ÖZET: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinden Prof. Dr. M. Zeki Yıldırım ve Almanya dan Renate Zickenheimer, Grafing (München) in Romanya, Almanya, Hollanda ve Danimarka daki botanik parkları inceledikleri yazı dizisini yayınlıyoruz. Yıldırım ve Zickenheimer; Göteborg botanik parkı, Danimarka Kopenhag botanik bahçesi, Almanya Duesseldorf ve Hollanda Keukenhof ile Romanya Botanik bahçesi gibi botanik bahçe gezilerini anlatarak, SDÜ botanik parkıyla ve EXPO Antalya alanıyla mukayese ettiler. ANAHTAR KELİMELER: Almanya, Danimarka, Romanya, Hollanda, botanik park, bahçe, çiçek. ABSTRACT: From MAKU Prof. Dr. M. Zeki Yıldırım and from Germany Renate Zickenheimer in Romania, Germany, the Netherlands and Denmark, we are publishing a series of botanical parks studied. Yıldırım and Zickenheimer Gothenburg Botanical Park, Botanical Garden Copenhagen Denmark, Dusseldorf Germany and the Netherlands, the Keukenhof Botanical Garden in Botanical Gardens and Romania, by describing their trip, did they compare with the SDU Botanical Park and Antalya Expo area. KEYWORDS: Germany, Denmark, Romania, the Netherlands, Botanical Park, Garden, flowers. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 36
Gerek üniversitemizin destekleri ile gerekse kendi çalışma konum gereği kendi imkânlarımla sık sık yurtdışına çıkarım. Görev ve çalışmalarımı bitirdikten sonrada mutlaka bulunduğum şehrin varsa doğa tarihi müzesi, botanik parkına ya da benzer amaçlı yapılmış alanlarda alırım soluğu. Bu güne kadar gezdiğim ve inceleme yaptığım önemli parkları sınırlı sayıda bilgi ve resimlerle tanıtmak istiyorum. İlk adımımızı Göteborg Botanik parkına atalım. Bu bahçe 175 hektarlık devasa bir alana kurulmuş ve Avrupa nın en büyük ve en önemli botanik bahçelerin biridir. Ayrıca, bütün zamanların en etkili bilim adamlarından biri olan Carl von Linnaeus un bu bölgede yaşamış olması bahçeyi daha bir anlamlı yapmaktadır. Göteborg Botanik bahçesi tropik bitkiler bölümünde sergilenen orkideler Paphiopedilum purpuratum ve Phalaenopsis sp. Kopenhag Botanik bahçesi : Sukkulentler (Echeveria, Echinocactus grusonii, Agave titanota) ve Dünyanın en büyük nilüferi (Victoria cruziana) Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 37
Bahçede çok düzgün dış bahçe düzenlemeleri yanında kapalı alanlarda başta çok ilginç orkideler olmak üzere diğer tropik çiçekler özel alanlarında başarıyla sergileniyorlar. Bahçenin hemen yanında yer alan Biyoloji bölümü bahçenin yönetimini ve tüm bilimsel etkinliklerini başarıyla sürdürmektedirler. Biraz güney batıya doğru sürsün yolculuğumuz. Danimarka, Vikinglerin ana yurdu, kendileri Danish ten çok Viking diye çağıran uzun boylu insanların soğuk ama mutlu insanların ülkesi. İsveç e göre biraz bahçeciliğe uygun alanlar var. Bu yüzden Botanik bahçesi yanında pek çok muhteşem ve özel bahçeler bulunmaktadır. Kopenhag Botanik Bahçesi de dış alanda dünyanın birçok yerinden getirilmiş ve başarıyla sergilenen görsel bitkilerin yanında, kapalı alanlarda tropik bitkiler sergilenmektedir. Koleksiyonun çok değerli ve nadir bitkileri yanında dünya çapındaki en lerden bazılarını görmekte olasıdır. Örnek olarak dünyanın en büyük nilüferlerinden bir olan Victoria cruziana, 1,5 m. Çapındaki yapraklarıyla çok güzel görüntüler sunuyordu. Bu bahçe de üniversite ve biyoloji bölümünün etkinlik alanında bulunmaktadır. Üçüncü durağımız Almanya. Bir sanayi ve teknoloji ülkesi olması yanında yeşil alanları ve Danimarka da Özel bir bahçe ve Campanula lactiflora Danimarka da Özel bir bahçe: Thalictrum delavayi ve Echinacea purpurea Düseldorf da gölet ve bahçeler Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 38
Keukenhof Hollanda, dünyanın en önemli geofit bahçelerinden biri Keukenhof Hollanda, üretim tarhları ve melezlenmiş bir lale çok güzel bahçeleri ile de dünyada haklı olarak güzel bir yer işgal ediyor. Nitekim Duesseldorf geçen yıllarda Avrupa nın en yeşil ödülünü almış. Dördüncü durağımız Hollanda. Denizden kazanılmış ülke, suyu yönetebilenlerin ülkesi. Yeşil alanları ve bu alanlarda ki üretimleriyle dünyanın en önde yer alan ülkelerinden biri. Daha yerleşim birimleri biter bitmez başlayan çok düzel ve planlı bahçeleri ya da üzerinde binlerce hayvanın otlandığı devasa meralar. Yerleşim birimleri de olabildiğinde bahçeli evlerden oluşuyor. Bahçeler küçük ama ailelerin rahatlıkla bahçe ve bitki özlemini karşılayabilecek yeterliliğe sahiptir. Elbette Hollanda ve bahçe denilince Keukenhof u atlamak olmaz. Hemen hepimizin imrenerek baktığımız takvim yapraklarındaki olağanüstü lale, sümbül nergis kombinasyonlarını bulunduran dünya cenneti bahçe. Son yıllardaki tanımlanmaları ile ölmeden görülmesi gereken yapay alanlardan ilki. Soğanlı bitki çeşitlerinin hemen hepsini burada görebilirsiniz. Burada ayrıca her türlü Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 39
üretme ve geliştirme çalışmaları da yapılmaktadır. Yeni oluşturulan melez türlere ünlü kişilerin isimlerini vererek, onların isimlerini ölümsüzleştirmektedirler. Son olarak ta yakın çevremize, Kuzey batı komşumuz Romanya ya bakalım. Çok uzun yıllar totaliter bir rejim altında yaşamış ve toparlanmaya çalışan bir şehir olan Bükreş sokaklarında yoksulluğun üzücü izlerini görmek mümkündür.. Bununla birlikte şehrin merkezinde yer alan Botanik Bahçesi oldukça güzel ve zengin. Gelişmiş ülke bahçeleriyle karşılaştırılamaz ama yapılma amacı için oldukça güzel. Romanya nın en güzel park bahçelerinden biri de Craiova da bulunuyor. Nicolae Romanescu ismi verilen bu park yüzyılımızın başında kurulmuş ödüllü bir bahçedir. Yaklaşık 100 hektarlık bir alana kurulmuş olan bahçe ağaç türleri bakımından oldukça zengindir. Avrupa da önemli kabul edilen bahçelerde çektiğimiz resimleri ve kısa notlar halinde sunulan bilgileri okuyan duyarlı okuyucularımın Türkiye de Botanik Bahçesi var mıdır? sorusunu duyar gibiyim. Süleyman Demirel Üniversitesi botanik bahçesi gibi küçük çaplı bahçelere rastlıyoruz ama büyük ölçekli bir bahçemiz yok. Belki, Sayın Cumhurbaşkanımız Expo 2016 açılışında Antalya Expo alanının etkinlik sonrası botanik bahçesine dönüşeceğini söylemesi umutlu bir adım olabilir. Bir kıta özelliği gösteren ve neredeyse Avrupa kıtasında yayılış gösteren bitki ve hayvan çeşitliliğine sahip olan ülkemizin bu tür doğal parklara ve yaşam alanlarına büyük ihtiyaç vardır. Avrupa da önemli kabul edilen bahçelerde çektiğimiz resimleri ve kısa notlar halinde sunulan bilgileri okuyan duyarlı okuyucularımın Türkiye de Botanik Bahçesi var mıdır? sorusunu duyar gibiyim. Süleyman Demirel Üniversitesi botanik bahçesi gibi küçük çaplı bahçelere rastlıyoruz ama büyük ölçekli bir bahçemiz yok. Belki, Sayın Cumhurbaşkanımız Expo 2016 açılışında Antalya Expo alanının etkinlik sonrası botanik bahçesine dönüşeceğini söylemesi umutlu bir adım olabilir. Bir kıta özelliği gösteren ve neredeyse Avrupa kıtasında yayılış gösteren bitki ve hayvan çeşitliliğine sahip olan ülkemizin bu tür doğal parklara ve yaşam alanlarına büyük ihtiyaç vardır. Craiova Nicolae Romanescu parkı Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 40