Bulgaristan Hizmet Borçlanmasından Kimler Nasıl Yararlanabilir? Bulgaristan Hizmet Borçlanmasından Kimler Nasıl Yararlanabilir? Bulgaristan dan zorunlu göçle gelen vatandaşlarımıza tanınan ayrı bir borçlanma hakkı bulunuyor. 5754 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile Bulgaristan dan 1/1/1989 8/5/2008 tarihleri arasında zorunlu göçe tabi tutularak ülkemize gelenlere, borçlanmanın genel kuralının aksine TC vatandaşı değil iken Bulgaristan da o ülke vatandaşı iken geçirdikleri çalışma süreleri için borçlanma hakkı tanınmış bulunuyor. Bu ülkeden kendi istekleri ile gelerek Türk vatandaşlığına geçenlerin borçlanma talepleri ise reddediliyor. Bu borçlanma hakkından faydalanmak; 1) 1/1/1989 tarihinden 8/5/2008 tarihine kadar geldikleri ülke tarafından zorunlu göçe tabi tutulmuş olmak, 2) Zorunlu göçten sonra Türk vatandaşı olmak, 3) Türkiye de ikamet etmek. 4) 2022 sayılı Kanun dahil Türkiye de sosyal güvenlik kuruluşlarından gelir ve aylık almamak, 5) Geldikleri ülkedeki çalışma sürelerini belgelendirmek, 6) Bulgaristan Hizmetlerini Borçlanma Talep Dilekçesi ile yazılı istekte bulunmak, koşullarını sağlamak gerekiyor. Bu başvuru sonucunda tahakkuk eden borçlanma tutarının ödenmesiyle de borçlanma tamamlanmış oluyor.
Vatandaşlık Nedeninin Teyidi T.C. Kimlik Numarası ile Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün Kimlik Paylaşım Sisteminden Kurumca yapılacak sorgulama neticesinde Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneğinde.. tarihli ve. sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve 2510 (veya 5543) sayılı İskan Kanununa istinaden Türk vatandaşlığına alınmıştır ibaresi bulunanlar için ayrıca zorunlu göçe tabi tutulduklarını belgelendirme şartı gerekmiyor. Ancak, nüfus kayıtlarında bu şekilde ibare bulunmuyorsa ilgililerden bu ibarenin nüfus kayıtlarına işlenmesi için müracaatta bulunmaları isteniyor. Ayrıca, zorunlu göçe tabi tutulduklarına dair kamu kurum ve kuruluşlarından sağlanacak bir belgenin SGK ya ibrazı durumunda da borçlanma işleminin sonuçlandırılması gerekiyor. Bulgaristan dan temin edilen ve Türkiye de yeminli tercüme bürolarınca çevirisi yapılmış hizmet belgesi ile Türkiye deki nüfus kayıtlarında ad ve soyadı yönünden farklılık bulunması halinde, ilgiliden isim değişikliğini gösteren nüfus müdürlüğünden onaylı bir belgenin de SGK birimlerine verilmesi isteniyor. Ev Hanımlığı Borçlanması Yok 5510 sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesinde borçlanma kapsamında yalnızca çalışma süreleri gösterildiğinden, bu çalışma süreleri arasında veya sonunda boşta geçen (çalışılmayan) sürelerle ev kadınlığında geçen süreler, borçlanma kapsamı dışında tutulacaktır. Çifte Vatandaşlık Engel Değil Müracaat sahiplerinin Türkiye de ikamet adresleri Kimlik Paylaşım Sisteminden kontrol ediliyor, kaydı bulunmayanlardan, muhtarlıklardan alınacak İkametgâh Belgesi talep ediliyor. Aynı zamanda Türk vatandaşlığı ile birlikte Bulgaristan vatandaşlığı devam edenler de söz konusu yasa ile getirilen
düzenlemeden faydalanma hakkına sahip bulunuyor. Sadece Bulgaristan Göçmenleri için geçerli Diğer ülkelerden kendi istekleri ile ülkemize gelen soydaşlarımız (Örneğin Çeçen, Abhaz, Kazak, Ahıska veya Afgan Türkleri gibi) İskân Kanununa göre iskâna tabi tutulmuş olsa bile, zorunlu göç nedeniyle ülkemize gelmedikleri için bunların borçlanma talepleri reddedilecektir. Borçlanma talebinde bulunanların 2022 sayılı Kanun dahil sosyal güvenlik kurumlarından gelir ve aylık alıp almadıkları ile ilgili olarak başvuru dilekçesi ile yapılan beyanın gerçeğe uygunluğu, sosyal güvenlik kuruluşlarının ilgili bilgisayar kayıtları ve web sayfalarından SGK ca araştırılarak belirlendiğinden, ayrıca müracaatçılarca bu durumun belgelendirilmesi gerekmiyor. Askerlik borçlanması da var SGK nın Türk vatandaşlığına alınanlardan vatandaşlığa alındıkları tarihte 22 yaşını doldurmuş olanlardan geldikleri ülkelerde yaptıkları askerlik sürelerini belgeleyenler belgede kayıtlı süreyi, belgede kayıtlı sürenin olmaması veya Türkiye deki emsallerinin yaptığı askerlik süresinden fazla olması hallerinde emsalleri kadar borçlandırılacaklardır hükmünü ifade eden 2008/111 sayılı Genelgesinde de belirtildiği üzere, askerlik belgesi olan belgedeki süre kadar belgesi olmayanlar da fiks olarak iki yıl değil yıl değil, doğum tarihlerine göre Türkiye de 18 ay veya 20 ay askerlik yapma dönemlerine göre emsal doğum tarihli Türkler ne kadar askerlik yapıyorlarsa o kadar süre borçlanabilmeleri mümkün bulunuyor. Ölüm Aylığı için borçlanılamıyor Geçici 6 ncı madde hükümleri uygulanmak suretiyle borçlandırılan hizmetler, yalnızca yaşlılık (emekli) aylığı bağlanmasında değerlendirileceğinden, malûllük ve ölüm aylığı
bağlanmasında, bu şekilde borçlanılan hizmetler dikkate alınmıyor. Bu nedenle, Bulgaristan da geçen hizmet sürelerinin hak sahiplerince borçlanmasına ilişkin talepler reddedilecektir. Ancak, borçlanma hakkından yararlanarak yaşlılık aylığı bağlanan sigortalının ölümü halinde, hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanacaktır. Borçlanmadan vazgeçenler ile yapılan borçlanma sonrasında aylık bağlanması için gerekli şartları yerine getirmeyenlere ve bunların varislerine yazılı talepleri üzerine yaptıkları ödemeler, faizsiz olarak TL cinsinden iade ediliyor. Memurlar için Anlamına Dikkat 1989 yılından itibaren zorunlu göç nedeni ile ülkemize gelip memuriyete atananlar için Bulgaristan borçlanması kısmi bir fayda sağlıyor. Memur maaşları ile Emekli Sandığı emekli maaşları arasında yaklaşık yüzde 40 oranında bir fark doğması memur olarak çalışanları emeklilikten uzak tuttuğu için Bulgaristan süresini borçlanıp hemen emekli olma yönünde bir gayrete neden olmuyor. Ancak istisnai olarak sağlık nedenleriyle veya ev ve çocuklarına daha fazla zaman ayırmayı düşünen kadın memurlar için emeklilik yönünde Bulgaristan borçlanması önemli bir fonksiyon olmayı sürdürüyor. Tabii bu borçlanma süreleri kazanılmış hak aylık derecesini artırmayacağı, dolayısıyla da memur emekli maaşında en önemli unsur olan ek göstergenin yükselmesini sağlamayacağı hususuna da dikkat etmek gerekiyor. Zira bu halde özellikle hekim, veteriner, mimar, mühendis gibi unvanlardaki kamu çalışanları için 1.dereceden emekli olmakla 2.dereceden emekli olma arasındaki önemli farkı göz önüne alarak, sırf emekli aylığına esasa derece değil kazanılmış hak aylık derecesi bakımından da 1.dereceye yükselmeye dikkati vurgulamakta fayda bulunuyor, ki yurtdışı borçlanması hizmet süresini artırırken kazanılmış hak aylık derecesini yükseltmiyor.
ŞEVKET TEZEL / ALİTEZEL