 2-9 2.8 SAHA YERLEŞĐMĐ 2-11 2.9 ĐŞLETME TÜKETĐMĐ VE ÇEVREYE SALIMLAR 2-12 2.9.1 Özet 2-12 2.9.2 Yakıt Tüketimi 2-12 2.9.3 Havaya Yapılan Emisyonlar 2-13 2.9.4 Gürültü Emisyonları 2-16 2.9.5 Su Temini ve Atıksu 2-16 2.9.6 Tehlikeli Maddeler 2-26 2.9.7 Katı Atıklar 2-27 2.9.8 Tüketim ve Salım Özeti 2-27 2.10 KĐRLĐLĐK AZALTMA TEDBĐRLERĐ VE ĐZLEME 2-29 2.10.1 Havaya Yapılan Emisyonlar 2-29 2.10.2 Gürültü Emisyonları ve Titreşimler 2-30 2.10.3 Çıkış Sularının Đzlenmesi 2-30 2.11 YANGINA KARŞI KORUMA, GÜVENLĐK VE EMNĐYET ÖZELLĐKLERĐ 2-31 2.12 ĐŞLETME YÖNETĐMĐ VE PERSONEL 2-34 2.12.1 Tesis Đşletmesi 2-34 2.12.2 Personel 2-34 2.12.3 Tesis 2-36 2.13 ÇEVRE, SAĞLIK VE GÜVENLĐK (ÇSG) YÖNETĐMĐ 2-37 2.14 YAPIM FAALĐYETLERĐ VE PROGRAMI 2-39 ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 2-II
2.14.1 Genel 2-39 2.14.2 Đnşaat Faaliyetleri 2-39 2.14.3 Đnşaat Programı ve Zaman Çizelgesi 2-42 2.14.4 Đnşaatta Đşgücü 2-44 2.14.5 Şantiye Emniyeti 2-45 2.14.6 Đnşaat Sırasında, Sağlık ve Güvenlik 2-45 2.15 PROJENĐN KIYASLAMASI 2-45 2.15.1 Genel 2-45 2.15.2 Performans Göstergeleri 2-51 TABLOLAR LĐSTESĐ Tablo 2-1 Yakıtın (Doğal Gaz) Bileşimi 2-13 Tablo 2-2 Elektrik santralinin emisyon özellikleri ve ilgili emisyon standartları 2-15 Tablo 2-3 Bacaların teknik özellikleri ve emisyon parametreleri 2-15 Tablo 2-4 Doğal gaz kombine çevrim santralinin (DGKÇS) su talebi (bütün rakamlar detay mühendislik aşamasında güncellenecektir.) 2-17 Tablo 2-5 Yüzey Su Kütlesine Deşarj için Atıksu Kalitesi Seviyeleri 2-24 Tablo 2-6 Türk Sulama Suyu Sınıfları 2-25 Tablo 2-7 Arıtma Öncesi Atıksu Kalitesi 2-26 Tablo 2-8: Elektrik santralinin tüketim ve salımları 2-28 Tablo 2-9 DGKÇS'nin teşkilatı 2-35 Tablo 2-10 Elektrik santrali personelinin sayısı 2-36 Tablo 2-11: Tesis Đnşaatının Belli başlı Aşamaları ve Faaliyetleri Ön Zaman Çizelgesi 2-42 Tablo 2-12: IFC ve AB değerlerine kıyasla DGKÇS'nin verimlilik ve emisyon parametreleri 2-52 ŞEKĐLLER LĐSTESĐ Tablo 2-1 Elektrik Arz ve Talebi 2-1 Şekil 2-1: DGKÇS Sahasının Yer Haritası 2-5 Şekil 2-3 Bir DGKÇS'nin genel akış şeması (iki GT/AIK ünitesi artı bir BT'ye sahip yapılandırma) 2-9 ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 2-III
2 PROJENĐN AÇIKLAMASI 2.1 PROJEYE DUYULAN ĐHTĐYAÇ Geçen yıllarda Türkiye önemli bir ekonomik büyüme görmüştür ve bu hızlı yükselişe paralel olarak elektrik talebinde de artış gerçekleşmiştir. Türkiye'de elektrik talebinin uzun vadeli artış hızı yılda yaklaşık %10'la yüksek seviyededir. Ekonominin kalkınmasına yönelik tahmin 2020'ye kadar orta ile yüksek ekonomik büyüme oranları olacağını göstermektedir. Buna karşılık enerji taleplerinde artış olması beklenmektedir. TEĐAŞ (2008) tarafından öngörülen elektrik arz ve talep tahmini Tablo 2-1 de verilmiştir. Tahminlerde 2 farklı senaryo baz alınmıştır (yüksek talep ve baz talep). Elektrik talebinde sürekli büyümenin ve elektrik üretim kapasitesindeki yavaş artışın sonucu olarak Türkiye nin 2013 ve 2015 yılları arasında arz açığı ile karşılaşması beklenmektedir. TEĐAŞ ın projeksiyonlarına göre Türkiye nin 2008 ve 2010 yılları arasında arz açığı ile karşılaşması bekleniyordu. 2008 yılındaki finansal kriz nedeni ile elektrik talebindeki artış yavaşlamış, 2009 yılındaki ekonomik yavaşlama olası arz açığını sonraki yıllara ötelemiştir. Tablo 2-1 Elektrik Arz ve Talebi ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 2-1
Denizli bölgesi diğer elektrik üretim tesislerinden uzakta olmasına karşın elektrik tüketiminin en yüksek olduğu bölgelerden biridir. Ayrıca Denizli bölgesinin enerji talebinin tahmini artışı Türkiye ortalamasının üzerindedir. Türkiye'nin batısında elektrik tüketiminin üretimin üzerindeolmasından dolayı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bu bölge için ilave kapasite talep etmektedir. Siyasi ve hukuki çerçevenin koşulları özel şirketlerin enerji sektörüne yatırımlar yapmasına olanak tanımaktadır. Dolayısıyla özel yatırımlar kısa vadede gerekli enerji üretim kapasitesinin oluşturulması için iyi bir fırsat olarak ortaya çıkarken devlet yatırımlarının gerçekleştirilmesi siyasi ve mali nedenlerden ötürü daha güç olmaktadır. Gazla çalışan bir elektrik santralinin kurulması için gereken süre örneğin kömürle çalışan bir elektrik santrali için gerekenden daha kısa olduğundan, doğal gaz kombine çevrim santrali kısa vadede yeni baz yük üretim kapasitesi sağlanması konusundaki en iyi seçenektir. Bu nedenle Denizli bölgesinde doğal gazla çalışan 800 MW'lık (net performans garantisi 774 MW tır.) baz yüke sahip bir elektrik santralinin inşa edilmesi bölgeye ve tüm ülkeye yarar sağlayacaktır. 2.2 PROJENĐN KURULUŞU VE ALTYAPI BAĞLANTISI RWE&TURCAS tarafından Yap-Sahiplen-Đşlet esasına göre geliştirilen DGKÇS nin finansman, inşaat, işletme ve bakımından tamamıyla RWE&TURCAS sorumlu olacaktır. RWE&TURCAS tasarım ve inşaat konusunda Yunanlı bir MSĐ yüklenicisi METKA S.A. ile anlaşmıştır. Elektrik üretimi için EPDK'ya (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) 9 Temmuz 2008'de 49 yıllık bir lisans başvurusunda bulunulmuştur. Başvurunun değerlendirilmesi tamamlanmış ve 22 Nisan 2009 tarihinde 49 yıl süreli Üretim Lisansı alınmıştır. Türkiye Elektrik Đletim Anonim Şirketi TEĐAŞ'tan gelen görüşe (6 Ekim 2008) göre DGKÇS Denizli - Afyon 380 kv iletim hattına her biri 13 km uzunluğunda iki paralel iletim hattıyla bağlanacaktır. Ayrıca 18 km uzunluğunda üçüncü bir iletim hattı elektrik santralini Denizli trafo merkezine bağlayacaktır. Tesisin ulusal elektrik şebekesine bağlanması için gerekli olan elektrik bağlantı tesisinin yapımından ve işletmesinden TEĐAŞ sorumlu olacaktır. DGKÇS'ye doğal gaz BOTAŞ tarafından bir boru hattı yoluyla temin edilecektir. Elektrik santrali bir tali boru hattı yoluyla sahanın yaklaşık 255 m ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 2-2
güneyinden geçen Isparta - Nazilli ana gaz boru hattına bağlanacaktır. DGKÇS sahasında ayrı bir binada bir gaz alım istasyonu kurulacaktır. Bu istasyon BOTAŞ'tan gelen ana gaz borusundaki 40-70 bar gaz basıncının gaz türbinlerinin çalışması için gerekli 30 bar değerine düşürülmesinde kullanılacaktır. Gaz alım istasyonu terminal girişinde üstakış gaz basıncı değeri en az 40 bar olacaktır. Gaz alım istasyonu BOTAŞ tarafından işletilecektir. DGKÇS'nin elektrik şebekesine bağlanması için altyapının kurulması DGKÇS projesinin bir parçası olmadığı gibi TEĐAŞ ın sorumluluğunda olan hat güzergahına da henüz karar verilmemiştir. Ancak TEĐAŞ ın bütçesindeki yetersizlik nedeni ile elektrik bağlantı tesisleri RWE&TURCAS tarafından finanse edilecek işletme aşamasında TEĐAŞ ile mahsuplaşılacaktır.. 2.3 PLANLAMA AŞAMASININ AYRINTILARI Proje için Ekim 2009 da Yunanlı MSĐ yüklenicisi METKA S.A. ile sözleşme imzalanmıştır. Dolayısıyla, planlama ayrıntısı konsept yerleşim aşamasındadır. Detay tasarım, belirlenen yerleşim çerçevesinde mühendislik çözümleri önermekte serbest olan MSĐ yüklenicisinin görevi olacaktır. Bu çözümler bu ÇSED raporunda belirlenen çevreyle ilgili önlemleri de içermelidir. Bu bölümde sunulan tesis tasarımıyla ilgili bilgiler MSĐ Yüklenicisinin ön tasarımını (ÇED Hazırlanması için Belgeler, Temmuz 2008) ve yerel ÇED'le (Denizli Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali Denizli Đli, Honaz Đlçesi, Kaklık Kasabası, Kesin ÇED Raporu, TCT-Ekotest, Kasım 2008) birlikte yetkili mercilere (ÇOB) verilen ayrıntılar temel almıştır. MSĐ yüklenicisi tarafından verilen bilgilerde ayrıntılı tasarımda yapılacak değişikliklerin ÇSED'nin içeriği ve sonuçları açısından yalnızca düşük önem taşımasının sağlanacağı seviyede ayrıntı verilmesi amaçlanmıştır. Dolayısıyla, şu anki planlama aşamasında verilen rakamlar ön rakamlardır. Bununla birlikte, bu ÇSED için belirtilen rakamlar ve varsayımlarda benzer tesisler ve elektrik santrali teçhizatı konusundaki deneyim temel alınmıştır ve bu nedenle çevresel açıdan emniyetli tarafta olduğu düşünülmektedir. 2.4 PROJE SAHASI Denizli DGKÇS için planlanan saha, Ege bölgesinde, Đzmir'in 280 km güneydoğusunda, Denizli kentinin yaklaşık 35 km doğusunda ÇSED 800 MW DOĞAL GAZ KOMBINE ÇEVRIM SANTRALI, DENIZLI, TÜRKIYE 2-3