T.C. BALIKESR VALL L ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜÜ BALIKESR L ÇEVRE DURUM RAPORU

T.C. BALIKESR VALL L ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜÜ BALIKESR L ÇEVRE DURUM RAPORU 2003

Ç NDEK LER ( A ). CORAF KAPSAM A.1. Giri...12 A.2. l ve lçe Snrlar...13 A.3. lin Corafi Durumu...14 A.4. lin Toporafyas ve Jeolojik Durumu...14 A.5. jeolojik yap ve stratigrafisi...17 A.5.1. Metamorfizma ve Magmatizma...17 A.5.2. Tektonik ve Paleocorafya...22 ( B ). DOAL KAYNAKLAR B.1. Enerji kaynaklar...23 B.1.1. Güne...23 B.1.2. Su gücü...23 B.1.3. Kömür...24 B.1.4. Doal gaz...26 B.1.5. Rüzgar...26 B.1.6. Biomas (Biyogaz, Odun, Tezek)...31 B.1.7. Petrol...31 B.1.8. Jeotermal sahalar...31 B.2. Flora ve Fauna...34 B.2.1. Ormanlar...34 B.2.2. Çayr ve Mera...34 B.2.3. Sulak alanlar...34 B.2.4. Endemik bitkiler...38 B.2.5. Fauna ve Endemik Hayvanlar...38 B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parklar, Tabiat Ant ve Tabiat Koruma Alanlar...38 B.3. Toprak...38 B.4. Su kaynaklar...39 B.4.1. çme suyu kaynaklar ve Barajlar...39 B.4.2. Yeralt su kaynaklar...39 B.4.3. Akarsular...39 B.4.4. Göller ve Göletler...40 B.5. Mineral kaynaklar...40 B.5.1. Sanayi Madenleri...40 B5.2. Metalik Madenler...40 B.5.3. Enerji Madenleri...40 B.5.4. Taocaklar Nizamnamesine tabi olan Doal Malzemeler...40 ( C ). HAVA (ATMOSFER VE KLM) C.1. klim ve Hava...42 C.1.1. Doal deikenler...42 C.1.1.1. Rüzgar...42 C.1.1.2. Basnç...44 C.1.1.3. Nem...48 C.1.1.4. Scaklk...49 2

C.1.1.5. Buharlama...52 C.1.1.6. Yalar...52 C.1.1.6.1. Yamur...52 C.1.1.6.2 Kar, Dolu, Sis ve Kra...54 C.1.1.7. Seller...55 C.1.1.8. Kuraklk...55 C.1.1.9. Mikroklima...55 C.1.2. Yapay etmenler...56 C.1.2.1. Plansz kentleme...56 C.1.2.2. Yeil alanlarn azalmas...56 C.1.2.3. Isnmada kullanlan yaktlar...56 C.1.2.4. Endüstriyel emisyonlar...58 C.1.2.5. Trafikten kaynaklanan emisyonlar...60 C.2. Hava kirletici gazlar ve kaynaklar...61 C.2.1. Kükürtdioksit konsantrasyonu ve duman...61 C.2.2. Partikül Madde Emisyonlar...62 C.2.3. Karbonmonoksit...63 C.2.4. Nitrojen Oksitler...63 C.2.5. Hidrokarbon ve Kurun Emisyonlar...63 C.3. Atmosferik Kirlilik...63 C.3.1. Ozon Tabakasnn ncelmesinin Etkileri...63 C.3.2. Asit Yamurlarnn Etkileri...64 C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri...64 C.4.1. Doal Çevreye Olan Etkileri...64 C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri...65 C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkileri...65 C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri...65 C.4.1.4. nsan Sal Üzerindeki Etkileri...66 C.4.2. Yapay Çevreye Olan Etkileri...66 C.4.2.1. Görüntü Kirlilii Üzerine Etkileri...66 ( D ). SU D.1. Su Kaynaklarnn Kullanm...67 D.1.1. Yer Alt Sular...67 D.1.2. Akarsular...72 D.1.3. Göller, Göletler Ve Rezervuarlar...75 D.1.4. Deniz...79 D.2. Doal Drenaj Sistemleri...79 D.3. Su Kaynaklarnn Kirlilii Ve Çevreye Etkileri...79 D.3.1. Yer Alt Sular Ve Kirlilik...79 D.3.2. Akarsularda Kirlilik...80 D.3.3. Göller,Göletler Ve Rezervuarlarda kirlilik...84 D.3.4. Denizlerde kirlilik...87 D.4. Su ve Ky Yönetimi, Strateji ve Politikalar...89 D.5. Su Kaynaklarnda Kirlilik Etkenleri...90 D.5.1. Tuzluluk...90 D.5.2. Zehirli Gazlar...90 D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açt Kirlilik...90 D.5.4. Ar Metallar ve z Elementler...91 D.5.5. Zehirli Organik Bileikler...91 3

D.5.5.1 Siyanürler...91 D.5.5.2. Petrol ve Türevleri...91 D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller...91 D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirlilii...91 D.5.5.5. Gübreler ve Su Kirlilii...91 D.5.5.6. Deterjanlar ve Su Kirlilii...91 D.5. 6. Çözünmü Organik Maddeler...91 D.5.7. Patojenler...91 D.5.8. Askda Kat Maddeler...91 D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirlilii...92 ( E ). TOPRAK VE ARAZ KULLANIMI E.1 Genel Toprak Yaps...93 E.2 Toprak Kirlilii...95 E.2.1. Kimyasal Kirlenme...95 E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme...95 E.2.1.2. Atklardan Kirlenme...96 E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme...97 E.3. Arazi...97 E.3.1 Arazi Varl...97 E.3.1.1 Arazi Snflar...97 E.3.1.2 Kullanma Durumu...97 E.3.2 Arazi Problemleri...98 ( F ). FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1 Ormanlar...102 F.1.1 Ormanlarn ekolojik yaps...102 F.1.2 Bölgenin orman envanteri...103 F.1.3 Orman varlnn yararlar...104 F.1.4 Orman Saylan Alanlarn Daraltlmas...104 F.2 Çayr ve Meralar...104 F.2.1. Çayr ve Mera Varl...104 F.3.2. Kullanm Amaçlar ve Yararlar...104 F.3 Flora...105 F.3.1 Türler ve Populasyonlar...105 F.3.2. Habitat ve Topluluklar...108 F.4. Fauna...108 F.4.1. Türler ve Populasyonlar...108 F.4.1.1. Karasal Türler ve Populasyonlar...108 F.4.1.2. Aquatik Türler ve Populasyonlar...110 F.4.1.2.1. Kürklü Hayvanlar...110 F.4.1.2.2. Balklar...110 F.4.2. Habitat ve Topluluklar...110 F.4.3. Hayvan Yaama Haklar...111 F.4.3.1. Evcil Hayvanlar...111 F.4.3.1.1. Sahipli Hayvanlar...111 F.4.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar...111 F.4.3.1.3. Nesli Tehlike Altnda Olan Ve Olmas Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar...111 F.4.3.2. Hayvan Haklar hlalleri...111 F.4.3.3. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kurulularla birlii...111 4

F.5. Hassas Yöreler Kapsamnda Olup Çeitli Bilgilerin stenecei Alanlar...111 F.5.1. Milli Parklar...111 F.5.2. Tabiat Parklar...114 F.5.3. Tabiat Ant...114 F.5.4. Tabiat Koruma Alanlar...114 F.5.5. Orman çi Dinlenme Yerleri...114 F.5.6. Sulak Alanlar...115 F.5.7. Biyogenetik Rezerv Alanlar...115 F.5.8. Biyosfer Rezerv Alanlar...115 F.5.9. Özel Çevre Koruma Bölgeleri...115 Hassas Yöreler Kapsamna Giren Dier Alanlar F.5.10. Av Hayvanlar Koruma ve Üretme Sahalar...115 F.5.11. Su Ürünleri Üretim Sahalarnn Çevresindeki Kylar...116 F.5.12. Endemik Bitki ve Hayvanlarn Yaama Ortam Olan Alanlar...116 F.5.13. Koruma Altna Alnan Yabani Flora-Faunann Yaama Ortam Olan Alanlar...116 F.5.14. Akdeniz'e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaama ve Beslenme Ortam Olan Alanlar...116 F.5.15. Kültür ve Tabiat Varlklarnn Bulunduu Koruma Alanlar...116 F.5.16. Sit Alanlar...116 F.5.16.1. Kentsel Sit...116 F.5.16.2. Tarihi Sit...117 F.5.16.3. Arkeolojik Sit...117 F.5.16.4. Doal Sit...119 F.5.17. Dünya Kültür ve Tabiat Mirasnn Korunmas Sözlemesinde Yeralan "Kültürel Miras" ve "Doal Miras" Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doal Alanlar...119 F.5.17.1. Kültürel Miras Kapsamna Giren Alanlar...119 F.5.17.1.1. Antlar...119 F.5.17.1.2. Yap Topluluklar...120 F.5.17.1.3. Sitler...120 F.5.17.2. Doal Miras Kapsamna Giren Alanlar...120 F.5.18. Akdeniz'de Ortak Öneme Sahip 100 Kysal Tarihi Sit Alanlar...120 F.5.19. Su Kirlilii Kontrol Yönetmelii'ne Göre Belirlenen "Kta çi Yüzeysel Sular Kapsayan çme ve Kullanma Suyu Rezervuarlar"...120 F.5.19.1. Mutlak Koruma Alanlar...120 F.5.19.2. Ksa Mesafeli Koruma Alanlar...120 F.5.19.3. Orta Mesafeli Koruma Alanlar...120 F.5.19.4. Uzun Mesafeli Koruma Alanlar...120 F.5.20. Hava Kalitesi Kontrol Yönetmelii'nde Belirlenen Hassas Kirlenme Bölgeleri...120 F.5.21. Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluumlarn Bulunduu Alanlar...120 F.5.22. Tarm Alanlar...120 F.5.22.1. Tarmsal Geliim Alanlar...120 F.5.22.2. 1.2.3. Snf Tarm Alanlar...121 F.5.22.3. Özel Mahsul Plantasyon Alanlar...121 ( G ). TURZM G.1. Yörenin Turistik Deerleri...122 5

G.1.1. Yörenin Doal Deerleri...122 G.1.1.1. Konum...122 G.1.1.2. Fiziki Özellikler...122 G.1.2. Kültürel Deerler...123 G.2. Turizm Çeitleri...125 G.3. Turistik Altyap...125 G.4. Turist Says...130 G.5. Turizm Ekonomisi...130 G.6. Turizm Çevre likisi...130 ( H ). TARIM VE HAYVANCILIK H.1. Genel Tarmsal Yap...131 H.2. Tarmsal Üretim...132 H.2.1. Bitkisel Üretim...132 H.2.1.1. Tarla Bitkileri...132 H.2.1.1.1. Budaygiller...132 H.2.1.1.2. Yem Bitkileri...133 H.2.1.1.3. Endüstriyel Bitkiler...133 H.2.1.1.4. Süs Bitkileri...133 H.2.1.2. Bahçe Bitkileri...133 H.2.1.2.1. Meyve Üretimi...133 H.2.1.2.2. Sebze Üretimi...134 H.2.2. Hayvansal Üretim...135 H.2.2.1. Büyükba Hayvanclk...135 H.2.2.2. Küçükba Hayvanclk...135 H.2.2.3. Kümes Hayvancl ( Kanatl Üretim)...135 H.2.2.4. Su Ürünleri...136 H.2.2.5. Kürk Hayvancl...137 H.2.2.6. Arclk Ve pekböcei Yetitiricilii...137 H.3. Organik Tarm...137 H.4. Tarmsal letmeler...137 H.4.1 Kamu letmeleri...137 H.4.2 Özel letmeler...137 H.5. Tarmsal Faaliyetler...138 H.5.1. Pestisit Kullanm...138 H.5.2. Gübre Kullanm...138 ( I ). MADENCLK I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler...140 I.1.1. Sanayi Madenleri...140 I.1.2. Metalik Madenler...143 I.1.3. Enerji Madenleri...147 I.1.4. Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler...148 I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapld Yerlerin Özellikleri...148 I.3. Cevher Zenginletirme...148 I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri...148 I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanm Amacyla Yaplan Rehabilitasyon Çalmalar...149 6

( J ). ENERJ J.1. Kaynaklarna Göre Enerjilerin Snflandrlmas...150 J.1.1. Birincil Enerji Kaynaklar...150 J.1.1.1. Güne Enerjisi...150 J.1.1.2. Rüzgar Enerjisi...151 J.1.1.3. Su Enerjisi...152 J.1.1.4. Biyogaz Enerjisi...153 J.1.1.5. Biyomas Enerjisi...153 J.1.1.6. Odun...153 J.1.1.7. Kömür...153 J.1.1.8. Petrol (Fuel-Oil, Motorin,Asfalt,Benzin,Lpg)...153 J.1.1.9. Jeotermal Enerji...153 J.1.1.10. Doalgaz Enerjisi...153 J.1.2. kincil Enerji Kaynaklar...154 J.1.2.1. Termik Enerji...154 J.1.2.2. Hidrolik Enerji...154 J.1.2.3. Nükleer Enerji...154 J.2. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dalm...154 J.2.1. Mesken...154 J.2.2. Ticaret...154 J.2.3. Sanayi...154 J.2.4. Resmi Daire...154 J.2.5. Dier...154 J.3 Enerji Tasarrufu le lgili Yaplan Çalmalar...154 ( K ). SANAY VE TEKNOLOJ K.1. l Sanayinin Geliimi, Yer Seçimi Süreçleri Ve Bunu Etkileyen Etkenler...155 K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandrlmas...156 K.3. Sanayinin lçelere Göre Dalm...157 K.4. Sanayi Gruplarna Göre yeri Saylar Ve stihdam Durumu...157 K.5. Sanayi Gruplarna Göre Üretim Teknolojisi Ve Enerji Kullanm...157 K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunlar Ve Alnan Önlemler...158 K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlilii...158 K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirlilii...158 K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirlilii...160 K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirlilii...160 K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atklar...160 K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Plan...160 ( L ). ALTYAPI, ULA&IM VE HABERLE&ME L.1. Altyap...161 L.1.1. Su Sistemi...161 L.1.2. Atk Su Sistemi, Kanalizasyon Ve Artma Sistemi...161 L.1.3. Yeil Alanlar...161 L.1.4. Elektrik letim Hatlar...162 L.1.5. Doal Gaz Boru Hatlar...162 L.2. Ulam...162 L.2.1. Karayollar...162 L.2.1.1. Karayollar Genel...162 L.2.1.2. Ulam Planlamas...163 7

L.2.1.3. Toplu Tam Sistemleri...163 L.2.1.4. Kentiçi Yollar...163 L.2.1.5. Araç Saylar...163 L.2.2. Demiryollar...164 L.2.2.1. Kullanlan Rayl Sistemler...164 L.2.2.2. Tamaclkta Demiryollar...164 L.2.3. Deniz, Göl, Nehir Tamacl...164 L.2.3.1. Limanlar...164 L.2.3.2. Tamaclk...164 L.2.4. Havayollar...164 L.3. Haberleme...165 L.4. lin mar Durumu...166 L.5. ldeki Baz stasyonlar Says...166 ( M ). YERLE&M ALANLARI VE NUFUS M.1. Kentsel Ve Krsal Planlama...167 M.1.1. Kentsel Alanlar...167 M.1.1.1. Doal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri...167 M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni...167 M.1.1.3. Planl Kentsel Gelime Alanlar...167 M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Younluk...168 M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanlar...168 M.1.1.6. Endüstri Alanlarda Yer Seçimi...169 M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik Ve Turistik Özellikli Alanlar...169 M.1.2. Krsal Alanlar...169 M.1.2.1. Krsal Yerleme Deseni...169 M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti...169 M.2. Altyap...169 M.3. Binalar Ve Yap Çeitleri...169 M.3.1. Kamu Binalar...169 M.3.2. Okullar...169 M.3.3. Hastaneler Ve Salk Tesisleri...169 M.3.4. Sosyal Ve Kültürel Tesisler...169 M.3.5. Endüstriyel Yaplar...169 M.3.6. Göçer Ve Hareketli Barnaklar...169 M.3.7. Otel, Motel Ve Turizm Amaçl Dier Yaplar...170 M.3.8. Bürolar Ve Dükkanlar...170 M.3.9. Krsal Alanda Yaplama...170 M.3.10. Yerel Mimari Özellikler...170 M.3.11. Bina Yapmnda Kullanlan Yerel Materyaller...170 M.4. Sosyo-Ekonomik Yap...170 M.4.1. Göçler...170 M.4.2. Göçebe çiler (Mevsimlik)...170 M.4.3. Kent Toprann Mülkiyet Dalm...170 M.4.4. Konut Yapm Süreçleri...171 M.4.5. Gecekondu Islah Ve Önleme Bölgeleri...171 M.5. Yerleim Yerlerinin Çevresel Etkileri...171 M.5.1. Binalarda Ses zalasyonu...171 M.5.2. Havaalanlar Ve Çevresinde Oluturulan Gürültü Zonlar...172 M.5.3. Ticari Ve Endüstriyel Gürültü...172 8

M.5.4. Kentsel Atklar...172 M.5.5. Binalarda Is Yaltm...172 M.6. Nüfus...172 M.6.1. Nüfusun Yllara Göre Deiimi...172 M.6.2. Nüfusun Cinsiyet Ve Ya Gruplarna Göre Dalm...173 M.6.3. l Ve lçelerin Nüfus Younluklar...173 M.6.4. Nüfus Deiim Oran...174 M.6.5. Yer Deitirme Olaylar...174 M.6.6. Turizm Ve Seyahat...174 M.6.7. sizlik...174 ( N ). ATIKLAR N.1. Evsel Kat Atklar...174 N.2. Tehlikeli Ve Zararl Atklar...178 N.3. Özel Atklar...178 N.3.1. Tbbi Atklar...178 N.3.2. Atk Yalar...181 N.3.3. Pil Ve Aküler...181 N.3.4. Cips Ve Dier Yakma Frnlarndan Kaynaklanan Küller...181 N.3.5. Tarama Çamurlar...181 N.3.6. Elektrik Ve Elektronik Atklar...181 N.3.7. Kullanm Ömrü Bitmi Araçlar...181 N.4. Dier Atklar...181 N.4.1. Radyoaktif Atklar...181 N.4.2. Hayvan Kadavralar...181 N.4.3. Mezbaha Atklar...181 N.5. Atk Yönetimi...181 N.6. Kat Atklarn Miktar Ve Kompozisyonu...181 N.7. Kat Atklarn Biriktirilmesi, Toplanmas, Tanmas Ve Transfer stasyonlar...181 N.8. Atklarn Bertaraf Yöntemleri...182 N.8.1. Kat Atklarn Depolanmas...182 N.8.2. Atklarn Yaklmas...182 N.8.3. Kompost...182 N.9. Atklarn Geri Kazanm Ve Deerlendirmesi...182 N.10. Atklarn Çevre Üzerindeki Etkileri...182 ( O ). GÜRÜLTÜ VE TTRE&M O.1. Gürültü...183 O.1.1. Gürültü Kaynaklar...183 O.1.1.1. Trafik Gürültüsü...183 O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü...184 O.1.1.3. naat Gürültüsü...185 O.1.1.4. Yerleim Alanlarnda Oluan Gürültüler...185 O.1.1.5. Havaalanlar Yaknnda Oluan Gürültü...186 O.1.2. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri...187 O.1.2.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri...187 O.1.2.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri...187 O.1.3. Gürültünün nsanlar Üzerine Olan Etkileri...187 O.1.3.1. Fiziksel Etkileri...187 9

O.1.3.2. Fizyolojik Etkileri...188 O.1.3.3. Psikolojik Etkileri...188 O.1.3.4. Performans Etkileri...189 O.2. Titreim...190 ( P ). AFETLER P.1. Afet Olaylar...191 P.1.1. Depremler...191 P.1.2. Heyelan Ve Çlar...192 P.1.3. Seller...192 P.1.4. Orman Ve Otlak Yangnlar...192 P.1.5. Frtnalar...197 P.2. Afetler Ve Salk Zararlar...197 P.2.1. Radyoaktif Maddeler...197 P.2.2. Denize Dökülen Petrol Ve Dier Tehlikeli Atklar...197 P.2.3. Tehlikeli Ve Zehirli Maddeler...197 P.3. Afetlerin Etkileri Ve Yardm Tedbirleri...197 P.3.1. Sivil Savunma Birimleri...197 P.3.2. Yangn Kontrol Ve Önleme Tedbirleri...198 P.3.3. lkyardm Servisleri...198 P.3.4. Afetzedeler Ve Mültecilerin Yeniden skan...199 P.3.5. Tehlikeli Ve Zehirli Maddelerin Snrlararas Tanm çin Alnan Tedbirler...199 P.3.6. Afetler Ve Büyük Endüstriyel Kazalar...199 ( R ). SALIK VE ÇEVRE R.1. Temel Salk Hizmetleri...200 R.1.1. Salk Kurumlarnn Dalm...200 R.1.2. Bulac Hastalklar...201 R.1.2.1. çme Ve Kullanma Sular...205 R.1.2.2. Denizler...205 R.1.2.3. Zoonoz Hastalklar...208 R.1.3. Gda Hijyeni...208 R.1.4. Alama Çalmalar...210 R.1.5. Bebek Ölümleri...210 R.1.6. Ölümlerin Hastalk, Ya Ve Cins Gruplarna Göre Dalm...211 R.1.7. Aile Planlamas Çalmalar...211 R.2. Çevre Kirlilii Ve Zararlarndan Oluan Salk Riskleri...211 R.2.1. Kentsel Hava Kirliliinin nsan Sal Üzerine Etkileri...211 R.2.2. Su Kirliliinin nsan Sal Üzerine Etkileri...211 R.2.3. Atklarn nsan Sal Üzerine Etkileri...211 R.2.4. Gürültünün nsan Sal Üzerine Etkileri...211 R.2.5. Pestisitlerin nsan Sal Üzerine Etkileri...211 R.2.6. yonize Radyasyondan Korunma...213 ( S ). ÇEVRE ETM S.1. Kamu Kurulularnn Çevre Eitimi le lgili Faaliyetleri...213 S.2. Çevre le lgili Gönüllü Kurulular Ve Faaliyetleri...213 S.2.1. Çevre Vakflar...213 S.2.2. Çevre Dernekleri...213 S.2.3. Çevreyle lgili Federasyonlar...213 10

( T ). ÇEVRE YÖNETM VE PLANLAMA T.1. Çevre Kirliliinin Ve Çevresel Tahribatn Önlenmesi...215 T.2. Doal Kaynaklarn Ekolojik Dengeler Esas Alnarak Verimli Kullanm, Korunmas Ve Gelitirilmesi...216 T.3. Ekonomik Ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarnn Çevrenin Tama Kapasitesini Amayacak Biçimde Planlanmas...216 T.4. Çevrenin nsan- Psikososyal htiyaçlaryla Uyumunun Salanmas...217 T.5. Çevre Duyarl Arazi Kullanm Planlamas...217 11

A.CORAF KAPSAM A.1.Giri* Balkesir li, Anadolu Yarmadasnn Kuzeybatsnda ve Önemli bir bölümü Marmara corafi Bölgesini, Güney Marmara Bölümünün Karesi yöresinde;dier küçük bir bölümü ise, Ege corafi bölgesindeki asl Ege bölümünün Kuzey Ege kesiminde yer alr. Ege Denizi ndeki kylarnn uzunluu 115.5 km, Marmara Denizindeki ky uzunluu ise 175.25 km.dir. Rersim A.1.Bal0kesir linin genel bir görünü*ü lin Yüzölçümü :14.299.000 km 2 lin Nüfusu :1.076.347. 000 Önemli Akarsular :Kocaçay,Madra Çay, Simav Çay, Atnos Çay, Üzümcü Çay, Gönen Çay, Kille Deresi, Doal Göl :Manyas Gölü (Ku Gölü) 169 km 2 En Yüksek Noktas :Akda Tepe 2089 m Balca Ovalar :Sndrg, Bigadiç, Balkesir, Manyas, Gönen ve Edremit lçeleri :Ayvalk, Balya, Bandrma, Bigadiç,Burhaniye, Dursunbey, Edremit, Erdek, Gönen, Gömeç, Havran, vrindi, Kepsut, Manyas, Marmara, Savatepe, Srdrg, Susurluk. Tarihçesi: Balkesir li Ülkemizin çok yönlü özelliklerine sahip bir ildir.ege ve Marmara denizlerine kylar vardr. Bunun için burada tarih boyunca çeitli kavimler yerlemi,gerilerinde medeniyetlerinin izlerini brkmlrdr.homeros Destanlarnda anlatlan Troya savalarnda Troyallarn yannda, Mysiallar da yer almtr. Balkesir yöresi antik çadaki ismi olan Mysia diye anlagelmitir. Mysia, Heredotos tarihinde geni olarak anlatlmaktadr. Helenistik çada yörede pek çok ehir devleti kurulmutur.bunlardan bazlar halen günümüzde de antik isimlerini korumaktadrlar. Adremytteion (Edremit), Pendoramus (Bandrma), Erteka (Erdek) gibi. Ayrca 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Anadoluya girmeye balayan Türkler ksa zamanda Selçuklu Devleti idaresinde uçlara ylmlar buralarda yeni yöreler fethedip beylikler kurmulardr. Bu Beyliklerden biriside Danimend gazi soyundan gelen Kalemah olu Karesi Beyin kurduu Karesi Beyliidir. Karesi Beylii ksa zamanda Kyzikos ve Biga dnda Çanakkale Boazna kadar bütün bölgeyi ele geçirmi ve Osmanl Devleti Pdiahlarndan I Murat devrine kadar bölgede hakimiyeti devam etmitir. Karesi Emirleri bundan sonra Osmanl Devleti emrinde çalarak Rumelinin fethinde oldukça önemli görevler üstlenmilerdir. 12

Kurtulu savanda 16 Mays 1919 da Reddi lhak Cemiyeti nin Balkesir de yapt toplant sonucunda direni karar alnmtr. Ksa zamanda geliek kary koyma hareketi sonucu Ayvalk vrindi,akhisar cephelerinde dümana kar 13 ay boyunca direnilmi, 30 Haziran 1920 de igal edilen Balkesir, 6 Eylül 1922 de kurtulmutur. limizin ismi bir söylentiye göre mparator Hodrianusun Balkesirde yaptrd ato Paleokastro (Eski Hisar) isimini tayordu. B uisim deierek Balkesir oldu. Baz tarih kitaplarnda i ise Balakhisar veya Balkhisar dan geldii rivayet edilmektedir. A.2. l ve lçe S0n0rlar0 limizde merkez ilçe dahil lmak üzere toplam 19 ilçe bulunmaktadr. l ve lçe snrlar aadaki haritada gösterilmitir. &ekil-a2.bal0kesir l ve lçe s0n0rlar0 13

A.3. lin Co<rafi Durumu Balkesir Anadolu nun Kuzeybatsnda, büyük bir ksm Marmara geri kalan ksm da Ege Bölgesinde bulunan bir limizdir. Güneyinden Manisa ve zmir, Batsnda Ege Denizi ve Çanakkale, Dousunda Kütahya ve Bursa lleri, Kuzeyinde ise Marmara Denizi ile çevrilidir. Balkesir li Türkiyenin Kuzeybatsnda olup, 39 0 06 ve 40 0 39 kuzey enlemleri ile, 26 0 39 ve 28 0 58 dou boylamlar arasnda yeralmaktadr. A.4. lin Topo<rafyas0 ve Jeomorfolojik Durumu Fazla engebeli olmayan Balkesir topraklar büyük ölçüde dalgal düzlüklerden oluur. l alannn yarsndan fazlasn kaplayan plato düzlükleri akarsu vadileriyle parçalanm durumdadr. Yükseklii hiçbir kesimde 2.000 m yi bulmayan ilin, genel görünüm itibaryla kuzey kesimini Karadan bat uzantlar engebelendirir. lin güneydou ve güneybat kesimleri daha dalktr. Güneydoudaki Alaçam Dalar na bal Ulus dann doruu 1.769 metreye eriir. Güneybat kuzeydou dorultusunda uzanan Kazda il snrndaki Karata Tepesinde 1.774 m. lik bir yükseklii bulur. Ovalar genel corafi kapsam içinde az bir yer tutar. Bunlarn balcalar; Balkesir ovas, Manyas ovas, Gönen ve Edremit ovasdr. Bu ovalarn tümü tektonik olaylar sonucu ortaya çkm çöküntü alanlarnn sonradan alüvyonlarla dolmasyla olumu düzlük alanlardr. Marmara Bölgesinin Güney Marmara Bölümünde Dou-Bat istikametinde dizilen çöküntü alanlarnda Gönen Ovas vardr. Bu ova ile daha doudaki Manyas Gölü çukurluklar kuzey ve güneyden krk fay çizgileriyle snrlanr. &ekil A.3..Bal0kesir li Topo<rafik Haritas0 14

Mevcut topografya ve litolojiye bal gelien yüzey ekilleri jeomorfolojinin konusudur. Günümüzdeki tepelerin çounu anma ve ayrmaya bal olarak genellikle kireç talar oluturur. Sivri tepeler ise genç volkanizma tarafndan meydana getirilmitir. Karakaya grubundaki bloklar topografyada ufak srt ve yükseltileri oluturur. Kocasudere, Simav Çay, Balya Çay, Kocadere derin ve oldukça dik yamaçl vadiler oluturmulardr. Bölgedeki büyük faylarn dik ev oluturmas ve devamllklar yükseklerdeki genç çökellerin geliimini salam olup bölge morfolojisini yanstrlar. Genç çökeller genellikle, düz bir rölyef sunarlar. Manyas ve Apolyont göllerinin oluumuna neden olan graben hatt geni bir ova oluturmasn da salamtr. Balkesir ili snrlar içerisinde üç ana bölümde inceleyebileceimiz dalar, ovalar ve vadiler aada anlatlmtr. DALAR a.karada<: Gemlik-Bandrma arasnda bulunan ve zirveden aaya doru yeni palezoik, mezosoik ve tersiyer örtülerden olumu ve eteklerinde neojen alüvyonlarn bulunduu 767 m yükseklikte eski bir kütledir. b.edincik Da<0: Bandrma ve Erdek körfezlerinin güney tarafnda bulunan, güneyde neojen arazisi olup, dan dousunda billuri kalkerlerle istler, batsnda anfibollu granitler mevcuttur. c.kap0da<: Eski bir kütle olan Kapda Yarmadasnn en yüksek yeri 803 m. olup, eskiden kyya çok yakn olan ve ada durumunda olan arazi hem dou hem batdan iki ayr kordon ile karaya balanm, bu iki kordon aras balangçta bir göl oluturmu, sonra batakla dönümü ve zamanla bugün kara ile birlemitir. d.sularya, Gelçal(Keltepe) Da<lar0: Manyasn güneyinde Susurluk-Kocaçay Vadilerinin arasnda uzanan bu çift masif douda Sularya (600 m.) Da adn alr. Sularya Da genellikle permokarbonifer kalkerlerinden teekkül etmi olup etraf andezit, trakit, neojen ve mesozoike ait tortul kütlelerden ibarettir. Gelçal Dalar kütlevi olup en yüksek yeri 881 m. dir. Bu masifte billurlu kalker ve istlerden olumu, kuzey yamaçlar neojen göl tabakalaryla örtülüdür. Bat ve güney taraflar lav ve tüflerle temas halindedir. e.çatalda<(kepezda<0): Manyas havzasnn güneyinde Susurluk-Balat vadileri arasnda iki zirveli bir masiftir (1.336 m. ve 1.306 m). Bölgedeki masiflerden yalnz buras billurlu ve metamorfiklerden müteekkildir. Yaps daha ziyade granit olan bu kütle dou, kuzey ve bat kesiminde billuri ist ve gnayslardan ibarettir. Eteklerinde neojen arazisi vardr. f.alaçam Da<lar0: Balkesir in güneydousundaki engebeyi tekil eden bu dalar dou ve bat yönünde uzanrlar ve Kütahya snrlar ile Dursunbey in güneyindeki saha ile Sndrg nn kuzeyindeki sahay kaplar. Metamorfik bir çekirdei olan kütlenin en yüksek yeri 1.615 m dir. g.madra Da<0: Bu dalara Kozak Dalar da denilmektedir. En yüksek zirvesi 1.338 metre olup Marmara ve Ege yi birbirinden ayrr ve su bölümü çizgisi tekil eder. Bu dalar, vrindi lçesinin 4km batsnda, Musluk Da üzerinden Kazdann devam olan Aykaya Da ile birleir. Metamorfik bir çekirdee sahip olan Madra, Edremit -Bakrçay arasnda hakiki bir horsttur. h.kazda<0: Edremit Körfezinin kuzeyinde bat-güneybat, dou-kuzeydou yönlü morfolojik uzan ile iki çöküntü arasnda bir duvar gibi uzanan kütle metamorfik billuri ist, gnays ve mermerlerden meydana gelmi olup en yüksek yeri 1.767 metredir. Pleistosen buzul devrinde zirve anmaya uram ve o devirden kalma Kalabalk (1.716 m.) ve Sarkz (1.727 m.) doruklar arasnda (neve sirkleri) buz-kar yalaklar görülür. En yüksek doruk Babada olup 1.767 metredir. Bu da ilkça ve mitolojide DA da veya AYDA Da olarak geçer. 15

Resim A.4.Edremit Körfezi ve Kazda<0'ndan bir görünü*. 0.Hodul Da<0: Biga yarmadasnn kuzeydousunda bulunan bu da paleozoyike ait metamorfiklerden olumutur. Geni bir masif olan ve en yüksek yeri 610m yi bulan bu masifin orta ksmlar billuri ist, mika sit, kuarsit ve mavi kalkerlerden olumutur. Arazi tabakalar yerinden çok oynam olup, Sarköy Vadisi yamaçlarnn düz bir hat ile uzan buna kuvvetli bir delil olarak gösterilebilir. Bunlardan baka il dahilinde Yaylack, Ulus, Gökseki, Kazda, Davullu, güneyde Rifa Da, kuzeybatda Deliçal, Armutçuk dalar vardr. Rifa dalarnn kuzey eteklerinde pekyüksek ve belirli olmayan peribacalar görülmektedir. OVALAR l genelinde büyük ksm aralarnda yer yer arzalar bulunan eik ve srtlarla birbirinden ayrlm ve yükseklii pek fazla olmayan deniz seviyesine yakn olan bu ovalarn balcalar unlardr. a.gönen Ovas0: Rakm 30 metre olan ve Gönen Çay nn mecras boyunca uzanan ova, Manyas Gölü çukurundan eski alüvyonlardan oluan bir eik ile Marmara Denizinden 100 metreyi aan bir srtla ayrlmtr. Ovann geni ve uzun yerlerine Gönen Çay boyunca rastlanr. Ovadaki alüvyonlar vadi boyunca mansaptan itibaren 35 km kadar devam eder. Ovann kuzeye doru eimi %10 kadardr. Ova üç ksmdan ibaret olup, biri Gönen civarnda ve daha ziyade birkaç vadiye ait alüvyonlarn birikmesiyle meydana gelmitir. Dieri daha kuzeyde olup özellikle Sarköy vadisi boyunca batya doru uzanmaktadr.(sarköy Ovas) Buradaki alüvyonlarn kalnl 40 metreyi bulmaktadr. Üçüncü ova ise Gönen Çay aa ksmlarnda Sinekçi Sarköy Edincik arasnda yer alan Tahir ovasdr. b.manyas Ovas0: 110 km 2 olup Manyas Gölünün güney taraflarnda bulunan ve dou bat istikametinde uzanan bu ova alüvyonlarn Manyas gölünün bugünkü seviyesine göre toplanmasndan meydana gelmitir. Ova bir taraftan Manyas Gölünün güney tarafnda, dier yanda Karadere vadisinde bir erit halinde uzanmaktadr. Ovann kuzeye doru eimi % 0,04 kadardr. Kocaçay n deltas teekkülüne bugünde devam etmektedir. c.bal0kesir Ovas0: 140 km 2 kadardr. Bat Anadolu da Marmara Bölgesinin güney bölümünde Edremit-vrindi ovalaryla birlikte bat dou dorultulu bir graben hatt üzerinde bulunan Balkesir ehri, kendi ad ile anlan verimli ovay batdan snrlayan düz srtl tepelerin yamacnda, eteklerinde ve düzlükte kurulmutur. Balkesir ovas eski temel dalar üzerinde, çerçevesindeki kuzeydou güneybat dorultulu fay çizgisinin belirtildii gibi çöküntü ile meydana gelmi ve taban kuvaterner birikintileriyle örtülmü bir ovadr. Civarndaki yüksek yontuk yüz, akarsular tarafndan birçok vadilerle oyulmu, batda Edremit Körfezi ile Susurluk Çay vadisi arasndaki alanda fazla yüksek olmayan 16

araziler mevcuttur. Denizden yükseklii 130 metre olan ova daha douda Balkesir e 26 km mesafede bir eikle ayrlm ve Balkesir ovasna göre 10 metre daha yüksekte (deniz seviyesinden 130 m.) Kepsut çöküntüsü vardr. d.körfez Ovalar0: Turfanda sebze ve meyve yetitirilen ve Akdeniz ikliminin tipik ekli görülen bu ovalar Edremit Ovas, Burhaniye Ovas ve Ayvalk Ovasndan olumaktadr. VADLER Balkesir de bulunan vadiler morfolojik ekillerin en önemlilerindendir. Bunlar içinde yayla ve dalardan doarak Marmara hududuna doru uzanan Susurluk, Gönen ve Kocaçay yer almaktadr. Vadiler yukar ve orta mecralarnda çok dar, hatta boaz meydana getirecek ekilde yamaçlara malik olduklar halde mansap ksmlarda ovalara kararak baz karakterlerini kaybederler. a.susurluk Vadisi: Yukar bölümünde Gelçal Çatalda, Orta Manyas-Ulubat havzalar,aa bölümünde Karada Mudanya tepeleri arasnda girdii ve çkt yerlerde dar boazlardan geçerek normal bir vadinin bütün karakterlerine sahip olduu halde boazlarn arasnda kalan sahada ova ve geni depresyonlara kararak baz vasflarn kaybeder. Vadi Susurluk ilçesinin 25 km güneyinde paleozoyik istlerde tersiyer volkanik arazisinin birletii alanda ve ova kenarnda nejenler üzerinde 300 metrede teekkül etmitir. Vadi taban yeni alüvyonlarla doludur. Vadinin her iki tarafnda ant yüzeyleri ve ky taraçlar vardr. b.gönen Vadisi: Kazda ve Öbekalan Dalar arasndan çkar ve yukar orta bölümünde paleozoik devirlere ait tortul kütlelerden oluan vadi Gönen Sarköy ovalarnda 60 70 metrede birbirinden ayrlr. Gönen civarnda yükseklii 100 150 m olan bir eik üzerinde kalkerli konglomeralardan ibaret neojen arazisinde açlan boazn kuzey ve güneyinde karlkl 80 100 m yüksekliinde ekiller mevcuttur. c.kocaçay Vadisi: Madra Dalar ile Manyas gölü arasnda olup çay yukar bölümünde permokarbonifer kalkerleri arasnda arzal bir topografyay geçip aalarda ayn kalkerlerin tekil ettii temas sahasn takip eder. Vadinin bu ksmnda tersiyer faylarna uyarak teekkül ettii anlalsa da, Manyas da neojen göl depolarna göre teekkül ettii açktr. Vadi Sularya Da ve Doanca Srtlar üzerinde teekkül etmi yüksek anma düzlüünün içerisinde açlm olup, vadi tabanndaki alüvyonlar yamaç alanlarna bir erit gibi girer. A.5. Jeolojik Yap ve Stratigrafi A.5.1Metamorfizma ve Magmatizma a- Paleozoik Birimler Balkesir ilinin temelini Biga yarmadasndan itibaren Edremit körfezi kuzeyinde bulunan ve 1.767 metreye kadar yükselen Kazda masifini paleozoik veya muhtemelen daha yal migmatifler oluturur. Bu temel üzerine ise alamandin amfibolit fasiyesindeki gnayslar gelir. Burada yeil ist fasiyesi istleri çok kvrml ve yer yer krkl olup yatay ve düey geçiler gösterir. Mermerlerle ara katkl olan bu birim üst seviyelerde tamamen mermerlere geçer. Bu birimleri kesen granit granodiyoridlerde olaslkla paleozoyiktir. Yine bu birimlerde granit ve granodiyoritlerin mermerlerle olan kontaklarndan oldukça geni skarn zonlar olumutur. 17

&ekil A.5 Kuzey Bat0 Anadolu Jeoloji Haritas0 Edremit Körfezi kuzeyindeki mesozoik olu uklar, Karakaya Formasyonu olarak adland r lan alt triyas ya l ofiyolitli, radiolaritli karma k bir seri ile ba lamakta, bunu orta Triyas ya l ç narc k kireçta örtmekte ve bununda üzerine üst Triyas a ait Hasanlar formasyonu gelmektedir. Altjura Terzialan kumta lar yla temsil edilmekte, bunu da Üstjura-Alt Kretase ya l Alanc k Formasyonu izlemektedir. &ekil- A6.Kazda<0 Masifinin Jeoloji Haritas0 18

Balkesir ilinin 30 km batsnda Balya ve vrindi yol ayrmnda Fuzulinidler ihtiva eden üst permiyen kalkerleri tarafndan çevrelenmi küçük bir metamorfik kayaç mostras bulunmaktadr. Yol ayrmndan vrindi ye doru yol yarmalarnda kalker bazalt konglomeralar görülmektedir. Buras taban konglomeralarn yalarnn doru olarak tayin edilebilecei nadir mevkilerden biridir. MESOZOY!K JURA - KRETASE ÜST JURA ALT KRETASE ALT JURA ÜST TR!YAS ALSANCAKFORM TERZ!ALAF KUMTA$I HASANLAR FORM. HTkaKon Kk&t Kk Kçay BALYA KEN 250 TER! ALAN 38 B!UA GRA N!T BALYA KE 30 Andezit, Lv, Tüf, Aglomera Kireçta&/, Gri, pembe renkli, çeyrek ve midye kabudu k/r/lmal/, orta boy tabakalanmal/d/r, alt seviyeler kumlu, killi, orta seviyeler çort ve sileks yumruludur. Ortalama çapa sahip bu yumrular üst seviyelerde bulunmaktad/r. Konglomera, mikal/ kumta&/, çamurta&/, kumlu kireçta&/ Ard/&/: Konglomeralar, bol sipilit, rekristalize ve perm fosilli kireçta&/, kuvars çak/llar/n/n, killi, karbonatl/ bir çimentoyla tutturulmas/ndan olu&ur. Kumlu kireçta&/: Koyu gri renkli, yer yer konglometrik, kal/n tabakalanmal/ olup, zor k/r/l/r. Granodiyorit: Taneli porfiroid, zaman zaman ezilmi& ve milonitik dokulu, kuvars sodik feldspat %32.52 Anoritit ihtiva eden palajioklaz, yer yer kloritle&mi& boynuz ta&/ Kripto, kuvars, kloritle&mi& granat ve vezüyiyenden olu&mu&tur. Sevil: Koyu gri, kahve renkli milli, killi, mika pullu, ince-orta tabakal/ Koglomera: Kaba çak/ll/, kumlu, kuvarsit, radyolarit, çört çak/ll/, karsonat, yer yer silis çimentolu Kumlu kireçta&/: Koyu gri renkli, orta boy tabakalanmal/ Kalsit dolgulu, kumlu kireçta&/ görünümünde olup bol mikro fosillidir. TR!YAS ORTA TR!YAS ÇOFARCOZ K!REÇTA$I Tsç/ B!SKCEU 200 Konglomera feldispatl/ kumta&/, kuvarsit siltta&/, rodyolarit, k/rm/z/ çamurta&/ karma&/d/ genellikle dengesiz bir ortamda olu&an bu çökeller çe&itli boyutlarda bol permiyen ya&l/ kireçta&/ bloklar/ ile &ist, gnays çak/llar/ bulundururlar, azmetamorfiktir. ALT TR!YAZ HASANLAR FORM. PSO I SPO ÇAH ODSF 250 Diyabaz: Epidotla&ma, kloritle&me, sersitle&me gösterip epidot, amfibol, klorit, albit ve bol miktarda titenitten olu&mu&tur. Metaspilit-spilitik bazalt: Koyu gri, füme renkli, iri kalsit, zbolit bademciliktir. Ojit ve Fbnkristalleri, cams/ bir hamur içinde olup, zblit aktinolit, klorit ve epidotla doldurulmu& bo&lular bulundurur. PAI KOZOY!K- PREKAMR!YEN ALT TR!YAS ÖNCES! KAZDA3 GRUBU 1-TOPLUFOR 2-BOTA3AÇ TEOR 3-SARIKIT POR 1200 1500 m. 3- Ender silikat seviyeli mermer 2- $ist ve Mukovitli gnays Biyolitli gnays Amfibollü gnays Distenli gnays Sillimannitli gnays 1- Amfibol, &ist ve metacabro &eritli amfibolit proksenit,metadonit ve serpantinit &ekil A.7.Kazda< Masifinin Stratigrafik istifi Menderes masifinin bat, kuzeybat ve kuzey ksmnda Karaburun yarmadasndaki Devonien formasyonlarn (burada pre-permiyen fosiller bulunmaktadr) bir parças olan daha genç ve daha az metamorfik serilerin meydana getirdii bir kuak uzanmaktadr. Bu ksma üst paleozoyik kuak ad verilmi olup Kazda bu kuakta yer alr. Mevcut bilgiler nda Kazda daki gnayslarn ve Menderes masifinde bulunanlarla ve üst paleozoik kuakta yer alan dier serilerin gnayslar ile korelasyonu yaplamamaktadr. Balkesir ili Marmara Denizi arasndaki bölgenin Manyas Grabeni ile Marmara Denizi arasnda bulunan yaygn kaya birimi paleozoyik yal Fazlkona ile temsil edilir. Bu birim yeilsit ve mikasitlerden oluur. Fazlkonak formasyonu içinde yeryer mercek ve bant eklinde mermerlere rastlanr. Bu istler içerisinde birkaç yerde de serpantinitlere rastlanmtr. Buradaki mermerler gribeyaz eker dokulu ve ince orta tabakalanmaldr. 19

Fazlkonak formasyonunun üst seviyelerine doru dar alanlarda batolit ve birkaç apofiz eklinde granit ve granodiyaritler bulunmaktadr. b.mesozoyik Birimler: Triyas yal karakaya formasyonu, bölgede çok geni bir alan kapsamakta olup konglomera, kumta çamur ta ve içinde permiyen yal kireçta bloklarn içermektedir. Litolojsine göre mor renkten bej renge kadar deiik renkler izlenir. Orta üst-triyas yal Tophisar formasyonu krntl kireçtalarndan oluur. Gri bej renkte ince orta tabakalanmaldr. Bu formasyon alttan üste doru çaklta, kumlu kireçta, kristalize kireçta ve ince dolumitik taneli kireçtalar, yer yer de mikritik kireçtalaryla son bulur. Formasyon, dier birimlerin üzerine uyumsuz olarak yer alr. Liyas yal karakoca formasyonu çaklta, kumta ve kireçtalarndan meydana gelmitir. Bej ve kiremit renkleri gözlenir. Dogger Kretase yal Akçakoyun formasyonu kireçtalaryla temsil edilir. Açkbej renkli orta kaln tabakalanmaldr. altta solitik ara tabakal, yer yer çörtbantl sileksit yumrusu olan birim üste doru oldukça sert mikritik kireç talarna geçer. c.senozoyik Birimler: Paleosen yal granit-granodiyorit birim makro kristalin dokudadr. Kenar zonlar yapraklanmal bir görünümdedir. Genelde beyaz, siyahms koyu yeil renkte ve beyaz alacaldr. Kaya içerisinde kuvars, mikrolin, biyotit ve az miktarda apatit gözlenir. Daha kuzeydeki yayla melanjn kesen catalda granitlerle ayn yaldr. Ayrlmam volkan sedimentler neojen birimleri, çaklta kumta, marn, killi kireçta, kireçta, tüf aglomera ve lavlarla temsil edilir. Genelde kirli beyaz, kirli sar, morumsu beyaz, yeilimsi beyaz, beyazms kahverengidir. Taban çakltalaryla balar ve kumtalar belirgin olmayan tabakalanmaldr. Gevek tutturulmu olup tüf ve kalsit çimentoludur. Üste doru kil ta ve marn ardalanmas ile devam eden birim kireçtana geçer. Bu çökel dizisi tüm sahada tüf aglomera ve andezit ile yanal ve düey yönde geçili olarak izlenir. Neojen volkanitleri, andezit lav aglomera ve tüften oluan birim gri beyaz, açkmor, pembe renklidir. Miyosen çökelleri birbiriyle grik çaklta, kum ta, marn, kireçta, silisifiye kireçtalar ile tüf aglomera ve lavlardan olumutur. Krmz kahverengi,sarms, bej, kirli sar renktedir. Pliyosen çökelleri, çaklta kumta, tüf ve kireçtalarndan meydana gelmitir. Sarms kirli beyaz, kirli sar renktedir. Çaklta, volkanitler üzerine geldii yerlerde daha çok volkanit ve daha az eski birimlere ait çakllar içerir. Üst pliyosen yal Bazalt lavndan oluan birim koyu kahve, siyah renkli tabakalandrmay andrr bir yapdadr. Sk dokulu,köeli krlmal ve gevrektir. ri feldspatlar yer yer gözle dahi görülebilir. En son volkanizma ürünü olan bazalt, bölgenin en geç birimidir. Kuvarternerler, akarsu vadilerinde ve düzlüklerde oluan tutturulmam çakl, kum ve çakl depolardr. Günümüz akarsu yataklar su basman düzeyi altnda kalan çökellerdir. Yukarda sralanan birimler Balkesir linin güneyi ve güneydousunda yüzeylenir. Tophisar kireç talarna karlk güneyde jura kireç talar, karakoca ve akçakoyun formasyonlarna karlk yayla melarj, paleosen granitlerine karlk çatalda granitleri gelmekte olup, dier tersiyer çökeller bölgenin tüm üst birimlerini oluturmaktadr. 20

AÇIKLAMA Alüvyon Bazalt Konglomera, kumta, çamurta, killi kireçta, bunlarla yanal ve düey geçili andezitik lav, tüf, aglomera Granit, Granodiyorit Mikritik kireçta Konglomera kumta, killi kireçta &ekil A8.Bal0kesir li Kuzeyi ile Marmara Denizi A0ras0nda Kalan Bölgenin Stratigrafik istifi Kazdadaki iki granodiyoritik plütondan biri olan Eybekda granodiyonit plütonun bileimindeki horn blend ojit ve biyotitli granodiyorit olduu görülmütür. Masif yer yer aplit pegmatit ve lambrofir damarlar tarafndan kesilmitir. Plütonun mutlak ya 35,9+2 milyon sene olarak tesbit edilmitir. Manyas güneyinde aml masifi ortalama bileimi granodiyoritik olan plütondan müteekkildir. Etrafndaki paleozoyik serileri kesmi ve termik metamorfizmaya uratmtr. Çatalda masifi esas itibaryla çeitli derecede metamorfize olmu mikaist mermer, gnays ve bunlara tedrici geçi gösteren ve mlasifin çekirdeinde yer alan anateksik kuvars monzonitten müteekkildir. Gnays-granitlerle birlikte bulunurlar ve ya belli deildir. Kazak granodiyorit plütonu Ayvalk batsnda geni bir alana yaylmtr. Plüton paleozoyik yal komu kayaçlar kontakt metamorfizmaya uratmtr. Granodiyoritler kenar zonlarnda porfirik bir karakter kazanrlar. ntrazit kitlesinin bat ksmnda ise kontakta yakn bölgelerde görülen koyu yeil gri renkteki ince taneli kayaçlar hornblend- 21

diyorit portine tekabül etmektedir. Bir granodiyorit numunesinin Total radyonejik kurun metodu ile yaplan ya tayininde ise mutlak ya 79,8+8 yl bulunmutur. A.5.2.Tektonik ve Paleoco<rafya Genelde yükseltilerin az olmas geni bir alann neojen ve genç birimlerle örtülü olmas yapsal olaylarn izlenmesini zorlatrmtr. a.tektonik Melanjin yerlemesi srasnda büyük ariyajdan baka buna bal olarak gelien kompresyon kökenli ters faylar ile dorultu atml faylar gözlenir. Ayrca genç tektonizmaya bal büyük yükselim esnasnda kazanlm düey faylarda gözlenmektedir. Bu faylarn çou KD-GB uzanmldr. Bölgedeki düey atml faylar Raml Armutalan Ilcayolu güneyi ve Çiftlik derede K 15 B uzanml, Raml batsnda DB uzanml, Yeniköy kuzeyinde K 15 B uzanml, Ayvatlar batsnda köteyli derede K 6 uzanml ve ayrca Manyas ve Apolyont göllerinide içine alan DB uzanml graben, Yaylaba köyü kuzey ve kuzey batsnda K 65 B uzanml, Dursunbey istasyonunda Tekerederevadisini oluturan K 35 B uzanml, Dalköy Büyükkatranc aras K 55 D uzanml faylardr. Ayrca Edremit körfezi boyunca graben faylar yaygndr. Dorultu atml faylarda karakoca güneyi Karakoca derede K40 D uzanml, Hasanlar Köyü batsnda Göktatepe K67 D uzanml saatml, Younoluk dousu Sarkaya srtnda K30 D uzanmldr. Marmara Denizi güneyindeki metamorfiklerde kvrmlanmalar G-D-KB olduu izlenir. ki tip kvrm ve iki ayr eksenin gözlendii F20 C2 paftasnda gözlenir. Bölgede yapsal hareketler yönüyle büyük bir tektonizma etkisinde kald için birden fazla kvrm izlerine pek rastlanmamaktadr. b.paleoco<rafya: Bat Anadolu nun temel kayaçlar Antekambriyerde meydana gelmi farkl jeolojik evrim geçirmi, Kazda masifi, Menderes masifi ve Uluda masifleri arasnda kalr. Bölge Perma-Karbonifere kadar karasal olmaldr. Masiflerin deniz altnda kalmas Permakarboniferde olmu ve Susurluk, Balkesir, vrindi arasndaki üst permiyen Alt triyasta bölge okyanuslamaya balam ve bu okyanuslama sonucu spilit ve radioloritlerle ara katkl birimler olumutur. Zaman zaman slap derinleen havza, hareketli bir sedimantasyon ortamna sahne olmutur. Alt triyas sonunda masifler birbirine yaklam olup, bu yaklam jura ve kretasede devam etmitir. Masiflerin çarpmas üstkretasepaleosende bitmitir. Paleosen esnasnda granit-granodiyorit infrüzyonlar gelimi, Miyosen ve pliyasende andezitlerden olumu volkanizma meydana gelmitir. Ayn zamanda bölge karasallamtr. Jura kalkerler, Karaburun yarmadasnda ve Manisa, Soma ve Balkesir arasnda görülmektedir. Ancak buradaki stratigrafik münasebetleri bilinmektedir. Bunlar ksmen kretase tabakalarla gruplanm olarak gösterilir. Havran dan (Edremit in dousu) kuzey kuzeybatya doru uzanan ve sonra Gönen de (stanbul paftas) douya doru büküm yapan zon boyunca ksmi kesitlerde jurasik transgresyon görülmütür. Edremit in dousunda Eybekdan eteklerinde juratabakalar, üst triyas Halobia eyllerin üzerinde bulunurlar. Burada alttan üste doru sarms renkli kum talar bu ksm için zikredilen fauna, trias veya alt kretase, ya bakmndan üphe dourmaktadr. KAYNAKLAR: -Balkesir li Çevre Durum Raporu (2002) -MTA Bölge Müdürlü%ü Balkesir 22

B.DOAL KAYNAKLAR B.1.Enerji Kaynaklar0 B.1.1.Güne* Balkesir li'nde yllk ortalama scaklk 14.5 C'dir. Yllk ortalama hava scaklnn en düük olduu istasyon 12.1 C ile Dursunbey (850 m), en yüksek olduu istasyon ise 16.6 C ile Ayvalk (1 m)'dir. Balkesir de ortalama scakln en düük olduu ay, 4.8 C ile Ocak, en yüksek olduu ay ise 24,5 C ile Temmuz aydr. Maksimum scakln en yüksek olduu istasyon 23-25 Austos 1958 tarihlerinde 43.7 C ile Balkesir, minimum scakln en düük olduu istasyon ise -21.8 C ile 13 Ocak 1954 tarihinde yine Balkesir'dir. Günelenme müddeti rasatlar Balkesir, Ayvalk ve Bandrma'da yaplmaktadr. Bu üç istasyon içinde yllk ortalama günelenme müddetinin en fazla olduu istasyon 7 saat 57 dakika (7' 57'') ile Ayvalk'tr. Balkesir li'nde güne nm iddeti rasatlar yaplmamaktadr. (Tablo B.1) Tablo ve Grafik B.1: Bal0kesir, Band0rma ve Ayval0k da Güne*lenme Mmüddetleri OCAK RUBAT MART NSAN MAYIS HAZRA N TEMMU Z AWUSTO S EYLÜL EKM KASIM ARALIK YILLIK BALIKESR 2,5 3,44 4,33 6,18 9,01 11,15 11,54 11,32 9,03 6,28 4,22 2,45 7,01 BANDIRMA 3,52 4,31 6,01 7,42 10,06 14,58 12,42 11,51 10,04 7,12 5,18 4 7,57 AYVALIK 2,4 3,16 4,35 6,28 9,06 10,55 11,44 10,38 8,52 5,46 4,32 3,1 6,48 BALIKES!R BANDIRMA AYVALIK 16 14 12 ZAMAN (Saat) 10 8 6 4 2 0 OCAK UBAT MART NSAN MAYIS HAZRAN TEMMUZ AUSTOS EYLÜL EKM KASIM ARALIK AYLAR B.1.2.Su Gücü Balkesir'de özellikle sulama amaçl olmak üzere Sndrg lçesi'nde sulama ve takn koruma amacyla 1971 ylnda Simav Çay üzerine toprak dolgu tipinde 161.000.000 m 3 lük göl hacmi ile Çaygören Baraj, Savatepe lçesi'nde sulama amaçl olarak 1985 ylnda Yacl Çay üzerine toprak dolgu tipinde 15.600.000 m 3 lük göl hacmi ile Sarbeyler Baraj, Merkezde içme suyu ve sulama amaçl 1992 ylnda Kille Çay üzerine toprak dolgu tipinde 164.560.000 m 3 lük göl hacmi ile kizcetepeler Baraj kurulmutur. 23

B.1.3.Kömür MADDE NN CNS KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) Tablo B.2.Bal0kesir li Genelinde Bulunan Kömürlere Ait Bilgiler TENÖR KÖY VE LÇE VE REZERV MEVK KALTE Bigadiç Bigadiç Bigadiç Bigadiç Dursunbey Dursunbey Dursunbey Dursunbey Gönen Altunlar Köyü Okçular Köyü Adal Köyü 1. Çalca Mev. 2. Kosçay D. Devecik T. Kargn Köyü Sarlar Köyü Kran Tarla T. Odaköy- Datarla Mvk. Aa Musalar Köyü Kavack Buca Koyuneri Köyü Killi Linyit Killi Linyit Killi Linyit Linyitli Kil - - - - - 2500-3000 Kcal/kg Linyitli kil, Çok killi Linyit Su, Kül S oranlar her sektörde ayrdr. AID: Hamzack Sek.2634 Kcal/kg Çakrca Sek.2406 Kcal Kg Odaköy Sek.3325-2724 Kcal/Kg AID:4000 Kcal/Kg DER BLGLER 1.80 m.lik zon içerisinde toplam 1.55 m kalnlnda yer yer killi linyit arakatkl linyitli killer vardr. Kalitesinin düük olmas nedeniyleekonomik deildir. ki yerde görülen killi linyit oluumundan birincisi galeri ile iletilmeye çallm ancak terkedilmitir. kincisinde ise 0.50 m.lik linyitli kil seviyesi görülmekte olup ekonomik deildir. Üç ayr yerde görülen ve birbirinin devam olduu düünülen kömür oluumlar yer yer 1-1.5 m. ye ulamasna ramen kömürleme derecesinin çok düük ve killi olmas nedeniyle ekonomik deeri yoktur. - Ekonomik deildir. - - Odaköy:14. 095.000 ton(g) Hamzack: 15.335.000 ton(g) Çakrca:5.2 55.000 ton Top:34.685.000 ton - 1-1.5 m.lik linyitli zon açk ve kapal olarak iletilmeye çallm fakat terkedilmitir. 1.7 m kalnlndaki kömür açk olarak iletilmektedir. Kanglomera ve kumtalar içerisindeki siltta-kilka arasnda olumu 0.50 m. kalnlndaki ekonomik olmayan oluumdur. Linyit 3 sektör halindedir: 1. Odaköy Sektörü 2. Hamzack sektörü 3. Çakrca sektörü Üç sektör de iletilmekte olup yllk toplam üretim 160.000 ton dur. Ortalama 2 m.lik kömürlü zon kapal ve açk olarak iletilmekte olup üretim 150 ton/gün dür. 70-80 cm kalnlndaki kömürün iletilmesine yeni balanmtr. KÖMÜR AID:1200 Gönen Hodul Köyü - (Linyit) Kcal/Kg %7.78 Su %16.48 letme durmu durumdadr. letmeye KÖMÜR Raroluk Kül 600.000 Gönen yönelik rezerv sondajlar özel sektör (Linyit) Köyü %-S Ton(Muh) tarafndan yaplmaktadr. AID:2898 Kcal/Kg KÖMÜR Gönen Sebepli AID:5000 225.000 Açk ve kapal olarak iletilmekte olup 24

MADDE NN CNS (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) KÖMÜR (Linyit) LÇE Gönen Gönen Gönen KÖY VE MEVK Köyü Çatak Köyü Gaybular Köyü Küpçkç Köyü Tütüncü Buca TENÖR VE KALTE REZERV DER BLGLER Kcal/Kg Ton(Muh) günlük 300 ton üretim yaplmaktadr. - - Ekonomik deildir. - - AID:3000-4500 Kcal/Kg 500.000 ton(gör) Birkaç terkedilmi iletme ile çalan kapal bir iletme vardr.(1-1.5 m.) 2-2.5 m. kalnlndaki damar iletilmeye hazrlanmaktadr. Kepsut Gökköy - - Ekonomik önemi yoktur. Kepsut Savatepe Savatepe Savatepe Savatepe saalan Köyü Tavanck Köyü Kavakba Köyü Karaçam Köyü Stmapnar Köyü - - Ekonomik önemi yoktur. - - Ekonomik önemi yoktur. - - Ekonomik önemi yoktur. - - Ekonomik önemi yoktur. - - Ekonomik önemi yoktur. Savatepe Batakköy - - Ekonomik önemi yoktur. 25

B.1.4.Do<al gaz L.1.1.7.doal gaz Bölümünde anlatlmtr. B.1.5.Rüzgar Balkesir li'ndeki istasyonlarda rüzgar hz deerleri m/sec olarak Tablo B.3, B.4, B.5, B.6, B.7, B.8'de verilmitir. Tablo B.3.Bal0kesir de Yönlere Göre Rüzgar0n Esme Say0s0 N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW C SUM OCAK 623 250 193 26 66 13 38 24 241 88 118 10 57 10 69 61 1089 2976 RUBAT 596 235 172 34 35 17 43 15 197 99 182 21 42 14 75 72 863 2712 MART 734 316 246 21 52 11 28 24 143 102 185 27 66 8 96 101 816 2976 NSAN 554 194 216 27 67 14 45 21 140 91 260 54 69 24 134 101 869 2880 MAYIS 589 166 272 21 76 16 40 14 70 71 192 44 77 26 160 112 1030 2976 HAZRAN 753 258 319 42 63 7 22 14 47 31 136 38 72 37 160 12 755 2766 TEMMUZ 1067 475 407 32 51 6 16 6 18 18 49 6 33 14 126 156 496 2976 AWUSTOS 1114 481 384 35 41 5 11 3 23 21 47 15 30 17 100 117 532 2976 EYLÜL 931 361 326 29 38 7 12 15 49 20 77 9 42 23 101 124 716 2880 EKM 639 310 313 29 57 7 29 11 74 58 131 22 44 16 106 95 1035 2976 KASIM 428 182 206 30 69 16 43 14 186 109 162 23 45 11 83 53 1220 2880 ARALIK 479 213 157 24 73 22 42 34 242 118 145 15 47 13 82 72 1198 2976 SUM 8507 3441 3211 350 688 141 369 195 1430 826 1684 284 624 213 1292 1076 10619 34950 OCAK NW NNW N 1200 1000 800 NNE NE $UBAT MART N!SAN WNW W 600 400 200 0 ENE E BALIKES!R!L! RÜZGAR DURUMU MAYIS HAZ!RAN TEMMUZ WSW SW SSW S SSE SE ESE A3USTOS EYLÜL EK!M KASIM &ekil B.1. Bal0kesir li Rüzgar Durumu ARALIK 26

Tablo B.5.Dursunbey de Yönlere Göre Rüzgar0n Esme Say0s0 N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW C SUM OCAK 159 9 93 6 28 0 24 1 47 21 70 7 36 3 23 12 670 1209 RUBAT 144 18 113 5 36 2 16 4 56 9 77 13 53 2 19 6 531 1104 MART 172 14 85 3 20 3 15 1 29 11 80 17 100 8 30 7 614 1209 NSAN 121 5 67 1 23 1 14 3 27 15 106 25 145 3 52 12 550 1170 MAYIS 95 14 68 0 36 4 21 0 18 5 71 14 133 3 61 13 653 1209 HAZRAN 141 10 56 0 22 0 13 0 21 3 64 9 92 6 77 21 635 1170 TEMMUZ 243 9 65 1 30 3 17 0 4 2 21 7 55 6 122 21 603 1209 AWUSTOS 198 11 66 1 28 2 10 0 8 2 13 3 60 5 99 48 655 1209 EYLÜL 164 8 41 1 28 3 7 1 12 1 28 3 84 0 55 30 704 1170 EKM 133 11 48 2 35 2 15 1 23 3 44 13 76 5 34 15 749 1209 KASIM 91 4 51 0 15 3 17 2 45 15 67 10 51 2 23 6 768 1170 ARALIK 123 12 52 2 30 4 27 7 54 9 82 17 28 0 30 4 728 1209 SUM 1784 125 805 22 331 27 196 20 344 96 723 138 913 43 625 195 7860 14247 OCAK WNW NW NNW N 250 200 150 100 NNE NE ENE $UBAT MART N!SAN MAYIS W 50 0 E DURSUNBEY!LÇES! RÜZGAR DURUMU HAZ!RAN TEMMUZ WSW ESE A3USTOS EYLÜL SW SE EK!M SSW S SSE KASIM ARALIK &ekil B.2. Dursunbey lçesi Rüzgar Durumu 27

Tablo B.6.Ayval0k ta Yönlere Göre Rüzgar0n Esme Say0s0 N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW C SUM OCAK 37 138 214 143 71 65 129 209 87 13 17 14 39 40 25 32 29 1302 RUBAT 51 75 168 142 66 72 126 216 72 23 22 28 35 30 31 19 12 1188 MART 72 122 169 125 55 51 90 223 84 17 31 31 57 63 42 47 23 1302 NSAN 51 79 90 78 50 47 123 250 101 32 30 32 74 104 37 38 44 1260 MAYIS 116 121 102 75 40 34 79 163 87 30 40 47 86 138 63 68 13 1302 HAZRAN 135 138 101 79 23 19 61 114 55 29 42 62 84 148 74 90 60 1314 TEMMUZ 167 256 174 101 9 11 43 51 27 10 25 34 97 104 80 112 1 1302 AWUSTOS 151 245 267 150 13 11 39 45 26 9 18 22 65 99 42 84 16 1302 EYLÜL 109 187 181 187 32 25 41 76 52 19 11 34 52 98 60 58 38 1260 EKM 75 176 194 165 39 37 73 155 84 22 10 19 42 76 57 43 35 1302 KASIM 54 83 138 125 70 63 120 234 117 21 20 21 45 52 45 21 31 1260 ARALIK 31 117 156 170 71 76 155 214 129 19 20 12 42 27 27 17 19 1302 SUM 1049 1737 1954 1540 539 511 1079 1950 921 244 286 356 718 979 583 629 321 15396 OCAK NW WNW W NNW N 300 250 200 150 100 50 0 NNE NE ENE E AYVALIK!LÇES! RÜZGAR DURUMU $UBAT MART N!SAN MAYIS HAZ!RAN TEMMUZ WSW ESE A3USTOS SW SSW S SSE SE EYLÜL EK!M KASIM &ekil B.3. Ayval0k lçesi Rüzgar Durumu ARALIK 28

Tablo B.7.Band0rma da Yönlere Göre Rüzgar0n Esme Say0s0 N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW C SUM OCAK 443 234 559 14 49 36 208 87 297 58 88 12 17 5 29 40 707 2883 RUBAT 442 217 509 15 48 24 221 94 261 56 91 6 25 8 46 35 530 2628 MART 492 343 657 9 40 26 118 43 178 47 95 6 24 16 97 88 605 2884 NSAN 522 283 474 20 47 24 133 40 124 57 125 5 38 28 128 91 651 2790 MAYIS 642 241 545 22 23 26 148 30 92 29 90 13 41 18 185 99 639 2883 HAZRAN 687 355 643 10 20 18 77 20 61 20 55 10 19 18 138 92 547 2790 TEMMUZ 811 471 953 5 19 11 41 4 12 5 12 3 12 10 81 84 349 2883 AWUSTOS 706 561 1017 6 21 7 32 5 23 0 15 1 11 5 61 81 331 2883 EYLÜL 569 420 966 24 20 9 39 8 38 10 24 3 13 14 70 59 504 2790 EKM 417 379 841 23 19 8 80 24 119 29 74 1 11 11 61 73 713 2883 KASIM 302 197 567 17 52 31 173 79 286 39 103 1 24 8 29 42 840 2790 ARALIK 324 183 525 15 36 32 223 96 349 56 115 10 20 3 40 46 810 2883 SUM 6357 3884 8256 180 394 252 1493 530 1840 406 887 71 255 144 965 830 7226 33970 OCAK NW NNW N 1200 1000 800 NNE NE $UBAT MART N!SAN WNW W 600 400 200 0 ENE E BANDIRMA!LÇES! RÜZGAR DURUMU MAYIS HAZ!RAN TEMMUZ WSW ESE A3USTOS EYLÜL SW SE EK!M SSW S SSE KASIM ARALIK &ekil B.4. Band0rma lçesi Rüzgar Durumu 29

Tablo B.8.Edremit de Yönlere Göre Rüzgar0n Esme Say0s0 N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW C SUM OCAK 10 49 73 300 262 188 40 27 44 61 32 77 44 52 22 13 8 1302 RUBAT 17 75 56 228 202 123 26 19 39 46 58 84 85 76 31 13 10 1188 MART 19 47 71 289 246 196 35 10 21 41 49 128 57 51 14 12 16 1302 NSAN 13 50 59 196 213 154 57 16 27 40 55 160 105 70 19 9 17 1260 MAYIS 14 52 67 238 192 186 57 22 39 24 41 146 100 73 17 13 21 1302 HAZRAN 13 55 52 243 190 192 62 33 39 20 27 121 90 56 23 23 21 1260 TEMMUZ 8 69 45 335 167 264 63 51 14 18 20 88 40 40 21 35 24 1302 AWUSTOS 9 87 61 343 154 256 59 77 32 17 20 48 45 39 14 22 19 1302 EYLÜL 5 54 79 279 187 224 75 53 18 12 37 80 61 39 23 10 24 1260 EKM 12 54 81 309 237 224 57 32 18 19 30 91 71 34 16 7 10 1302 KASIM 11 44 75 280 201 159 60 30 25 43 42 95 79 65 27 12 12 1260 ARALIK 16 66 81 296 210 163 53 44 31 51 46 73 70 53 17 24 8 1302 SUM 147 702 800 3336 2461 2329 644 414 347 392 457 1191 847 648 244 193 190 15342 OCAK NW WNW W NNW N 350 300 250 200 150 100 50 0 NNE NE ENE E EDREM!T!LÇES! RÜZGAR DURUMU $UBAT MART N!SAN MAYIS HAZ!RAN TEMMUZ WSW ESE A3USTOS EYLÜL SW SE EK!M SSW S SSE KASIM ARALIK &ekil B.5. Edremit lçesi Rüzgar Durumu B.1.6.Biyomas (Biyogaz, Odun,Tezek) limizde Biyomas enerjsisinden yararlanalmamaktadr. 30

B.1.7.Petrol Balkesir li snrlar dahilinde petrol rezervi yoktur. B.1.8.Jeotermal Sahalar Jeotermal sahalar ile içme suyu kaynaklarna ilikin bilgiler ekler bölümünde bulunan Tablo B.9'da verilmitir. MADDEN N CNS ÇMECE SUYU ÇMECE SUYU ÇMECE SUYU ÇMECE SUYU ÇMECE SUYU ÇMECES UYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU Tablo B.9. Bal0kesir li Jeotermal Sahalar0 LÇE Burhaniye Burhaniye Erdek Gönen vrindi vrindi Susurluk Bigadiç Burhaniye KÖY VE MEVK Dutluca Köyü (Ekisu) Pelitköy çmecesi Zeytinliada çmecesi Ekidere Köyü çmecesi Gökçeyaz Acsudere çm. Saralan Köyü Acçeme Gökçedere Köyü Kaplcas Hisarköy Kaplcas Karaaaç Kaplcas TENÖR VE KALTE Sc.:15.5 C P H :5.0 Toplam Mineralizasyon:703.0mg/l Sc.:20 C PH:6.20 Radyoaktivite:11.3 Eman Toplam mineralizasyon:10640.55 mg/l Sc.:26 C PH:7.30 Radyoaktivite:4 Eman Top.Mineralizasyon:263354.118 mg/l Sc.:16 C PH:6.00 Radyoaktivite:28 Eman Toplam Mineralizasyon:242.62 mg/l Sc.:17.2 C REZERV Debi:2L/sn Debi:0.03 L/sn Debi:0.23 L/sn DER BLGLER Tek kaynaktr.çeme: Eki Sc.:17.1 C Debi:0.25 L/sn Tek kaynaktr. Sc.:26 C Debi:1 L/sn 3 Kaynak vardr Sc.:22.5-79 C PH:6.60-7.60 Radyoaktivite:0.76-0.5 Eman Top.Mineralizasyon:3173.03 mg/l Sc.:31 C PH:6.20 Radyoaktivite:11.3 Eman Toplam Mineralizasyon:3713.86 mg/l Debi:4.8 L/sn Debi:2L/sn / Kaynak mevcuttur. Tesis yoktur. KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU Burhaniye Edremit Susurluk Ortakç Kaplcas Güreköyü Kaplcas Yellicetepe Kaplcas Sc.:50 C PH:7.0 Top.Mineralizasyon:1650.084 mg/l Sc.:53-54 C PH:6.00 Radyoaktivite:4 Eman Top.Mineralizasyon:1028.957 mg/l Debi:3 L/sn Debi:0.1 L/sn Sc.:75 C - Basit tesisler vardr. 2 Kaynak vardr. Modern tesisler bulunmaktadr. Tesislerde scaksu 4 sondaj kuyusundan temin edilmektedir. 6 Kaynak vardr. Modern tesisler 31

MADDEN N CNS ÇMECE SUYU ÇMECE SUYU ÇMECE SUYU MADEN SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU LÇE vrindi vrindi Sndrg Susurluk Merkez Merkez Ayvalk Balya Edremit Edremit Erdek Gönen Gönen vrindi vrindi vrindi vrindi vrindi KÖY VE MEVK Kirazköy çmecesuyu Karaolanlar köyü Ekisu Akçaksrak köyü Dereköy Accasu Konakpnar- Kirazköyü Dakaplca suyu Pamukçu Kasabas Kaplcas Türközü Kaplcas Ilca Buca Da Kaplcas Derman Kaplcas Bostanc Köyü Kaplcas Zeytinliada Kaplcas Gönen Kaplcalar Ekidere Kaplcalar Gümeliköyü Kaplcas Bozörenköy ü Kaplcas Büyüklcak öyü Büyüklcak öyü- Pnarlburun Kaplcas Ilcayan Kaplcas TENÖR VE KALTE Sc.:19.9 C REZERV Debi:0.005 L/sn DER BLGLER yaplabilir. 16.000 yatakl tesisler yaplabilir. Tek kaynaktr. Çeme yaplmtr. Sc.:21.6 C Debi:0.3 L/sn ki kaynaktr. Sc.:16.9 C Sc.:17 C PH:6.60 Radyoaktivite:11 Eman Top.Mineralizasyon:3112.8 mg/l Sc.:31-40 C Debi:0.15 L/sn Debi:0.1 L/sn Debi:13.51 L/sn Sc.:21-58 C Debi:2.18 L/sn - Tek kaynaktr. Çeme yaplmtr. Küçük bir fabrika vardr. Kaplca doktorluu bakmndan önemli olabilir. Sc.:34.1 C Debi:0.5 L/sn 2 Kaynak vardr. Sc.:58-63 C PH:6.20-7.60 Radyoaktivite:14.5-36.4 Eman Toplam Mineralizasyon:857.22 mg/l Sc.:57-59 C PH:7.20-6.20 Radyoaktivite:7.4-11.5 Eman Toplam Mineralizasyon:1064.42 mg/l Sc.:40.4 C Sc.:23 C PH:7.30 Radyoaktivite:3 Eman Toplam Mineralizasyon:26374 mg/l Sc.:77 C PH:7.30 Radyoaktivite:11 Eman Toplam Mineralizasyon:1809.68 mg/l Sc.:34.5-42.5 C PH:7.30 Radyoaktivite:11 Eman Toplam Mineralizasyon:321.89 mg/l Debi:2.96 L/sn Debi:0.5 L/s Debi:1 kuyudan 3 günde 25 L/sn Debi:10 L/sn Debi: Batda:6.75 L/s Douda:1.27 L/s 3 Kaynak vardr. Tesisler vardr. 2 Kaynak vardr. yi tesisler kurulmutur. Sondajla scaksu alnmaktadr. 5 Kaynak vardr. Modern tesisler yaplmtr. Kaplcalar dou ve bat kaynaklar olmak üzere 2 bölüm halindedir. Bat kaplcalar önem kazanmtr. Sc.:29.6 C Debi:2.1 L/s 5 Kaynak vardr. Sc.:27 C Sc.:36.6 C Sc.:39.3 C Sc.:38.8 C Debi:1 L/s Debi:2 L/s Debi:0.2 L/s Debi:0.05 L/s Eski bir hamam yknts vardr. 4 kabinli bir bina vardr. Tek kaynaktr. Eski bir hamam yknts 32

MADDEN N CNS KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU LÇE Kepsut Manyas KÖY VE MEVK Eseler Köyü Kaplcas Kum Kaplcas TENÖR VE KALTE Sc.:26 C Sc.:51 C PH:7.10 Radyoaktivite:3.6-6.3 Eman Toplam Mineralizasyon:929.88 mg/l REZERV Debi:1.5 L/s Debi:2.5 L/s DER BLGLER vardr. 3 kaynak vardr. KAPLICA SUYU Manyas Yeniköy Kaplcas Sc.:46 C PH:7.65 Toplam Mineralizasyon:1120.20 mg/l KAPLICA SUYU Manyas Kzkköy Kaplcas Sc.:45.6 C Debi:0.5 L/s Tarihi hamam kalntlar vardr. KAPLICA SUYU Sndrg Hisaralan Kaplcas Sc.:56-98 C PH:7.20-7.50 Radyoaktivite:2.6-4 Eman Toplam Mineralizasyon:1344.8 mg/l Debi:15 L/s 2 Kaynak vardr. KAPLICA SUYU Sndrg Osmanlar köyü Kaplcas Sc.:27.1 C Debi:0.6 L/s Tek kaynak vardr. KAPLICA SUYU Sndrg Ilcalköyü Kaplcas Sc.:33 C PH:7.20 Radyoaktivite:24-31.6 Eman Toplam Mineralizasyon:387.52 mg/l Debi:10 L/s Tek kaynaktr. Tesis mevcuttur. KAPLICA SUYU KAPLICA SUYU Susurluk Susurluk Kepekler Kaplcas Ömerköy Kaplcas Sc.:54-60 C PH:7.10-7.30 Radyoaktivite:47.7-49.2 Eman Toplam Mineralizasyon:1940.21 mg/l Sc.:29.5 C PH:7.10-7.20 Radyoaktivite:10.32 Eman Toplam Mineralizasyon:747.9 mg/l Debi:8.3 L/s Debi:4 L/s 3 Kaynak vardr. Çamur banyosu olarak kullanlmaktadr.25 adet lojman vardr. MTA 1985 ylnda kaplca sahasnda 1 adet 390.30 m. derinliinde sondaj yapmtr. 33

B.2.FLORA VE FAUNA B.2.1.Ormanlar Balkesir Tarm l Müdürlüü ve l Planlama Koordinasyon Müdürlüü'nden alnan verilere göre ; Tar0m alan0 Ormanlk ve Fundalk Çayr ve Mera Tarm d arazi 474.761 ha 640.715 ha 106.177 ha 218.015 ha B.2.2.Çay0r ve Mera Toplam 106.177 hektar olan çayr ve meralar, ilin % 7.37'sini kapsar. Tablo B.10.limizdeki çay0r ve meralar Çay0r ve Meralar 100 7540 8080 13000 700 10666 4000 750 389 18140 1400 3303 15784 3692 1313 4200 5470 5600 2050 lçe Ad Ayvalk Balya Bandrma Bigadiç Burhaniye Dursunbey Edremit Erdek Gömeç Gönen Havran vrindi Kepsut Manyas Marmara Savatepe Sndrg Susurluk Merkez B.2.3.Sulak Alanlar Uluslararas niteliklere sahip Manyas Ku Gölü, ilimiz snrlar içerisinde yer almaktadr. Bu önemli sulak alann döküldüü Manyas Gölü Havzas, gölün beslendii kuzeyde Src ve Dutlu dereleri, güneyde Kocaçay ve Mürvetler dereleri ile çok geni bir alana yaylmaktadr. Manyas Ku Gölü havzas, Susurluk Nehir Havzasnda bulunup, Balkesir ilinin Bandrma-Manyas-vrindi-Balya ilçeleri snrlar içinde yer almaktadr. Marmara Bölgesinin Güney Marmara bölümünde bulunan Manyas Ku Gölü, dou-bat dorultulu negöl ovas-bursa ovas-uluabat Gölü-Manyas Gölü-Gönen Ovas çöküntü çukurlar dizisi içindeki çukurlardan birinin en derin kesiminde, sularn birikmesi sonucunda komusu Uluabat Gölü ile birlikte olumutur. Bu iki göl, alçak bir eik alanla birbirinden ayrlr. Gölün yüzölçümü 166 km 2 olup, denizden 15 metre kadar yüksektedir. Derinlii genellikle 1-2 metreyi geçmeyen bu s gölün en derin yeri 5 metredir. Manyas Ku Gölü, znik Gölünden sonra Marmara bölgesinin ikinci büyük gölüdür. Manyas Havzas, Uluda ile Biga yarmadas arasnda uzanan bir çöküntünün içinde yer almakta olup, dou-bat dorultusunda yaklak olarak 150 km, kuzey-güney dorultusunda ise 100 km lik bir alan kapsamaktadr. Manyas Gölü, kuzeyden Src Deresi, Dutlu Deresi, güneyden Kocaçay ile Mürvetler Deresi ve tabannda var olduu söylenen kaynak sularndan beslenmektedir. Göle ylda ortalama 910 milyon metreküp su girmekte, güney ucunda yer alan Karadere yoluyla ise 750 milyon metreküp 34

su çkmaktadr. Aradaki 160 milyon metreküplük fark buharlama kayplar, çevrede yaplan sulamalar ve endüstri suyu temin etmek üzere gölden yaplan çekimlerden olumaktadr. Karadere sularn önce Susurluk rmana, daha sonra da Marmara Denizine boaltmaktadr. Ku Cenneti Milli Park ve Yörenin Tarihçesi Manyas Gölü nün en ilgi çekici köesi, kuzeydou kysnda her yl 2-3 milyon kuun geldii sanlan Manyas Ku Cenneti Milli Park dr. Bu park, ülkemizin korunan doal alanlar içinde yer alan en eski Milli Parklarmzdan biridir. Milli Park, dünya çapndaki sulak alanlar arasnda iklim, corafi konum, ritmik su hareketi gibi unsurlarn bir arada tekil ettii gen potansiyeli bakmndan olaanüstü zenginlikler sergilemektedir. Bu Milli Parkmz 239 türden 3 milyon kuun beslenme, üreme ve konaklamalarna, ktalararas olaan ku göçlerinde kularn dinlenerek enerji toplamalarna olanak salayan bir doa harikasdr. Manyas sulak alan doal dengenin yan sra gerek protein kapasitesi, gerek oksijen üretimi, gerekse su rejiminin dengelenmesi açsndan çok önemli bir doa parçasdr. K aylarnda sular bünyesinde toplayan bu alan, yaz aylarnda kurak alanlarn su amortisman olarak su rejimini dengeler. Milli Park, Avrupa düzeyinde nesli tehlike altnda bulunan Tepeli Pelikan, Kakç Kuu ve Çeltikçi nin Avrupadaki en büyük kolonilerine sahiptir. Ayrca yine nesli tehlikeye dümü türlerden, Küçük Karabatak, Büyük Beyaz Balkçl ve Alaca Balkçl populasyonlarnn varl Milli Parka ayr bir bilimsel deer katmaktadr. Marmara Bölgesinin güneymarmara bölümünde ku topluluklarnn korunmas amacyla oluturulmu park, Bandrma ilçesinde Manyas Gölü nün kuzey kysndaki 64 hektarlk bir alanda 27 Temmuz 1959 da kurulmutur. 01 Nisan 1938 de göle balk tutmaya giden stanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji kürsüsü bakan Curt Kosswing, Eski Src köyünün batsndaki söüt korusunda yuvalanan ku topluluklarn görerek buraya Ku Cenneti adn vermitir. Kosswing in çabalaryla dünya çapnda tannarak ornitologlarn ilgisini çeken Ku Cennetinde, müdürlüünü yapt stanbul Üniversitesi Hidrobiyoloji Aratrma Enstitüsü tarafndan 1952 de bir istasyon kurulmu ve istasyon bekçisine yöreyi koruma görevi verilmitir. S bir göl olan Manyas n, Ku Cenneti kesiminde çok zengin bir bitki ve hayvan varl görülür. Bol plankton içeren göl sular, dalga hareketlerinin dibe ulamas nedeniyle sürekli bulanktr. Yaz ve sonbaharda göl sularnn çekilmesi, kydaki köklerinin hava almasn salayarak aaç yaamnn sürekliliini, ilkbaharda yükselmesi de sularla kaplanan aaç altlarnda kularn yuvalanmasna olanak verir. Binlerce kuun gübresiyle zenginleen topraklar, yazn gür ve yüksek otlarla kaplanarak saysz küçük canlnn üreyip gelitii bir ortam oluturur. Göl yükselince suya geçen organizmalarla beslenen balklar, genellikle Milli Park alannda çok canl olan yaam ortamnn sürekliliini salar. Marmara bölgesinin lman iklimli bir yöresinde yer alan Milli Park alan, pek çok kuun göç yolu üzerindedir. 35

Esiz bir güzellie ve çok zengin bir ku varlna sahip olan Ku Cenneti Milli Park na 15 Mart 1976 da Avrupa Konseyi tarafndan en iyi korunan göllere verilen A snf sulak alan diplomas verilmitir. Baz kaynaklara göre günümüzde Milli Park olarak korumaya alnan bu alan Roma döneminde cennet anlamna gelen Paradiso adyla anlmtr. Manyas Ku* Cenneti Milli Park0n0 koruma ile ilgili ulusal mevzuat; Yaban Hayat Koruma ve Kara Avcl Kanunu Milli Parklar Kanunu Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu Milli Park ile ilgili olarak uluslararas0 mevzuata göre yükümlülüklerimiz ; Ramsar Bern Sözlemesi Sözlemesi Havzada Yaanan Çevre Sorunlar : Manyas Gölü ve havzasnda yaanan problemler, hem dier göl ve yüzeysel sularda rastlanan problemlere benzerlik göstermekte, hem de gölün kendi yaps ve havzann özelliine göre deiiklik arz etmektedir. Su Kalitesinde Deiim: Göl havzasnda yer alan belediye ve köylerin hiçbirinin atksu artma tesisinin olmamas sonucunda, atksu uzaklatrma yolu olarak gerek kanal sistemi gerekse fosseptik kullanan tüm kaynaklardan gelen atksular göle ulamaktadr. Ayrca havzada yer alan sanayi tesislerinin atksular da göle ulamaktadr. Havzada çok fazla tavuk çiftlii ve kesimhane yer almaktadr. Bunlarn azot ve fosfor açsndan yüksek konsantrasyona sahip atklar da araziye atlmaktadr. Bandrma Edincik bölgesindeki tavukhanelerden günde yaklak olarak 300-400 ton taze gübre aça çkmaktadr. Tavuk gübresi, bitki beslemede deerli bir gübre olmakla birlikte azot ve fosfor içermesinden dolay yeralt ve yerüstü sularnn kirlenmesine sebep olmaktadr. Ayrca havzada yaplan tarmsal faaliyetlerde kullanlan gübre ve pestisidler yer üstü ve yeralt sular ile göle ulamaktadr. Bu durum ötröfikasyon sürecini hzlandrmaktadr. Göl havzasnda kirliliin tespiti amacyla deiik zamanlarda deiik aratrma kurulular ve Üniversiteler tarafndan aratrmalar yaplmtr. Çevre Bakanlnca 1996 1997 yllar arasnda Hacettepe Üniversitesine yaptrlan Manyas Gölü Sulak Alan Yönetim Plan Projesi nin sonuçlar öyledir; 1- Manyas Sulak alannda ölçülen çözünmü oksijen Src Deresinde 0.2 0.8 mg/l, Dutlu Deresinde 2 6,2 mg/l gibi canl yaam açsndan düük deerler iken Mürvetler, Kocaçay ve Çall Derelerinde ölçülen deerler hiçbir zaman 8,2 mg/l nin altna dümeyecek kadar yüksek deerlerdedir. Ancak Src ve Dutlu Deresi aznda göle 36

ulatklar kesimlerdeki oksijen miktar minimum 6,6 mg/l olarak ölçülmütür. Bu deerler 10,1 mg/l ye kadar çkabilmektedir. 2- Göl suyu ve derelerde yaplan ph ölçümlerinde derelerde nispeten daha düük deerler saptanm olup, en düük deerler ise 7.53 ile Dutlu Deresi ve Souksu dadr. Derelerin göle eritii kesimlerde ph hzla yükselmektedir. Src Deresinde ph 8.1 iken, derenin göle döküldüü kesimde 8.58 e yükselmitir. Dutlu Deresinde 8.15 olan ph, dere aznda 8.89 a çkmtr. Göl ortasnn ph deeri 8.29 9.52 arasnda deimekte olup ortalama deer 8.77 dir. 3- Sudaki azotlu maddelerin miktarnn canl yaam ile olan ilikisini aratrmak üzere göl suyundan alnan örneklerde nitrat deeri Src Deresinde 13.1 mg/l olarak ölçülmütür. Src Deresi ve Dutlu Deresi sularnn nitrat içerii dier istasyonlara göre çok daha yüksektir. 4- Göl ve gölü besleyen akarsulardan elde edilen su ve sediment örneklerinde geçmite kullanlm ve halen kullanlmakta olan baz organa klorlu pestisidlerin kalntlar aratrlmtr. Kalnt analiz sonuçlarna göre ayn yerden alnan sediment ve su örneklerinden su debisi ile ilikili olarak pestisid kalnt miktarnda mevsimlik farkllk gösteren kontaminasyon saptanmtr. Su ve özellikle sediment örneklerinde ortalama yllk ve mevsimsel kalnts saptanan organa klorlu pestisidler BHC (a ve b izomerleri) bata olmak üzere srasyla heptoklorepoksit, aldrin, op DDT, op DDE, pp DDT, endrin, dieldrin, heptaklor eklindedir. Bu pestisidlerin ölçülen miktarlar su örneklerinde toksik düzeyde olmamakla birlikte; heptoklorepoksit, DDT türevleri ve BHC nin sediment örneklerindeki miktarnn sedimentten beslenen baz su kular için toksik etki gösterebilecek düzeyde olduu belirlenmitir. Gölün Su Seviyesinin Deiimi: Gölün yüzyllardr süregelen bir ritmik hareketi vardr. lkbaharda sularn yükselmesi ile kular için emniyetli bir ortam hazrlanmakta, yazn ise sularn çekilmesi ile aaçlar soluklanarak yaama imkan bulmaktadr. Manyas Gölü, yaplan müdahaleler ile bu ritmik doal hareketini kaybetmitir. Devlet Su leri tarafndan önce tarm alanlarnn taknlardan korunmas için göl etrafna 1992 ylnda seddeler yaplm, daha sonra da göl çk olan Karadere üzerinde Ergili ve Karadere regülatörleri yaplarak göl çk kontrol altna alnmtr. Bu ekilde Manyas Gölü bir su toplama rezervuar olarak kullanlmakta ve tarm alanlarnn (Karacabey ovas) sulamas yaplmaktadr. Bu müdahaleler gölün doal su ritmini kaybetmesine neden olmutur. Milli Parklar Dairesi Bakanl tarafndan belirlenen, Milli Parkn optimum artlarda devam için aylar itibar ile Bereketli stasyonu deerlerine göre gölde salanmas gereken su seviyeleri u ekildedir. Tablo B.11 göl su seviyeleri Aylar Min.Su Kotu (m) Normal Su Kotu (m) Max.su kotu (m) Ocak 15.00 15.50 16.00 &ubat 15.50 16.00 16.50 Mart 16.00 16.50 17.00 Nisan 17.00 17.50 18.00 May0s 16.25 16.75 17.25 Haziran 15.25 15.75 16.25 Temmuz 14.50 15.00 15.50 A<ustos 14.00 14.50 15.00 Yaplan çalmalar ve toplantlar sonucunda DS Milli Parklar tarafndan belirlenen su seviye deerlerine uygunluk salamaya balam olup, bölgede yaplan çalmalar 37

esnasnda su altnda kald için zarar gören aaçlarda yava bir canlanmann olduu gözlenmektedir. Bununla birlikte; Manyas Gölü nün ekolojik yapsn bozabilecek, her türlü etkiye kar korunmas ve göl bütününde bir plan oluturulabilmesi için Avrupa Komisyonu Life Program dorultusunda yaplan giriim sonucu salanan Manyas Gölü çin Ekolojik Risk Analizi ve Yönetimi Plan Projesi balatlmtr. Çevre Bakanl Çevre Koruma Genel Müdürlüü nün koordinatörlüünde Orman Bakanl, Milli Parklar Av-Yaban Hayat Genel Müdürlüü ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümü nce müterek yürütülen bu proje sonucunda; Manyas Gölü Ekolojik Risk Analizi ve Yönetim Plan hazrlanm ve l Mahalli Çevre Kurulu nun 03.04.2001 tarihinde yaplan toplantsnda uygulanmak üzere karara balanmtr. Uygulamaya konulan yönetim plannda, ideal hedef; Manyas Ku Gölü nde bozulan ekolojik dengenin yeniden tesis edilerek ku varlnn artrlmas ve alann aklc kullanmnn salanmas için mekanizmalarn gelitirilmesi olarak planlanmtr. Manyas Gölü Ekolojik Risk Analizi ve Yönetim Plan kapsamnda, ideal hedeflere ulaabilmek amacyla, bölgede faaliyet gösteren ve göle direkt dearj olan iletmelere yükümlülükler getirilmitir. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi için ilgili kurum ve kurulular tarafndan çalmalar sürdürülmektedir Erozyon: Göle boalan derelerin etrafnda aaçlarn olmamas nedeniyle toprak erozyonu sonucunda derelerde ve gölde sedimantasyon vardr. Göl hzla slamaktadr. Manyas Ku Cenneti Atksu Tesisleri Yapma ve letme Birlii tarafndan Milli Parkta aaçlandrma çalmalar yaplmakta olup yaplan bu çalmalar erozyonla mücadelede katk salayacaktr. B.2.4. Endemik Bitkiler F - Flora ve Fauna Bölümünde incelenmitir. B.2.5.Fauna ve Endemik Hayvanlar F - Flora ve Fauna Bölümünde incelenmitir. B.2.6.Milli Parklar, Tabiat Parklar0, Tabiat An0t0 ve Tabiat Koruma Alanlar0 F - Flora ve Fauna Bölümünde incelenmitir. B.3.TOPRAK Balkesir ilinde ana kaya, relief, iklim ve vejetasyon ve insan etkileri altnda ortaya çkm, birbirinden farkl birtakm toprak tipleri yayl göstermektedir. Bütünüyle vadilerle yer yer derin bir ekilde yarlm bir plato karakteri gösteren Balkesir ili ile Kaz da, Alaçam da ve Ulus dann yamaçlarnda anma, yakn çevresindeki depresyonlarda birikme olaylar sürekli olmutur. Bu yüzden ilin bir çok yerinde toprak örtüsünde toprak katmanlar yava yava gelimekte veya hiç olumamaktadr. Balkesir ilinde dal gösteren zonal topraklar, 4 ayr grup olarak kendini göstermektedir. Bunlardan kireçsiz kahverengi orman topraklar, en geni yaylma sahip topraklardr. Metoforfik ist, melanjl seri grant ve granodiyonit ile volkanik kayaçlar üzerinde nispeten yüksekçe ksmlarda karlalan bu topraklar, çou kez youn bir orman örtüsüyle de kapldr. Kireçsiz kahverengi topraklar Balkesir ili dahilinde daha çok bitki örtüsünün tahrip edildii ve kireçta içermeyen sahalarda geni alanlarda izlenebilen topraklardr. 38

Genelde yar nemli iklim koullar altnda mikaist, gnays, fillat ve kristalize kireçta gibi ana kayalar üzerinde gelien topraklar kahverengi orman topraklardr. Edremit Körfezi ile Dursunbey çevresinde görülmektedir. Krmzms kahverengi Akdeniz topraklar, Akdeniz iklim koullarnn meydana getirdii peyzaj özelliklerini karekterize eden maki-garig ve kzlçam vejetasyonunun yaylma alan içerisinde genellikle, kalker ve kalkerli ana kayalar üzerinde gelimitir. Bununla birlikte Balkesir ilinde iki grup halinde bulunan introzonal topraklar ile azonal topraklar yer almaktadr. Belli bal toprak tiplerinin dnda Balkesir ilinde dar alanlarda talk, kayalk ve kumluk alanlar ile taban suyu seviyesinin yüzeye çok yakn olduu yerlerde hidromorfik alüvyal topraklar ve lagüner karakterli ortamlarda da sahil bataklklar gelimi durumdadr. Balkesir li topraklarna ait ortalama analiz sonuçlarnn kendi gruplar içerisinde alnan ortalamalarna göre yaplan deerlendirme aada özetlenmitir. B.4.Su Kaynaklar0 B.4.1.çme Suyu Kaynaklar0 ve Barajlar D (Su) Bölümünde incelenmitir. B.4.2.Yer alt0 Su Kaynaklar0 D (Su) Bölümünde incelenmitir. B.4.3.Akarsular Aadaki tabloda ilimizden doan ve geçen akarsular belirtilmitir. Tablo B.12.limizden Do<an ve Geçen Akarsular Dere Ad0 Do<du<u yer Geçti<i Yer Döküldü<ü yer Uzunlu<u km Simav Çay Kütahya Sndrg Marmara Denizi 175 Dursunbey Çay Alaçam Dalar Simav çay ile birleir Marmara Denizi 65 Kille Çay Dursunbey Simav çay ile birleir Marmara Denizi 97 Yaclar Deresi Bigadiç Kepsut ta (Simava) Marmara Denizi 30 Madra Çay vrindi Ayvalk, Altnova Ege Denizi 48.5 Atnos Çay Kütahya Sndrg(Simava) Marmara Denizi 0 Üzümcü Çay vrindi Balkesir(Simava) Marmara Denizi 56 Kzkl Deresi Havran Burhaniye Ege Denizi 30 Karadere Madra da Burhaniye Çay Ege denizi 19 Karnca Dere Madra da Burhaniye Çay Ege denizi 19 Edremit çay Kaz Dalar Edremit Ege denizi 28 Biller Deresi Kaz Dalar Edremit Ege denizi 55 Havran Çay Kaz Dalar Havran, Edremit Ege denizi 46 Gönen Çay Kaz Dalar Gönen Marmara Denizi 60 Mürvetler Deresi Raml Beldesi Bombay Deresi Bigadiç Simava karr Marmara Denizi Deirmenlik Dursunbey Bombay ile birleir Marmara Denizi Deresi 51 Kocaçay Madra Da Manyas Gölü 140 39

&ekil B.1.Bal0kesir li S0n0rlar0 çindeki Akarsu Havzalar0 B.4.4.Göller ve Göletler D (Su) Bölümünde incelenmitir. B.5.Mineral Kaynaklar B.5.1.Sanayi Madenleri Çeitli ve karmak bir jeolojik yapya sahip olan Balkesir, yeralt kaynaklar yönünden oldukça zengin bir l'dir. Bunlarn banda bor tuzlar gelir. Bir çok sanayii ürününün yapmnda kullanld için önemli bir madde saylan bor tuzlar yönünden dünyann en zengin rezervlerinden biri bu l'dedir. Balca yataklar Sultançayr, Bigadiç ve Taköy dolaylarnda olan bor tuzlar;. yüzyldan beri iletilmekte ve yurt dna satlmaktadr. limizde bulunan Sanayi Madenleri ; Bor tuzlar, Kaolen, jips, Talk, Barit, Bentonit ve Mermer dir Raporun I.Madencilik Bölümünde ayrntl bilgiler tablo halinde verilmitir. B.5.2.Metalik Madenler limizde bulunan balca Metalik Madenler; -Demir, Kurun, Çinko,Bakr, Antimuan, Civa, Manganez ve Krom dur. Raporun I.Madencilik Bölümünde ayrntl bilgiler tablo halinde verilmitir. B.5.3.Enerji Madenleri limizde bulunan eneji madeni Linyittir. Balya lçesi, Mancnk, Bengiler, Köyü ve Gönen lçesi, Raroluk, Sebepli Köyleri ile, Dursunbey lçesi, Odaköy, Çakrca, Merkez lçe, Köteyli Köyünde Linyit iletmeleri bulunmaktadr. B.5.4. Ta* Ocaklar0 NizamnamesineTabi Olan Malzemeler!limizde ta&ocad/ ve kum ocad/ elde edilecek alanlar yodun olarak bulunmaktad/r. Raporun I.Madencilik Bölümünde ayrntl bilgiler tablo halinde verilmitir. 40

KAYNAKLAR -Balkesir li Çevre Durum raporu (2002) -DS. 25. Bölge Müdürlü%ü -Meteoroloji Bölge Müdürlü%ü Balkesir -MTA Bölge MüdürlüDü Bal/kesir 41

C. HAVA (ATMOSFER VE KLM) C.1.klim ve hava Balkesir il snrlar içerisinde bulunan büyük ve küçük klima istasyonlarnn yllk ya miktarlar ile yllk ortalama scaklklar esas alnarak Koppen'e göre iklim tasnifi yaplm ve tüm istasyonlarn ortak iklimler kuana dahil olduu tespit edilmitir. Balkesir il snrlar içerisindeki tüm istasyonlarn kuruluundan 1980 ylna kadar olan Meteorolojik kaytlar incelenmi ve ilin genel iklim durumu ortaya çkarlmtr. Balkesir Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasndaki geçi bölgesinde bulunmaktadr. Bu nedenle her iki iklimin özelliklerini yer yer görmek mümkündür. Ege kylarnda bulunan istasyonlarda yazlar scak ve kurak, klar lk ve genellikle yal Akdeniz iklimi görülmektedir. Marmara kylarnda ise Karadeniz ikliminin etkisiyle yazlar nispeten serin geçmektedir. Kylardan iç kesimlere doru gidildikçe iklim karasallk eilimi göstermekte ve klar souk geçmektedir. C.1.1.Do<al De<i*kenler C.1.1.1.Rüzgar Rüzgar hznn 10,8 ile 17,1 m/s arasnda olduu günler ilimizde ylda toplam 50 gündür. Rüzgar hz deerleri Tablo C.1, C.2, C.3 ve C.4 ve Grafik C.1, C.2, C.3 ve C.4 de verilmitir. Tabloda yllk ortalama rüzgar hz en fazla 4,9 m/sn ile Bandrma dadr. Tablo-Grafik C.1.Bal0kesir l Merkezinde Ortalama Rüzgar H0z0, En H0zl0 Rüzgar H0z0 ve En H0zl0 Rüzgar Yönü ORTALAMA RÜZGAR HIZI (m/s) EN HIZLI RÜZGAR HIZI (m/s) EN HIZLI RÜZGAR YÖNÜ OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. 2,7 2,8 3,1 2,5 2,1 2,7 3,7 3,7 3,1 2,4 2 2,4 2,8 YILLI K 27,2 28,1 29,6 26,8 24,7 23,2 25,3 26,9 28,2 26,1 28,2 27,8 29,6 SW W NE- SSW SW SSW N NNE N NNE NE NW SSE-S- SSW NE- SSW 30 25 20 15 10 ORTALAMA RÜZGAR HIZI EN HIZLI RÜZGAR HIZI 5 0 OCK. /BT. MRT. N!S. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. 42

Tablo-Grafik C.2.Ayval0k lçesinde Ortalama Rüzgar H0z0, En H0zl0 Rüzgar H0z0 ve En H0zl0 Rüzgar Yönü ORTALAMA RÜZGAR HIZI (m/s) EN HIZLI RÜZGAR HIZI (m/s) EN HIZLI RÜZGAR YÖNÜ OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILL IK 3 3,2 2,8 2,6 2,6 3 4,1 4,2 3,4 3,1 2,6 2,9 3,1 28,6 27,3 28,1 24,7 18,6 21,4 23,4 22,3 22,9 23,6 22,9 23,5 28,6 NNE NE NE NNE ESE W WN W NE NE SSE NE NNE NNE 30 25 20 15 10 5 0 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. ORTALAMA RÜZGAR HIZI EN HIZLI RÜZGAR HIZI Tablo-Grafik C.3.Edremit lçesinde Ortalama Rüzgar H0z0, En H0zl0 Rüzgar H0z0 ve En H0zl0 Rüzgar Yönü ORTALAMA RÜZGAR HIZI (m/s) EN HIZLI RÜZGAR HIZI (m/s) EN HIZLI RÜZGAR YÖNÜ OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILL IK 2,8 2,7 2,9 2,4 2,4 2,4 2,9 3 2,7 2,6 2,2 2,6 2,6 27,4 31,3 30,9 23,3 19,7 17,7 18,2 17,3 21,4 20,8 23,2 27,8 31,3 WN W SSW SSW WSW WSW ENE ENE WSW WSW NE SSW W SSW 35 30 25 20 15 10 5 0 OCK. MRT. HZR. A1S. EKM. ARL. ORTALAMA RÜZGAR HIZI EN HIZLI RÜZGAR HIZI 43

Yönü Tablo-Grafik C.4.Band0rma lçesinde Ortalama Rüzgar H0z0, En H0zl0 Rüzgar H0z0 ve En H0zl0 Rüzgar ORTALAMA RÜZGAR HIZI (m/s) EN HIZLI RÜZGAR HIZI (m/s) EN HIZLI RÜZGAR YÖNÜ OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILL IK 5,2 5,3 5,4 4,2 3,8 4,3 5,6 6 5,6 5,1 4 4 4,9 36 37,3 34,3 28,7 25,8 22,8 26,5 25 28,8 29,4 31,2 31,3 37,3 NNE NNE N- NNE NNE N NNE N N NE N N NNE NNE 40 30 20 10 ORTALAMA RÜZGAR HIZI (m/s) EN HIZLI RÜZGAR HIZI (m/s) 0 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. C.1.1.2.Bas0nç Basnç rasatlar Balkesir Merkez, Ayvalk ve Edremit istasyonlarnda yaplmaktadr. Bu istasyonlar içinde yllk ortalama aktüel basnç deerleri en düük 997,6 mb ile Balkesir de en yüksek 1014,2 mb ile Ayvalkta ölçülmütür. stasyonlar aras Basnç deiikliinin en önemli nedeni istasyon yüksekliinin farkl olmasdr. Balkesir istasyonu yükseklii 147 m iken Ayvalk istasyonu 4m'dir.(Tablo C.5, C.6, C.7,C.8, C.9 ve C.10 ve Grafik C.5, C.6, C.7,C.8, C.9 ve C.10) 44

Tablo-Grafik C.5.Bal0kesir l merkezinde En Yüksek Aktüel Bas0nç, En Dü*ük Aktüel Bas0nç ve Ortalama Aktüel Bas0nç EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ (mb) EN DÜRÜK AKTÜEL BASINÇ (mb) ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ (mb) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AÐS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILLI K 1024 1019 1022 1014 1009 1008 1009 1011 1008 1015 1019 1025 1025 966 972 971 977 977 980 981 974 971 980 975 973 966 999 999 998 997 996 996 994 995 998 1000 1001 1000 998 1040 1020 1000 980 960 EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ EN DÜ/ÜK AKTÜEL BASINÇ ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ 940 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. Tablo-Grafik C.6.Band0rma lçesinde En Yüksek Aktüel Bas0nç, En Dü*ük Aktüel Bas0nç ve Ortalama Aktüel Bas0nç EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ (mb) EN DÜRÜK AKTÜEL BASINÇ (mb) ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ (mb) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILLI K 1036 1031 1034 1023 1021 1018 1016 1015 1021 1024 1033 1038 1039 975 981 986 979 987 990 993 991 991 989 987 983 975 1011 1010 1009 1007 1007 1006 1005 1006 1009 1012 1012 1011 1009 1040 1020 1000 980 960 940 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ (mb) EN DÜ/ÜK AKTÜEL BASINÇ (mb) ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ (mb) 45

Tablo Grafik C.7.Ayval0k lçesinde En Yüksek Aktüel Bas0nç, En Dü*ük Aktüel Bas0nç ve Ortalama Aktüel Bas0nç EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ (mb) EN DÜRÜK AKTÜEL BASINÇ (mb) ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ (mb) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AÐS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILLI K 1039 1032 1038 1025 1023 1021 1020 1020 1025 1028 1031 1038 1039 980,6 985,7 982 992,7 1001 997,5 997,8 1002 999,1 998,5 996,8 989,3 980,6 1017 1015 1015 1013 1013 1011 1010 1011 1014 1017 1018 1018 1014 1040 1030 1020 1010 1000 990 980 970 960 950 OCK. /BT. MRT. NYS. MYS. HZR. TEM. A?S. EYL. EKM. KAS. ARL. EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ EN DÜ/ÜK AKTÜEL BASINÇ ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ Tablo-Grafik C.8.Edremit lçesinde En Yüksek Aktüel Bas0nç, En Dü*ük Aktüel Bas0nç ve Ortalama Aktüel Bas0nç EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ (mb) EN DÜRÜK AKTÜEL BASINÇ (mb) ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ (mb) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILLI K 1037 1035 1036 1023 1020 1022 1019 1019 1023 1027 1029 1036 1037 980,1 986,3 981,1 992,5 998,3 996 997,6 1000 997,8 997,5 990,9 985,8 980,1 1015 1014 1013 1010 1011 1010 1009 1009 1013 1015 1016 1015 1012 1040 1030 1020 1010 1000 990 980 970 960 950 OCK. /BT. MRT. NYS. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ EN DÜ/ÜK AKTÜEL BASINÇ ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ 46

Tablo Grafik C.9.Ayval0k lçesinde En Yüksek Aktüel Bas0nç, En Dü*ük Aktüel Bas0nç ve Ortalama Aktüel Bas0nç EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ (mb) EN DÜRÜK AKTÜEL BASINÇ (mb) ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ (mb) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILLI K 1036 1031 1034 1023 1021 1018 1016 1015 1021 1024 1033 1038 1039 975 981 986 979 987 990 993 991 991 989 987 983 975 1011 1010 1009 1007 1007 1006 1005 1006 1009 1012 1012 1011 1009 1040 1020 1000 980 960 EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ EN DÜ/ÜK AKTÜEL BASINÇ ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ 940 OCK. /BT. MRT. NYS. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. Tablo-Grafik C.10.Band0rma lçesinde En Yüksek Aktüel Bas0nç, En Dü*ük Aktüel Bas0nç ve Ortalama Aktüel Bas0nç EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ (mb) EN DÜRÜK AKTÜEL BASINÇ (mb) ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ (mb) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AÐS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILLI K 1036 1031 1034 1023 1021 1018 1016 1015 1021 1024 1033 1038 1039 975 981 986 979 987 990 993 991 991 989 987 983 975 1011 1010 1009 1007 1007 1006 1005 1006 1009 1012 1012 1011 1009 1040 1020 1000 980 960 940 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. EN YÜKSEK AKTÜEL BASINÇ (mb) EN DÜ/ÜK AKTÜEL BASINÇ (mb) ORTALAMA AKTÜEL BASINÇ (mb) 47

C.1.1.3.Nem Nisbi nem rasatlar bütün büyük ve küçük klima istasyonlarnda yaplmaktadr. Balkesir in yllk ortalama nisbi nem deeri % 69'dur. (Tablo C.11, C.12, C.13 ve C.14 ve Grafik C.11, C.12, C.13 ve C.14) Tablo -GrafikC.11.Bal0kesir l merkezinde Ortalama Nisbi Nem ve En Dü*ük Nisbi Nem OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILL IK ORTALAMA NSB NEM (%) EN DÜRÜK NSB NEM (%) 82 78 74 68 65 58 55 56 62 69 78 82 69 24 25 14 10 11 12 11 4 9 5 15 26 4 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 ORTALAMA N!SB! NEM (%) EN DÜ/ÜK N!SB! NEM (%) OCK. /BT. MRT. N!S. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. Tablo-Grafik C.12.Ayval0k lçesinde Ortalama Nisbi Nem ve Endü*ük Nisbi Nem OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILL IK ORTALAMA NSB NEM (%) EN DÜRÜK NSB NEM (%) 73 74 72 70 66 60 59 61 65 70 73 75 68 33 32 28 28 24 20 19 24 22 31 30 36 19 80 70 60 50 40 30 20 10 0 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. ORTALAMA N!SB! NEM (%) EN DÜ/ÜK N!SB! NEM (%) 48

Tablo-Grafik C.12.Edremit lçesinde Ortalama Nisbi Nem ve Endü*ük Nisbi Nem EKM OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. KAS. ARL.. ORTALAMA NSB NEM (%) EN DÜRÜK NSB NEM (%) 69 68 65 62 56 48 46 48 54 63 70 70 60 17 17 15 9 11 12 11 10 12 12 15 17 9 YILL IK 70 60 50 40 30 20 10 0 OCK. /BT. MRT. N!S. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. ORTALAMA N!SB! NEM (%) EN DÜ/ÜK N!SB! NEM (%) Tablo-Grafik C.14.Band0rma lçesinde Ortalama Nisbi Nem ve Endü*ük Nisbi Nem EKM OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. KAS. ARL.. ORTALAMA NSB NEM (%) EN DÜRÜK NSB NEM (%) 80 78 78 74 74 68 66 67 69 74 77 79 74 32 30 20 14 20 16 16 19 13 20 21 27 13 YILL IK 80 70 60 50 40 30 20 10 0 OCK. /BT. MRT. N!S. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. ORTALAMA N!SB! NEM (%) EN DÜ/ÜK N!SB! NEM (%) C.1.1.4.S0cakl0k Balkesir de yllk ortalama scaklk 14,5 C'dir. Scakln en yüksek olduu istasyon 16,6 C ile Ayvalktr. Balkesir de ortalama scakln en düük olduu ay 4,8 C ile Ocak, en yüksek olduu ay ise 24,5 C ile Temmuz ay belirlenmitir. (Tablo C.15, C.16, C.17 ve C.18, Grafik C.15, C.16, C.17 ve C.18) 49

Tablo-Grafik C.15.Bal0kesir l Merkezinde En Yüksek S0cakl0k, En Dü*ük S0cakl0k, Ortalama S0cakl0k, Ortalama Yüksek S0cakl0k, Ortalama Dü*ük S0cakl0k OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILL IK EN YÜKSEK SICAKLIK ( 0 C) 23,3 23,4 30,7 35,2 38,5 39,8 41,7 43,7 39,4 36,1 28,7 25,7 43,7 EN DÜRÜK SICAKLIK ( 0 C) -21,8-13,1-7,9-2,8 0,6 4 9,1 6 4,5-2,3-7,6-12,9-21,8 ORTALAMA SICAKLIK ( 0 C) 4,8 6 7,9 12,8 17,8 22,2 24,5 24,3 20,4 15,6 11 6,8 14,5 ORTALAMA YÜKSEK ( 0 C) SICAKLIK ( 0 C) 8,6 10,5 13,2 18,9 24,5 28,8 30,9 31 27,2 21,8 16,2 10,8 20,2 ORTALAMA DÜRÜK SICAKLIK ( 0 C) 1,5 2,3 3,4 6,9 11,1 14,8 17,3 17,6 14 10,2 6,9 3,4 9,1 50 40 30 20 10 0-10 -20-30 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. EN YÜKSEK SICAKLIK EN DÜ/ÜK SICAKLIK ORTALAMA SICAKLIK ORTALAMA YÜKSEK SICAKLIK ORTALAMA DÜ/ÜK SICAKLIK Tablo-Grafik C.16.Ayval0k lçesinde En Yüksek S0cakl0k, En Dü*ük S0cakl0k, Ortalama S0cakl0k, Ortalama Yüksek S0cakl0k, Ortalama Dü*ük S0cakl0k EN YÜKSEK SICAKLIK ( 0 C) EN DÜRÜK SICAKLIK ( 0 C) ORTALAMA SICAKLIK ( 0 C) ORTALAMA YÜKSEK ( 0 C) SICAKLIK ( 0 C) ORTALAMA DÜRÜK SICAKLIK ( 0 C) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILL IK 20,5 20,6 26,8 29,9 34,3 37,9 38,5 37,8 34,7 31,6 25,4 20,5 38,5-7,6-7,3-3,6 2,5 8,4 12,4 16,1 15,4 8,4 4,5 0,2-4,8-7,6 7,6 8,8 10,5 14,6 19,8 24,2 26,3 25,6 22,1 17,2 13,3 9,6 16,6 11,3 12,8 15 19,3 24,8 29,3 31,4 30,9 27,6 22,2 17,6 13,4 21,3 4,3 5,5 6,6 10,2 14,6 18,5 20,9 20,5 17,3 13,3 9,8 6,4 12,3 40 30 20 10 0-10 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. EN YÜKSEK SICAKLIK (0C) EN DÜ/ÜK SICAKLIK (0C) ORTALAMA SICAKLIK (0C) ORTALAMA YÜKSEK (0C) SICAKLIK (0C) ORTALAMA DÜ/ÜK SICAKLIK (0C) 50

Tablo Grafik C.17.Band0rma lçesinde En Yüksek S0cakl0k, En Dü*ük S0cakl0k, Ortalama S0cakl0k, Ortalama Yüksek S0cakl0k, Ortalama Dü*ük S0cakl0k OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM YILL KAS. ARL.. IK EN YÜKSEK SICAKLIK ( 0 C) 22,3 23,4 30,6 33,9 33,7 39,4 38,4 41,3 37,8 35,4 28,8 23,4 41,3 EN DÜRÜK SICAKLIK ( 0 C) -14,6-9,6-7,2-0,6 0,9 5,5 10,8 10,2 6,1 0,7-5,2-9,5-14,6 ORTALAMA SICAKLIK ( 0 C) 5,2 6,2 7,6 11,9 16,6 21 23,4 23,4 20,1 15,6 11,5 7,7 14,2 ORTALAMA YÜKSEK ( 0 C) SICAKLIK ( 0 C) 8,6 10,2 11,9 16,8 21,5 26 28,1 28,1 24,9 20,4 16 11,5 18,7 ORTALAMA DÜRÜK SICAKLIK ( 0 C) 1,9 2,7 3,8 7,4 11,6 15,7 18,8 19,1 15,7 11,6 7,6 4,2 10 50 40 30 20 10 0-10 -20-30 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. EN YÜKSEK SICAKLIK EN DÜ/ÜK SICAKLIK ORTALAMA SICAKLIK ORTALAMA YÜKSEK SICAKLIK ORTALAMA DÜ/ÜK SICAKLIK Tablo-Grafik C.18.Edremit lçesinde En Yüksek S0cakl0k, En Dü*ük S0cakl0k, Ortalama S0cakl0k, Ortalama Yüksek S0cakl0k, Ortalama Dü*ük S0cakl0k EN YÜKSEK SICAKLIK ( 0 C) N DÜRÜK SICAKLIK ( 0 C) ORTALAMA SICAKLIK ( 0 C) ORTALAMA YÜKSEK ( 0 C) SICAKLIK ( 0 C) ORTALAMA DÜRÜK SICAKLIK ( 0 C) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILL IK 21,8 23,5 28,4 30,5 34,8 38,8 41,3 40,5 37,4 32,5 27,8 22,8 41,3-8,5-6,5-4,3-0,5 5,5 6,8 12 11,4 6,3 0,3-2,4-9 -9 6,8 8 9,9 14 19,5 23,9 26,2 25,6 21,9 16,8 12,6 9 16,2 10,8 12,3 14,9 19,6 25,2 29,7 31,9 31,7 28,1 22,1 17,9 13,2 21,5 3,4 4,3 5,5 8,5 13 16,9 19,9 19,9 16,4 12,2 8,3 5,4 11,1 50 40 30 20 10 0-10 -20-30 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. EN YÜKSEK SICAKLIK EN DÜ/ÜK SICAKLIK ORTALAMA SICAKLIK ORTALAMA YÜKSEK SICAKLIK ORTALAMA DÜ/ÜK SICAKLIK 51

C.1.1.5.Buharla*ma Buharlama miktar kapal siperde Wild veya Pisch evaporimetreleri, açk su yüzeyinden ise buharlama havuzlar vastasyla ölçülür. Balkesir de en fazla buharlama Temmuz'da en az buharlama k aylarnda olmaktadr. C.1.1.6.Ya<0*lar Balkesir de yalarn % 45'lik bir ksm k aylarnda % 5'lik ksm ise yaz aylarnda olmaktadr. (Tablo C.19, C.20, C.21ve C.22, Grafik Tablo C.19, C.20, C.21ve C.22) C.1.1.6.1. Ya<mur Tablo-Grafik C.19.Bal0kesir l Merkezinde Ya<0* Miktar0, Günlük En Çok Ya<0* Miktar0 EKM YILL OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. KAS. ARL.. IK YAWIR MKTARI 93,7 75,1 60,9 50 42,6 25,1 9,1 8,7 21 42,8 74,8 98,4 602 GÜNLÜK EN ÇOK YAWIR 77,9 56,4 63,9 41,1 53,9 41,8 50,1 40,1 39,6 68,3 118 97,2 118 MKTARI 120 100 80 60 40 20 0 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. YA1I/ M!KTARI GÜNLÜK EN ÇOK YA1I/ M!KTARI Tablo C.20.Ayval0k lçesinde Ya<0* Miktar0, Günlük En Çok Ya<0* Miktar0 EKM YILL OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. KAS. ARL.. IK YAWIR MKTARI (mm) 119 90,8 68,9 48,4 23,8 7,9 3,8 1,9 17 36,1 101 127 646 GÜNLÜK EN ÇOK YAWIR MKTARI (mm) 75,9 55,4 72 57 34 29,7 30,3 32,1 57,2 107 91,6 108 108 150 100 50 YA1I/ M!KTARI GÜNLÜK EN ÇOK YA1I/ M!KTARI 0 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. 52

Tablo-Grafik C.21.Band0rma lçesinde Ya<0* Miktar0, Günlük En Çok Ya<0* Miktar0 EKM YILL OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. KAS. ARL.. IK YAWIR MKTARI (mm) 99 87,7 69,7 52 35 25,5 13 15,4 34,9 63,4 88,2 122 708 GÜNLÜK EN ÇOK YAWIR 81,5 96,4 89,9 83,4 24 65,6 39,3 103 76 94,2 74,8 138 138 MKTARI (mm) 120 100 80 60 40 20 0 OCK. /BT. MRT. N!S. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. YA1I/ M!KTARI GÜNLÜK EN ÇOK YA1I/ M!KTARI Tablo-Grafik C.22.Edremit lçesinde Ya<0* Miktar0, Günlük En Çok Ya<0* Miktar0 OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM YILL KAS. ARL.. IK YAWIR MKTARI (mm) 125 96,9 79,2 49,3 32,7 13,5 5 4,9 18,9 50,8 114 133 723 GÜNLÜK EN ÇOK YAWIR MKTARI (mm) 70,2 89,9 63,4 114 46,5 57 23,6 56,5 54,1 75,3 125 122 125 140 120 100 80 60 40 20 0 OCK. /BT. MRT. N!S. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. YA1I/ M!KTARI GÜNLÜK EN ÇOK YA1I/ M!KTARI 53

C.1.1.6.2.Kar Dolu Sis ve K0ra<0 Balkesir de kar yalar genelde Kasm aynda balamakta ve genelde Mart aynda sona ermektedir. (Tablo C.23, C.24, C.25ve C.26, Grafik C.23, C.24, C.25ve C.26) Tablo-Grafik C.23.Ayval0k lçesinde En Yüksek Kar Kal0nl0<0 OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EN YÜKSEK KAR KALINLIWI (cm) EKM. KAS. ARL. 16 23 9 5 38 38 YILL IK 40 30 20 10 EN YÜKSEK KAR KALINLI1I 0 OCK. /BT. MRT. N!S. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. Tablo-Grafik C.24.Burhaniye lçesinde En Yüksek Kar Kal0nl0<0 EN YÜKSEK KAR KALINLIWI (cm) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. 10 4 4 10 YILL IK 10 8 6 4 EN YÜKSEK KAR KALINLI1I 2 0 OCK. /BT. MRT. N!S. MYS. HZR. TEM. A1S. EYL. EKM. KAS. ARL. 54

Tablo-Grafik C.25.Band0rma lçesinde En Yüksek Kar Kal0nl0<0 EN YÜKSEK KAR KALINLIWI (cm) OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. 35 33 20 32 35 YILL IK 35 30 25 20 15 10 5 0 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. EN YÜKSEK KAR KALINLI1I Tablo-Grafik C.26.Edremit lçesinde Kar Ya<0*l0 ve Kar Örtülü Günler Say0s0 KAR YAWIRLI GÜNLER SAYISI KARLA ÖRTÜLÜ GÜNLER SAYISI OCK. RBT. MRT. NS. MYS. HZR. TEM. AWS. EYL. EKM. KAS. ARL. YILL IK 0,3 0,1 0,1 0 0,6 0,4 0 0 0 0,5 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 OCK. MRT. MYS. TEM. EYL. KAS. KAR YA1I/LI GÜNLER SAYISI KARLA ÖRTÜLÜ GÜNLER SAYISI C.1.1.7.Seller 2003 yl itibaryla limizde sel olay meydana gelmemitir. C.1.1.8.Kurakl0k 2003 yl içerisinde yaam büyük bir ekilde etkileyecek kuraklk olmamtr. C.1.1.9. Mikroklima limiz snrlar içerisinde mikroklima oluturan herhangi bir özel alan bulunmamaktadr. 55

C.1.2.Yapay Etmenler C.1.2.1.Plansiz Kentle*me Balkesir kent merkezinin nüfusu 1990,1997 ve 2000 yllar nüfus saymlarna göre aadaki tabloda gösterilmitir. (Tablo C.27 ve Grafik C.27) Tablo-Grafik C.27.Bal0kesir li Y0llara Göre Nüfusu ve Önceki Y0llara Göre De<i*im Oran0 Y0llar Nüfus Bir önceki y0la göre art0* oran0 1990 170.589 13,73 1997 184.612 8,2 2000 215.436 16,70 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 Nüfus 1990 1997 2000 Balkesir de kent merkezinde biriken nüfus en azndan temel bir sorun olan konut bulma ve yapma yönünden itici bir güç oluturmutur. Kenti dikey ve yatay yönde gelimeye zorlayarak birim alana düen yeil alan miktarnda azalmaya neden olmutur. Kentin plansz olarak dikey ve yatay yönde hzla gelimesi, sokaklarn düzenlenmesi srasnda hakim rüzgar yönünün dikkate alnmamas, hava sirkülasyonunu engelleyen bir yaplamann ortaya çkmasna neden olmaktadr. Kentteki hzl nüfus art tüketilen yakt miktarnn da artmas zorunluluunu da beraberinde getirmitir. Bu durum kirletici kaynaklarn çoalmasna neden olmutur. Balkesir ili, ilimizde yaplan hava kirlilik ölçümlerine dayanarak, Devlet statistik Enstitüsü (D..E.) tarafndan hazrlanan çevre istatistiklerine göre 2002--2003 Ekim-Mart snma döneminde SO2:111 ]g/m 3 ve PM:97 ]g/m 3 ile birinci snf iller arasnda 2. grupta yer almtr. 2001-2002 Ekim-Mart snma döneminde ise hava kirlilik ölçüm deerleri SO2:97 ]g/m 3 ve PM için ise 86 ]g/m 3 olarak gerçeklemitir. C.1.2.2.Ye*il Alanlar0n Azalmas0 l Belediyesince oluturulan toplam yeil alan 802.503 m 2 dir. Kii bana düen yeil alan miktar 3.7 m 2 dir. 2003 YILINDA YAPILAN ÇALI&MALAR Çimlendirilen Alan Miktar0 Dikilen Süs Bitkisi Miktar0 Dikilen Fidan Miktar0 6065 2631 3304 C.1.2.3.Is0nmada Kullan0lan Yak0tlar limizde konut ve iyerlerinin stlmasnda yakt olarak kömür, odun, özel kalorifer yakt, motorin kullanlmaktadr. Rehrimizde doal gaz çalmalar balamtr. limizde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl Enerji leri Genel Müdürlüü tarafndan her yl belirlenen Isnma Dönemi Yakt Programna uyulmaktadr. 56

Bu çerçevede, ilimiz Mahalli Çevre Kurulu nun 07.10.2003 tarih ve 2003/10 sayl alnan kararlarnda snma amaçl kullanlacak kat ve sv yakt özellikleri belirtilmitir. Kat yakt özellikleri (Tablo C.28, C.29, C.30,C31) Tablo C.28.Yerli Kömür Özellikleri 1 Alt Is0l De<er 4000 Kcal/Kg (Sata Sunulan) 200 Kcal/Kg tolerans En az 2 Yanabilir Kükürt % 1 (Sata Sunulan) En çok 3 Kül % 23 (Kuru bazda) En çok 4 Boyut 18-200 mm 18 mm alt % 10 Tolerans Deerleri 200 mm üstü %10 Tolerans arasnda Kalorifik deerleri önerilen snrlardan daha yüksek olmas halinde yanar kükürt oranlar hava kirlilii snflandrmasnda 1.Derece illerde en az 4000 Kcal olmas artyla, daha üst sl deerler için her 1000 Kcal/kg bana sata sunulan bazda %0,25 deerini geçmeyecektir. Tablo C.29.thal Kömür Özellikleri (01.09.2003 ten önce 0s0nma amaçl0 ithal Kömür 1 Alt Is0l De<er 6000 Kcal/Kg (Sata Sunulan) - 500 Kcal/Kg tolerans En az 2 Kükürt % 1 (Kuru Bazda) (-% 0,1) En çok 3 Uçucu Madde % 12-22 (Kuru Bazda) (- % 1 tolerans) Deerleri arasnda 4 Toplam Nem % 10 (Sata Sunulan % 1 tolerans ) En fazla 5 Boyut 18-200 mm 18 mm alt %10 tolerans 200 mm üstü %10 tolerans Deerleri arasnda Tablo C.30.thal Kömür Özellikleri (01.09.2003 ten sonra 0s0nma amaçl0 ithal Kömür) 1 a. Alt Is0l De<er 6200 Kcal/Kg (Sata Sunulan) - 500 Kcal/Kg tolerans En az 2 b. Kükürt % 0,9 (Kuru Bazda) En çok 3 c. Uçucu Madde % 10-28 (Kuru Bazda) (-/+ % 1) tolerans Deerleri arasnda 4 d.toplam Nem % 10 (Orjinalde) En fazla 5 e.boyut 18-150 mm 18 mm alt max %10 Tolerans Deerleri 150 mm üstü %10 Tolerans arasnda 6 f. Kül %14 (Kuru Bazda)( % 1 tolerans) En fazla 57

Tablo C.31.Briket Kömür Özellikleri Özellik S0n0f 1 S0n0f 2 Alt Is Deeri (1) [kcal/kg] en az 5000 4000 Baca gazna geçen kükürt oran [%], m/m, en fazla 0,8 1,0 Düme salaml (%) m/m, en az 90 80 Anma salaml(%) m/m, en az 75 65 Krlma Yastk ve yumurta eklindeki briketlerde (kgf), en az 80 60 salaml Taban düzgün geometrik ekilli briketlerde (kg/cm2), en az 130 100 Suya dayanm (2) (%), en az 70 70 Isl verimi (%), en az 75 75 Duman emisyon oran (g/kg), en fazla 8 12 (1) Bu özellik, orijinal (sata sunulan) briket bazndadr. Su geçirmeyen torbalar içerisinde satlan briketlerde bu özellik aranmaz. Balayc madde olarak petrol türevi olmayan niasta, melas v.s. kullanlacaktr. l snrlar içerisinde yerleim alanlarnda snma ve sanayi amaçl 5 ve 6 No lu fueloil kullanm yasaklanmtr. Belediyelerin mücavir alan snrlar içinde gerek konut gerekse sanayi tesislerinde sv yakt olarak TÜPRAR n dönemler itibar ile üretmi olduu oranlara göre Kükürt içeren kalorifer yaktnn (KAL-YAK) kullanlmas kararlatrlmtr. ilimiz Mahalli Çevre Kurulu nun 07.10.2003 tarih ve 2003/10 sayl alnan kararlarnda snma amaçl kullanlacaksv yaktlar ile ilgili olarak Belediye Mücavir alan içinde snma amaçl sv yakt olarak TÜPRAR tarafndan üretilen %1.5 kükürt içeren TÜPRAR 615 Kalorifer yaktnn kullanlmas karar alnmtr. C.1.2.4.Endüstriyel Emisyonlar Balkesir ili genelinde faaliyet gösteren sanayi kollar oldukça çeitlilik göstermektedir. Endüstriden kaynaklanan hava kirlilii esas olarak yanl yer seçimi, uygun olmayan yakt kullanm ve atk gazlarn yeterli teknik önlemler alnmadan alc ortama verilmesi sonucu meydana gelmektedir. Kentteki sanayi faaliyetleri, kentin dousunda ve güneyinde olmak üzere iki ksmda toplanmtr. Kentin güneyindeki sanayi bölgesi ar sanayi karakterindedir. Kent merkezine mahalle aralarna dalm ve çeitli alanlarda faaliyet gösteren atölyeler mevcuttur. Ar sanayi kurulularnn bir ksm kentin çklarnda ehirleraras karayolunun kenarnda kuruludur. Kentte organize sanayi bölgesi mevcut deil fakat organize sanayi bölgesi oluturma çalmalarn yürüten organize sanayi bölgesi yönetimi mevcuttur. Çevre koruma ve kirlilik için yeterli önlemlerin alnd ve altyapsnn oluturulduu organize, ihtisas sanayi bölgelerinin kurulmas ile ilimizde yaanan sanayi kaynakl çevre sorunlar önemli ölçüde alacaktr. l Mahalli Çevre Kurulu 27.05.2003 tarih ve 2003/10 say0l0 karar0 ile Bal0kesir li s0n0rlar0 içerisinde faaliyet gösteren sanayi tesislerinin kullanaca<0 ithal kömür özelliklerini belirlemi*tir. (Tablo C.32) Tablo C.32.thal Kömür Özellikleri 1 Alt Isl Deer 6000 Kcal/Kg (- 500) (Sata Sunulan) En az 2 Toplam Kükürt % 1 (Kuru Bazda) (+% 0,1) En çok 3 Uçucu Madde % 36 (Kuru Bazda) (+ % 1 tolerans) Deerleri arasnda 5 Toplam Nem % 10 (Sata Sunulan) (+ % 1 tolerans) En fazla 4 Boyut 0-50 mm Deerleri arasnda Not: Yukardaki özellikler Babakanlk Personel ve Prensipler Genel Müdürlüü nün 17.05.1999 tarih ve B.02.0.PPG.0.12-320-6260 sayl genelgesi ile Havas Birinci Derecede kirli illerde kullanlacak ithal linyit kömürü için belirlemi olduu özelliklerdir. 58

Bununla birlikte ayn/ MÇK karar/yla sanayi amaçl/ prina kullan/m/ ile ilgili olarak a&ad/daki kararlar al/nm/&t/r. -Yak/t olarak kullan/lacak pirinan/n içeridindeki nem oran/ max %20 ve yad oran/ kuru bazda max %2.5 olmal/d/r. -Anma /s/l gücü 500 kw /n alt/nda olan zeytinyad/ üretim tesisleri (yadhaneler) haricindeki tesislerde pirinan/n yak/t olarak kullan/lmas/ yasakt/r. -Y/lda 120 günden uzun sürmeyen mevsimlik faaliyetlerini sürdüren zeytinyad/ üretim tesislerinde (yadhanelerde) pirinan/n yak/t olarak kullan/m/na izin verilmektedir. Bu isletmeler Tablo 1 de verilen emisyon s/n/r dederlerinden muaf olmakla birlikte, at/k gazlar/ndaki islilik derecesi Ringelman skalas/na göre en çok 3 olmal/d/r. - Anma /s/l gücü 500 kw /n üzerinde olan zeytinyad/ üretim tesisleri ve dider yakma tesisleri (enerji üretim tesisleri, çimento ve kireç faikalar/ vb.) otomatik yak/t beslemeli, sekonder hava beslemeli, hava/yak/t oran/ otomatik olarak ayarlanabilen yakma sistemi özellidine sahip olmak zorunda olup, Tablo 1 de verilen baca gaz/ emisyon dederlerini sadlamak zorundad/rlar. Tablo 1: ( Baca gaznda: % 6 hacimsel oksijen ile O C ve 1 atm basnca tekabül eden normal artlar ve kuru baz dikkate alnr.) Kirletici parametreler CO (mg/nm 3 ) NO (mg/nm 3 ) SOx (mg/nm 3 ) HCI (mg/nm 3 ) HF (mg/nm 3 ) PM (mg/nm 3 ) 500kW-15MW 460-200 - - 375-15MW-50MW 460-200 200 30 375 30 >50MW 460 400 200 200 30 280 30 TOC (mg/nm 3 ) *Çimento ve kireç fabrikalarnn uymas zorunlu emisyon snr deerleri ve esaslar ilgili mevzuatta belirtildiinden yukarda belirtilen esaslar aranmayacaktr. -Zeytinya üretim tesisleri; isletmelerinde ortaya çkan pirina ile ilgili olarak; toplam pirina miktar, pirinann ya ye nem oran, iletmelerinde yakt olarak kullandklar pirina miktar ve özellikleri, ihtiyaç fazlas olan pirinann kullanm alanlar hakknda Balkesir Valiliine bilgi vermek zorundadr. -Pirinay yakt olarak kullanan iletmelerkullanlan pirinann özelliklerini analiz sertifikas ile belgelemek zorundadr. Gerekli hallerde Valilik yetkililerince analiz yaplabilir veya yaptrlabilir. - Çevreyi rahatsz edici koku ye yamur etkisiyle sznt suyu olumasn önlemek için, yakt olarak kullanlacak pirinann kapal alanlarda depolanmas ye saklanmas gerekmektedir l Mahalli Çevre Kurulu 27105.2003 tarih ve 2003/10 sayl karar ile Balkesir li snrlar içerisinde faaliyet gösteren sanayi tesislerinin kullanacasv yaktlar ile ilgili olarak Belediye snrlar içerisinde bulunan ve emisyon izni olmayan sanayi tesislerinde 6 nolu fuel-oil in k sezonunda (Ekim-Mart) yasaklanmasna, TÜPRAR tarafndan üretilen arlkça %1.5 kükürt içeren kalorifer yakt kullanlmas karar alnmtr. limiz snrlar dahilinde yer alan sanayi tesislerinde Hava Kalitesinin Korunmas Yönetmelii kapsamnda incelemeler yaplmakta olup, tesislerin baca gaz emisyonlar ölçülmektedir. Emisyon zin Belgesi olmayan ve baca gaz emisyonlar Yönetmelikte belirtilen snr deerlerin üstünde olan tesisler uyarlarak Emisyon zin Belgesi almalar salanmaya çallmaktadr. 59

Tablo C.33.limizde Emisyon znine Tabi Tesislerin Sektörel Da<0l0m0 (+i*aretinden sonra verilen say0lar 2003y0l0 içerisinde verilen emisyon izinlerini göstermektedir.) SIRA SEKTÖR ADI A GRUBU B GRUBU ADET ADET 1 Mezbaha 3 3 2 Piliç Kesim Yeri 3 1 3 Bitkisel Ya Sanayi 1+1 1 4 Dokuma Tekstil 2 5 Hamur Mayas Üretimi 1 6 Hazr Beton 3 7 Maden Oca 1 7 8 Süt ve Süt Mamulleri 7 9 Yem Fabrikas 5 10 Yumurta Pastörizasyon Tesisi 1 11 Tavuk Kümesi 10+10 12 LPG Dolum Yeri 1 13 Demir Cevheri 1 14 Deri leme ve Depolama 5 15 Donmu Gda 2 16 Maden Krma Eleme 5+2 17 Mermer leme Tesisi 1 18 LPG Sat Yeri 42+10 19 Su Ürünleri leme 1 20 Metal sanayi 1+1 21 Salça ve Konserve Tesisi +1 10 22 Transformatör Üretim Tesisi +1 23 Kimya Sanayi (Hidrojen Peroksit Üretim Tesisi) +1 TOPLAM 11 134 A GRUBU + B GRUBU TOPLAM 117 C.1.2.5.Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar limizde egzoz gaz emisyon ölçümleri, Merkez ilçe ile Edremit, Ayvalk, Bandrma ilçelerinde ve Balkesir Üniversitesi Çevre Sorunlar Aratrma Merkezinde olmak üzere 5 sabit istasyonda ayrca 1 seyyar ölçüm ekibi ile toplam 6 istasyonda yaplmakta olup, bu istasyonlara Çevre Bakanl tarafndan egzoz gaz ölçüm yetki belgesi verilmitir. Yllar ve araç says itibariyle yaplan egzoz gaz emisyon ölçümleri aadaki tabloda verilmitir. (Tablo C.34) 60

Tablo-Grafik C.34.limizde Trafi<e Kay0tl0 Araç Say0s0 ve Egzoz Ölçümü Yap0lan Araç Say0s0 YILLAR TOPLAM ARAÇ (ADET) ÖLÇÜMÜ YAPILAN ARAÇ (ADET) ORAN (%) 2001 180.803 88.541 48.9 2002 196.949 85.005 43.1 2003 203.620 77.688 38.1 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 TOPLAM ARAÇ (ADET) ÖLÇÜMÜ YAPILAN ARAÇ (ADET) 2001 2002 2003 C.2.Hava Kirletici Gazlar ve Kaynaklar0 limizde l Halk Sal Laboratuar 1989 ylndan bu yana, SO 2 (Kükürtdioksit) ve PM (Partikül Madde) parametreleri baznda (SO 2 için Titrimetrik yöntem ile PM içinse Reflaktometrik yöntemle) yar otomatik bir cihazla hava kirlilii ölçümleri yapmaktadr. Bununla birlikte limizde 1994 ylndan itibaren, limiz Çevre Koruma Vakf Bakanlnca satn alnan her istasyonda 1 adet SO 2 ve 1 adet PM analizörü olmak üzere 4 adet SO 2 ve 4 adet PM ölçen toplam 8 adet tam otomatik cihaz ile 4 istasyonda hava kirlilii ölçümleri yaplmaktadr. (Tablo C.35) Hava kirlilii ölçüm cihazlar, l Salk Müdürlüü ile Balkesir ili Çevre Koruma Vakf Bakanl arasnda yaplan bir protokolle iletilmek üzere l Salk Müdürlüüne devredilmitir. Halen cihazlarn kurulu olduu yerler aada gösterilmitir. Tablo C.35.limizde Kurulu Hava Kirlili<i Ölçüm stasyonlar0 NO STASYONUN BULUNDUWU YER ÖLÇÜM YÖNTEM 1 Balkesir Halk Sal Laboratuar (Atatürk Mah.) Yar Otomatik 2 Merkez 2 nolu Salk Oca (Hal Kars) Tam Otomatik 3 Merkez 6 nolu Salk Oca (Gündoan Mah.) Tam Otomatik 4 Mustafa Kemal Atatürk lköretim Okulu (1. Sakarya Mah.) Tam Otomatik 5 Merkez 9 nolu Salk Oca (Plevne Mah.) Tam Otomatik C.2.1.Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman Kentimizde k aylarnda görülen hava kirliliinin balca nedeni, snma ve enerji elde etmek amacyla tüketilen fosil kaynakl yaktlardr. Özellikle kükürtdioksitin (SO 2 ) yaklak olarak % 90 fosil kaynakl yaktlarn yaklmas neticesinde olumaktadr. Geriye kalan % 10 unu ise endüstriyel faaliyetlerden ve motorlu araçlarda tüketilen yaktlardan kaynaklanmaktadr. Dumanda ise yakt d kaynaklarn %20 paya sahip olduu görülmütür. Isnmadan kaynaklanan hava kirliliinin temel sebepleri, snmada kalitesiz yaktlarn herhangi bir zenginletirme ilemine tabii tutulmadan kullanlmas, yanl yakma 61

tekniklerin uygulanmas ve kullanlan kazanlarn iletme bakmlarnn düzenli olarak yaplmamas eklinde sralanabilir. Bu durum özellikle snma periyodunun uzun olduu bölgelerde tehlike arz etmektedir. Bunlarn yan sra hzl nüfus younlamas, topografik yap ve meteorolojik artlara göre ehirlerin yanl yerlemesi de hava kirliliinin artmasnda önemli rol oynamaktadr. limizde 2001-2002, 2002-2003 Ekim-Mart snma dönemlerine ait kükürtdioksit (SO 2 ) partikül madde (PM) deerleri Tablo C.36 ve Tablo C.37 ile Grafik C.36 ve C.37 da verilmitir. Tablo_Grafik.C.36. 1999-2000, 2000-2001,2001-2002,2002-2003 Y0llar0 Ekim-Mart Is0nma Dönemi SO2 Ölçüm De<erleri DÖNEMLER EKM KASIM ARALIK OCAK RUBAT MART Ortalama 1999-2000 61 169 203 199 127 65 137 2000-2001 36 105 66 87 65 44 67 2001-2002 18 89 124 155 129 62 96 2002-2003 31 144 182 129 116 81 113 Ekim-Mart S0n0r De<eri 250 250 250 250 250 250 250 250 200 150 100 50 1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 Ekim-Mart Snr DeDeri 0 EK!M ARALIK /UBAT Ortalama C.2.2.Partikül Madde Emisyonlar0 Tablo-Grafik C.37. 1999-2000,2000-2001, 2001-2002,2002-2003 Y0llar0 Ekim-Mart 0s0nma Dönemi PM Ölçüm De<erleri DÖNEMLER EKM KASIM ARALIK OCAK &UBAT MART Ortalama 1999-2000 32 36 65 45 43 30 42 2000-2001 29 64 48 50 31 24 41 2001-2002 33 101 73 117 116 71 85 2002-2003 51 138 126 106 67 81 94 Ekim-Mart S0n0r De<eri 200 200 200 200 200 200 200 62

200 150 100 50 0 EK!M ARALIK /UBAT Ortalam a 1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 Ekim-Mart Snr dederi C.2.3.Karbonmonoksit Karbonmonoksit Atmosferde bulunan en yaygn ve en zararl hava kirleticilerinden birisidir.yapay ve doal olmak üzere iki kaynaktan meydana gelir.özellikle otomobil egzos gazlarnda önemli olarak bulunur.ayrca yanmann iyi olmad dier bütün yapay aktiviteler sonucu önemli oranda Karbonmonoksit oluur ve atmosfere karr. limizde atmosfere karan Karbonmonoksit miktarn ölçen cihaz bulunmadndan ölçüm yaplamamaktadr. C.2.4.Nitrojen Oksitleri Atmosferdeki Azot Oksitleri N 2 O, NO, NO 2 DR. Atmosfere karan N 2 O gaznn tümü azotlu maddelerin mikrobik bozulmalar sonucu meydana gelir.no gaznn ise yaklk %80 i doal kaynaklardan % 20 si yapay kaynaklardan meydana gelir. NO 2 gaznn esas kayna ise NO gazdr. NO gaznn bir ksm hava oksijeni ile yükseltgenerek NO 2 haline dönüür.yapay kaynaklardan meydana gelen NO gaz daha çok yerleim merkezlerinde meydana geldii için, belirli yerlerde konsatrasyonu çok fazla yükselebilir. Buda bata insan sal olmak üzere birçok canl üzerinde son derece zararl olmaktadr. limizde atmosfere Azot Oksitleri karan miktarn ölçen cihaz bulunmadndan ölçüm yaplamamaktadr. C.2.5.Hidrokarbon ve Kur*un Emisyonlar0 limizde araçlardan kaynaklanan Hidrokarbon ve Kurun emisyonlar ölçümü yaplmaktadr. Atmosfere karan emisyonlarn ölçümü cihaz olmadndan yaplamamaktadr. C.3. Atmosferik Kirlilik C.3.1.Ozon Tabakas0n0n ncelmesinin Etkileri Atmosfer yeryüzünden birkaç bin kilometre yukar doru uzanmaktadr.atmosferin en alt tabakas troposfer olup, yeryüzünden yükseklii orta ve kutup enlemlerinde 10 km., ekvatorda ise 18 km. civarndadr. Ozon molekülleri atmosferde bulunduklar yere göre farkl karakteristik özellikler gösterirler. Atmosferdeki ozon un yaklak 5,90 yeryüzünden itibaren balayan 10-40 km. aras yükseklikteki strotosfer tabakasnda bulunur. Bu bölgedeki ozonun yükseklii tüm canl varlklar, doal kaynaklar ve tarmsal ürünleri olumsuz yönde etkileyen morötesi radyasyonu yani ultraviole nlarn absorve etmesidir.bu n tutma ilemi, oksijeni ozona parçalanarak tekrar oksijene dönümesi srasnda ultraviole nlarn kullanmas srasnda meydana gelmektedir. Dardan herhangi bir kimyasal madde ilavesi olmad takdirde ozon oluumu ve parçalanmas devaml bir ekilde sürmekte ve sonuçta zararl ultraviole nlarbu tabaka tarafndan tutulmu olmaktadr. Doal baz olaylar (scaklk deiimi, 63

hava akmlar gibi) ozon dengesini zaman zaman bozmakla birlikte bu durum ozon miktarnda önemli deiiklie yol açmamaktadr. Ozon younluunun ultraviole nlarn tutma görevi yapamayacak kadar azalmas ozon tabakasnn delinmesi olarak adlandrlmaktadr. Bu durum gerçekte ozon tabakasndaki bir delik olmayp ozon tabakasndaki incelme olaydr. Stratosfer tabakasndaki ozonun yararl olmasna karn gezegenimizin yüzeyine yakn atmosfer tabakasnda (traposfer %10 orannda bulunan ozonun ykc etkisi vardr. Atmosferdeki dier moleküllerle reaksiyona giren ozonun bitki ve hayvanlarn canl dokularna zarar vardr. Ayrca önemli kimyasal bileiklerden Kloroflorokarbonlar Ozon tabakasna zarar veren önemli gazlardr. C.3.2.Asit Ya<murlar0n0n Etkileri Çeitli Endüstriyel faaliyetler konutlarda snma amaçl olarak kullanlan fosil yaktlar motorlu tatlardan çkan eksoz gazlar ile fosil yaktlara dayal olarak enerji üreten termik santrallerinin faaliyetleri sonucu hava kirlenmekte ve Kükürtdioksit, Azotoksit, Partikül madde ve Hidrokarbon molekülleri atmosfere yaylmaktadr. 2 ile 7 gün arasnda havada asl kalabilen bu kirleticiler zaman zaman çok uzaklara tanabilmekte atmosferdeki su partikülleri ve dier bileenlerle tepkimeye girerek Sülfüroz asit (H x SO X, H 2 SO 4 ve H X NO x ) oluumuna sebebiyet vermektedir. Bunlarn geri dönüleri kuru ve ya asit depolanmas eklinde olur. Ya depolamada atmosferde oluan bütün ürünler, yamur ve kar içinde çözünmü halde tanrlar. Kuru depolamada ise atmosferdeki partiküllerin ve gazlarn yeryüzüne tanmas esnasnda yamur ve kar bulunmaz. Sis içindeki aeresol eklinde bulunurlar. Hiçbir yabanc madde ile kirletilmemi bir atmosferde bile yamur suyu hafif asit karakterdedir ve ph s 5.6 dr çeitli yanma olaylar sonucu havaya karan SO X ve NO X gibi gazlar yala birleerek asit meydana getirebilmekte bunlarn yeryüzüne yamas ili asit yamurlar olmaktadr. Asit yamurlarnn zararlar öyledir. *Asit yamurlar göl ve akarsularda asit dengesini bozarak, önce hassas canllar olmak üzere tüm canllar etkilemekte, hatta baz türlerin ölümüne yol açmaktadr. *Tarihsel kalntlarn çelik köprüleri, demiryollarnn anmas ve tahribatna neden olmaktadr. En büyük etki ormanlar üzerinde görülmektedir.asidik yalar aaçlarn en önemli organ olan yapraklardaki büyüme ve gelimeyi engellemektedir. *yeryüzüne inen asit yamurlar suya ve topraa geçerek onlarn fizikokimyasal yapsn deitirmekte, neticede toprak ve su ile ilikide olan canllar etkilenmektedir. C.4. Hava Kirleticilerin Çevreye Olan etkileri C.4.1.Do<al Çevreye Etkisi Hava Kirliliinin doa üzerine etkisi, iklim ile hayvan ve bitki örtüsü üzerinde kendisini göstermektedir. Yaplan aratrmalar, hava kirliliinin, genelde atmosferdeki s ortalamasn yükselttiini rüzgar hzn düürdüünü, yeryüzüne inen ultraviole nlarnda kayplara yol açtn ve hatta havay stan enerji sonucu higroskobik maddelerin çoalmasyla, bulut oluumunun hzlanmasndan ötürü yalarn normal seyrini deitirdiini ortaya koymaktadr. Hava Kirlilii nedeniyle iklim dengesinde meydana gelen bozulmalarn doal çevre üzerinde son derece olumsuz etkiler yarataca açktr.dier taraftan, hava kirliliinin bu zararl etkileri çeitli biçimlerde hayvanlarda ve bitkilerde de görülmekte ve bu durum gerek hayvansal ve gerekse bitkisel ksaca tarmsal üretimi olumsuz yönde etkiledii gibi ekolojik dengeyi de bozmaktadr. 64

C.4.1.1.Su Üzerine Etkisi Su kaynaklarna atmosferden kurun, kadmiyum, Bakr, Çinko, Arsenik, Nikel, Poliklorlubifeniller, DDT, HCH gibi kimyasal maddaler kararak kirlilie neden olur. Asit yalarnn su kaynaklarnn kirlenmesinde önemli bir etkisi vardr. C.4.1.2.Toprak Üzerindeki Etkileri Asit yalarnn dolayl etkileri toprakta da görülür. Asit yalar, topran kimyasal yaps ve biyolojik koullar üzerinde etkide bulunarak, bu topraklar üzerinde yetien bitkilere zararl olmaktadr. Topraa erien sülfürik asit, topran asitliliini yani aktif hidrojen iyonlarnn younluunu arttrmaktadr. Miktar artan H + iyonlar, topran kolloidal kompleksleri olan kil minarelleri ve humus kolloidleri tarafndan tutulmakta olan bata Ca ++ olmak üzere K +, Mg ++ ve Na + gibi bitki besin elementlerinin yerine geçerek, onlarn topraktan taban suyuna karmak üzere ykanmalarna neden olmaktadr. Makro besin elementlerinin bu yolla topraktan ykanmalar topran verim gücünün azalmasna neden olduu gibi toprakta oluan yüksek asitliliin bir ksm mikro besin elementlerinin de olumsuz yönde etkilenmesine neden olmaktadr. Topraktaki asit birikimi, besin elementlerinin bitkiler tarafndan kullanlmamasna neden olur. Ayn zamanda asit yalar, topraktaki demir, alüminyum ve mangan gibi toksit maddelerin aça çkmasn salar. Bu toksit maddeler aaçlara ve bitkilere çok zararldr. C.4.1.3.Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri Kirleticiler, bitki ve hayvanlarn geliimine, verimine, fizyolojisine ve biyokimyasal yapsna etki edebilmektedir. Bu zamana kadar hava kirliliinin tarm ve ormanclk üzerindeki etkilerini analiz etmek amacyla dünyada çeitli çalmalar yaplmtr (WMO, 1993; Davila ve Catalan, 1986; Cehak, 1986; Heck, 1989; Heck at al., 1986). Özellikle kükürt dioksit (SO 2 ) ve hidrojen florür (HF) gazlarnn bitkilerin biyolojik yaps üzerinde zararl etkilerde bulunduu tespit edilmitir. Uzun yllar süren çalmalar sonucunda bitkilere zarar veren çeitli gazlar Tabloda verilmitir. Tablo 38. Bitkilere Zarar Veren Gazlar Kirletici Kirletici formu Ana kirletici kayna O 3 Gaz Atmosferik dönüümler (emisyonlarla, NO 2 ve hidrokarbonlar ile balantl) SO x Gaz Güç kaynaklar (Termik santraller vs.), Metal eritme ilemleri NO x Gaz Atmosfere verilen gazlar ve atmosferik dönüümler (yüksek scaklkta yanma, NO den), gübre üretimi, araç emisyonlar HF Hidrojen florür Süperfosfat ve alüminyum eritilmesinden Etilen Gaz Yanma (araç emisyonlar), doal Cl 2 Gaz Fabrika üretimlerinden, artma tesislerinden HCL Gaz Doal Toksik elementler Asl parçacklar Eritme ve yakma ilemleri NH 3 Gaz Doal H 2 S Gaz Kat üretimi, doal, jeotermal CO 2 Gaz Yanma, doal UV- Radyasyon Doal, stratosfer 65

C.4.1.4.nsan Sa<l0<0 Üzerine Etkileri Pek çok kentimizde özellikle k aylarnda youn olarak karlatmz hava kirlilii insan sal açsndan önemli problemler yaratmakta ve hatta baz durumlarda ölümlere neden olabilmektedir. Geçmi yllarda dünya üzerinde toplu ölümlere neden olmu baz hava kirlilii olaylar söz konusudur. Örnein, 26 Kasm- 1 Aralk 1948 tarihleri arasnda, Londra 'da 700-800 kii, 9 Ocak-12 Rubat 1963 tarihlerindeyse New York'ta 200-400 kii hava kirlilii nedeniyle yaamn yitirmitir. Görüldüü üzere, hava kirlilii günümüzün en önemli çevre problemlerinden birisidir. Hava kirlilii, kentsel hava kirlilii, snrlar ötesi (snr ar) hava kirlilii (asit yamurlar), ozon tabakasnn incelenmesi ve iklim deiiklii gibi balklar altnda incelenebilir. Kentsel hava kirliliinin; balca kaynaklar, evsel snma, trafik, endüstriyel kaynaklar ve enerji üretimidir. Kentsel hava kirlilii genellikle atmosferde bulunan SO2 (kükürtdioksit) ve P.M (partikül madde) konsantrasyonlarnn ölçülmesiyle saptanmaktadr. Bu kirleticiler atmosferde belirli oranlarda sürekli bulunmaktadr. Ancak belirli limitlerin almas ve uygun meteorolojik koullar altnda hava kirlilii ortaya çkmaktadr. Kentsel hava kirliliinin insan sal üzerindeki olumsuz etkilerine, özellikle çocuklarda ve yallarda daha sk rastlanr. Youn kirliliin yaand ortamlarda, solunum yollar rahatszlklar ve buna bal dier hastalklara skça rastlanmaktadr. Kirliliin uzun süreli ve youn olduu dönemlerde, bu rahatszlklar ölümlerle sonuçlanabilmektedir. C.4.2.Yapay Çevreye Olan Etkileri C.4.2.1.Görüntü Kirlili<i Üzerine Etkileri Hava Kirliliinin eya ya da genel bir ifadeyle yapay çevre üzerinde son derece zararl etkileri olmaktadr. Korozyon, yap boyalarnn ypranmas, tekstil boyalarnn solmas, kauçuk bozulmas, kayaç, cam bozulmas, galvenizli malzeme bozulmas vb., bunlar arasnda saylabileicek örnekleden bazlardr. KAYNAKLAR: -Balkesir li Çevre Durum Raporu 2002 -Balkesir l Sa%lk Müdürlü%ü -Meteoroloji Bölge Müdürlü%ü 66

D.SU D.1.Su Kaynaklar0n0n Kullan0m0 D.1.1. Yeralt0 Sular0 Tablo D.1 Genel Bilgiler Yüzölçümü/Rakm 14528 km 2 /139m Yllk ortalama ya 620 mm Ortalama ak verimi-ortalama ak/ya oran 7,05L/s/km 2-0,36 Balkesir ili snrlar içinde DS 25. Bölge Müdürlüü tarafndan tespit edilmi 19 yeralt su havzas bulunmaktadr.(tablo D2) Tablo D.2: Bal0kesir li Yeralt0 Su Havzalar0 ve Kullanma Amaçlar0 Havza Ad0 Kullanma Amac0 1 Balkesir içme,sulama,kullanma 2 Pamukçu çme 3 Kepsut çme 4 Dursunbey Su çkt kaynandan içme,sulama 5 Savatepe çme 6 vrindi Kullanma 7 Gökçeyaz çme 8 Balya-Ilca - 9 Edremit-Burhaniye-Havran çme,kullanma 10 Gömeç (Armutova) Sulama 11 Altnova çme,kullanma 12 Ayvalk çme,sulama 13 Gönen-Sarköy çme,sulama 14 Tahirova Sulama 15 Manyas-Bandrma-Susurluk çme,sulama,kullanma 16 Erdek çme 17 Sndrg çme 18 Bigadiç çme,kullanma 19 Marmara Adas çme KAYNAK: DS 25.BÖLGE MÜDÜRLÜÜ Balkesir ilinde DS 25.Bölge Müdürlüü tarafndan yaplan aratrmada tespit edilen yeralt su havzalarnn drenaj alanlar ve emniyetli verimleri hakkndaki bilgiler Tablo D.3 de verilmitir. 67

Tablo D.3: Bal0kesir li Yyeralt0 Su Havzalar0n0n Drenaj Alanlar0 ve Emniyet Verimleri Havza ad Drenaj alan (km 2 ) Emniyetli verim (hm 3 /yl) Balkesir 1282 38.8 Pamukçu 372 --- Kepsut 2073 9.4 Dursunbey 1640 0,075 Savatepe 307 3,353 vrindi 747 0,041 (olumsuz) Gökçeyaz 175 1.26 Balya-Ilca 995 --- Edremit-Burhaniye-Havran 1407 80 Gömeç(Armutova) 153 4.5 Altnova 570 16.4 Ayvalk 95 0,86(olumsuz) Gönen-Sarköy 875 29.12 Tahirova 123 4.5 Manyas-Bandrma-Susurluk 2062 39,015 Erdek 325 0,7 Bigadiç- Sndrg -Gölcük 1423 22 Marmara adas 103 0.665 KAYNAK: DS 25.BÖLGE MÜDÜRLÜÜ DS tarafndan içme suyu amaçl kullanm belgesi verilmi kuyular ve kaynaklar Tablo D.4 te, yine DS tarafndan gerçekletirilen yeralt sulama tesisleri Tablo D.5 da verilmitir. GENEL SONUÇ: Balkesir in yeralt suyu potansiyelinin büyük bir ksm kullanlmaktadr.gelecek yllarda su çekimlerinde kontrollü hareket edilmelidir. Tablo D.4: Bal0kesir li çme Suyu Sondaj Kuyular0 Ait oldu<u yer Debi (L/s) Derinlik (m) Su kalitesi Gömeç Bld.Burhaniye 34 60 çilebilir Bandrma Bld.600 Evler 3,3 10 çilebilir Bandrma Bld.Paabayr 2,2 82 çilebilir Bandrma Hava Üssü 3 150 çilebilir Bandrma Hava Üssü 3 170 çilebilir Bandrma Hava Üssü 3 100 çilebilir Bandrma Hava Üssü 3 100 çilebilir Bandrma Bld.Src 1 100 çilebilir 6.Ana Jet Üssü Ömerköy 1,33 200 çilebilir 6.Ana Jet Üssü Ömerköy 1,5 127 çilebilir Bandrma TCDD st. Merkez 4,1 150 çilebilir Bandrma TCDD st. Merkez 4,1 140 çilebilir Edincik Bld. Edincik 4,2 110 çilebilir Edincik Bld. Edincik 3 65 çilebilir Aksakal Bld. Aksakal 10 46 çilebilir Edincik Bld. Edincik 4 65 çilebilir TMO Bandrma Müd. Merkez 18 100 çilebilir Aksakal Bld. Aksakal 12 50 çilebilir Bandrma SSK Hast. Merkez 1 100 çilebilir Bandrma Cezaevi Merkez 3 130 çilebilir Bnd.Koyunculuk Ens. Edincik 1,2 110 çilebilir Bandrma Bld. Merkez 15 135 çilebilir Bandrma Bld. Merkez 22 135 çilebilir Bandrma Bld. Merkez 20 140 çilebilir Bandrma Bld. Merkez 30 60 çilebilir Bandrma Bld. Merkez 25 60 çilebilir Bandrma Bld. Merkez 35 50 çilebilir Bandrma Bld. Merkez 15 50 çilebilir 68

Ait oldu<u yer Debi (L/s) Derinlik (m) Su kalitesi Bandrma Bld. Merkez 35 95 çilebilir Bandrma Bld. Merkez 35 160 çilebilir Bandrma Bld. Merkez 35 60 çilebilir Dursunbey Kereste Fb. Merkez 3 70 çilebilir Akçay Gümrük Muhafaza 0,01 22 çilebilir Akçay Gümrük Muhafaza 1 27 çilebilir Zeytincilik stasyonu Akçay 1 20 çilebilir Edremit Liman Bk. Akçay 1 22 çilebilir Edremit Bld. Edremit 34,9 120 çilebilir 2.Er Tugay Gar. Edremit 11 108 çilebilir Edremit Bld. Akçay 0,5 25 çilebilir 2.Er Tugay Gar. Akçay 0,5 23 çilebilir Devlet Orman Çiftlii. Ilca 0,5 16 çilebilir Devlet Orman Çiftlii. Ilca 0,6 16 çilebilir Edremit Bld. Edremit 54 65 çilebilir Edremit Bld. Edremit 52,23 100 çilebilir Zeytimli Bld. Zeytinli 49 52 çilebilir Edremit Bld. Edremit 34,9 92 çilebilir Edremit Bld. Edremit 34,9 94 çilebilir Edremit Bld. Edremit 30 45 çilebilir Altnoluk Bld. Altnoluk 33 84 çilebilir Erdek Bld.Cura Mvk. 21 52 çilebilir Erdek Bld. Tomadere 2,6 42 çilebilir Erdek Bld. Ktkrmandere 35 65 çilebilir Erdek Bld. Sradeirmendere 5 62 çilebilir Erdek Bld. Sradeirmendere 21,65 69 çilebilir Erdek Bld. Erdek 8,50 45 çilebilir Reker Fabrikalar Erdek - 90 çilebilir Erdek Bld. Erdek 30 60 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 50 72 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 50 91 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 50 89 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 50 96 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 50 102 çilebilir YSE 9. Ana Jet Üssü 2 163 çilebilir YSE Ord. Ana Tamir Fab. 2 146 çilebilir YSE 2. Böl. Müdürlüü 8 162 çilebilir MTA Bölge Müdürlüü 10 170 çilebilir YSE 2.Bölge Müdürlüü 4,8 323 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 80 100 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 80 100 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 80 100 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 70 110 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 42 97 çilebilir TMO Ayebac 8 130 çilebilir Balkesir Bld. 30 95 çilebilir Balkesir Bld. 35 70 çilebilir Balkesir Bld. 35 110 çilebilir Balkesir Bld. 35 110 çilebilir Balkesir Bld.Park 5,5 170 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 19,5 80 çilebilir Balkesir Bld. Halalca 18 100 çilebilir Altnova Bld. Altnova 52 48,5 çilebilir Ayvalk Bld. Altnova 52 74 çilebilir Ayvalk Bld. Altnova 54 72 çilebilir Altnova Bld. Altnova 44 83 çilebilir Altnova Bld. Altnova 45 54 çilebilir Ayvalk Bld. Altnova 21 73 çilebilir Ayvalk Bld. Altnova 41 73 çilebilir Vakflar Bank. Altnova 34,5 80 çilebilir Küçükköy Bld. Altnova 45 75 çilebilir 69

Ait oldu<u yer Debi (L/s) Derinlik (m) Su kalitesi Vilayetler Birlii Altnova 2 - çilebilir Emniyet Gn. Müd. Altnova 3 - çilebilir Emniyet Gn. Müd. Altnova 19,9 - çilebilir Küçükköy Bld. Altnova 25 60 çilebilir Küçükköy Bld. Altnova 33 60 çilebilir Tekel Tur.let. Altnova 6 75 çilebilir Bigadiç Belediyesi 27,6 84 çilebilir Bigadiç Belediyesi 20 51 çilebilir Etibank Müessese Müd. 30 56 çilebilir Etibank Müessese Müd. 30 56 çilebilir Bigadiç Belediyesi 15 - çilebilir Bigadiç Belediyesi 40 - çilebilir Bigadiç Belediyesi 15 - çilebilir Etibank Müessese Müd. 2 20 çilebilir Burhaniye Bld. Burhaniye 31 106,5 çilebilir Çoruk Köy. Çoruk 11 100 çilebilir Gömeç Bld. Armutova 13,8 23 çilebilir Burhaniye Bld. Burhaniye 50 102 çilebilir Gömeç Bld. Armutova 20 13,80 çilebilir Pelitköy Bld. Burhaniye 20 60 çilebilir Gömeç Bld. Burhaniye 52 60 çilebilir Burhaniye Bld. Burhaniye 25 70 çilebilir Burhaniye Bld. Burhaniye 54 60 çilebilir Karaaaç Bld. Burhaniye 30 60 çilebilir Erdek Bld. Erdek 26 64 çilebilir Erdek Bld. Erdek 8 30 çilebilir Marmara Adas Bld. Marmara 3 60 çilebilir Saraylar Bld. Marmara 4 55 çilebilir Saraylar Bld. Marmara 9 45 çilebilir Saraylar Bld. Marmara 9 45 çilebilir Erdek Bld. Erdek 4 56 çilebilir Gönen Bld. Sarköy 4 29,5 çilebilir Denizkent Sitesi Sarköy 22,4 63 çilebilir Sarköy Bld. Sarköy 8,5 100 çilebilir Gündoan Köy. Muh. 10 57 çilebilir vrindi Gökçeyaz Bld. 6,20 68 çilebilir Savatepe Bld. Savatepe 37,50 55 çilebilir Savatepe Bld. Savatepe 35 55 çilebilir Savatepe Bld. Savatepe 10 96 çilebilir Göbel Bld. Göbel 10 - çilebilir Göbel Bld. Göbel 10 70 çilebilir Havran Bld. Havran 2 40 çilebilir Havran Bld. Havran 30 100 çilebilir Havran Bld. Havran 30 100 çilebilir Havran Bld. Havran 30 100 çilebilir Büyükdere Bld. Büyükdere 18 100 çilebilir Manyas Haydar Köyü Muh. 1 11 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Manyas Kzksa Bld. Kzksa 1 26 çilebilir Salur Bld. Salur 6,50 40 çilebilir Salur Bld. Salur 10 93 çilebilir Kzksa Bld. Kzlköy 35 96 çilebilir Salur Bld. Salur 35 85 çilebilir 70

Tablo D..5:Bal0kesir li Yeralt0 Suyu Sulama Tesisleri Kayna<0n No Ad0 Debisi(lt/s) Tarihi Toplam Yakla*0k Is0s0 Ç0kt0<0 Aç0klamalar tuzlulu<u(ec) kotu(m) ( C) formasyon 1 Demirkap 117 648 280 20 Kireçta Susurluk 30.3.1987 2 Souksu Ky.Manyas 80 30.3.1987 529 190 15,5 Permiy. K.Ta Fay Kayna 3 Söve Kayna. Manyas 1475 30.3.1987 410 140 14,5 Permiy. K.Ta Fay Kayna 4 Hacyakup 190 660 40 19 Kireçta Göllenme var Kay.Manyas 30.3.1987 5 Deirmen Bo. 504 392 100 17 Kireçta Manyas 30.3.1987 6 Suçkt Kayna 475 480 100 16 Kireçta Kepsut 4.10.1987 7 Badere Ky. Ovabayndr 49 20.4.1987 606 150 15 Neojen kumçakl 8 Yenice kayna 40 660 100 27 Alüvyon Göllenme var 20.4.1987 9 Güngörmez kay. 216 595 200 19 Kireçta vrindi 3.4.1987 10 Akba kayna 44 630 325 21 Kireçta Balya 3.4.1987 11 Güre Kayna Edremit 80 22.10.1987 212 190 11 Paleozoyik Mermer 12 Narl kayna 216 985 160 15 Kireçta Edremit 22.10.1987 13 Yacl kay. Savatepe 234 30.3.1987 606 430 20 Kireçta 6-7 gözden çkyor 14 Emendere kay.sndrg 122 30.10.1987 429 400 33 Kretase K.Ta 15 Hisaralan Ky. 96 1364 312 110 Andezit Sndrg 30.10.1987 16 Suçkt Ky. 448 480 570 15 Kireçta Dursunbey 30.10.1987 17 Pnarba ky. Ç.Kale 95 25.9.1986 20 Kireçta 18 Kireç Kay. Kepsut 92 14.11.1986 320 Kireçta KAYNAK: BALIKESR DS 25. BÖLGE MÜDÜRLÜÜ Tablo D.6. Toprak ve Su Kooperatifleri Toprak ve su kooperatifleri Tesisin ad letmeye açld yl sulama alan Balkesir-Edremit Merkez 1.ksm 1976 750 ha(brüt) 700 ha(net) Balkesir -Edremit Merkez 2.ksm 1976 600 ha(brüt) 570 ha(net) Balkesir -Edremit Merkez 3.ksm 1978 612 ha(brüt) 500 ha(net) Balkesir- Havran Merkez 1972 2600 ha(brüt) 2365 ha(net) Blk-Havran-Büyükdere-Küçükdere 1990 300 ha(brüt) 300 ha(net) Blk-Burhaniye-Kzkl ve Börezli 1.ksm 1977 600 ha(brüt) 580 ha(net) Blk-Burhaniye-Kzkl ve Börezli 2.ksm 1990 120 ha(brüt) 120 ha(net) Kamu kurulu*lar0na ait yeralt0 suyu sulama tesisleri Balkesir-Gönen -Tahirova Tarm letmesi 1969 150 ha(brüt) 150 ha(net) 71

D.1.2.Akarsular Tablo D.7.lmizde Bulunan Akarsular Yerüstü suyu(il ç0k0*0 toplam ortalama ak0*) Simav çay Gönen çay(balkesir ili dahilinde) Kocaçay Dursunbey çay Madra çay(balkesir ili dahilinde) Edremit çay Havran çay Burhaniye deresi Zeytinli deresi Çtalan deresi Karakoç deresi Mürüvetler deresi Src deresi Dier dereler Yeralt0 suyu(ildeki toplam emniyetli rezerv) Toplam su potansiyeli 3230 hm 3 /y0l 1280 hm 3 /yl 350 hm 3 /yl 610 hm 3 /yl 245 hm 3 /yl 35 hm 3 /yl 42 hm 3 /yl 86 hm 3 /yl 71 hm 3 /yl 65 hm 3 /yl 15 hm 3 /yl 7 hm 3 /yl 74 hm 3 /yl 24 hm 3 /yl 326 hm 3 /yl 245 hm 3 /y0l 3475 hm 3 /y0l KAYNAK: DS 25. BÖLGE MÜDÜRLÜÜ Balkesir ilinin akarsularnda akm miktar Elektrik leri Etüt daresi ve DS 25. Bölge Müdürlüünün akm gözlem istasyonlar tarafndan ölçülmektedir. Ölçüm yapan E..E ne ait gözlem istasyonlar Tablo D.8(a) da, DS ne ait gözlem istasyonlar Tablo D.8(b) de yer almaktadr. Bu ölçüm istasyonlarnn Kocaçay, Simav Çay, Havran Çay, Gönen Çay, Dursunbey Çay, Madra Çay, Karadere, Karnca Dere, Zeytinli Çay ve Src Deresine (Src deresindeki ölçümler Bursa DS 1.Bölge Müdürlüü tarafndan yaplmaktadr) ait aylk ve yllk akm miktarlar Tablo D.9 de verilmitir. Bu tablodan da görüldüü gibi Balkesir in akarsularnda tanan su miktar açsndan yaz ve k aylar arasnda büyük farkllklar vardr. Bu nedenle akarsularn baraj ve gölet gibi yaplar içerisinde tutularak suya ihtiyaç duyulan dönemlerde kullanlmas gerekmektedir. Tablo D.8(a).:Bal0kesir ili Elekrik *leri Etüt daresi Ak0m Gözlem stasyonlar0 S0ra No stasyon No Suyun Ad0 stasyon Ad0 Ya<0* Alan0 (km 2 ) 1 314 Kocaçay Kayaca 2308.0 2 316 Simav çay Yahyaköy 6454.0 3 324 Atnos çay Balkl 1384.0 4 329 Kille çay B.Bostanc 544.0 5 408 Havran çay nboaz 182.0 6 210 Gönen çay Kumköy 1192.8 72

Tablo D.8 (b): Bal0kesir li DS 25.Bölge Müdürlü<ü Ak0m Gözlem stasyonlar0 S0ra No stasyon No Suyun Ad0 stasyon Ad0 Ya<0* Alan0 (km 2 ) 1 03-08 Madra çay Kahve 784.45 2 03-13 Kille çay kizcetepeler 470.40 3 03-21 Üzümcü çay K.Bostanc 521.50 4 03-24 Madra çay Ayakl 239.90 5 03-34 Simav çay Osmanlar 1253.90 6 03-48 Simav çay Kaletepe reg. 7 03-51 Koteyli deresi D.Boaz 82.00 8 03-52 Dursunbey çay Snderler 975.20 9 03-76 Karadere Dadalar 218.50 10 03-84 Deirmencik d. Eyüpbükü 234.40 11 03-86 Kocadere Adal 63.00 12 03-87 Kocabük deresi Yeilova 142.00 13 03-96 Oben deresi Okcular 24.70 14 04-13 Madra çay Selimiye 426.00 15 04-14 Karakoç deresi Altnova 65.80 16 04-16 Karadere Bahadnl 126.40 17 04-17 Karncadere Reitköy 112.40 18 04-31 Eybek deresi Çamc 25.93 19 04-36 Zeytinli çay Zeytinli 123.40 73

Tablo D.9: Bal0kesir ili Ak0m Gözlem stasyonlar0 Su Temini Tablosu (Birimler: hm 3 ) *let. kurul * Y.Alan 0 (km 2 ) A Y L A R Suyun ad0 stasyon ad0 EK MAY TEM AU KAS. ARL. OCAK &UB. MART NS. HAZ. st.o M... EYL. 210 Gönen Ç. Kumköy EE 1192.8 7.33 23.52 70.91 81.23 87.93 83.40 45.70 25.97 10.87 3.10 1.30 2.03 443.29 314 Kocaçay Kayaca EE 2308.8 7.81 23.30 95.84 130.92 129.48 120.51 60.02 27.31 11.58 3.65 1.92 2.94 615.28 316 Simav Ç. Yahyaköy EE 6454.0 25.83 43.33 177.00 284.62 279.37 269.24 167.28 95.73 43.41 21.36 18.01 21.61 1451.79 324 Atnos Ç. Balkl EE 1384.0 4.17 10.87 42.66 63.21 58.19 51.10 26.97 14.57 7.16 3.22 2.49 3.27 287.88 329 Kille Ç. B.Bostanc EE 544.0 1.32 5.05 23.12 24.67 15.47 18.97 10.96 5.96 2.57 1.33 0.79 0.63 110.84 408 Havran Ç. nboaz EE 173.3 0.31 1.23 4.54 5.58 5.65 6.01 3.38 1.76 0.67 0.13 0.01 0.10 29.37 03-008 Madra Ç. Kahve EE 784.5 2.27 8.81 36.19 48.56 42.06 38.56 23.15 9.55 3.18 0.74 0.34 0.71 214.12 03-013 Kille Ç. kizcetepeler DS 470.0 1.49 3.57 15.06 21.41 19.16 18.64 10.74 5.84 2.33 1.28 0.79 0.95 101.26 03-021 Üzümcü Ç. K.Bostanc DS 521.5 1.15 3.90 15.55 22.75 19.07 17.70 10.45 4.96 2.45 0.80 0.32 0.80 99.90 03-024 Madra Ç. Ayakl DS 239.3 0.99 2.78 11.22 15.45 15.33 13.39 9.14 4.28 1.86 0.57 0.29 0.34 75.64 03-034 Simav Ç. Osmanlar DS 1253.9 2.25 5.80 20.56 40.55 45.83 48.47 43.55 16.98 5.32 1.19 0.76 1.08 232.34 03-051 Köteyli D. D.Boaz DS 82.0 0.10 0.51 2.48 2.55 1.64 2.14 1.09 0.50 0.21 0.12 0.08 0.07 11.49 03-052 Dursunbey Ç Sinderler DS 975.2 1.68 6.08 16.82 36.37 28.93 35.46 31.02 11.82 3.65 1.19 0.84 0.71 174.57 03-065 Src D Güzelcek DS 194.5 0.33 1.43 3.64 3.72 3.40 4.34 2.09 0.67 0.38 0.33 0.16 0.14 20.63 03-076 Karadere Dadalar DS 209.3 0.12 1.88 7.16 9.09 8.20 9.83 5.59 1.43 0.50 0.08 0.03 0.04 43.95 03-084 Deirmencik D Eyüpbükü DS 234.4 0.69 099 5.75 4.99 5.29 6.50 6.73 2.28 0.84 0.48 0.39 0.36 35.29 03-086 Kocadere Adal DS 63.0 0.12 057 2.20 1.64 2.12 3.18 3.69 2.16 0.23 0.02 0.00 0.02 15.95 03-087 Kocabük D. Yeilova DS 142.0 0.09 0.91 5.37 4.29 4.68 4.63 3.40 0.96 0.24 0.05 0.01 0.01 24.64 03-096 Oben D. Okçular DS 24.7 0.11 0.29 1.03 0.92 1.11 1.38 2.06 0.83 0.22 0.07 0.02 0.06 8.10 YILLIK TOPL. 74

D.1.3.Göller Göletler ve Rezervuarlar a.göller Manyas Gölü, Marmara Denizinin güneyinde, negöl Ovas ile Gönen Ovas arasnda kalan çöküntü çukurlar dizisi içinde oluan iki gölden biridir. (dieri Uluabat Gölü dür) l snrlar içerisinde yer alan bu göl, barndrd ku varl ve ekolojik deerleri yönünden ünü ülke snrlarn am,dünyaca tannan ku alanlarndan biridir. Göle dökülen Src Deresinin oluturduu delta (64 hektar), 27.7.1959 tarihinde Milli Park, gölün tamamn içine alan 25000 hektarlk saha ise 1977 ylnda Su Kular Koruma ve Üreme Sahas olarak ilan edilmitir. 30.12.1993 tarihinde T.B.M.M. nce Ramsar Sözlemesi listesine dahil edilmitir. Sular tatl, s bir göl olan Manyas Gölü, her yl deiik türden 3 milyona yakn kuun urak yeridir. Ku topluluklar yönünden yurdumuzun en zengin göllerinden biri olan bu göl, Ku Gölü adyla anlmaktadr. Ku Gölü,akarsular ve yalarla beslenmektedir.gölü esas besleyen dere,güneyden göle giren Kocaçay'dr. Bu çay, Madra Çay ad altnda güneyde Madra Dalar, Maya tepe eteklerinden ve takriben 1.340 m. kodundan doar, güneyden kuzeye doru akarak, vrindi ilçesinin Kuzeydousunda Türkeli dalar eteklerinden ve Türkmen Tepe (750 m.) yamaçlarndan doan Yallar deresi ile birleerek Kocaavar deresi ad altnda Orhanlar deresi ve Ilca çay ile birleerek Manyas Gölü'ne dökülür. Güneyden Manyas Gölü ne giren dier önemli bir dere de Mürvetler deresi olup, derenin sabit bir baz akm mevcuttur. Ancak derenin tüm sular göle ulaamamakta, bir çevirme yaps ile Manyas Gölü çknn sularn tayan Karadere nin üzerindeki Karadere Regülatörünün menbasna aktlmaktadr. Ayrca göle kuzeyden giren en önemli dere ise Src deresidir. Manyas Gölünün göl aynas doal durumda 157-197 km 2 arasnda deimektedir. Göl en derin yerinde, maksimum su seviyesinde 5,15 metre derinlie sahiptir. Gölün ya alan, göl aynas (ort.169 km 2 ) dnda 3.182,8 km 2 dir. b.barajlar Balkesir ili snrlar dahilinde kurulmu olan 4 baraj mevcuttur. Bunlar srasyla Çaygören, Savatepe - Sarbeyler, Çamköy ve kizcetepeler barajlardr. Çaygören Baraj sulama ve takn, Savatepe - Sarbeyler sulama, kizcetepeler sulama, içme ve kullanma amaçldr. Çamköy baraj ise bir atk barajdr. Tablo D.10: Bal0kesir linin Barajlar0 Baraj0n ad0 Temelden yüksekli<i Depolama hacmi(hm 3 ) Gövde dolgu hacmi(hm 3 ) Çaygören 62,50 159.5 3,41 Savatepe-Sarbeyler 37,50 15,6 0,52 Çamköy 43,20 9,4 1,23 kizcetepeler 52,00 164,56 1,14 Gönen 78.00 164.0 2.1 75

TARANACAK &ekil D.1: Manyas Gölü ve Akarsular 76

I.Çaygören Baraj0 Balkesir-Sndrg ve Gölcük ovalarndaki 3454 ha lk arazilerin sulanmas için Simav Çay üzerinde sulama ve takn koruma amaçl olarak ina edilmitir. 1-Amac : Sulama +Takn 2-letmeye açld yl : 1970 3-Genel Bilgiler Ya alan : 1510 km 2 Yllk ortalama su : 392 hm 3 /yl Regülasyon oran : %37 Tipi : Toprak dolgu Yükseklii (Talvegden) : 53,5 m Yükseklii (Temelden) : 62,5 m Toplam depolama hacmi : 159,5 hm 3 Toplam gövde hacmi : 3,4 hm 3 Aktif hacmi : 147 hm 3 Toplam göl hacmi : 161 hm 3 Dolu savak proje debisi : 2850 m 3 /s 4-Sulama Üniteleri Cazibe sulamas : 2600 ha Pompaj sulamas Toplam : 854 ha : 3454 ha(net) : 4257 ha(brüt) II.Sava*tepe-Sar0beyler Baraj0 Balkesir-Savatepe ve Sarbeyler ovalarndaki 1750 ha lk arazilerin sulanmas için Sarbeyler deresi üzerinde ina edilmitir. 1-Amac : Sulama 2-letmeye açld yl : 1985 3-Genel Bilgiler Ya alan : 58,5 km 2 Yllk ortalama su : 16 hm 3 /yl Regülasyon oran : %63 Tipi : Toprak dolgu Yükseklii(talvegden) : 35 m Yükseklii(temelden) : 37,5 m Toplam depolama hacmi : 15,6 hm 3 Toplam gövde hacmi : 0,5 hm 3 Aktif hacim : 14,6 hm 3 Toplam göl hacmi : 15,6 hm 3 Dolu savak proje debisi : 304 m 3 /s 4-Sulama üniteleri Cazibe sulamas Pompaj sulamas Toplam(cazibe+pompaj) : 1220 ha : 530 ha : 1750 ha(net) : 2065 ha(brüt) 77

III.kizcetepeler Baraj0 Sulama ve Balkesir iline 2020 ylna kadar içme, kullanma ve endüstri suyu temini amacyla Kille Çay üzerinde yaplmtr. Yapmna 1986 ylnda balanan baraj 1991 ylnda tamamlanmtr. Baraj zonlu toprak dolgu tipinde olup,talvegden yükseklii 47 m., temelden yükseklii ise 52 m. dir. Gövde hacmi 1.100.000 m 3 olan barajn toplam göl hacmi 164,5 hm 3, regülasyon oran ise %74 dür. IV.Çamköy Baraj0 Çamköy Baraj,Bigadiç in 10km kuzeyinde Simav Çayna karan Aytldere nin Çamköy den inen yan deresi üzerinde, Kocakr tepe ile Dedekran tepe arasnda yer almaktadr. Barajn inaatna 1987 ylnda balanm ve baraj 1991 ylnda tamamlanmtr. Çamköy barajnn amac, Bigadiç yöresindeki bor iletmelerinden kaynaklanan ve Simav Çaynn kirlenmesi ile ve dolaysyla mansapda yer alan Balkesir, Kepsut, Susurluk- Karacabey ovalarnn kirlenmesinin önlenmesidir. Bor iletmelerinden gelen borlu sular, yln 11 aynda Çamköy Baraj rezervuarna atlmakta ve her yln Aralk aynda Simav Çayna tahliye edilerek yln 11 aynda Simav Çaynn temiz olmas salanmakta ve mansapta yer alan Balkesir ve Kepsut Ovalar sulamalar salkl biçimde yaplabilmektedir. Çamköy Barajnn yükseklii 40,00 m., depolama hacmi 9,4 hm 3 ve ya alan ise 6,15 km 2 dir. c.göletler Balkesir ili snrlar içerisinde DS tarafndan yaplarak tamamlanan göletler Tablo D.11 te, DS tarafndan inaat devam eden göletler Tablo D.12 te, Köy Hizmetleri tarafndan yaplan göletler ise Tablo D.13 te verilmitir. Tablo D.11: DS taraf0ndan Tamamlanan Göletler Göletin ad0 *letme sulama alan0 (ha) 1 Susurluk Antimon göleti 141 2 vrindi Hac Hüseyin göleti 70 3 Merinos Çiftlii göleti 100 4 Merkez Halkapnar göleti 100 5 Merkez Karakol göleti 133 6 Merkez birler göleti 424 7 Merkez Karacaören göleti 102 8 Balya Alidemirci göleti 169 9 Sndrg Kocabey göleti 90 10 Bigadiç Deirmenli göleti 273 11 Susurluk Söve göleti 188 12 Merkez Ovack göleti 81 13 Manyas Souksu göleti 127 14 Merkez Kocaavar göleti 270 15 Erdek Rahinburgaz göleti 79 16 Merkez Kavakl göleti 162 17 Merkez Raml göleti 297 18 vrindi Korucu Göleti 125 TOPLAM 2931 KAYNAK: DS 25.BÖLGE MÜDÜRLÜÜ 78

Tablo D.12: DS taraf0ndan n*aat0 Devam Eden Göletler Göletin ad0 *letme sulama alan0 (ha) 1 Dursunbey Akbalar göleti 148 2 Balya Ilca göleti 181 3 Merkez Armutalan göleti 115 4 Susurluk Demirkap göleti 190 5 Merkez Ortaca göleti 108 6 Merkez Çinge göleti 226 7 Dursunbey Süleler göleti 228 8 Merkez Yaclar göleti 151 9 Susurluk Karapürçek göleti 101 10 Susurluk Çatalda göleti 50 TOPLAM 1536 KAYNAK: DS 25.BÖLGE MÜDÜRLÜÜ Tablo D.13: Köy Hizmetleri Taraf0ndan Yap0lan Göletler Göletin ad0 Yap0m Havza Depolama Gövde Sulama y0l0 alan0(km 2 ) hacmi(m 3 /y0l) yüksekli<i(m) sahas0(ha) 1 Susurluk-Merkez 1979 18,000 1.200.000 22,00 125 2 vrindi-karaçepi 1981 8,000 1.170.560 17,00 140 3 Bandrma-Ömerli 1985 7,100 1.117.000 14,00 188 4 Bigadiç-Salmanl 1984 28,834 1.850.000 20,50 296 5 vrindi-ç.patlak 1989 42,750 4.360.000 19,10 586 6 vrindi-knk 1989 18,150 1.650.000 25,75 218 7 Bandrma-Y.ziraatli 1993 13,00 2.100.000 17,50 286 D.1.4. DENIZLER Balkesir ili, Marmara ve Ege Denizinde uzun kys olan ve turizm potansiyeli yüksek bir ildir. Marmara Denizine olan ky uzunluu 102.75 km, Ege Denizine olan ky uzunluu ise 115,5 km dir. Ayrca il snrlar içerisinde yer alan Marmara ilçesi (Marmara Adas) nin 72.5 km ky eridi vardr. Tablo D.14: Bal0kesir ilinin denize k0y0s0 olan ilçeleri ve k0y0 uzunluklar0 (NOT: K0y0 uzunluklar0na (Marmara hariç) adalar dahil de<ildir.) lçenin ad0 K0y0 Uzunlu<u(km) Denizin ad0 l k0y0lar0na Plaj uzunlu<u(km) oran0% Ayvalk 54 Ege Denizi 14.35 15 Bandrma 60 Marmara Denizi 15.95 --- Burhaniye 12 Ege Denizi 3.19 6 Edremit 32 Ege Denizi 8.5 31 Erdek 34.75 Marmara Denizi 9.24 0.455 Gömeç 17.5 Ege Denizi 4.65 2.5 Gönen 8 Marmara Denizi 2.12 6 Marmara 72.5 Marmara Denizi 29.25 23.8 D.2.Do<al Drenaj Sistemleri Bölüm D.1.1, D.1.2 ve D.1.3 Bölümünde verilmitir. D.3. Su Kaynaklar0n0n Kirlili<i ve Çevreye Olan Etkileri D.3.1. Yer alt0 Sular0 ve Kirlilik Su Kirlilii Kontrolü Yönetmelii ne göre yeralt sular numune alma noktalarnn snflandrlmasnda, yalnzca üç snf göz önüne alnr. 79

S0n0f YAS I: Yüksek kaliteli yeralt sular.çme suyunda ve gda sanayiinde kullanlabilen yeralt sulardr. S0n0f YAS II: Orta kaliteli yeralt sular.bir artma ileminden sonra içme suyu olarak kullanlabilecek sulardr. Bu sular tarmsal su ve hayvan sulama suyu veya sanayide soutma suyu olarak artma ilemi görmeden de kullanlabilir. S0n0f YAS III: Düük kaliteli yeralt sular. DS XXV. Bölge Müdürlüü tarafndan tespit edilen yeralt su havzalarnn su kaliteleri ile ilgili çalmalar yine bu kurulu tarafndan gerçekletirilmektedir. Balkesir ilinin yeralt su havzalarnn su kalite snflar Tablo D.15 de verilmitir. Tablo D.15: Bal0kesir li Yeralt0 Su Havzalar0n0n Su Kaliteleri Havza ad0 Su kalitesi 1 Balkesir C 2 S 1 2 Pamukçu C 3 S 1 3 Kepsut C 2 S 1 4 Dursunbey C 2 S 1 5 Savatepe C 2 S 1 6 vrindi C 3 S 1 7 Gökçeyaz C 3 S 1 8 Balya-Ilca - 9 Edremit,Burhaniye,Havran C 2 S 1 10 Gömeç(Armutova) C 3 S 1 11 Altnova C 3 S 1,C 2 S 1 12 Ayvalk C 3 S 1,C 4 S 1 13 Gönen-Sarköy C 3 S 1,C 2 S 1 14 Tahirova C 3 S 1 15 Manyas,Bandrma,Susurluk C 3 S 1, C 2 S 1 16 Erdek C 3 S 1 17 Sndrg C 2 S 1 18 Bigadiç C 2 S 1 19 Marmara Adas C 2 S 1 KAYNAK: DS 25.BÖLGE MÜDÜRLÜÜ D.3.2. Akarsularda Kirlilik Balkesir ilinde akarsularn kirlilik ölçümleri DS 25.Bölge Müdürlüü tarafndan yürütülmektedir. DS 25. Bölge Müdürlüü i programlar dorultusunda ilimiz akarsular üzerinde su kirliliinin tespiti amacyla numune almakta ve analizlerini gerçekletirmektedir. Ayrca, Susurluk havzasnn oluturan ana nehir kolu olan, Kütahya ili Simav ilçesinden doup, Sndrg, Kepsut, Susurluk ve Karacabey ovalarndan geçerek Marmara Denizi ne ulaan Simav Çay nn, ilimiz snrlar içerisinde kalan ksmnda genel kirlilik yapsn ortaya koymak ve kirlilik boyutlarn belirlemek için l Çevre Müdürlüü koordinasyonunda, finansman l Çevre Koruma Vakf tarafndan karlanan ve TÜBTAK Marmara Aratrma Merkezi tarafndan yürütülen iki proje gerçekletirilmitir. Simav Çay Analiz ve Etüdü Projesi ile; Simav Çay nn Balkesir ili snrlar içerisinde kalan bölümünde su kalitesinin tespiti ve kirliliin izlenmesi hedeflenmi, bu amaçla bölgedeki endüstri ve yerleim bölgelerinin younluu, büyüklüü göz önüne alnarak, Simav Çay ve kollarnda 14 ayr (14. stasyon Bursa Bölgesinden Simav Çayna katlmaktadr) ölçüm ve örnekleme noktas belirlenmi, bu noktalarda su kalitesini saptamaya yönelik ölçüm ve analizler yaplmtr. Örnekleme noktalarnn seçiminde Simav Çay nn youn yerleim, endüstriyel faaliyetler ve tarmdan dönen yüzey sularnn 80

içerdii kirleticilerin varl etkin olmutur. Simav Çay ölçüm ve Örnekleme Noktalarnn koordinatlar Tablo D.16 de ve Harita D.2 de verilmitir. Tablo D.16: Simav Çay0 Ölçüm ve Örnekleme Noktalar0n0n Koordinatlar0 stasyon No Koordinatlar0 1 39 17 529 N 28 05 434 E 2 39 17 336 N 28 05 217 E 3 39 17 400 N 28 05 520 E 4 39 26 470 N 28 06 972 E 5 39 28 535 N 28 07 583 E 6 39 39 552 N 28 04 908 E 7 39 39 548 N 28 04 906 E 8 39 42 445 N 28 10 563 E 9 39 48 880 N 28 10 709 E 10 39 58 659 N 28 10 891 E 11 39 59 911 N 28 12 794 E 12 40 04 180 N 28 13 324 E 13 40 08 034 N 28 07 742 E &ekil D.2: Simav Çay0 Ölçüm ve Örnekleme Noktalar0 81

Çalmalarda, letkenlik, Scaklk, Klorofil-a, Biyolojik Oksijen htiyac (BO), Çözünmü Oksijen (ÇO) Azot, Fosfor, Kat Madde, Organik Madde (TOK, NH3, Bor) parametrelerinin ölçüm ve analizleri ile debi ölçümleri gerçekletirilmitir. Bu proje sonucunda; Simav Çay ve kollarndaki su kalitesinin tespiti ile tadklar kirlilik yükleri saptanm, elde edilen veriler bir ABD Çevre Koruma Ajansnn gelitirdii QUAL2E modeli kullanlarak, noktasal kaynaklardan gelen kirleticilerin zaman ve mesafe olarak, Simav Çay su kalitesine olan etkileri bu model yardm ile belirlenmitir. Bu projeyi tamamlayc olarak gerçekletirilen Simav Çay Havzasnda Evsel, Endüstriyel ve tarmsal Kirliliin Belirlenmesi Projesi ile, Simav çay havzasnn Balkesir l snrlar içerisinde bulunan büyük yerleim alanlar, mezbahalar, youn endüstriyel ve tarmsal faaliyetler sonucu oluan ve çaya dearj edilen artlm ve/veya artlmam atksularn mevcut yönetmelikler çerçevesinde kirlilik yapsnn ve boyutlarn ortaya koyulmas hedeflenmitir. Bu proje kapsamnda; Simav çay ve kollarna dearj olan 19 fabrika seçilmitir. Bu çalmada fabrikalarda üretim prosesleri incelenerek atksu kaynaklar tespit edilmi ve Su Kirlilii Kontrolü Yönetmelii (SKKY) esas alnarak atksu karakterizasyonu yaplmtr. Atksu artma sistemlerinin olmas durumunda artlm atksularn dearj limitlerine uygunluuna baklmtr. Projede çallan iletmelerin sektörleri ve bu iletmelerden kaynaklanan KO, Ya-Gres, AKM ve Debi Dalmlarna yönelik grafikler Grafik D.1, D.2, D.3 ve D.4 de verilmitir. Mezbaha Süt Ür. Deri YaD Maya KaD/t Tekstil $eker Sebze, Meyve Y/kama Süt Ür. Mezbaha Deri YaD Sebze, Meyve Y/kama $eker Tekstil Grafik D.1. Sektörler aras/nda Debi dad/l/m/ KaD/t Grafik D.2. Sektörlerin KO! Kirlilik dad/l/m/ Maya Sebze, Meyve Y/kama Mezbaha Süt Ür. Deri YaD Maya KaD/t Maya $eker Sebze, Meyve Y/kama Süt Ür. Tekstil Mezbaha Deri Tekstil $eker KaD/t YaD Grafik D.3. Sektörlerin AKM dad/l/m/ Grafik D.4. Sektörlerin YaD-Gres dad/l/m/ 82

Evsel atksularn karakterizasyonu için yerleim younluu göz önüne alnarak 6 örnekleme noktasndan (Balkesir, Susurluk, Sndrg, Bigadiç ve Kepsut yerleim yerlerinde seçilen) yamurlu ve kuru artlarda örnekler alnarak karakterizasyon çalmas yaplmtr. Bu noktalarda yaplan ölçümlere ilikin kirletici yükleri yamurlu ve kuru artlar dikkate alnarak Grafik D.5 de gösterilmitir. 50000 45000 40000 35000 30000 Kuru Hava 25000 Ya!murlu Hava 20000 15000 10000 5000 0 KO BO AKM Ya!- NO3- TKN TN TP Gres NO2 Grafik D.5. Bal0kesir li çin Kuru ve Ya<murlu Havada Evsel At0ksu Kirlilik Yükü Sözkonusu proje ile; havzada tarmdan kaynaklanan kirlilikte hesaplanm olup, Balkesir ili kaynakl olarak akarsu ve göllerle tanan azot ve fosforun %55 inin tarm, %45 inin de orman arazisinden gelebilecei hesaplanmtr. Balkesir ilinden yüzey sularna tanan Azot ve Fosfor miktarlar Grafik D.6 da verilmitir. 200000 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 N (Azot) P (Fosfor) Tar3m Orman Grafik D.6. Bal0kesir linden Yüzey Sular0na Ta*0nan Azot ve Fosfor Miktarlar0 83

D.3.3.Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik Balkesir ili akarsularnn kirlilii incelenirken, barajlarn, göl ve göletlerin kirlilii de aratrlmtr. Balkesir ilinde içme ve sulama suyu amaçl tek baraj olan kizcetepeler Barajndan elde edilen su artma tesisinin de devreye girmesi ile içme ve kullanma suyu amaçl olarak kullanlmaya balanlmtr.kizcetepeler barajna girii olan çay ve derelerin baraj girilerinden önceki kirlilik durumlar DS 25. Bölge Müdürlüü tarafndan denetim altnda tutulmaktadr. Bu noktalardan sürekli olarak örnek alnarak analizleri yaplmaktadr. Göletlerin ise tamam sulama amaçl olarak kullanlmaktadr. Avrupa Komisyonu Life Third Countries Program tarafndan desteklenen, Çevre Bakanl koordinatörlüünde Orman Bakanl Milli Parklar Av-Yaban Hayat Genel Müdürlüü ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ibirlii ile Kasm 1997 tarihinden beri yürütülen Manyas Gölü nde Ekolojik Risk Analizi ve Yönetim Projesi kapsamnda Ramsar Yönetim Plan rehberi nda Manyas Gölü Ekolojik Risk Analizi ve Yönetim Plan hazrlanmtr. Yönetim Plan, l Mahalli Çevre Kurulu nun 03.04.2001 tarihinde yaplan toplantsnda uygulanmak üzere karara balanmtr. Yönetim Plann uygulanmas, plann yürütülmesinden sorumlu kamu kurum ve kurulularn çalmalar çerçevesinde yürütülmektedir. -Manyas Gölü Ekolojik Risk Analizi ve Risk Yönetim Plan kapsamnda, 03.07.2002 tarihinde l Çevre Müdürlüü Koordinasyonunda, Bandrma Milli Park Mühendislii, Milli Parklar ve Av-Yaban Hayat Bamühendislii, Tarm l Müdürlüü, ve Balkesir Üniversitesi temsilcilerinin katlmyla, Mürvetler, Dutlu Deresi ve Kocaçay da arazide çalmalar yaplm olup bu çalmalar sonrasnda 4 adet numune alma noktas ve bu noktalarn özellikleri belirlenmitir. Ayrca Komisyon 4 noktadan ayr olarak Manyas Ku Gölünün çknda bulunan Ergili Regülatörü nden numune alnmasnn yararl olaca hususunda görü birliine varmtr. -Manyas Gölü Ekolojik Risk Analizi ve Risk Yönetim Plan kapsamnda, 12.07.2002 tarihinde l Çevre Müdürlüü Koordinasyonunda, Bandrma Milli Park Mühendislii, Milli Parklar ve Av-Yaban Hayat Bamühendislii, Tarm l Müdürlüü, ve Balkesir Üniversitesi temsilcilerinin katlmyla Manyas Gölü Yönetim Plann n 1.3 maddesinde belirtilen hususlar dorultusunda Manyas Gölü içerisinde numune alma noktalarnn belirlenmesi, bu noktalarn koordinatlarnn tespiti yaplarak, gölde amandralarla sabitlenmesi çalmalarn gerçekletirmesi amacyla toplanlm olup; Komisyonca harita üzerinde belirlenen noktalar yeniden deerlendirilerek belirlenen 9 noktadan 3 noktaya amandralar braklm, 6 noktaya hava muhalefeti nedeniyle amandralar braklamamtr. -limiz Mahalli Çevre Kurulu nun 16.07.2002 tarih ve 2002/7 sayl toplantsnda alnan bir kararla, limiz snrlar içerisinde yer alan ve 94/5434 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile kabul edilerek 17.05.1994 tarih ve 21937 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yürürlüe giren Ramsar (Özellikle Su Kular Yaama Ortam Olarak Uluslar aras Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakknda Sözleme) Sözlemesi çerçevesinde 28 Mays 1994 tarih ve 21943 sayl Resmi Gazetede yaymlanan I No lu Sulak Alanlar Teblii ile Ramsar Sözlemesine dahil edilen ve Uluslararas Öneme Sahip Sulak Alanlardan biri olarak ülkemizde tek A snf diploma sahibi olan Manyas (Ku) Gölü ile ilgili olarak, Avrupa Komisyonu, Life-Third Countries Program tarafndan desteklenerek Çevre Bakanl Çevre Koruma Genel Müdürlüü koordinatörlüünde, Orman Bakanl, Milli Parklar Av ve Yaban Hayat Genel Müdürlüü ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarl Bölümünce gerçekletirilen Manyas Gölü nde Ekolojik Risk Analizi ve Yönetim Plan Projesi çerçevesinde Ku Gölü ne dolayl ve direkt olarak köylerin atksularnn kontrol altna alnmas, gölde bozulan ekolojik dengenin yeniden düzenlenerek ku varlnn artrlmasna ve gölün flora fauna yönünden zenginlemesine olumlu yönden katk salayacaktr. denilmekte olup, Köy Hizmetleri l Müdürlüü nce 84

Bandrma lçesi Yenisrc Köyü ne 500 kiilik, Bandrma lçesi Kucenneti Köyü ne 1000 kiilik, Manyas lçesi Kocagöl Köyü ne 1000 kiilik artma tesisi yaptrlmasna, Bandrma lçesi Ergili, Emre, Musakça, Doruca, Gölyaka, Bereketli, Manyas lçesi Börülceaaç, Yeniköy, Koçolu, Kzk köylerine de çok gözlü fosseptik yaptrlmas istenilmektedir. Manyas Gölü nün Korunmas Çalmalar Manyas Gölü Ekolojik Risk Analizi ve Yönetim Plan Manyas Yönetim Plan nn Faaliyet Plan:1.3 maddesi gereince Manyas Gölü nde numune alma noktalarnn belirlenmesi ve bu noktalarn amandralarla sabitlenmesi ilemine l Çevre Müdürlüü koordinatörlüünde DS 25. Bölge Müdürlüü, Milli Parklar Av-Yaban Hayat Ba Müh., Balkesir Üniversitesi, l Tarm Müdürlüü temsilcilerinin katmyla 01.08.2002 tarihinde de devam edilmitir. Manyas Gölü nün Korunmas Çalmalar Manyas Gölü Ekolojik Risk Analizi ve Yönetim Plan 1- l Mahalli Çevre Kurulu nun 03.04.2002 tarih ve 2001/4 sayl kararlar ile uygulamaya konulan, Manyas Gölü nde Ekolojik Risk Analizi ve Risk yönetim Plan nn Faaliyet Plan 1.3 maddesinde belirtilen hususlar dorultusunda; Eri Dere, Src Deresi, Mürvetler, Dutlu Deresi ve Kocaçay ile Manyas Gölü içerisinde daha önce belirlenen numune alma noktalarnda yaplacak ölçümlere ilikin parametreler ve ölçüm periyodunun tespiti amacyla Balkesir Valilii brifing salonunda, l Çevre Müdürlüü, DS 25. Bölge Müdürlüü, Milli Parklar Av-Yaban Hayat Ba Müh., Balkesir Üniversitesi, l Tarm Müdürlüü temsilcilerinin katmyla 07.10.2002 tarihinde toplant yaplmtr. Ayrca TÜBTAK Marmara Aratrma Merkezi Yer ve Deniz Bilimleri Aratrma Enstitüsü yaplan toplantya itirak etmitir. Yaplan toplantda aadaki kararlar alnmtr; a) Göl ve dereler ayr ayr numune alma noktalarnn özelliklerine göre parametreler belirlenmi, Çalmann 1 yl süreli olarak yaplmasna ve mevsimsel olarak 3 ayda bir olmak üzere toplam 4 kez numune alnmasna, b) Göl için 5 nolu nokta, referans noktas olarak belirlenmi ve 5 ve 9 nolu noktalardan 3 farkl derinlikten, dier göl numune alma noktalarndan ise 2 farkl derinlikten ölçüm ve örnekleme yaplmasna, c) Gölde yl içinde 1 kez belirlenen noktalardan sediment numunesi alnmasna, d) Parametrelerin belirlenmesinden sonra çalmalarn yöntemi ve ilgili kurumlarn çalmalara katlm ekli tartlm ve çalmalarn iki alt proje eklinde yürütülmesine karar verilmitir. Bu kapsamda derelerle ilgili yaplacak çalmalarn l Çevre Müdürlüü ve Balkesir Üniversitesi Çevre Sorunlar Aratrma Merkezine, göl çalmalarnn ise l Çevre Müdürlüü ve TÜBTAK Mam Yer ve Deniz Bilimleri Aratrma Enstitüsünce yürütülmesi konusunda görü birliine varlm ve çalmalarn proje teklifi haline getirilmesine, karar verilmitir. Yaplan toplant sonucunda gölü besleyen ve gölü boaltan dereler üzerinde belirlenen noktalar ile göl içinde belirlenen noktalarda yaplacak ölçümlere ait parametreler aadaki tablolarda verilmitir. 85

TabloD.17. Gölü Besleyen Ve Gölü Bo*altan Dereler Üzerinde Numune Ölçüm Parametresi Ölçülecek Parametreler Numune Alma Noktalar0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 PH X X X X X X X X X X X X X X Toplam Fosfat X X X X X X X X X X X X X X Nitrat X X X X X X X X X X X X X X Toplam Azot X X X X X X X X X X X X X X Amonyak X X X X X X X X X X X X X X AKM X X X X X X X X X X X X X X Toplam Organik Karbon X X X X X X X X X X X X X X Çözünmü Oksijen X X X X X X X X X X X X X X letkenlik X X X X X X X X X X X X X X Scaklk X X X X X X X X X X X X X X Toplam Çözünmü Madde X X X X X X X X X X X X X X PAH X X Bor X X Seçilecek Ar ve Toksik Maddeler X X Ya ve gres X X X X X X X X X X X X X X Debi X X X X X X X X X X X X X X Tabo D.18. Göl çindeki Numune Ölçüm Parametreleri Ölçülecek Parametreler Göl Numune Alma Noktalar0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 PH X X X X X X X X X X Orta Fosfat X X X X X X X X X X Toplam Fosfat X X X X X X X X X X Nitrat X X X X X X X X X X Toplam Azot X X X X X X X X X X Amonyak X X X X X X X X X X Silikat X X X X X X X X X X AKM X X X X X X X X X X Klorofil-a X X X X X X X X X X Toplam Organik Karbon X X X X X X X X X X Çözünmü Oksijen X X X X X X X X X X letkenlik X X X X X X X X X X Scaklk X X X X X X X X X X Toplam Çözünmü Madde X X X X X X X X X X Ik Geçirgenlii (Secchi disk Ölçümü) X X X X X X X X X X Fitoplankton (tür ve says) X X X X X X X X X X Zooplankton (tür ve says) X X X X X X X X X X PAH X (a) X X (a) Bor X (b) X X (b) Seçilecek Ar ve Toksik Maddeler X 86

Tablo D.19 Öiçülecek Parametreler Ölçülecek Parametreler Sediment 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Azot Fosfat Organik Karbon X (c) X (d) X (d) X X X (c) Açklamalar: - X (a) : 1 veya 10 numaral noktalardan bir tanesinde ölçülecek - X (b) : 1 veya 10 numaral noktalardan bir tanesinde ölçülecek - X (c) : 1 veya 10 numaral noktalardan bir tanesinde ölçülecek X (d) : 2 veya 3 numaral noktalardan bir tanesinde ölçülecek D.3.4.Denizlerde Kirlilik Oldukça uzun saylacak bir sahil eridi ile youn bir deniz turizmi potansiyeline sahip olan limizin, Marmara ve Ege Denizinde kylar bulunmaktadr. limiz snrlarndaki plajlar, l Salk Müdürlüünce deniz suyu numuneleri alnarak kontrol altnda tutulmaktadr. Alnan deniz suyu numunelerinin bakteriyolojik (Toplam Koliform, Fekal Koliform, Toplam Stereptekok) ve Fiziko-Kimyasal (Renk, Mineral Yalar, Yüzey Aktif Maddeler, Fenoller, Katranl Atklar ve Yüzen Cisimler) analizleri yaptrlmakta, analiz sonucu olumsuz çkan yerlerdeki kirlenme odaklar aratrlarak ilgili kurum ve kurulularla ibirlii çerçevesinde gerekli önlemler aldrlmaktadr. -Genel Anlamda Deniz kirlilii Nedenleri Kylarmzda AB Yüzme Suyu Direktifi kriterlerini aan kirlenmenin balca nedenleri: 1-Evsel ve hayvansal atklarla çok fazla yüklü dere, çay, rmak gibi akarsularn denizlere ulamas, 2-Kylarmzda, yerleim yerlerinin yeterli altyapsnn bulunmamas, 3-Fosseptiklerin yeterince ve zamannda boaltlmamas, denizlere szmas, szdrlmas ve özel vidanjörlerin kontrolsüz ekilde dere ve dere yataklarna boaltm yapmas, 4-Artma tesislerinin randmanl çalmamas (kapasite yetersizlii, çaltrlmamas, denetimlerin etkin olmamas v.b. nedenlerle) 5-Kanalizasyon sistemiyle toplanan ve derin deniz dearj ile uzaklatrlmaya çallan evsel atklarn, rüzgar ve aknt ile tekrar geri dönüp plajlara gelmesi, 6-Deniz araçlarnn sintine boaltm, 7-Meteorolojik artlarn olumsuzluu nedeniyle snrl kalabilecek kirliliin geni alanlara yaylmasdr. 1992 yl Nisan ayndan itibaren limiz Ege Denizi kylar, 2000 ylndan itibaren de limiz Marmara Denizi Kylar Mavi Bayrak projesi kapsamnda olup, çalmalar bu projeye uygun olarak yaz sezonu boyunca her 15 günde bir numune alnarak devam etmektedir. Projenin hedefi; Banyo amacyla kullanlan ky kesimlerinde, verilen suyun zararl mikrobiyolojik ve kimyasal öelerden arnmlnn, plajlarda kullanclarn konfor ve güvenliinin salanmas düzeyini yükseltmektir. limizde düzenlenen hizmet içi eitim program ile ilçelerde numune çalmas yaplacak personele proje ve numune alma teknii hakknda eitim verilmi ve eitim sonrasnda ilimizde fiilen mavi bayrak projesi 27.04.1992 tarihi itibaryla balatlmtr. 1998 ylndan itibaren Marmara denizine kys bulunan ilçeler de programa alnmtr. Düzenli olarak numune sonuçlar Salk Bakanl na bildirilmektedir. 87

Çalmalara 2003 ylnda 32 nokta ve 1 referans noktas olmak üzere toplam 33 noktada devam edilmektedir. Mavi Bayrak Projesi, Avrupa Topluluu alt kuruluu olan Avrupa Çevre Eitim Fonunca yürütülmekte olan ve standartlara ulat saptanan plajlarn Mavi Bayrak ile ödüllendirildii, ödüllendirilen bu plajlarn dünya çapnda tantmnn yaplmasna yönelik bir uygulamadr. Mavi Bayrak, Uluslararas düzeyde nitelikli ve niteliklerin süreklilii kantlanm olan plaj ve marinalar için gelitirilen bir standardn sembolü olup, Uluslararas Çevre Eitim Vakf nn kontrolünde olan plajlara 1 yl süre için verilen ödüldür. limizde Mavi Bayrak alan plaj ve marinalar Tablo D.17 ve Tablo D.18 de gösterilmitir. Tablo.20. Y0llra Göre Numune Alma Nokta ve Al0nan Numune Say0s0 YIL 2000 2001 2002 2003 NOKTA SAYISI 47 (2 REFERANS) 33 (1 REFERANS) 33 (1 REFERANS) 33 (1 REFERANS) ALINAN NUMUNE 534 292 386 556 UYGUN 216 229 225 359 U. DEWL AYVALIK Tablo D.21:2000-2003 Y0lar0 Aras0nda Mavi Bayrak Alan Yerler 2000 2001 2002 2003 Ortunç Mevkii Basel Doaköy ortunç plaj Ortunç Plaj Plaj Yok Belediye Plaj Uzungöl Belediye P. Haliiç Park Otel Önü Saylgan Motel Önü Setur Marina Setur Marina Setur Marina Setur Marina BURHANYE EDREMT Ören Halk Plaj Altnoluk Narl skelesi Antandros Akçam Motel Plaj Yok La Route Tatil Köyü (Eski Turban Tatil Köyü) GÖMEÇ Plaj Yok Kz Çiftlii Mevkii Plaj Belediye Halk plaj Ören Clup Örient P. Ören Artemis Otel p. Narl iskelesi Vali Kona (Antandros) Plaj Yok Mart Koyu Artur P. Mart Koyu Artur P. ntalant Plaj ntalant Plaj ERDEK Yok Yok Çura mevkii Oteller Önü plaj yok 88

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2000 2001 2002 2003 PLAJ 7 2 10 5 MARNA 1 1 1 1 PLAJ MARN Grafik D.7:2000-2003 Y0llar0 Aras0nda Mavi Bayrak Say0lar0 (Bal0kesir l Sa<l0k Müdürlü<ü-2003) D.4.Su ve K0y0 Yönetimi, Strateji ve Politakalar Balkesir linde Su kaynaklar ve kullanm; 1-Akarsular 2-Yeralt sular 3-Baraj ve suni göller 4-Denizler olmak üzere 4 grupta toplanr. Akarsular ve yer alt sular ile ilgili strateji ve politikalar DS tarafndan programlanarak uygulanmaktadr. limizin 2020 ylna kadar içme ve kullanma suyu ihtiyac da DS. tarafndan programlanm olup, ikizcetepeler barajndan salanmaktadr. Balkesir ilinin akarsular hzla kirlenmektedir. Eer önlem alnmazsa bu kirlilik daha geni alanlara yaylacaktr. Akarsular kirleten faktörlerin balcalar unlardr: 1. Nüfus art: Nüfusa bal olarak artan su kullanm akarsulardaki kirlenmeyi artracaktr. 2. Sanayi tesislerinin artmas: Sanayi tesislerinin artma tesisleri kurmamalar, olanlarn da çaltrmamalar kirliliin artmasna neden olmaktadr. 3. Tarm gübrelerinin kullanmndaki art: Bilgisiz ve yanl gübreleme, artan younluktaki pestisid kullanm kirlenmenin artmasna yol açmaktadr. Kirliliin önlenmesi amacyla alnacak önlemleri ise u ekilde sralayabiliriz; 1. Tasarruf: Su kaynaklarnn daha tasarruflu kullanlmas, tevik ve eitim gibi yöntemler kullanlarak salanmaldr. 2. Koruma bantlar: Akarsularda da göl ve suni göllerde olduu gibi koruma band uygulanmaldr. 3. Aaçlandrma çalmalar: Bu çalmalarla erozyon önlenip, iklimin iyilemesi salanabilir ve su kalitesinin iyilemesine katkda bulunulabilir. 89

D.5. Su Kaynaklar0nda Kirlilik Etkenleri limizde Su Kaynaklarnda Kirliliin tespit edilmesi amacyla, TÜBTAK tarafndan Simav Çay Endüstriyel Çevre Kirlilii Analiz ve Etüdü Projesi kapsamnda, limizin önemli akarsularndan olan Simav Çay Havzasnda Simav Çayna karan kollarda önemli kirleticilerin miktar ve katksnn belirlenmesine yönelik çalmalar yaplmtr. Çalma kapsamnda, Simav çaynn Marmara Denizine ak yönü boyunca ve Simav Çayna karan noktalarda 14 ayr ölçüm ve örnekleme noktas belirlenerek su kalitesini saptamaya yönelik ölçüm ve analizler yaplmtr. Simav Çay; youn yerleim, endüstriyel faaliyet ve tarmdan dönen yüzey sularnn içerdii kirleticilerin sürekli basks altndadr. Bu nedenle örnekleme noktalarnn seçiminde bu özellikler de dikkate alnarak, kirleticilerin özellikleri ve miktar saptanmaya çallmtr. Simav Çay Balkesir li snrlar içerisine girdikten sonra, önemli miktardaki endüstriyel ve evsel atksular için alc ortam oluturmaktadr. Özellikle su debisinin büyük ölçüde azald scak ve kurak dönemlerde kirletici parametrelerin konsantrasyonlar artmaktadr. Bu nedenle bu dönemlerde kritik koullarn oluumu gerçeklemektedir. Özellikle kurak geçen dönemlerde daha da önem kazanmaktadr. D.5.1.Tuzluluk Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.2.Zehirli Gazlar Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.3.Azot ve Fosforun Yolaçt0<0 Kirlilik Simav Çay Havzas Evsel ve Endüstriyel ve Tarmsal Kaynakl Atksu Kirliliinin Belirlenmesi Projesi kapsamnda; Balkesir linin Tarm ve Orman Alanlarndan Sulara Tanan Azot ve Fosfor miktar aadaki tabloda verilmitir. Tablo 22. limizde Tar0m ve Orman Alanlar0ndan Sulara Ta*0nan Azot ve Fosfor miktar0 Arazi Çe*idi Hektar Toplam N Toplam P Havza dahilinde tarm arazisi 346 316 173 158 17 316 Havza dahilinde orman arazisi 467 721 104 316 2 339-4 677 Toplam ( kg/yl) 814 037 313 474 19 655-21 993 Toplam (kg/yl) 859 54-60 Balkesir linde Yer alan hayvanlarn saylar, havzaya dahil olma yüzdesine göre hesaplanm toplam hayvan saylar ve kaynaklanan tabii gübrelerin N ve P miktarlar (kg/yl) Tablo 23. limizde Toplam Hayvan Say0lar0 ve Kaynaklanan Tabii Gübrelerin N ve P Miktarlar0 (kg/y0l) Hayvan Saylar Hayvan Says Toplam N Toplam P Hayvan Türleri Kanatl hayvan 16 465 500 12 019 815 6 009 908 2 403 963 Sr 241 000 175 930 6 685 340-9 324 290 4 398 250-2 287 090 Koyun 732 800 534 944 5 884 384 1 069 888 Toplam (kg/yl) 17 439 300 12 730 689 18 579 632 21 218 852 7 872 101-5 760 941 (Kaynak :TÜBTAK MAM ESÇAE) 90

Balkesir de hayvan saylarn çok olmas nedeniyle bölge için oldukça zengin bir azot ve fosfor kayna oluturmaktadr. D.5.4.A<0r Metaller ve z Elementler Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.5.Zehirli Organik Bile*ikler Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.5.1.Siyanürler Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.5.2.Petrol ve Petrol Türevleri Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.5.3.Polikloro Naftalinler ve Bifeniller Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.5.4 Pestisidler ve Su Kirlili<i Bitki koruma ilaçlarnn çevredeki sirkulasyonu çok yönlü ve karmak bir yapya sahiptir. Örnein tarla, bahçe veya orman aaçlarnn hastalk veya zararllara kar ilaçlanmas srasnda ilaç zerreleri havaya, topraa topraktan yamurlarla yer alt sularna ve dolaysyla su ekosistemine karabilmektedir. Bir su ekosistemine ulaan pestisidin su içinde dal ilacn stabilizizesine, formülasyonuna ve kimyasal yapsna baldr. Baz organik pestisidlerin suda erime ve homojen ekilde dalma özellii çok yüksektir. Buna karlk baz inorganik pestisidlerin suda erime ve homojen ekilde dalma özellii çok yüksektir. D.5.5.5.Gübreler ve Su Kirlili<i Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.6.Deterjanlar ve Su Kirlili<i Yüzey aktif maddelerinin (Deterjanlar) çevreye pek çok olumsuz etkisi bilinmektedir.deterjanlar verildikleri çevre sularnda 0.7 mg/l konsantrasyonlarnda sabit köpük olumuna yol açrlar oluan bu köpük nedeniyle hava-su oksijen transferinin engellenmesi, bileimindeki maddelerin ortamda biyolojik parçalanmalar sonucunda oksijen azalmas ve çeitli toksik etki problemleri yaratrlar. Deterjanlarn su ortamna bir baka ve önemli etkisi de içerdikleri fosforlu inorganik bileiklerin alc su ortamnda (özellikle durgun sularda) alg ve su köklü su bitkilerinin ar üremesine neden olarak ötrifikasyonu hzlandrmalardr. D.55.6. Çözünmü* Organik Maddeler Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.5.7.Patojenler Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. D.5.5.8.Ask0daki Kat0 Maddeler Simav Çaynda TÜBTAK tarafndan 2001ylnda örneklem çalmalar yaplm ve AKM konsantrasyonu kaynaa bal olarak düzensiz deiim göstermitir.ölçülen deerler 91

yaz ve sonbahar mevsiminde ortalama 5-20 mg/l civarnda olmakla birlikte, k ve lkbahar mevsiminde yalarla birlikte yüksek seviyelere ulamaktadr. Bu dönemde yamur sularnn sürükledii veya çözdüü maddeler askda kat madde miktarn hzla artrmtr. Scak dönemlerde su seviyesindeki azalmaya bal olarak ar alg çoalmas da AKM miktarndaki art orann yükseltmektedir. D.5.5.9. Radyoaktif Kirlilik ve Su Kirlili<i Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. KAYNAKLAR -Balkesir l Çevre Durum Raporu (2002) -TÜBTAK (MAM ESÇAE) -DS. 25. Bölge Müdürlü%ü 92

E.TOPRAK VE ARAZ KULLANIMI E.1.Genel Toprak Yap0s0 Balkesir ilinde ana kaya, relief, iklim ve vejetasyon ve insan etkileri altnda ortaya çkm, birbirinden farkl birtakm toprak tipleri yayl göstermektedir. Bütünüyle vadilerle yer yer derin bir ekilde yarlm bir plato karakteri gösteren Balkesir ili ile Kaz da, Alaçam da ve Ulus dann yamaçlarnda anma, yakn çevresindeki depresyonlarda birikme olaylar sürekli olmutur. Bu yüzden ilin bir çok yerinde toprak örtüsünde toprak katmanlar yava yava gelimekte veya hiç olumamaktadr. Balkesir ilinde dal gösteren zonal topraklar, 4 ayr grup olarak kendini göstermektedir. Bunlardan kireçsiz kahverengi orman topraklar, en geni yaylma sahip topraklardr. Metoforfik ist, melanjl seri grant ve granodiyonit ile volkanik kayaçlar üzerinde nispeten yüksekçe ksmlarda karlalan bu topraklar, çou kez youn bir orman örtüsüyle de kapldr. Kireçsiz kahverengi topraklar Balkesir ili dahilinde daha çok bitki örtüsünün tahrip edildii ve kireçta içermeyen sahalarda geni alanlarda izlenebilen topraklardr. Genelde yar nemli iklim koullar altnda mikaist, gnays, fillat ve kristalize kireçta gibi ana kayalar üzerinde gelien topraklar kahverengi orman topraklardr. Edremit Körfezi ile Dursunbey çevresinde görülmektedir. Krmzms kahverengi Akdeniz topraklar, Akdeniz iklim koullarnn meydana getirdii peyzaj özelliklerini karekterize eden maki-garig ve kzlçam vejetasyonunun yaylma alan içerisinde genellikle, kalker ve kalkerli ana kayalar üzerinde gelimitir. Bununla birlikte Balkesir ilinde iki grup halinde bulunan introzonal topraklar ile azonal topraklar yer almaktadr. Belli bal toprak tiplerinin dnda Balkesir ilinde dar alanlarda talk, kayalk ve kumluk alanlar ile taban suyu seviyesinin yüzeye çok yakn olduu yerlerde hidromorfik alüvyal topraklar ve lagüner karakterli ortamlarda da sahil bataklklar gelimi durumdadr. Balkesir li topraklarna ait ortalama analiz sonuçlarnn kendi gruplar içerisinde alnan ortalamalarna göre yaplan deerlendirme aada özetlenmitir. Toprak Bünyesi Toprak bünyesi, bitkilerin geliip büyümeleri için gerekli olan besin maddeleri ve suyun tutulmas ile havalandrma ve su geçirgenliinde en önemli etkendir. Balkesir li topraklar saturasyon (iba) yüzdesine göre yaplan snflandrmada tarm topraklarnn %2,4'ü kum, %45,9'u tn, %46,3 killi-tin ve %5,4'ü ise kil bünyeye sahiptir. Bu dalm lde tarm için uygun toprak bünyesi varln göstermektedir. Toprak Reaksiyonu (PH) Toprak reaksiyonu topraktaki bitki besin maddelerinin, bitkileri yaraylklarnn yannda, toprak canllarnn faaliyetleri için ortamn uygunluunu ifade eder. Balkesir li tarm topraklarnn %18.0' asit (PH 6.5'den düük), %55.8'i nötr (PH 6.6-7.5), %26.2'si alkali (PH 7.5'den büyük) reaksiyona sahiptir. Toprak Tuzlulu<u Toprak tuzluluu, bitki geliimi dolaysyla verim üzerine olumsuz etki yapan faktör olup, her bitkinin tuza hassasiyeti deiik oranlardadr. Balkesir linde ilemeli tarm uygulanan topraklarn %98,7'si tuzsuz, %1,2 'si hafif tuzlu, %0,1'i ise orta tuzlu ve tuzludur.(%total Tuz) Toprak Kireci Topraktaki kireç, topran fiziksel özellikleri üzerine olan olumlu etkisi, PH'da yapt deiiklikle bitki besin maddeleri ve kullanlan ticaret gübrelerinden faydalanma orann artrarak verim üzerinde olumlu etki yapar. Balkesir li topraklarnn %64,8'i az 93

kireçli, %11,3'ü orta kireçli, %16.0' kireçli, %4,7'si fazla kireçli ve %3,2'si ise çok fazla kireçlidir. Organik Madde ve Azot Topraktaki bitki ve hayvan atklarnn parçalanmas ile meydana gelen bir materyaldir. Topran fiziksel özelliklerini düzeltirken terkibindeki bitki besin maddeleri de yararl duruma geçer. Ayrca su ve besin maddelerinin ortamda tutunmalarn temin eder. Topraktaki azotun kayna organik maddedir. Balkesir ili tarm topraklarnn büyük bir ksm organik madde yönünden fakir durumdadr. Analiz sonuçlarna göre, topraklarn %13,4'ünde organik madde çok az, %49,3'ünde az, %27,3'ünde orta, %7,57'inde iyi ve %2,5'inde ise yüksek düzeydedir. l topraklarnn azotlu gübrelerle gübrelenmesi ile organik madde miktarn arttrc önlemlere bavurulmas,verimde devamllk ve art için gereklidir. Topraktaki Fosfor Toprakta bulunmas gereken önemli besin maddelerindendir. Bitkinin büyümesinde, verimde ve kalitede etkendir. Bitkiler tarafndan alnabilir fosfor tayinlerinde olsen metoduna göre, Balkesir li tarm topraklarnn %42,3'ünde fosfor, %19,6'snda orta, %11,3'ünde yüksek, %26,8'inde ise çok yüksek fosfor varl tespit edilmitir. Bu deerlendirmelere göre, fosfor eksiklii gösteren topraklarn fosforlu gübrelerle takviye edilmesi gerekmektedir. Topraktaki Potasyum Bitki büyümesi ve çoalmas için önemli bir besin maddesi olan potasyum, verim ve kalite üzerinde etkili olup meyvenin ya, niasta ve eker oranlarnda arta neden olmaktadr. Ülkemizin jeolojik yaps ve iklim durumu, topraklarda fazla miktarda potasyum birikmesine neden olmaktadr. Balkesir ili topraklarnn %5'inde az, %8,7'inde orta, %13,2'sinde yeter, %73,1 inde ise fazla miktarda potasyum tespit edilmitir. Görüldüü gibi l topraklarnn potasyum seviyesi genellikle yeterli olmamakla beraber az miktarda potasl gübreye de ihtiyaç duyulmaktadr. Balkesir ilinin Toprak Haritas Rekil E.1'de verilmitir. 94

Tablo E.1: Toprak Analizleri De<erlendirme Ölçü ve Standartlar0 Analiz Cinsi Analiz Metodu Standart Ölçü Anlam0 0-30 Kum Toprak Bünyesi 30-50 Tn % Saturasyona (ba) 50-70 Killi Tin Göre Bünye 70-110 Kil 110 + Ar Kil Toprak Reaksiyonu Toprak Tuzluluu Organik Madde Toprakta Fosfor Toprakta Potasyum Toprakta Kireç Saturasyon Çamurunda PH (Cam Elektrod ile) Saturasyon Çamurunun Elektriki Geçirgenlii (% Total Tuz) Walkley - Black (Islak Oksidasyon Metodu) (% Organik Madde) Olsen Metodu (Sodyumbikarbonatta Eriyebilen fosfor) (P 2 O 5 Kg/Dekar) Amonyum Asetat'ta Eriyebilen Potasyum (K 2 O Kg/Dekar) Scheibler Metodu % Kireç (CaCO 3 ) - 4.5 4,6-5,5 5,6-6,5 6,6-7,5 7,6-8,5 8,5 + 0,0-0,15 0,15-0,35 0,35-0,65 0,65 + 0-1 1-2 2-3 3-4 4 + 0-3 3-6 6-9 9-12 12 + 0-20 20-30 30-40 40 + 0-1 1-5 5-15 15-25 25 + Kuvvetli Asit Orta Dereceli Asit Hafif Dereceli Asit Nötr Hafif Alkali Kuvvetli Asit Tuzsuz Hafif Tuzlu Orta Tuzlu Çok Tuzlu Çok Az Az Orta yi Yüksek Çok Az Az Orta yi Yüksek Çok Yüksek Az Orta Yeter Fazla Az Kireçli Kireçli Orta Kireçli Fazla Kireçli Çok Fazla Kireçli E.2.Toprak Kirlili<i E.2.1.Kimyasal kirlenme E.2.1.1.Atmosferik Kirlenme Genel anlamda toprak kirlilii; topraklarn fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlerle doal yaplarnn uzaklaarak kendilerinden beklenen doal, salkl, kaliteli ve yüksek ürün verme kabiliyetlerini yitirmeleri eklinde tanmlanabilir. Bunun yan sra doadaki dier ortamlarla (su ve hava) olumsuz etkileimi de sözkonusudur. Toprak kirliliine neden olan faktörler; Endüstriyel Atklar Kentsel ve Evsel Atklar Pestisit Kullanm Hatal Gübreleme Sulamada Kirli Sularn Kullanlmas. Balkesir ili topraklarnn metallerle ve mikrobiyal olarak kirlenmesi üzerine genel bir çalma henüz yaplmamtr. Ancak; il snrlar içinde kirletici nitelikte atksuyu olan tesislerin bir bölümü, atksularn herhangi bir artma tabi tutmadan ehir kanalizasyonlarna ya da yüzey sularna ve sulama kanallarna vermektedir. Kirlenmi olan 95

bu sahalarda tarm alanlarnn sulanmasnda kullanlmaktadr. Bu durumda ise gerek toprak yapsnda gerekse çeitli zirai faaliyetlerde problemler ortaya çkmaktadr. Hatal gübre uygulamalar da toprak kirlenmesinin bir dier nedenidir. Özellikle Azot (N), Fosfor (F) ve Kükürt (S)'lü gübrelerin bilinçsiz ve ar kullanmyla toprak ve su kirlenmesi görülmektedir. Özellikle kullanlan ilaçlarn çevrede birikmesi sonucu, tarmn üzerinde yapld topraa ve toprak canllarna, kültür bitkilerine ve dier bitkilere. Havann ve suyun kalitesinin bozulmasna, evcil ve yabani hayvanlara çok büyük oranda yan etkisi vardr. Pestisitlerin bir ksm ar metaller içermektedir ve yer yer toprakta ar metal birikimine neden olurlar. Bu durum bir baka kültür bitkisinin gelimesini engelleyebilir. Sonuç olarak toprak kirlilii; çok farkl kirletici kaynaklardan gelmi, canllara zararl maddelerin, toprakta yetitirilen ürünler veya çayr meralarda beslenen hayvanlar tarafndan topraktan alnmas nedeniyle önem arz etmektedir. E.2.1.2 At0klardan Kirlenme nsanlarn, evsel, sosyal ve endüstriyel aktiviteleri sonucu oluan kat atklarn miktar ve çeitlilii, nüfusun artmas, yaam standartlarnn yükselmesi ve teknolojideki gelimeler sonucu artmaktadr. Hzl ve çarpk kentlemenin doal bir sonucu olarak, özellikle büyük kentlerde, kat atk sorunu hzla büyümekte, bunun önüne geçmek için de kat atklarn etkin, verimli ve düzenli bir ekilde toplanmas, tanmas, depolanmas ve deerlendirilip zararsz hale getirilmesi, zorunlu hale gelmektedir. 14.3.1991 tarih ve 20814 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yürürlüe giren ve meskun bölgelerde evlerden atlan evsel kat atklar, park, bahçe ve yeil alanlardan atlan bitki atklarn, iri kat atklar, zararl atk olmamakla birlikte evsel kat atk özelliklerine sahip sanayi ve ticarethane kat atklarn, evsel atk su artma tesisinden elde edilen (atlan) artma çamurlarn, zararl atk snfna girmeyen sanayi artma tesisi çamurlarn, hafriyat topra ve inaat molozunun toplanmas, tanmas, geri kazanlmas, deerlendirilmesi, bertaraf edilmesi ve zararsz hale getirilmesine ilikin esaslar kapsam altna alan Kat Atklarn Kontrolü Yönetmelii ile; her türlü atk ve artn çevreye zarar verecek ekilde, dorudan veya dolayl bir biçimde alc ortama verilmesi, depolanmas, tanmas, uzaklatrlmas ve benzeri faaliyetlerin yasaklanmas, çevreyi olumsuz yönde etkileyebilecek olan tüketim maddelerinin idaresini belli bir disiplin altna alarak, havada, suda ve toprakta kalc etki gösteren kirleticilerin hayvan ve bitki nesillerini, doal zenginlikleri ve ekolojik dengeyi bozmasnn önlenmesi ile buna yönelik prensip, politika ve programlarn belirlenmesi, uygulanmas ve gelitirilmesi amaçlanmtr. BELEDYE ADI : Balkesir Belediyesi NÜFUSU : 184.000 ÇÖP DEPOSU MEVK : Güzle Mevkii REHRE UZAKLIWI : 5.000 m. BERTARAF YÖNTEM : Düzenli Depolama KARAYOLUNA MESAFES : 1.000 m. YAKLARIK ALANI : 650.000 m 2 TIBB ATIKLAR : Ayr Toplanp Birlikte Bertaraf Ediliyor. Toplanan atk miktar(ton/gün) : 350 ton/gün(yaz), 600 ton/gün(k) Araç ve Personel Durumu : Özel bir irket Balkesir-Savatepe Karayolu üzerinde Gazi Osman Paa Mahallesi ile Gökköy arasnda Güzle mevkiinde bulunan 662.295,96 m 2 lik alana düzenli kat atk depolama sahas yapm Mahalli Çevre Kurulu nun 16.02.1996 tarihli toplantsnda 250.000 m 2 lik 96

alan için çevresel etkileri önemsizdir karar verilmesi üzerine Balkesir Üniversitesi Ünibal letmesine Tatbikat projeleri hazrlattrlmtr. Hazrlanan tatbikat projeleri dorultusunda 1 ve 2 ksmlarn hafriyat ilemleri gerçekletirilmi, 1-A ksmnn taban, DS 25. Bölge Müdürlüünün geçirimsizdir raporu verdii, sktrlm kalnl 20 er santimlik üç tabaka ile kaplanm ve her tabakada geçirimsizlik analizleri yaptrlmtr. Taban toplam sktrlm kalnl 60 cm kil ile kaplanan 1-A ksmnda tatbikat projesinde belirtilen HDP esasl yatay sznt suyu borular (g160 ve g200 ) döenerek üzerleri 30 cm kalnlnda 16/32 ykanm dere çakl ile örtülmü, idari binalar, yemekhane, banyo, wc, du, araç bakm atölyesi, park yeri, kantar, araç tekerlek ykama yeri ve ulam yollarnn asfaltlama çalmalar tamamlanmtr. Depolama sahasnn 1-A ksmnn taban Kat Atklann Kontrolü Yönetmeliinin 18.08.1999 tarihli Resmi Gazete yönetmelikte deiiklik 26. Maddesi hükümlerine uygun olarak tekil edilmi olup, sahann etrafi kafes tel çit ile çevrilmi ve sznt çöp sularnn toplanabilmesi için depo yaplmtr. Karagedik mevkiinde bulunan eski depolama sahasnda vahi olarak çöp depolanmasnn insan ve çevre salna verdii olumsuzluklar göz önüne alnarak 01.04.1999 tarihinden buyana Balkesir-Savatepe karayolu üzerinde Gazi Osman Paa Mahallesi ile Gökköy arasnda Güzle mevkiinde bulunan belediyemize ait Düzenli Kat Depolama Sahasnda, Kat Atklarn Kontrolü Yönetmelii ve Düzenli Kat Atk Depolama Sahas letme Klavuzu hükümlerine göre depolama yaplmakta olup, dikey gaz toplama bacalarnn yapm çalmalar devam etmektedir. E.2.2.2 Mikrobiyal Kirlenme limizde bu konuda bir çalma yaplmamtr. E.3. Arazi E.3.1.Arazi Varl0<0 Balkesir ilinin toplam alan 1.452.814 Hektardr. Bunun 510.456 Hektar tarmsal üretimde kullanlmaktadr. Baka bir deile tarmsal amaçlarla kullanlan arazinin toplam arazi içindeki oran %35.14 dr. Balkesir ili arazinin toprak kullanma kabiliyetine göre snflandrlmas ve dalm Tablo E.2'de verilmitir. E.3.1. 1.Arazi S0n0flar0 Tablo E.2: Toprak Kullanma Kabiliyetine Göre S0n0fland0rma ARAZNN SINIFI ALANI (HA) ORANI 1. Snf 46.141 3.18 2. Snf 124.953 8.60 3. Snf 80.595 5.55 4. Snf 82.279 5.66 5.Snf 672 0.04 6. Snf 222.384 15.31 7. Snf 865.552 59.58 8. Snf 30.238 2.08 TOPLAM 1.452.814 100.00 E.3.1.2. Kullanma Durumlar0 l arazilerinin kullanm durumlarna göre snflandrlmas ve dalm aadaki tablolarda (Tablo E.3) verilmitir. 97

Tablo E.3: l Arazilerinin Kullan0m Durumlar0na Göre S0n0fland0r0lmas0 TARIMDA ETKN OLARAK KULLANILABLEN KÜLTÜR ARAZLER Arazi Cinsi Alan0 (Ha) Kültür arazileri çindeki % Oran0 Toplam arazi çindeki % Oran0 Tarla Arazisi 440.770 86.35 30.34 Zeytinlik Arazisi 63.002 12.34 4.34 Bahçe Arazisi 4.938 0.97 0.34 Ba Arazisi 698 0.14 0.05 Çam Fstklk 1.048 0.20 0.07 Toplam 510.456 100.00 35.14 B.Kültür D0*0 Arazileri Arazi Cinsi Alan0 (Ha) Kültür arazileri çindeki % Oran0 Toplam arazi çindeki % Oran0 Çayr-Mera Arazisi 210.020 22.29 14.45 Orman Arazisi 675.010 71.63 46.46 Kullanlmayan Arazi 38.463 4.08 2.65 Göl-Gölet Baraj 18.865 2.00 1.30 Toplam 942.358 100.00 64.86 TOPLAM Alan0 (Ha) %Oran0 Kültür Arazileri 510.456 35.14 Kültür D0*0 Araziler 942.358 64.86 Kaynak Köy Hizmetleri Genel Müdürlü<ü 2003 y0l0 verileri Toplam 510.456 hektarlk tarm arazisinin ancak 59.181 hektarlk ksmnda sulu tarm yaplmaktadr. Bu da tarm arazilerinin %11,59'unu oluturmaktadr. Balkesir l Arazisinin ilçeler itibaryla genel dalm ise Tablo E.4'de verilmitir. E.3.2.Arazi Problemleri Balkesir ilindeki dalar ve tepelerde andrma, ova ve vadi tabanlarnda ise birikme ile ilgili sorunlar hakim durumdadr. Ayrca depremler de ovalarn sorunlarndan saylabilir. Bunlarn dnda denizlerdeki hareketin etkisiyle kylarda da bir dizi sorun yaanmaktadr. Balkesir topraklarnn %92,4'ü sorunlu olup, sadece %7.6's sorunsuz durumdadr. 98

Tablo E.4 : Bal0kesir l Arazisinin lçeler tibar0yla Genel Da<0l0m0 TARIM ALANI ORMAN VE ÇAYIR VE MERA TARIM DI&I ARAZ LÇENN YÜZÖLÇÜM MKTAR ORAN MKTAR ORAN MKTAR ORAN MKTAR ORAN ADI Ü (ha) (%) (ha) (%) (ha) (%) (ha) (%) L TOPLAMI 1.439.668 474.761 32,98% 640.715 44,50% 106.177 7,38% 218.015 15,14% MERKEZ 144.600 52.964 36,63% 36.116 24,98% 2.050 1,42% 53.470 36,98% AYVALIK 26.600 20.504 77,08% 5.342 20,08% 100 0,38% 654 2,46% BALYA 95.200 25.610 26,90% 47.636 50,04% 7.540 7,92% 14.414 15,14% BANDIRMA 62.200 40.500 65,11% 8.200 13,18% 8.080 12,99% 5.420 8,71% BGADÇ 100.700 31.440 31,22% 54.788 54,41% 13.000 12,91% 1.472 1,46% BURHANYE 45.263 24.108 53,26% 12.549 27,72% 700 1,55% 7.906 17,47% DURSUNBEY 190.600 23.901 12,54% 124.645 65,40% 10.666 5,60% 31.388 16,47% EDREMT 70.800 23.562 33,28% 40.210 56,79% 4.000 5,65% 3.028 4,28% ERDEK 30.639 7.840 25,59% 17.946 58,57% 750 2,45% 4.103 13,39% GÖMEÇ 17.800 12.560 70,56% 1.150 6,46% 389 2,19% 3.701 20,79% GÖNEN 115.200 43.262 37,55% 48.082 41,74% 18.140 15,75% 5.716 4,96% HAVRAN 55.900 13.323 23,83% 20.000 35,78% 1.400 2,50% 21.177 37,88% VRND 76.280 30.290 39,71% 37.628 49,33% 3.303 4,33% 5.059 6,63% KEPSUT 89.400 19.557 21,88% 44.945 50,27% 15.784 17,66% 9.114 10,19% MANYAS 58.600 29.213 49,85% 18.722 31,95% 3.692 6,30% 6.973 11,90% MARMARA 13.986 1.854 13,26% 6.775 48,44% 1.313 9,39% 4.044 28,91% SAVA&TEPE 42.500 13.439 31,62% 18.531 43,60% 4.200 9,88% 6.330 14,89% SINDIRGI 143.300 34.664 24,19% 71.550 49,93% 5.470 3,82% 31.616 22,06% SUSURLUK 60.100 26.170 43,54% 25.900 43,09% 5.600 9,32% 2.430 4,04% KAYNAK : Tar0m l Müdürlü<ü Erozyon Balkesir ilinin da ve tepelerindeki en önemli sorunu erozyondur. Erozyon doal olarak olumu arazi eklinin ve örtüsünün genellikle insanlar tarafndan yakma, ar otlatma, orman kesimi ve bilinçsiz toprak ileme gibi ilemlerle zayflatlarak doa kuvvetleri tarafndan andrlp tanmas sonucu meydana gelen toprak kaybdr. Erozyonun iddeti, yalar, eim, yap, bitki örtüsünün özellikleri ile beeri ve iktisadi faaliyetlerin niteliklerine göre, farkllklar gösterir. Erozyonda en etkili unsur, saanak türünde gelien yalardr. Balkesir merkezi 118 mm, Bandrma'da 137.5 mm gibi yüksek deerlerdedir. Bu yalar yüzey erozyonunun gelimesi için yeterlidir. Balkesir ili yüzeyinin %76.7'si, %13'den fazla eimi olan yerlerle kapldr. Bu rakama %3-12 arasnda eimi olan %16.6'lk deer de ilave edilecek olursa; ilin %93.3'ünün su erozyonuna uygun eime sahip olduu söylenebilir. Tepelik ve dalk alanlardaki asli bitki örtüsünün genelde kurakçl orman olmas gerekirken bugün, bu alanlarn önemli bir ksm ortadan kaldrlm durumdadr. Örnein; Dursunbey ilçesindeki ormanlarla kapl olan kesimlerde öncelikle taraça üstleri ile anm yüzeyleri tahrip edilmi buralarda, nohut ve tahllar olmak üzere tarla bitkileri; Bigadiç, Dursunbey ilçesinde ise bata tütün olmak üzere dier tarla bitkileri; vrindi, Balya, Susurluk gibi ilçelerde tahllar bata olmak üzere tarla bitkileri; merkez ilçede ise baklagiller ve ayçiçei olmak üzere tahllar üretilmektedir. Bu ürünler yln tümünde 99

topra örtmemektedir. Bu olumsuz koullar yannda e yükselti erilerine (zohipslere) genelde dik sürümlerin yaplmas erozyonu hzlandran etmen olarak saylabilir. Bütün bu olaylar sonucunda Balkesir ilindeki topraklarn %50,5'i çok s (0 20 cm), % 33 ise s (20 50 cm) alanlar haline gelmitir. Böylece alanlarn % 83,5'i s ve çok s topraklarla kapldr. Balkesir ili erozyon alanlar Tablo E.5'de, Anm haritas ise Rekil E.2'de verilmitir. Ta*l0l0k Balkesir lindeki topraklarn %43,97 unda tallk sorunu yaanmaktadr. Çünkü Sndrg, Savatepe ve Dursunbey'den Çanakkale ili snrlarna kadar uzanan sahalarda yaygn olarak asidik karakterli iri parçal aglomera ad verilen kayaçlarn bulunduu yerler, genellikle tepelik ve dalk alanlar durumundadr.bu sahalardaki ormann tahrip edilerek tarm faaliyetlerine açlmas ve bu alanlarda su erozyonunun iddetlenmesi ile birlikte toprak incelmektedir. te, bu alanlardaki talar çiftçiler tarafndan toplanm olsa bile tarlann traktör tarafndan sürülmesi nedeniyle pulluun ortalama 30'cm. civarnda dibe batmasyla birlikte, her sürümde talar yüzeye çkarmakta ve tallk sorunu gündeme gelmektedir. Ayrca, Edremit ovasnda da yer yer tallk sorunu yaanmaktadr.bunun ilginç örnekleri Edremit - Akçay arasndaki alanda ve özellikle Kazdalar'ndan inen akarsularn sel tipi karakterinde olmas ve düzlüe ulaan takn sularnn tama gücünün azalmas, iri çakl ve bloklarn zeytinliklerin bulunduu alanlarda biriktirmesiyle geliir. Topraklardaki bir dier tallk sorunu ise, kireç talarnn yaygn olduu sahalardaki ölü lapyal alanlarda görülür. Ta*k0n Balkesir ilinde yer alan ova ve vadi tabanlarndaki en önemli sorunlar olarak, takn ve artbataklk, su noksan, deprem ve yerleme sorunlar olarak saylabilir. Balkesir ili snrlar içindeki akarsular genelde zeminin suyla doygun olduu k aylarnda günlük maksimum yalarn etkin olduu dönemlerde geliir. Tepelik ve dalk alanlardaki ar bitki tahribat, açlan tarlalardaki topran erozyonla ar kaybedilmi olmas, ayn dönemde bitki örtüsünün büyüme sürecinin kesintiye uram olmas, buharlamann scaklk nedeniyle minimum düzeyde gelimesi aka geçen su miktarn arttrmaktadr. Akarsulardaki kabarma genelde ani bir ekilde geliebilmekte ve takn pik noktasna ksa sürede ulamaktadr. Böyle bir durumda, akarsu tepelik ve dalk alandan bol miktarda koparp tad malzemeyi ak hznn kesildii ana vadi tabanlarna yarak sularn gölet oluturabilecei artbataklklarn domasna yol açabilmektedir. Özellikle bu taknlar yerlemelere ve ekili, dikili alanlarda büyük zararlara neden olmaktadr. Balkesir, Sndrg, Bigadiç, Manyas ve Kepsut ovalar bata olmak üzere pek çok ovada takn olaylar yaanmaktadr. Balkesir li arazisinin kabiliyet snflarna göre arazi problemleri (Çoraklk, Yalk, Tallk vb.) Tablo E.6de verilmitir. Tablo E.5: Bal0kesir li Erozyon Alanlar0 Orta Toplam &iddetli Zay0f lçe Erozyona lçenin Ad0 Erozyonlu Alan0 Maruz (km 2 Alan ) Kalan Alan &iddetli Erozyona Maruz Kalan Alan Çok &iddetli Erozyona Maruz Kalan Alan Toplam Erozyona Maruz Kalan Alan Oran (%) Toplam Erozyonsuz Alan l Toplam0 1.452.814 143.024 166.161 981.677 131.714 1.422.576 97.92 30.238 KAYNAK: K.H.G. Müdürlü<ü Yay0nlar0 100

Tablo E.6 : Bal0kesir l Arazisinin Kabiliyet S0n0flar0na Göre Arazi Problemleri (Hektar) Kabiliyet S0n0flar0 Çorakl0k Ya*l0k Ta*l0l0k Su Erozyonu Kayal0k II. III. IV. S0n0f 8.470 28.044 34.915 333.968 153.296 V. VI. VII. 4.866 843 82.276 1.088.608 347.251 TOPLAM 13.336 28.887 117.191 1.422.576 500.547 KAYNAK: K.H.G. Müdürlü<ü Yay0nlar0 &ekil E.2: Bal0kesir ili a*0n0m haritas0 KAYNAKLAR -Köy Hizmetleri Genel Müdürlü%ü -Köy Hizmetleri l Müdürlü%ü Balkesir (2003) -l Tarm Müdürlü%ü(2003) 101

F.FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1.Ormanlar F.1.1.Ormanlar0n Ekolojik Yap0s0: Balkesir li Anadolu Yarmadasnn Kuzey Batsnda Marmara ve Ege Bölgeleri arasnda bir ldir. limiz genel olarak engebeli bir arazi yapsna sahip görünmekle beraber her türden arazi yapsn içinde tayan bir çeitlilik gösterir. Dursunbey, Bigadiç, Sndrg yöresi ksmen dalk arazi artlar gösterirken, Manyas Gönen, Bandrma civar ise geni ovalarn bulunduu mntkalardr. lin balca dalar Karada, Madra Da, Kazdalar, Kapda, Eybek Da, Çatalda, Alaçam Dalar, Ulus dalar, Seydan ve Gökseki dalardr. Bu dalardan Kazda ve Kapda mitolojik ve Turistik özellik tayan dalarmzdr. Alaçam dalarndan limizin dousunda Kütahya snrnda yer alan Akda tepe ise 2.089 m. yükseklii ile en yüksek tepe özelliini tamaktadr. Sndrg Ulus Dalarnn Ulus Tepesi 1769 metredir. Balkesir linin genelde Corafi konumundan dolay deniz ve kara iklimi arasnda kark bir iklimsel yaps vardr. Yllk ortalama ya 678 mm. dir. Yllk ortalama scaklk 14.40 C,en düük ortalama scaklk 21.8 C olup, en yüksek ortalama scaklk ise 43.7 C dir. Balkesir Orman Bölge Müdürlüü'nün çalma alan olan 1.463.937 ha toplam alann 669.702 Ha orman, 794.235 ha açklk alandr. Bölge Müdürlüü çalma alan hemen hemen il snrlarna tekabül ettiinden veriler ayn zamanda ili temsil etmektedir. limizin toplam arazi varlnn yaklak % 45 i orman arazisi, % 32 si kültür arazisi, % 8 i çayr ve mera, % 15 i kullanlmayan arazidir. Yaklak % 45 düzeyindeki ormanlk alan miktar Türkiye genel ortalamasnn oldukça üzerindedir. 669.702 Ha. olan ormanlk alann 315.864 Ha. normal koru, 223.182 Ha. bozuk koru, 30.356 Ha. normal baltalk, 100.299 Ha. ise bozuk baltalk vasfndadr. Yukardaki rakamlardan da anlalaca gibi geni bir ormanlk arazimiz bulunmasna ramen bu orman varlnn yarsnn slah edilmeye ihtiyac vardr. Koru ormanlarmzdaki tüm servet 44.463.117 m 3, baltalklardaki tüm servet ise 3.738.874 sterdir. Orman Bölge Müdürlüü'nün Orman Durumu Tablo F-1'de verilmitir. LETME MÜDÜRLÜÜ Tablo F.1. lmizin Ormanl0k saha Durmu KORU (Ha) BALTALIK (Ha) Normal Bozuk Toplam Normal Bozuk Toplam PRODÜKTF ORMAN BOZUK ORMAN TOPLAM ORMANLIK ALAN AÇIKLIK ALAN TOPLAM ALAN Alaçam 21.070 10.375 31.445 23 6.517 6.540 21.093 16.892 37.985 22.924 60.909 Balkesir 47.604 129.823 177.427 8.927 1.403 10.330 56.531 131.226 187.757 270.217 457.974 Bandrma 37.970 6.017 43.987 20.873 61.851 82.724 58.843 67.868 126.711 240.939 367.650 Bigadiç 30.395 16.629 47.024-12.780 12.780 30.395 29.409 59.804 54.273 114.077 Dursunbey 51.799 33.538 85.337 949 1.735 2.684 52.748 35.273 88.021 42.411 130.432 Edremit 54.676 22.820 77.496 182 6.740 6.922 54.858 29.560 84.418 114.963 199.381 Sndrg 38.398 15.639 54.037 894 14.289 15.183 39.292 29.928 69.220 65.876 135.096 TOPLAM 281.912 234.841 516.753 31.848 105.315 137.163 313.760 340.156 653.916 811.603 1.465.519 Kaynak:Bal0kesir Orman Bölge Müd. Balkesir li orman varlnn büyük bir ksm Dursunbey, Bigadiç, Sndrg, vrindi ve Edremit lçeleri civarnda toplanmtr. Yine bir orman varlnn büyük bir ksm Karaçam ve Kzlçam aaç türlerinden olumaktadr. limiz ormanlarnda bu aaç türlerinin yan sra Kazdalar nda Kazda Göknar, Susurluk, Kepsut, Bandrma ve Gönen civarnda Kayn, Gürgen ve Mee türleri bulunmaktadr. Erdek Kapda Yarmadas aaç türleri açsndan çok zengin bir mntkamzdr. 102

limiz ormanlarnda yukarda saylan aaç türlerinin yan sra Korucu ve Bigadiç civarnda Kestane, Gönen Ormanlarnda hlamur, Kepsut ve Korucu civarnda kekik ve muhtelif mntkalarda sumak bulunmaktadr. F.1.2.Bölgenin Orman Envanteri: Balkesir li ormanlarnda doal olarak yayl gösteren aaç türleri: Karaçam (Pinus nigra) Kzlçam (Pinus Brutia) Kayn (Fagus Orientalis) Gürgen (Carpinus betulus) Mee (Quercus sessilflora, quercus conferta, quercus cerris) Balkesir Orman Bölge Müdürlüü'nün servet dökümü Tablo F.2 de gösterilmitir. Balkesir li snrlar içindeki ormanlarn son 10 yldaki üretim miktarlar tablo F.3 de verilmitir. Tablo F-2.Bal0kesir ilinde Orman Bölge Müdürlü<ü Servet Dökümü KORU BALTALIK NORMAL BOZUK NORMAL BOZUK &LETM Kar brel ES breli Yap. Top. Yap. Kar. Top. (m 3 ) (m 3 ) (m 3 (m 3 i ) (m 3 (m 3 ) (m3) (m 3 (m 3 ) Ster (m 3 ) Ster ) ) ) ALAÇA 387400 13727-40112 4218 15662-57843 1410 12414 M BALIKES 400061 3 18804 6 79 1-58810 2402 72147-961766 1034109 157356 R BANDIR 3 31 44 93 3 283125 41916-44747 2599 11974-122346 1912847 158542 MA 14 39 7 BGADÇ 397395 22941-42033 1071 28515-135696 - 75708 DURSUN 674724 4 35125 7 71 81-70985 1433 75560-218915 20008 10246 BEY EDREM 1038169 3 82999 8 01 55-11211 2649 45056-310032 7300 10177 T SINDIRG 555048 9 1 690 76 53892-56043 1611 10363-171520 37368 301189 I TOPLAM I 3481112 3 0 76738 79 75-42484 999 9617 57 42 10163 76-1978118 3013242 725632 Kaynak blk.orman Böl. Müd. Tablo F-3 limiz Orman Böl. Müd nün Son 10 Y0ldaki Üretim Miktarlar0 ÜRÜN CNS 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 TOMRUK (M 3 ) 163.300 154.500 141.000 150.000 143.500 136.400 161.200 169.100 134.000 241.064 TEL D.REK (M 3 ) 8.800 11.000 11.800 6.000 6.000 2.900 7.400 11.200 9.800 723 MADEN D.REK (M 3 ) 20.200 21.700 24.400 25.900 23.200 29.600 26.500 21.200 17.200 53.985 SANAY. ODUNU (M 3 ) 27.100 27.600 23.300 37.000 21.100 25.700 26.900 26.300 22.500 25.569 KA1ITLIK ODUN (M 3 ) 80.000 72.100 72.500 64.500 59.000 85.700 94.500 81.200 86.300 88.570 YAPACAK TOPLAMI (M 3 ) 299.400 286.900 273.000 283.400 252.800 280.300 316.500 309.000 269.800 409.911 L.F-YONGA (Ster) 68.500 48.900 85.400 129.600 68.500 72.500 64.800 64.700 34.200 128.700 SIRIK (Ster) 1.900 1.600 1.300 1.100 1.500 600 300 200 200 269 ENDÜSTRYEL ODUN (M 3 ) 352.000 324.000 338.100 381.300 305.300 335.000 365.300 357.700 295.400 506.443 YAKACAK ODUN (Ster) 220.100 157.200 204.400 193.000 193.300 179.600 199.300 213.700 202.700 338.983 103

F.1.3.Orman Varl0<0n0n Yararlar0: Balkesir de ormanclk faaliyetleri 1940 yllarnda balam ve planl olarak günümüze kadar gelmitir. Balkesir ormanclnn gerek çalma anlay, gerekse ormanclk teknikleri açsndan Türkiye ormanclnda ayr bir yeri bulunmaktadr. Balkesir li Orman varlnn genelde teknik ve biyolojik özellikleri iyi vasftadr. Özellikle Dursunbey ve Bigadiç teki Karaçam ormanlarndan elde edilen kereste çok iyi teknik özellikleri açsndan Türkiye genelinde aranan bir orman ürünüdür. Edremit mntkasnda özellikle denizden uzak köyler ile, Dursunbey, Bigadiç ve Sndrg yöresinde halkn hemen hemen tamam geçimini ormanclk ilerinden salamaktadr. Balkesir li genelinde ormanclk sektörünün ekonomik, sosyal ve ekolojik açdan büyük önemi bulunmaktadr. Burada saylan deiik ormanclk faaliyetlerinin topluma direkt ekonomik yararlar önemli ölçüdedir. Ormanclk sektörü özellikle yaz aylarnda krsal kesimde büyük bir istihdam potansiyeli yaratr. Ayrca, yol, inaat, Milli Park çalmalar v.s. gibi tüm ormanclk çalmalar Balkesir ekonomisine büyük katk salar. Ormanclk sektörünün bu direkt ekonomik katksnn yannda oluturduu dolayl ekonomik yararlar da büyük ölçüdedir. Muhtelif orman ürünlerini alanlar, satanlar ve ileyenler açsndan Balkesirde oldukça büyük bir istihdam kapasitesi bulunmaktadr. Balkesir lindeki orman varlnn geni ve yaygn oluundan dolay orman tekilat ile vatanda arasnda korumaclk ve orman bilinci hususunda diyaloglar olumaktadr. Vatandan özellikle son yllarda orman koruma, aaçlandrma çalmalarna destek olma anlay büyük oranda gelimitir. Balkesir Orman Bölge Müdürlüü, ormanlarn salkl bir ekilde korunmas ve yeni ormanlar kurmak suretiyle daha yeil bir Balkesir in meydana gelmesine yönelik çalmalarn sürdürmektedir. F.1.4.Orman Say0lan Alanlar0n Daralt0lmas0 Bilgi edinilememitir. F.2.Çay0rlar ve Meralar F.2.1.Çay0r ve Mera Varl0<0 Toplam 106.177 hektar olan çayr ve meralar, ilin % 7.37'sini kapsar. Tablo F4.limizdeki Çay0r ve Meralar Çay0 r ve Mer alar 100 7540 8080 1300 0 700 1066 6 4000 750 389 1814 0 1400 3303 1578 4 3692 1313 4200 5470 5600 2050 lçe Ad Ayvalk Balya Bandrma Bigadiç Burhaniye Dursunbe y Edremit Erdek Gömeç Gönen Havran vrindi Kepsut Manyas Marmara Savatepe Sndrg Susurluk Merkez F.2.2. Kullan0m Amaçlar0 ve Yararlar0 Ülke ekonomisine ve insan beslenmesindeki önemine karn çayr ve mera alanlarmza yllarca istenilen önem verilmemi, gelitirilmesi ve korunmas için yeterli kaynaklar aktarlmamtr. Bu amaçla yeterli bir mevzuat hazrlanamamtr. Ayrca: 1.Bitkisel üretimde yeterli karllk ve verimliliin temin edilememesi, 2.Bitkisel üretimde düzensiz olarak makinal tarma geçilmesi, 104

3.Yetersiz ve dank mevzuatlar Bu yetersiz ve dank mevzuatlar yürütülen kurumlar arasnda egüdüm bulunmamas sonunda, çayr ve mera alanlarnn snrlarnda önemli daralmalar olmu, çayr ve mera alanlar, 44 milyon hektardan, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüünce 1970 li yllarda yaplan envanter çalmalarna göre 21.7 milyon Hektara, 1991 Tarm saym sonuçlarna göre de 12.3 milyon Hektara dümütür. Mevcut bu yapyla devam edildii takdirde, bu otlatma sistemi, bu mevzuat yaps ile çayr ve mera alanlarnn verimlerindeki düme devam edecek, gün geçtikçe snrlarnda daha da daralmalara yol açarak yok olmaya devam edecekti F.3.Flora F.3.1.Türler ve Popülasyonlar Mediterran Bölge ile Karadeniz Bölgesi arasnda geçit özelliinde olan Marmara Bölgesi Flora elementleri bakmndan da bu nitelikleri yanstr. Mediterranean Bölge öezlliini gösteren ve genellikle kylarda yeralan bu yerler Mediterranean Bölgeden daha serindir. Yllk ortalam scaklk 16 C 0 yaklamaktadr. Bitki örtüsünde maki elementleri çok görülür. Ayrca Mediterranean bölgeden farkl olarak bu kuakta yapran döken mee türleri bulunur. Bitkilerin büyük bir çounluu yaz kuraklna dayanabilir özelliktedir. Ancak, fazla düük scakla hassastrlar. 400 m. yükseklie kadar yayn olan bu kuakta genellikle yapran döken mee türleri hakimdir. Bunlarn dnda özellikle Mediterran bitkilerden, Cercis siliquastrum, Laurus nobilis, Erica arborea, Cistus salviifolius,pistacia lentiscus, Olea europea, var. Oleaster görülmektedir. Tablo F.5.Bal0kesir linin Faunas0nda Bulunan Yayg0n Odunsu Bitki Türleri Pinus Nigra (Karaçam) Pinus Brutia (Kzlçam) Fagus Orientalis (Kayn) Carpinus Betulus (Gürgen) Querqus Sessiforia (Mee) Querqus Conferta (Mee) Querqus Cerris (Mee) Salix Sp. (Söüt) Tamarix Sp. (Ilgn) Oleacede Oleanter (Zeytinlik) Platanus Orientalis (Çnar) Pyrus Spp. (Yabani Armut) 105

Tablo F.6. limiz Faunas0nda Bulunan Yayg0n Türler FAMLYA TÜR ADI TÜRÇE ADI AMARANTHACEAE Amaranthus albus Tilki kuyruu BORAGNECEAE Alcanna tinctoria Anchusa azurea Echium italicum Myosotis alpestris Onosma auchranum Hava civaotu Sr dili Engerek otu Boncuk otu Rincar CAMPANULACEAE Campanula cymbalaria Çngrak otu CAPRFOLACEAE Lonicera etrusca Hanmeli CARYOPHYLLACEAE Agrostemma githago Silene behen Buday çiçei Salkm çiçei CHENOPODACEAE Chenepodium botrys Sirken CSTACEAE Cistus laurifolius Pumuk otu COMPOSTEAE Anthemis altissima L. Artemisia annula L. Bellis perennis Carduus nutans Carthamus dentatus Centaurea depressa Cichorium intybus Crepis alpina Echinops microcephalus Matricaria maritima Onoprdum tauricum Picnomon acarna Scolymus hispanicus L. Scorzonera cana Xeranthemum annuum Kel papatya Kabe kekii Koyun gözü Deve dikeni Aspir Acmk Hindibahar Tüylü kanak Kirpi dikeni Mays papatyas Eek dikeni Çetmi dikeni Da karanfili CONVOLVULACEAE Convolvulus arvensis Mamza CORNACEAE Cornus mas Erkek kzlck CRUCFEREAE Sinapis alba Hardal DATSCAEAE Datisca cannabina Renk otu DPSACACEAE Dipsacus laciniatus Scabiosa argenta Fescitara Uyuz otu ERCACEAE Erica arborea L. Funda EUPHORBACEAE Euphorbia amygdaloides Fç otu Euphorbia rigida sütleen FAGACEAE GERANIACEAE Quercus cerris Quercus pubescens Erodium ciconium Geranium dissectum Saçl mee Mee nelik nelik GUTTIFERAE Hypericum perforatum Kantaron JUGLANDACEAE Junglans regia Ceviz LABIATEA Ajuga chamaepitys Lamium amplexicaule Nepeta italica Salvia furitocasa Satureja parnassica Sideridis trojana Teucrium chamaedris Ziziphora tenuior L. LEGUMINOSAE Anagyris foetida L. Galega officinalis Genista ydia Gonocytisusangulatus Melilotus alba Trifolium campestre Trifolium purpureum Trigonella spicata Yer Çam Ballbaba Eek çay Ada çay Dere Çay Kazda çay Ksamahmut Fare otu Keçisedef otu Eek yoncas Üçgül Üçgül Boy otu 106

FAMLYA TÜR ADI TÜRÇE ADI MALVACEAE Alcea pallida Malva neglecta MORACEAE Morus alba Akdut Hatmi Küçük Ebe gümeci MYRTACEAE Myrutus communis Murt PAPAVERACEAE Papaver rhoeas Gelincik PLANTAGINACEAE Plantago lanceolata Ylan dili PLATANACEAE Platanus orientalis Dou çnar POLYGALACEAE Polygala anatolica Ylan yoncas POLYGONACEAE Polygonum lapathifolium Söüt otu RANUNCULACEAE Adonis flammea Delphinium peregrinum Ranuculus constantinopolitan Çin lalesi Hezeran Düün çicei RESEDACEAE Resada lutea Sar muhabbet çicei RHAMNACEAE Palirus spina christi Karaçal ROSACEAE Agrimonia eupatoria Crataegus monogyna Crataegus orientalis Geum urbanum Mespilus germenica Rosa canina Rubus canescens Koyun otu Alç Alç Su karanfili Mumula Ku burnu Karamuk RUBACEAE Galium debile Yourt otu SALICACEAE Populus tremula Titrek kavak SCROPHULARICEAE SOLANACEAE Linaria simplex Verbascum glomeratum Atropa belladonna Datura stramonium L. Solanum dulcamara TAMARCACEAE Tamarix smyrensis Ilgn Nevruz otu Sr Kuyruu Güzel avrat otu Boru çiçei t üzümü UMBELLIFEREAE Bifora radians Eryngium canpestre Scandix iberica Kini Reker dikeni At kinek otu URTCACEAE Parietaria judaica Dikçamotu VALERIANACAEA Valeriannella coronata Kedi otu VERBENACEAE Verbena officinalis ALISMATACEAE Alisma lanceolatum Kurbaa ka 107

FAMLYA TÜR ADI TÜRÇE ADI LILIACEAE Colchicum boissieri Muscari latifolium Muscari armeniacum Sicilla bifolia Güz çidemi Da sümbülü Ada soan GRAMNEAE Avena barbata Hordaum bulbossum Soguhum halepense Yabani yulaf Yabani arpa Kayna JUNCACEAE Juncus articulatus Hasr otu F.3.2. Habitat ve topluluklar limizde yer alan en önemli habitat Manyas Ku Gölüdür. Konu banda bilgiler verilmitir. F.4.Fauna F.4.1. Türler ve Popülasyonlar F.4.1.1.Karasal Türler ve Popülasyonlar0 Tablo F7 Memeliler FAMLYA TÜR ADI TÜRKÇE ADI ERNACEIDAEA Erinaceus concolor Kirpi SORCIDAE Solex caucasciscus Kafkas sivriburunlu faresi TAPPIDAE Talpa levantis Akdeniz Köstebei RHINOLOPHIDAE Myotis capaccinii Pipistrellus glareolus Uzun ayakl yaras Pürtüklü yarasa CRICETDAE Cleithrionomys glareolus Kzlsrtl fare MURIDAE Apodemus mystacinus Kaya faresi CANDAE Canus lipus Canis aureus Vulpes vulpes Kurt Çakal Tilki MUSTELIDAE Mustela nivalis Gelincik HYAENIDAE Hyaena hyaena Andk SUIDEAE Sus scrofa Yaban domuzu Tablo F8 Sürüngenler FAMLYA TÜR ADI TÜRKÇE ADI EMIYDIDAE Emys orbicularis Benekli kaplumbaa LACARTIDAE Lacertdae trilineata Podarcis taurica ri yeil kertenkele Trakya kertenkelesi COLUBRIDAE Malpolo monspessulana Çukurbal ylan Tablo F9 ki Ya*aml0lar FAMLYA TÜR ADI TÜRKÇE ADI BUFONIDAE Bufo viridis Gece kurbas PELOBATIDAE Pelobates syraces Toprak kurbaas RANIDAE Rana ridibunda Ova kurbaas 108

KU&LAR limiz, Anadolu ya Kuzeybatdan giren bat paleartik Bölgedeki en önemli ku göç yollarndan biri üzerinde bulunduundan, her yl deiik türden 3 milyona yakn kuun barnd, konaklad ve kuluçkaya yatt urak yeridir. Manyas Ku Cennetinin limiz snrlar içerisinde bulunmas nedeniyle ku türleri yönünden oldukça çeitlilik göstermektedir. Rimdiye kadar tespiti yaplm 239 ku türü bulunmaktadr. Bunlardan baz familyalara ait ku türleri unlardr. &ekil F-1: Ku* cenneti çerisindeki Platformlarda Tepeli Pelikan (Pelecanus Crispus) Kuluçkaya Yatar.(Foto:DHKD Ar*ivi) Tablo F10 limizde Bulunan Ku* Türleri FAMLYA (FAMLY) CAVDAE (Dalgçkuugiller) FODICIPEDIDAE (Yumurtapiçigiller) PELECANDAE (Pelikangiller) PHALACROCORACDAE(Karabatakgiller) ARDEDAE (Balkçgiller) THRESKIORNTHDAE(Kakçkuugiller) -THRESKIORNTHDAE(Kakçkuugiller) -CCONDAE (Leylekgiller) -PHOENCOPTERDAE(Filamingogiller) -ANATDAE (Ördekgiller) -ACCPITRIDAE(Kartalgiller) -FALCONDAE (Doangiller) -PHASANDAE (Sülüngiller) -GRUDAE (Turnagiller) -OTDDAE (Toygiller) -RALLDAE (Su tavuugiller) -HAEMATOPODDAE (Poyrazkuugiller) -RECURVROSTRDAE -CHARADRDAE (Yamurkuugiller) -BURHINDAE(Kocagözgiller) -GLAREOLIDAE(Bataklk krlangc) -LARDAE(Martgiller) -SCOLOPICIDAE (Çullukgiller) -COLUMBIDAE (Güvercingiller) -COCULDAE (Gugukgiller) -STRCDAE(Baykugiller) -CAPRMULCDAE (Çobanaldatangiller) -APODDAE (Saangiller) -MEROPDAE(Arkuugiller) -CORACDAE(Gökkuzgunugiller) -ALCEDNDAE(Yalçapkngiller) TÜRLER (SPECES) Gavia arctica (Karabogazl Dalgç) Podiceps cristatus (Tepeli Dalgç) Pelecanus onocrotalus (Beyaz Pelikan) Phalacrocorax carbo (Büyük Karabatak) Ardea cinerea (Gri Balkçl) Platelea leucorodia ) (Kakçkuu) -Platelea leucorodia (Kakçkuu) -Ciconia ciconia -Phoenicopterus ruber (Filamingo) -Cygnus olor (Sessiz kuu) -Pandion haliaetus (Balk kartal) -Falco peregrinus (Doan) -Coturnix coturnix (Bldrcn) -Grus grus (Turna) -Otis tarda (Toy) -Rallus aquaticus (Su tavuu) -Haematopus ostralegus (Poyraz kuu) -Himantopus himantopus (Uzunbacak) -Charadrius hiaticula (Halkal yamurcun) -Burhinus oediknemus (Kocagöz) -Clareola praticola (Bataklk krlangc) -Larus genei(nce gagal mart) -Calidris alpina (Da kumkuu) -Columba livia (Kaya güvercini) -Clamator glandarius (Tepeli guguk) -Tyto alba (Peçeli bayku) -Caprimulgus europasus (Çoban aldatan) -Apus apus (Kara saan) -Merops apiester (Ar kuu) -Coracias garrulus (Mavi kuzgun) -Alcedo atthis (Yal çapkn) 109

-UPUPDAE (Çavukuu) -PCDAE (Aaçkakangiller) -ALAUDDAE (Tarlakuugiller) -HIRUNDNDAE (Krlangçgiller) -MOTACILLIDAE (Kuyruksallayangiller) -LANDAE (Örümcekkuugiller) -SYLVDAE (ötleenkuugiller) -MUSCCAPIDAE(Sinekkapangiller) -TURPDAE (Karatavukgiller) -TMALDAE (Timalyakuugiller) -PARDAE (Batantaragiller) -STDAE (Svackuugiller) -CERTHDAE (Trmakkuugiller) -TROGLODYTDAE (Çitkuugiller) -EMBERZDAE (Kirazkuugiller) -FRINGLLDAE (spinozgiller) -PLOCEIDAE(Dokumacgiller) -STURNDAE (Srckgiller) -OROLDAE (Sarasmagiller) -CORVDAE (Kargagiller) -Upupa epops (Çavukuu) -Picus viridis (Yeil aaçkakan) -Calendrella cinorea (Ksa parmakl toygar) -Hirundo rustica (Krlangç) -Anthus trivialis (Aaç incirkuu) -Lanius excubitor(yrtc doan) -Locustellaluscinicides(Derebülbülü) -Muscicapa striata (Benekli sinekkapan) -Saxicola torquata (Ta kuu) -Panarus biarmicus (Bykl batankara) -Remiz pendulinus (Çulha kuu) -Sitta europaea (Svac kuu) -Certhia brachydactyla (Bahçe trmakkuu) -Troglodytes trolodytes(çit kuu) -Emberiziamelanocaphala(Karabalkirazkuu) -Fringilla coelebs (spinoz) -Passer hispaniolensis(söüt serçesi) -Sturnus vulgaris (Srck) -Oriolus oriolus (Sar asma) -Carrulus glandarius(kestane kargas) F.4.1.2. Aquatik Türler ve Popülasyonlar0 F.4.1.2.1.Kürklü Hayvanlar Yörede krüklü hayvanlar olarak Tilki, Sansar, Porsuk, Tavan Bulunmaktadr. Popülasyonlarla ilgili bir çalma yaplmamtr. F.4.1.2.2.Bal0klar Tablo F.11.Tatl0 Su Türleri: Sazan bal Kzlkanat Turna bal Filise Yayn bal Kavinne Tatl su kefali Tatl su istakozu Karabalk Kzlgöz Acbalk Alabalk Tablo F.12..Deniz Türleri Sardina pilchardus Engraulis encrasicedus Morene labrax Thraçhurus traehurus Pomatomus saltotrix Sarda sarda Thunnus thynnus Mugil cephalus Scopthalmus maximus Scomber scomber Dentex vulgaris Coryohaena hippurus Sardalya Hamsi Levrek stavrit Lüfer palamut Orkinos Kefal Kalkan uskumru sinagrit Yunus Bal F.4.2. Habitat ve Topluluklar lgili bölümlerde belirtilmitir. 110

F.4.3.Hayvan Ya*ama Haklar0 F.4.3.1.Evcil Hayvanlar F.4.3.1.1.Sahipli Hayvanlar limizde sahipli hayvanlar olarak bulunan türler: kedi, köpek, kafes kular ve akvaryum canllardr. limizde Hayvanlar Koruma Dernei tarafndan Sahipsiz köpekler sahiplendirilmektedir. F.4.3.1.1.Sahipsiz Hayvanlar limiz snrlar içerisinde sahipsiz hayvanlarn sahiplendirilmesi, alanms, korunmas, itlafnn önlenmesi için Belediye Bakanlklarna Bakanlmz Genelgeleri gönderilmi ve sahipsiz hayvanlar için hayvan barnaklar kurmalar istenilmitir. F.4.3.1.3. Nesli Tehlike Alt0nda Olan ve Olmas0 Muhtemel Evcil Hayvanlar Bilgi edinilememitir. F.4.3.2.Hayvan Haklar0 hlalleri l snrlar içerisinde babo, sahipsiz hayvanlarn itlaf edilmemesi, onlara zarar verilmemesi hususlarnda Bakanlmz genelgeleri tüm Belediye Bakanlklarna gönderilmi olup, hassasiyetin gösterilmesi istenilmitir. F.4.3.2.Valilikler Belediyeler ve Gönüllü Kurulu*larla *birli<i Sokak Hayvanlarnn korunmas ile ilgili Belediyeler ve Gönüllü Kurulularla ibirlii yaplmaktadr. F.5 Hassas Yöreler Kapsam0nda olup Çe*itli Bilgilerin stenece<i Alanlar F.5.1 Milli Parklar Ku* Cenneti Milli Park0 Co<rafi Konum: Koordinatlar : 400 10 K 280 00 D Rakm : 15 m. Ortalama Göl Alan: 16.400 Ha Alan0n Tan0m0: Balkesir ilinin Bandrma ve Manyas ilçeleri snrlar içinde yeralmaktadr. Ku gölü, Marmara denizinin güneyinde, Uluda ile Biga yarmadas arasnda uzanan bir çöküntünün içinde yer almaktadr. Bu çöküntünün tabann Ku ve Uluabat (Apolyont) gölleri ve bu göllerin çevresinde yer alan geni ovalar, kenarlarn ise yüksek da ve yaylalar oluturmaktadr.dou bat dorultusunda uzanan gölün uzunluu 20 km, genilii ise 14 km.'dir. Ku Gölü, ekolojik yönden eutropic (bol gdal), limnolojik bakmdan ise argilotrophic (killi) bir sulak alandr. Kolloidal kil ihtiva ettii için suyu devaml bulanktr. Sular tatl olan gölün en derin yeri 4 metre civarnda olup, ortalama derinlii 1-2 metredir. Gölde çok miktarda plankton bulunmaktadr. Göl kylarnda bitki topluluunun en gür olduu yer ku cennetidir. 111

&ekil F.3. Ku*gölü Krokisi Marmara Bölgesi iklim koullarn göstermektedir. K aylar yal ve don yapmayan scaklkta, yaz aylar lman ve az yal seyretmektedir. Hakim rüzgarlar kuzeydou istikametindedir. Ku Cenneti Milli Parknda 239 ku türü tespit edilmi olup, bunlardan 44 tanesi her yl Ku Cennetinde kuluçka yapmakta, 21 tür baz seneler, dierleri zaman zaman Ku Cennetine uramaktadrlar. Src Deresinin oluturduu 64 hektarlk delta 27.07.1959 tarihinde Milli Park, gölün tamamn içerisine alan 250.000 hektarlk alan ise 1977 ylnda Yaban Hayat Koruma Sahas ilan edilmitir. Yine Milli Park ve çevresi 1981 ylnda I. Derece Doal Sit Alan yaplmtr. Ku Cenneti Milli Park 1976 ylnda Avrupa Konseyince iyi korunan ve yönetilen koruma alanlarna verilen "A" snf diploma ile ödüllendirilmitir. Diploma 1981, 1986, 1991 ve 1996 yllarnda be yllk periyotlarla dört kez yenilenmitir. 1994 ylnda Türkiye'nin Ramsar (Özellikle Su Kular Yaama Ortam Olarak Uluslararas Öneme Sahip Sulak Alanlarn Korunmas) Sözlemesine taraf olmasyla birlikte, gölün dousunda kalan 10200 hektarlk bölümü 17.05.1994 ve 21337 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak Ramsar listesine dahil edilmi, gölün tamam ise 15.04.1998 tarih ve 23314 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak III nolu Sulak alanlar Teblii ile listeye dahil edilmitir. Milli parkn Yönetiminden Orman Bakanl Milli parklar ve Av-Yaban Hayat Genel Müdürlüü sorumludur. Jeolojik ve Hidrolojik özellikler Gölün oluumu hakknda deiik yorumlar yaplmtr.. A.PHILIPPSON VE E.LAHN Neojende Bursa-Gönen depresyonu çöküntü alannda büyük bir tatl su gölünün olutuunu, Neojen sonu veya Kuvanternerde meydana gelen hareketler sonucu, bu göl alan da 4 adet küçük küvetin olutuunu, dier iki küvetin (Bursa ve Gönen) alüvyonlarla dolduunu ve geriye Uluabat ve Ku Göllerinin kaldn bildirmektedirler. Emre ve Kazanc ile arkadalar ise (1997) Pliyosende tektonizmaya bal olarak meydana gelen Bursa-Gönen Çöküntü alannn balangçtan Kuvanternerin sonlarna kadar karasal halde iken, daha sonra yöredeki menderesli akarsularnn tadklar alüvyonlarla yataklarn 112

tkamalar sonucunda Uluabat ve Ku Göllerinin olutuunu; her iki gölünde tipik birer alüvyon-set gölü olduklarn kabul etmilerdir. Alan genç senozoyik zamanda olumutur. Bölge I. derece deprem kua içinde bulunmaktadr. Manyas (Ku) Gölü, güneyden gelen Kocaçay ve kuzeyden gelen Src Deresi, göl drenaj alan yüzeysel ak ile göl alanna düen yalarla beslenmektedir.boalm ise buharlama, sulama amacyla çekilen sular ve güneydoudan çkan ve Karadere ismini alan göl ayandan Susurluk çayna tanan sularla gerçeklemektedir. Göl su seviyesi mevsimlere göre deimektedir. lkbaharda karlarn erimesi ve artan yalarla birlikte su seviyesi hzla yükselmekte, 17-18 metre koduna ulamaktadr. Yazn gölü besleyen sularn azalmas, buharlama ve güney doudan çkan Karadere vastasyla boalmakta ve su seviyesi 14-15 metreye kadar dümektedir. Bu ritmik olay her yl düzenli olarak tekrarlanmaktadr. Gölün normal su seviyesindeki alan 16.800 hektar civarndadr. Gölün güneyinin seddelerle çevrilmesi ve çk aya üzerine regülatör yaplmasndan sonra doal su rejimi ve ekolojik karakteri bozulmu, problemler yaanmaya balamtr. Flora Göl kylar, özellikle yaz aylarnda sularn çekildii yerler zengin bir bitki örtüsü ile kaplanmaktadr. Bitki örtüsünün en zengin olduu yer Ku cenneti Milli Parkdr.Yaplan aratrmalar sonucunda alanda 118 tohumlu bitki türü tespit edilmitir. Ku Cennetinin dominant bitki türü söüttür (Salix alba). Kylarda ayrca Potentilla reptans, Polgonum patulum, düün çiçei (Ranunculus saniculifolius), lgn (Tamlarix sp.), Lythrum salicçoria, Althaea Officicinalis, Nilüfer (Nlmphaea alba), Rorippa sp., Oennte sp., Solanum dulcamara, nane (Mentha aquaatica), Veronica anagalloides, Cirsium arvensa, hasrotu (juncus sp.), süsen (Iris pseudocorus), Cyperus longus, saz (Typha sp.), kam (Pharagmites sp.), ayakotu (carex sp.) bulunur. Göl çevresinde Ege kylarndaki maki topluluu bitki örtüsü hakim olup, buralarda palamut, mee ve zeytinlikler geni yer kaplamaktadr. Ormanlk alann büyük bir ksm kzlçam (Pinus buritia), karaçam (Pinus nigra) ve mee (Quercus sp.) geri kalan ise kayn (fagus sp.), kestane (Castanea sativa), gürgen (Carpinus sp.), çnar (Platanus sp.), hlamur (tilia sp.) ve kzlaaç (Alnus sp.) tr. Söütlerin dnda, mee, akça aaç, dbudak, lgn, saz, kafaotu ve dier baz bitki türleri görülmektedir. Manyas Ku Cenneti Milli Park, ku topluluklar yönünden yurdumuzun en zengin milli parklarndan biridir. Her yl deiik türden 3 milyona yakn ku milli parka gelmektedir. Bu güne kadar yaplan gözlemlerde ku cenneti milli park çevresinde 239 ku türü tespit edilmitir. Nesli tehlikede olan türlerden tepeli pelikan, kakç ve çeltikçinin büyük üreme kolonileri bulunmaktadr. Fauna Ku Gölü, biyolojik üretim yönünden ülkemizin en verimli göllerinden birisidir. Bata su kular olmak üzere çok zengin bir yaban hayat varlna sahiptir. Sadece Milli Park sahas içerisinde her yl 3000-4000 çift kuun kuluçkaya yatmas düzenli olarak 50.000'in üzerinde kuu barndrmas ve deiik türden 23 balk türünün varl bunun en iyi göstergesidir. Göl ve çevresi sürüngenler ve çiftyaamllar bakmndan oldukça zengindir. 4 tür semender, 6 tür kurbaa, 3 tür ylan 2 tür kertenkele ve 2 tür kaplumbaa bulunmaktadr. Bunlardan pürtüklü semender (Triturus cristatus), yeil kurbaa (Bufo viridis), aaç kurbaas (Hyla arbore) ile ince kertenkele (Ablepharus kitaibeli), benekli kaplumbaa (Emys orbicularis) ve tosbaa (Testudo greaca) Bern Sözlemesi ile koruma altna alnan türlerdendir. Kirpi (Erinaceus concolor), Köstebek (Talpa eurepa), Kar Taresi (Microtus nivalis), Uzun Ayakl Yarasa (Myotis capaccini) ve Tilki (vulpes vulpes) göl ve yakn çevresinde 113

yaayan balca memeli türleridir. Bunlardan Kar faresi (Microtus nivalis) Bern Sözlemesi ile koruma altna alnmtr. Alan0n Kullan0m Amaçlar0 Manyas (Ku) Gölü, tarih boyunca çevresinde yaayan halkn ekonomik, kültürel ve sosyal yaamndan önemli roller oynamtr. Göl kysnda yaayan topluluklar, günümüzde olduu gibi geçmite de kendi ihtiyaçlarn karlamak ve ticaret için gölün kaynaklarndan yararlanmlardr. Ku Cenneti Milli Park dinlenme, turizm ve eitim amac ile kullanlmaktadr. Kazda<0 Milli Park0 Kazda Milli Park, 1993 ylnda Kazdalar nn Edremit Körfezine bakan yüzünde 21.300 Hektarlk alanda tescil edilmitir. 1/25.000 'lik ölçekli haritalar üzerinde yaplan ölçmelere göre Kazda Milli Park Greenwich Meridyenine göre 26º 44' 03" ile 26º 59' 59" dou boylamlar ile 39º 34' 09" ile 39º 44' 34" kuzey enlemleri arasndadr.alann en alçak yeri Avclar Köyü giriinden yaklak 1 km ilerideki Ege Denizi'dir. En yüksek yeri ise 1774 metre rakml Karata Tepesidir. Milli Park kriterlerinin hemen hemen tamamna sahiptir. Fauna ve Flora açsndan çok zengindir.baz türler sadece Kazda nda bulunan endemik türler olup, koruma altna alnmaktadr. Milli Parkn master plan çalmalar yaplmaktadr. Milli Parkta henüz çalan personel bulunmamaktadr. Araç gereç ve demirba mevcut deildir. Kazda Milli Parkn temsilen sütüven elalesi bulunmaktadr. Milli parka otel, motel, bungalov, kamping ve restoran yaplmas planlanmaktadr. Milli Park eitim, spor, turizm, elence ve kamp amaçl olarak kullanlabilmektedir. Kazda Milli Parknda 240 Ha. da Tabiat koruma alan olarak tefrik edilmitir. Bu alanda doal yayl gösteren Göknar dier aaçlarla kark deil saf mecere tekil eder. F.5.2 Tabiat Parklar0 limizde L Çevre ve Orman Müdürlüü Milli Parklar Rube Müdürlüüne bal Ayvalk-Adalar Tabiat Park bulunmaktadr. F.5.3 Tabiat An0t0 Balkesir Milli parlar Bamühendislii görev alan içerisinde tabiat ant bulunmamaktadr. F.5.4 Tabiat Koruma Alanlar0 Kazda göknar koruma alan Abies equitruyani nin doal yayl alannda en güzel olduu 2 bölme toplam 240 Ha. olup, bu alan Tabiat Koruma Alan olarak tefrik edilmitir. Kazda Göknar dier aaçlarla kark olmayp saf mecere tekil etmektedir. F.5.5 Orman çi Dinlenme Yerleri Deirmenboaz Orman çi Dinlenme Yeri Balkesir il merkezinde yer almaktadr. Balkesir'e 10 km. uzaklkta, Balkesir-Bursa karayolu üzerinde orman içinde bir dinlenme yeridir. Sahann tamam 250 Ha. olup, rekreasyon alan olarak kullanlan ksm 25 Ha. dr. Genileme alan mevcuttur Necati Sezgin Orman çi Dinlenme Yeri Balkesir Edremit yol güzergahnda, Balkesir'e 40 km. mesafede ehirleraras yolculuk yapanlarn konaklama ihtiyaçlarn temin için yaplmtr. Savatepe Çaml Orman çi Dinlenme Yeri Savatepe merkez lçe snrlar içindedir. 2 Ha'lk alan panayr yeri olarak kullanlmaktadr. 114

Ça Orman çi Dinlenme Yeri Balkesir Bigadiç karayolu üzerindedir. Orman içi dinlenme yeri 25 Ha.'dr. Çam aaçlar altnda piknik yapmak ve dinlenmek mümkündür. Yürücekler Orman çi Dinlenme Yeri Balkesir Bigadiç karayolu üzerinde 6.km'de bulunan orman içi dinlenme yeridir. Müstecap Orman çi Dinlenme Yeri Balya lçesi Yenice karayolu üzerinde bulunmaktadr. Alan: 5 Ha.'dr. Kertil Orman çi Dinlenme Yeri Eski Balkesir zmir yolu üzerinde, Sndrg lçesine 12 km. uzaklktadr. Pnarba Orman çi Dinlenme Yeri Edremit lçesi Güre Beldesi civarndadr. Alabalk üretme çiftliinin de bulunduu ideal bir piknik yeridir. 3.5 Ha. geniliinde olup, Kazda Milli Park snrlar içerisinde kalmaktadr. Paaliman Orman çi Dinlenme Yeri Ayvalk merkez lçe snrlar içerisinde bulunmaktadr. Alan:2 Ha. dr. Çorbacolu (Gelinderesi ) Konaklama Yeri Balkesir Edremit Karayolu üzerinde, Edremit e 27 km. uzaklktadr. Alan 1 Ha. geniliindedir. Faruk )eker Orman çi Dinlenme Yeri Dursunbey merkez lçede bulunmaktadr. Alan: 5 Ha. dr. Çaylak Deresi Orman çi Dinlenme Yeri Susurluk merkez ilçe snrlar dahilinde yer almaktadr. Alan:1 Ha. geniliindedir. Pafliman Orman çi Dinlenme Yeri Erdek lçesi Kapda yarmadasnda, lhanköy'e yaklak olarak 3 km. mesafede, kumsal 200 m. olan güzel bir koydur. Kirazli Manastir Orman çi Dinlenme Yeri Erdek lçesi snrlar içerisinde, Kapda yarmadasnn zirvelerinde bulunmaktadr. Alan:5 Ha. geniliindedir. F.5.6.Sulak Alanlar limiz snrlar içerisinde Sulak Alan Olarak Manyas Ku Gölü bulunmatadr. Manyas Ku Gölü ne ait bilgiler F.5 Hassas Yöreler Bölümünde verilmitir. F.5.7 Biyogenetik Rezerv Alanlar0 Manyas Ku Gölü örnek olarak verilebilir. F.5.8.Biyosfer Rezerv Alanlar0 Balkesir- Manyas Ku Cenneti 52 Ha. 1977 ylnda Biyosfer rezerv alan olarak ilan edilmi olup, 30.12.1993 tarihinde ise T.B.M.M. ce Ramsar Sözlemesi listesine dahil edilmitir. F.5.9.Özel Çevre Koruma Bölgeleri limiz snrlar içerisinde Özel Çevre Koruma Bölgesi bulunmamaktadr. F.5.10. Av Hayvanlar0 Koruma Ve Üretme Sahalar0 -Dursunbey Yayla Karaca Üretme stasyonu Dursunbey lçesi yayla Bölgesinde bulunan istasyonda bugün 20 adet geyik, 3 adette karaca bulunmaktadr. -Ayvalk Alageyik Üretme stasyonu Ayvalk lçesi tmarhane yarmadasnda kurulan istasyonda alageyik üretilmektedir. 115

-Paaliman Karaca Üretme stasyonu Ayvalk lçesi Paaliman orman içi dinlenme yerinin bir bölümü kafes telle bölünerek Karaca Üretme stasyonu yaplmtr. -Deirmenboaz Geyik Üretme stasyonu Balkesir merkez ilçe snrlarnda Deirmenboaz Orman içi dinlenme yerinde tehir alan olarak yaplmtr. Üretme istasyonunda 6 adet geyik 2 adet karaca bulunmaktadr. F.5.11. Su Ürünleri Üretim Sahalar0n0n Çevresindeki K0y0lar limiz, Gönen, Burhaniye, Edremit, Erdek ve Ayvalk lçelerinde sahil kesimleri su üretim istihsal sahalardr. F.5.12. Endemik Bitki ve Hayvanlar0n Ya*ama Ortam0 Olan Alanlar lgili bilgiler Flora Fauna ve Hassas Yöreler Bölümünde verilmitir. F.5.13. Koruma Alt0na Al0nan Yabani Flora-Faunan0n Ya*ama Ortam0 Olan Alanlar lgili bilgiler Flora Fauna ve Hassas Yöreler Bölümünde verilmitir. F.5.14 Akdenize Has Nesli Tehlikede Olan deniz Türlerinin Ya*ama ve Beslenme Ortam0m0 Olan Alanlar limiz snrlar çerisinde Akdenize Has Nesli tehlikede deniz türleri yaama ve beslenme alan yoktur. F.5.15 Kültür ve Tabit Varl0klar0n0n Bulundu<u Koruma Alanlar0 F.5.16 Sit Alanlar0 F.5.16.1 Kentsel Sit Tablo F13. Korunma0 Gerekli Ta*0nmaz Kültür Varl0<0 Olarak Tescilinin Devam0na Karar Verilen Ta*0nmazlr Tekel Binas zmir Cad.No:212 brahim Aa Cami-Alaca sokak. Tekel ek Binas zmir Sülüklü Çeme -Pnar Sok. Fat Çemesi - Yaclar Sok. Tahtal Cami - Yaclar Sok. Çeme Adil Efendi Çemesi Kasaplar Cami- Anafartalar Cad. Çeme Salih Dede Mezar Mescit Atalar Cad. stasyon Binas- Bandrma Cad. Reyh Lütfullah Cami Bahçesindeki yatrlar Reyh Lütfullah Cami bahçesindeki yatrlar Eski Elektrik Santrali Binas Hakk Çavu Cami Ofis Cad. Çar hamam. Alaca Mescit Cami. Umurbey Cami- Umurbey Çemesi. Yeilli Cami. Nezafet Hamam. Çeme -Örnek sokak Çeme-Bandrma Cad. Eski Hamidiye Cami. Yldrm (Eski Cami) Memi Hhac Mehmet Çemesi Yldrm hamam Lazlar Hamam Hasanhoca Çemesi ve Yatr Zanospaa hamam. maret Kalnts Kurtdereli Mehmet Pehlivan Ant. brahimaa Cami -Yenice Sokak. Zanospaa hamam kars 116

Çeme Atalar Cad. Çeme Srr sokak Martl Cami tavanl pnar sokak. Saat Kulesi-Belediye yan Çeme - Alihikmet Paa Cad. Mühendislik Fakültesi Çeme, özalp ve Kocaokul sokak köesi. Alibey Cami.Anafartalar Cad. Belediye Binas. Anafartalar Cad. Çeme Meydan çemesi. Cami Karacaolan Camisi Çeme Sancar Sok. Karaolan Türbesi -Emir sokak Çeme -Ulus Sokak köesi. Zanospaa Cami Türbe Zanospaa Cami Bahçesinde Zanos Paa Cami Haziresi Ermi mezar-cengiz Topel Caddesi. Karesi Bey Türbesi. Hac lbey lkokulu Hackaya Cami. Emiraa Cami. Çrpl Cami. Çeme Türbe Sokak. Kzdede Türbesi Hacsefer Cami. Çeme -Ramil Sokak. Çeme-Pnar Sokak. Krml Cami. Çeme-Eski Edremit Cad. Yourtcu Cami. Baçeme mezarl. Mzka Çemesi -Ppnar Sokak. Çeme-Çamlca Sokak Köesi Atatürk Ant - Atatürk Park. F.5.16.2. Tarihi sit F.5.16.3. Arkeolojik sit Tablo F14 limizde Sit Alanlar0 ADI YER ÖZELLKLER 3 ADET TÜMÜLÜS VE NEKROPOL ALANI MANYAS 3.DERECE ARKOJIK SIT NEKROPOL SINDIRGI I.Derece Arkeolojik sit. Kumtepe Tümülüsü SUSURLUK I.Derece Arkeolojik sit. Yerleim (Çaylak Mevkii) SUSURLUK I.Derece Arkeolojik Sit. Yerleim (Halkapnar) SAVARTEPE I.Derece Arkeolojik Sit. PERIBACALARI (YAYLALILAR KÖYÜ) SAVARTEPE I. Derece Sit Rahinkalesi EDREMT I.Derece Arkeolojik Sit Rahinkalesi EDREMT I.Derece Doal Sit. Kyzikos Ören Yeri ERDEK I.Derece Arkeolojik Sit Yerleim (Merkez) ERDEK III.Derece Arkeolojik Sit. Yerleim (Sahilboyu) ERDEK I.Derece Doal Sit. Yerleim (Çeltikçi Köyü) ERDEK I.Derece Arkeolojik Sit Ku Cenneti Milli Park MANYAS I. Derece Doal Sit Daskleon Yerleim MANYAS I.Derece Arkeolojik Sit Nekropol (Esenköy) MANYAS I.Derece Arkeolojik Sit Hachasan Tümülüsü MANYAS I.Derece Arkeolojik Sit Yerleim (Hamaml) MANYAS I.Derece Arkeolojik Sit Mezarlk alan (Yenice) BALYA - I.Derece Arkeolojik Sit. Ylanlkaya ve Asmal Höyükleri BANDIRMA I.Derece Arkeolojik Sit. 117

ADI YER ÖZELLKLER Yerleim (Ririnçavu) BANDIRMA I.Derece Arkeolojik Sit. Tümülüs (Paabayiri) BANDIRMA I.Derece Arkeolojik Sit. Yerleim (Paabayiri) BANDIRMA III.Derece Arkeolojik Sit Tümülüs (Erikli) BANDIRMA I.Derece Arkeolojik Sit. Tümülüs (Çepni Köyü) BANDIRMA I.Derece Arkeolojik Sit. Yerleim (Ören) BURHANYE I.II.III. Derece Arkeolojik Sit. Yerleim (Yunuslar) BURHANYE I.Derece Arkeolojik Sit. Kale (Merkez) BGADÇ II.Derece Arkeolojik Sit Antandros (Altinoluk) EDREMT I.II.III. Derece Arkeolojik Sit. Höyüktepe (Büyükbostanc) MERKEZ I.Derece Arkeolojik Sit Tümülüs (Çaypinar) MERKEZ I.Derece Arkeolojik Sit Küçükasartepe (Kayalidere) MERKEZ I.Derece Arkeolojik Sit Büyükasartepe (Gökçedere) MERKEZ I.Derece Arkeolojik Sit Tümülüs (Üçpinar) MERKEZ I.Derece Arkeolojik Sit Kirazpnar Yerleim MERKEZ I.Derece Arkeolojik Sit Arkeolojik Alan (Alibey Adasi) AYVALIK I.II.Derece Arkeolojik Sit. Yerleim (Alibey Adasi) AYVALIK Kentsel Sit. Yerleim AYVALIK Kentsel Sit. Höyük Madra Çay (Altinova) AYVALIK II. Derece Arkeolojik Sit. Yerleim (Küçükköy-Adalar) AYVALIK I.Derece Doal Sit. Yerleim BALYA Kentsel Sit Tümülüs (Akba) BALYA I.Derece Arkeolojik Sit Yerleim (Yar Alan Köyü) BALYA I.Derece Arkeolojik Sit. Yerleim BANDIRMA Kentsel Sit. Yerleim (Edincik) BANDIRMA Kentsel Sit Yerleim (Edincik) BANDIRMA I.Derece Arkeolojik Sit. Yerleim (Ergili-Daskyleion) BANDIRMA Arkeolojik Sit. Tümülüs BANDIRMA Arkeolojik Sit Tümülüs BANDIRMA Arkeolojik Sit Yerleim BURHANYE Kentsel Sit Yerleim EDREMT Kentsel Sit. Yerleim EDREMT Kentsel Sit. Yerleim ERDEK Kentsel Sit. Yerleim (Sarköy Zeleia Antik Kenti) GÖNEN Arkeolojik Sit. Yerleim KEPSUT Kentsel Sit. Yerleim (Akçaköy) KEPSUT Arkeolojik Sit. Nekropol (Koçoolu) MANYAS Arkeolojik Sit Yerleim MARMARA Kentsel Sit. Kale MARMARA Arkeolojik Sit. Yerleim (Saraylar) MARMARA Kentsel Sit. Yerleim MARMARA III. Derece Arkeolojik Sit. Yerleim MERKEZ Kentsel Sit. 118

ADI YER ÖZELLKLER Tümülüs MERKEZ I. Derece Arkeolojik Sit. Kale MERKEZ Arkeolojik Sit. Kale MERKEZ Arkeolojik Sit. Yerleim (Gökköy) MERKEZ Arkeolojik Sit. Höyük MERKEZ Arkeolojik Sit. Yerleim SAVARTEPE Kentsel Sit.. Nekropol SAVARTEPE Arkeolojik Sit. Höyük SAVARTEPE Arkeolojik Sit. Yerleim SINDIRGI Kentsel Sit. Yerleim SINDIRGI Arkeolojik Sit. Yerleim (Armutlu) SINDIRGI Arkeolojik Sit. Yerleim (KocaKonak Köyü) SINDIRGI Arkeolojik Sit. Nekropol SINDIRGI Arkeolojik Sit. Yerleim (Paaköy) SUSURLUK Arkeolojik Sit. Nekropol SUSURLUK Arkeolojik Sit. Tümülüs SUSURLUK I. Derece Doal Sit. F.5.16.4.Do<al Sit F.5.17.Dünya Kültür ve Tabiat Müras0n0n Korunmas0 Sözle*mesinde Yer Alan Kültürel Miras ve Do<al Miras Statüsü verilen Kültürel, Tarihi ve Do<al Alanlar F.5.17.1 Kültürel Miras Kapsam0na Giren Alanlar F.5.17.1.1. An0tlar Bal0kesir Lisesi Binas0: 1896 ylnda Balkesir Sultan- dadisi adyla hizmete balam olup, bugün ayn bina Balkesir Mim. Müh. Fakültesi olarak hizmet vermektedir. Gazhane Binas0: M.1378 ylnda inaa edilmi, nebey tarafndan yaptrlm olmas muhtemeldir. Selçuklu mimarisi tarzndadr. maret olarak kullanlntr. Bu binann bir tünelle Yldrm Camii Bahçesi'ndeki Medreseye baland söylenmektedir. Gö<üs Hastal0klar0 Hastanesi: 1942 ylnda yanan Balkesir Devlet Hastanesi'nden sonra, 1945 ylnda inaa edilmitir. Guraba Hastanesi: 1895 ylnda yaplmtr. Sultan Abdülhamit zamannda halkn balaryla hastane olarak yaplmtr. Yeni hastane yapldktan sonra sürekli okul olarak hizmet vermitir. Gazi lkokulu: Cumhuriyetin ilk yllarnda yaplmtr. Ankara'daki Eski Meclis binas ile Ziraat Bankas Genel Müdürlük binasnn mimari tarzndadr. Eski K0z Meslek Lisesi: (Uhuvet Mektebi) 1910 ylnda yaplmtr. Kz öretmen Okulu olarak hizmet vermitir. Halen Öretmen Salk Evi olarak kullanlmaktadr. II. Merutiyetin ilan ile Osmanllar arasnda hürriyet ve aznlklar arasnda kardeliin salanmas erefine açlmtr. 119

Saat Kulesi: 1843 ylnda Silistre Valisi Girid-i Zade Mehmet Paa tarafndan yaptrlmtr. 1897 ylndaki depremde yklm,1901 ylnda Ömer Ali Bey tarafndan tekrar yaptrlmtr. 1962 ylnda kitabesi onarm görmütür. Orjinal kule Galata Kulesinin modelinde olup temelleri toprak altnda durmaktadr. Pa*a Hamam0: M.1461 ylnda Zanos Paa tarafndan yaptrlmtr. Türk klasik çifte hamam tarznda yaplmtr. Günümüzde hizmet vermeye devam etmektedir. Tekel Binas0: Cumhuriyet II. dönem yaplarndandr. Tekel Müdürlüü olarak hizmet vermektedir. Eski Ziraat Bankas0 Binas0: Ziraat Bankas binas olarak yaplmtr. 20.yüzyln ilk yars ta yap örneidir. 1909 ylnda banka Müdürü Ahmet Faik Bey tarafndan Sultan Reat döneminde yaptrlmtr. Pa*a Kona<0: Ahap içiliinin en önemli örneklerinin sergilendii bir Türk evidir. Halen kullanlmamaktadr. Eski Belediye Binas0: 1800'lü yllarn sonunda varolduu bilinen ahap yap önemli tarihi toplantlara mekân olmutur.1947-1988 yllar arasnda Belediye hizmet binas olarak kullanlm olup, bundan sonra Kuvay-i Milliye Müzesi olarak hizmet vermektedir. F.5.17.1.2. Yap0 Topluluklar0 Bu konuda herhangi bir çalma yaplmamtr. F.5.17.1.3. Sitler Konuyla ilgili ayrntl bilgi F.5.16 bölümünde verilmitir. F.5.17.2. Do<al Miras Kapsam0na Giren Alanlar Konuyla ilgili ayrntl bilgi F.5.16 bölümünde verilmitir F.5.17.18. Akdenizde Ortak Öneme Sahip 100 K0y0sal Tarihi Sit Alanlar0 limizde bulunmamaktadr. F.5.19. Su Kirlili<i Kontrol Yönetmeli<i ne Göre Belirlenen K0ta içi Yüzeysel Sular0 Kapsayan çme ve Kullanma Suyu Rezervuarlar0 Konu ile ilgili olarak D Su Bölümünde bilgi verilmitir. F.5.19.1. Mutlak Koruma Alanlar0 F.5.19.2. K0sa Mesafeli Koruma Alanlar0 F.5.19.3. Orta Mesafeli Koruma Alanlar0 F.5.19.4. Uzun Mesafeli Koruma Alanlar0 F.5.20.Hava Klitesinin Kontrolü Yönetmeli<i nde Belirlenen Hassas Kirlenme Bölgeleri: limiz snrlar içerisinde hassas kirlenme bölgesi yoktur. F.5.21. Jeolojik ve Jeomorfolojik Alanlar0n Bulundu<u Alanlar le ait jeomorfolojik bilgiler (A) Corafi Kapsam Bölümünde verilmitir. F.5.22.Tar0m Alanlar0 lin tarmsal yapsna ait veriler (H) Tarm Bölümünde verilmitir. F.5.22.1 Tar0msal Geli*im Alanlar0 120

F.5.22.2. 1,2,3. S0n0f Tar0m Alanlar0 F.5.22.3. Özel Mahsul Plantasyon Alanlar0 KAYNAKLAR -Orman Bölge Müdürlü%ü-2003 -l Tarm Müdürlü%ü-2003 -l Çevre Durum Raporu Balkesir 2002 121

G.TURZM G.1.Yörenin Turistik De<erleri G.1.1.Yörenin Do<al De<erleri G.1.1.1.Konum Balkesir deki Turistik Kaynaklarn kentin hangi ilçesinin mücavir alan snrlar içinde olduu hakknda ayrntl bilgi Kültürel Deerler bölümünde verilmektedir. G.1.1.2.Fiziki Özellikler Bal0kesir de Turistik Nitelikte Do<al Kaynaklar: a.ku* Cenneti Milli Park0 Ku Cenneti Milli park, Ku Gölünün Kuzeydou kylarnda bir yarmada eklinde olup, Balkesir-Bandrma karayolunun 15. Km sinde güneye sapan 3 km lik bir yolla ulalr. 1938 ylnda.ü. Fen Fakültesi Zooloji Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Curt Kosswing tarafndan kefedilmi, 1952 ylnda.ü. Hidrobiyoloji Enstitüsü nün bir istasyonu burada kurulmutur. Sonra daha etkin korumay salamak amacyla 1959 ylnda Orman Genel Müdürlüü ne balanm ve Milli Park statüsüne kavumutur. Ku Cenneti nin Milli Park olarak anlmasnn tek nedeni barndrd ku topluluklardr. Milli Park içerisinde müze ve hizmet binas bulunmaktadr Tantm vitrinleri bulunmaktadr. Gözetleme Kulesi ziyaretçilere hizmet vermektedir. b.kazda<0 Milli Park0 Edremit Körfezinin kuzeyinde Bat - Güneydou, Dou - Kuzeydou yönlü, morfolojik uzants ile iki çöküntü arasnda bir duvar gibi uzanan kütledir. Edremit Orman letme Müdürlüü nün Altnoluk, Babada, Zeytinli bölgelerinin tamam ile Gürgen da Bölgesinin de bir ksmn alarak 21.300 Ha. lk bir alanda Milli Park olarak kurulmutur. En yüksek yeri 1767 m. ile Babada dr. Kazda Milli Park deniz ve yeilin kucaklat, tarihi ve kültürel deerlerin, doal deerlerle kaynat, zengin fauna ve floras ile güzel yurdumuzun çok kymetli köelerinden biridir. nsanlarn youn çalma temposundan yorulduklar, balarn dinleme imkan ihtiyac duyduklar zamanlarda, gezip, spor yapp çok bol olan oksijenini teneffüs edip da ve deniz manzarasn birlikte görebildikleri ruhsal ve fiziki salklarna kavuabilecekleri bir Milli Parktr. c.p0narba*0 Edremit - Akçay a 6 km. mesafede, Güre Belediyesi snrlar içerisinde bir piknik yeridir. Buras yamaçtan akan bol ve buz gibi suyu ile, yaz aylarnda serinlemek için ideal bir köedir. Alabalk üretme çiftlii de bulunmaktadr. d.&ahinderesi Kazdalar nn Altnoluk Bölgesi eteinde bulunmaktadr. Altnoluk Beldesini tepeden görür. Temiz kaynak sular olan bol aaçl bir piknik yeridir. e.sütüven &elalesi Edremit ilçesine 20 km uzaklkta, zmir Çanakkale karayolu üzerinde piknik alandr. Manzara seyir teraslar ve oyun alanlar düzenlemeleri bulunmaktadr. Alanda 8 metre yükseklikten dökülen ve yörenin ad ile anlan Sütüven Relalesi bulunmaktadr. f.ç0narl0han Havran ilçesine 18 km. uzaklkta Havran - Yenice yolu üzerinde bir yayladr. Çnarlar ve temiz havas ile güzel bir mesire yeridir. Tamamen çamlk olan bu yere ismini veren asrlk çnarlar, souk ve bol sular ünlüdür. Bal0kesir de Jeotermal Kaynaklar: a.kepekler Il0cas0 Susurluk - Bandrma asfalt üzerinde Susurluk a 20 km. uzaklkta Kepekler Köyü ndedir. 45 C scaklnda, hafif kükürt kokulu, tabii lezzette mutedil bir sudur. çinde kül, Sodyum (Na), Kalsiyum (Ca) Magnezyum (Mg), Sülfat (SO4), Klor (Cl), 122

Bikarbonat (HCO3) bulunmaktadr. Kaplcadan su ve çamur banyosu olarak faydalanlmaktadr. Banyo tedavisi romatizma, nevraljil, nevrit ve antilozlara çamur tatbikinde ise kadn hastalklar, travmatik polinevrit ve çocuk felçlerine iyi gelmektedir. b.hisaralan Kapl0cas0 Sndrg ilçe merkezine 20 km. uzaklkta ve Sndrg - Simav asfaltna 500 m. mesafedeki Hisaralan Köyü ndedir. Suyunun ss 84-90 C dir. Romatizma ve siyatik arlarnda tedavi olarak iyi gelmektedir. c.emendere Kapl0cas0 Sndrg ya 8 km mesafedeki Ilcal Köyündedir. Suyun ss 36 C dir. Gutlu hastalarda ve böbrek talarnda dikkate alnmaldr. Ayrca cilt ve mide hastalklarna özellikle sedef hastalna iyi gelmektedir. d.balya Il0ca Kapl0cas0 Balya lçesinin Ilca bucandadr.balkesir - Bandrma yolunun 13. km. sinde Raml ya ayrlan yola 22 km. uzaklktadr. Suyunda Sodyum (Na), Kalsiyum (Ca), Klor (Cl), Sülfatlar ve Karbonatlar vardr. Romatizma, siyatik, kireçlenme, baz cilt ve deri hastalklarna iyi gelmektedir. e.gönen Kapl0calar0 Gönen lçesinde yer alan bu kaplca sular binlerce seneden beri insanlara ifa datm gerçek kaplcalardr. 534 metre derinlikten çekilen 82 C deki termal suyun içinde çok deiik maddeler erimi olarak bulunur. Gönen Kaplca sularndan hem banyo yaplarak hem de içmek suretiyle yararlanlmaktadr. f.güre Beldesi Kapl0cas0 Edremit'e 12 km uzaklktadr. Edremit Çanakkale yolu üzerinde Güre beldesindedir. Kaplcann suyu 53 C scaklktadr. Kaplcann suyunda katyon olarak potasyum, amonyum, kalsiyum, magnezyum, demir, alüminyum, serbest kükürtlü hidrojen bulunmaktadr. G.1.2.Kültürel De<erler Za<nos Pa*a Camii 1461 ylnda Padiah Fatih Sultan Mehmet dönemi komutanlarndan Zanos Paa tarafndan bir külliye olarak yaptrlmtr. Günümüzde sadece camii ve hamam kalmtr. Bugünkü camii 1902 de yeniden ina edilmitir. Rehir merkezinde Hasan Baba çars bulunmaktadr. Taksiyorkis Kilisesi Ayvalk lçe merkezindedir. Mimari özellikleri mermer içilii, dini konular kapsayan tavan süslemeleri, ikonalar, balk derisi üzerine yaplm Aziz portreleri ile 130 yllk geçmie sahiptir. Aya Nikola Kilisesi Ayvalk Alibey Adasndadr. Tevrat ve ncil den alnan dini konularn ilendii fresklerle süslüdür. Perperani Antik Roma Kenti Bergama lçesi Kozak Nahiyesi Aabey Köyü nün Kuzey-Bat yönünde bulunan Perparani Antik Kenti M.S 130 ylnda Romal Konsül Perperna tarafndan kurulmutur. Kentin kalntlar arasnda kent pazar yeri girii,küçük bir odeonu ve mimari kalntlarn yan sra lahit parçalar, tahrip olmu sütun parçalar görülmektedir. Hamidiye Camii Ayvalk lçe merkezindedir. 19.yy ikinci yarsnda Sultan Abdülhamit tarafndan yaptrlmtr. 123

Doskyleion Harabeleri Bandrma Balkesir yolunun 28 km. sinde saa saptktan sonra 4 km içerde Aksakal Nahiyesine baldr. Bu harabeler on ve sonra Pers mparatoru Dorius a ait izler tamaktadr. Y0ld0r0m Cami 14.yy n ikinci yarsnda Yldrm Beyazt Han tarafndan yaptrlmtr. 1234 Hicri ve 1313 Hicri yllarnda iki kere tamir ettirilmitir. Eserin plannda Bazilikal plan tipi uygulanmtr. Mimber kaps üzerindeki dikdörtgen panoda Kuf yaz bulunmaktadr. Kur*unlu Camii Edremit çevresindeki en eski islami eserdir.yusuf Sinan tarafndan ina edilmitir. Alt sütun üzerine be kubbeden meydana gelmitir. Camiinin tamam kesme tulardan yaplmtr. Kubbesinin genilii ile dikkati çeker. Antandros Kaz Dalarnn güneyinde, Edremit Altnoluk Beldesi civarnda deniz seviyesinden 215 m. yükseklikte kurulmutur. Bu antik ehir Pelagas lar tarafndan ina edilmitir. M.Ö. 6. yy dan sonra Klasik, Helenistik, Pers ve Roma dönemleri yaanmtr. Zeus Altar0 Akçay a 30 km. uzaklkta Küçükkuyu Nahiyesinden 3 Km. lik bir da yoluyla ulalan 250 metre yükseklikte bir tepe üzerinde bulunmaktadr. Altarn Roma devrine ait olduu sanlmaktadr. Kyzikos Erdek e 9 Km. deki Kyzikos bir ören yeridir.bugün ksmen ayakta bulunan Kyzikos Kapda Yarmadas nn Anadolu sahiline birletii noktada kurulmu antik çan en önemli ehir devletlerinden biridir. Kyzikos a Erdek yolu üzerinden 9. Km. deki Aa yapc ve Hamaml Köyleri üzerinden gidilir. Buradaki harabeler arasnda Dünyann Yedi Harikas arasnda zikredilen hadrianus Mabedi halen fundalklarla örtülü haldedir. Güvercinli Köprü.Ö.4.yy. da Büyük skender tarafndan yaptrlm olup Gönen Denizkent yolunda Gönen Çay üzerindedir. Helenistik Ça a aittir.rehire 11 km. mesafededir. A*a<0 Musalar Deresi Türbesi Dursunbey lçesinin 18 km Güneyinde yer almaktadr. Burada Romal lardan kald sanlan tabii, lk sulu bir ifa hamam vardr. &erif Pa*a Camii 1873 ylnda yaplm olan Çami, Sndrg lçesinde yer almaktadr. Osmanl dönemine aittir. Yaps dondurulmu kireç ve tatr. Tahtaku*lar Köyü Özel Etnografya Galerisi Tahtakular Köyü, Edremit e 17 km, Akçay a 5 km, Balkesir Çanakkale E-24 karayoluna 2 km uzaklkta, asfalt yolla bal, doal güzellikler içinde kurulmu, 130 haneli 600 nüfuslu bir köydür. Bu köy, mütevaz bir köylü aile tarafndan kültür ve sanat merkezi haline getirilmitir. Türkiye nin ilk Özel etnografya galerisi bu köyde ve 1992 ylnda açlmtr. Etnografya galerisinde Orta Asya dan Türkiye ye göç eden Konar Göçer Türk boylarnn ilginç ve özgün kültür varlklar, giyim ve eyalar, aletleri, hallar ve çadrlar, sanat galerisinde her tür sanat yaplar yl boyunca sergilenmektedir. Bal0kesir line Ait Di<er Önemli Kültürel De<erler a) Çnarl Camii b) Saat Kulesi c) Hac Ahmet Camii d) Koca Camii e) Alacaoluk Kalesi 124

f) Babayaka Kalesi g) Çar Camii h) Gönen Mozaik Müzesi i) Saraylar Köyü Açk Hava Müzesi G.2.Turizm Çe*itleri Balkesir, Türkiyemizin çok yönlü özelliklerine sahip bir ilidir. Ege ve Marmara Denizlerine kylar vardr. Bunun için burada tarih boyunca çeitli kavimler yerlemi,gerilerinde medeniyetlerinin izlerini brakmlardr. Bu özelliklerinin yan sra Manyas Gölü gibi uluslararas öneme sahip doa harikasnn il snrlar içerisinde olmas lin turizm potansiyelini oluturmaktadr. limizde Balca Turizm Çeitlerinden; -Doa Turizmi -Av Turizmi -salk Turizmi olarak snflandrlabilir. G.3.Turistik Altyap0 Turizm Bakanl0<0ndan *letme Yat0r0m Belgeli Konaklama Tesisleri Tablo G1 ilimiz Merkezindeki Turizm *letmesi ve Deneme *letmesi Belgeli Tesisler TESSN ADI,ADRES : TELEFON FAKS : TESSN SINIFI : ODA YATAK: KERVANSARAY OTEL 2411635-2414861 *** 57/111 stasyon Cad. BASR OTEL 2396345-2247732 *** 72/144 Ege Mah. GRAND YILMAZ OTEL 2491875-2491880 *** 44/92 Milli Kuvvetler Cad.37 ASYA OTEL *** 48/108 Aknclar Mah.Gazi Bulvar No 11 BENGI OTEL 2441010-2416686 ** 30/72 Eski Kuyumcular Mah. ÇÖMLEK OTEL 2499393-fax ayn ** 24/42 M.Kuvvetler Cad. No:55 BÜYÜK ÇÖMLEK OTEL 2412747 * 21/36 Oto Terminal Kars NANÖZ OTEL 2414265-2452124 * 22/52 Yalkr Cad. YILMAZ OTEL 2417493-2435996 * 41/90 Milli Kuv.Cad. KONAK ARDA OTEL 2417514-2437575 * 15/35 E.Kuyumcular Mah. MAHZEN 2000 RESTORAN Eski zmir Yolu 2495905 2.Sn.Lok. 120 Ki.Kapal EKLMR Galericiler Sit.Yan 2244725-2244720 M.E.Y. 500 Kiilik TOPLAM 12 TESS 782 YATAK 125

Tablo G2 l Merkezindeki Turizm Yat0r0m Belgeli Tesisler Balpa Termal Turis.Tes. xxx 85/191 Pamukçu Köyü Balkesir Karhal Otel x 16/28 Örücüler Cad. Balkesir Park Reskorant Lok. 1.snf. Atatürk Park Balkesir TOPLAM 3 TESS 215 YATAK L MERKEZNDE BULUNAN BELEDYE BELGEL TESSLER TESS SAYISI ODA SAYISI YATAK KAPASTES : 9 Tesis : 186 Oda : 401 Yatak TabloG3 limiz Band0rma lçesinde Bulunan Turizm *letmesi ve Deneme *letmesi Belgeli Tesisler TESSN ADI,ADRES: TELEFON FAKS: SINIFI: ODA YATAK: EKEN OTEL (PRESTJ) 7147600-7147804 **** 93-195 Pa*abay0r0 Mah.BANDIRMA EKEN OTEL 78/150 Pa*abay0r0 Mah.So<uksu Cad. 7147800-7125355 *** ASUHAN OTEL 7135501-7135501 ** 35-70 Atatürk Cad.No:253 ODAMAN OTEL 7152161-7123550 ** 55/104 VLLA MARNA OTEL M,Akif Ersoy Cad. TÜRE OTEL Gn.Halit Cad. No.15 GAZINO SÜPER Ordu Cad.No:67 DOWA DÖRT.MEV.ET.LOK. Hürriyet Park0 TOPLAM 7151260-61 ** 35/60 7145550-7134594 ** 30-52 7136015-7136004 M.E.Y. 150 Ki*ilik 7188888 2.Snf.Lok. 60 ki*ilik 8 TESS 631 YATAK LIMIZ BANDIRMA LÇESINDE BULUNAN BELEDYE BELGEL TESSLER TESS SAYISI : 11 Tesis ODA SAYISI : 262 Oda YATAK KAPASTES : 476 Yatak Says Tablo G4 limiz Burhaniye lçesinde Bulunan Turizm *letmesi ve Deneme *letmesi Belgeli Tesisler TESSN ADI,ADRES TELEFON FAKS: TESSN SINIFI: ODA YATAK: ARTEMS ÖREN T.K. 4163776-4163226 **** 113/229 Ören Mah. KESKN OTEL 4161021-4161318 ** 101/184 Ö<retmen evleri ALTINCAMP 4163732-4163737 Kamp.Den.* 137-515 Ören Mah. 2.s0n.motel CLUB ORIENT TATL K. 4163445-4164026 2.S0n.T.K. 62/134 Ören Mah. TOPLAM 4 TESS 1062 YATAK 126

Tablo G5 limiz Burhaniye lçesinde Bulunan Yat0r0m Belgeli Tesisler M.T.K. Otel xxx 134/276 <deburnu Mev.Geri* Mah. Ören Burhaniye Co0nc0dence Otel Xx 25/58 Karaa<aç Köyü, Dikmentepe Mevkii Burhaniye TOPLAM 2 TESS 334 YATAK LIMIZ BURHANYE LÇESINDE BULUNAN BELEDYE BELGEL TESSLER TESS SAYISI : 50 Tesis ODA SAYISI : 1062 Oda YATAK KAPASTES : 2.082 Yatak Tablo G6 limiz Edremit lçesinde Bulunan Turizm *letmesi ve Deneme *letmesi Belgeli Tesisler TESSLERN ADI ADRES TELEFON FAKS SINIFI : ODA YATAK: ELBS OTEL 3981535-3981539 **** 100-203 Narl0alt0 Mevkii Alt0noluk ADRAMS OTEL 3761314-3761397 *** 66/135 Bostanc0 Köyü Edremit GÜNE& 2 OTEL Buruncuk Mevkii Alt0noluk 3961378 3961313-3961370fx *** 84-168 GOLDEN SEA OTEL 3961388-3965531 ** 40-78 Çaya<z0 Mevki Alt0noluk MARE MONTE OTEL skele Mah. Fatih Cad. 3961730-3960675 * 23-46 Alt0noluk EREN OTEL 3961713-3962772 * 22-34 skele Mah. Alt0noluk MANASTIRHAN OTEL 3841206 * 18/36 Manast0r Mevkii Güre / EDREMT TÜZÜN OTEL 3841554-3843386 * 25-46 L.Akp0nar Cad. Akçay ÖZSOY OTEL 3841190-3842190 * 27-54 L.Akp0nar Cad. Akçay YEN ALTUN OTEL 3855166-3855168 * 22-38 skele Mevkii Güre ÇAMLIBEL GAZNOSU 3851177-3852708 M.E.Y 110 Ki*. Çaml0bel Köyü YILBAY 3882905-3883685 M.E.Y 100 Ki*. Çaml0bel Köyü Edremit TOPLAM 12 TESS 838 Yatak Tablo G7 limiz Edremit lçesinde Bulunan Yat0r0m Belgeli Tesisler Antandros Otel xxxxx 120/240 &ahinderesi/alt0noluk-edremit Akçay Ömür Otel xxx 4692 Sakarya Cad.Akçay/ Edremit Öge Otel xxx 79/159 Leman Akp0nar Cad. Akçay Paksoy Otel xx 36/72 Barbarob Mey. Fatma leri Otel xx 19/41 Zincirlikuyu Mevki Akçay Ed. TOPLAM 5 TESS 604 Yatak LIMIZ EDREMT LÇESINDE BULUNAN BELEDYE BELGEL TESSLER TESS SAYISI : 73 Tesis ODA SAYISI : 1569 Oda YATAK KAPASTES : 4.107 Yatak 127

Tablo G8 limiz Erdek lçesinde Bulunan Turizm *letme Belgeli Tesisler TESSSN ADI,ADRES TELEFON FAKS: SINIFI: ODA YATAK: TORONTO 8353857-8352323 *** 120-244 OTEL 2 Halitpa*a Mah. Çu<ra mevki KIRTAY 8381044-8382281 *** 56-116 OTEL Tatl0su Köyü ATAY 8352500-8455264 ** 58-116 OTEL Halitpa*a Mah. Çu<ra Mev. PINAR 8557024-8557028 ** 75-146 OTEL Mang0c0 Mevkii ARTEKA 8352139-8353336 ** 37-74 OTEL Çu<ra Mevkii CCLER 8351116-8354554 ** 43-88 OTEL Çu<ra Mevkii KONUK 1 8353058-8352470 ** 62-124 OTEL Çu<ra Mev. BESOB 8456958-8476957 ** 54-100 OTEL Çu<ra Mev. EKER 8351331-8455074 ** 26-54 BERMUDA OTEL Çu<ra mevkii DEMRBA 8456168-8456897 ** 32-60 G OTEL Halitpa*a Mah. GÜLPLAJ 8351053-8354227 * 42-84 OTEL Halitpa*a Mah. ÇZENEL TUR.TESSLER 8351202-8357524 ** 41-85 Çu<ra Mevkii YÜCEL 8351307-8353477 * 90-212 OTEL Çu<ra Mevkii YASEMN 8475818-8475238 Turistik 24-50 PANSYON Sahil Boyu Ocaklar Köyü Pansiyon T O P L A M 14TESS 1.553Yatak Tablo G9 limiz Erdek lçesinde Bulunan Yat0r0m Belgeli Tesisler The Queen Kleite Hotel xxx 62/126 Halitpaa Mah.Çura Mevkii Erdek Aycan Oteli xx 26/54 Sahil Boyu mevkii Ocaklar Mh. Erdek Agri Park Otel xx 84/172 Halitpaa Mah.Erdek Kapda Otel xx 94/194 Yal Mah. Kastri Mev.Erdek Kzkos Otel xx 52/120 Halitpaa Mah. Erdek Ünver Otel xx 236/508 Kastri Mev.Yal Mah.Erdek Denizat Pansiyon Turistik Pansiyon 27/56 Sahil Boyu mevkii Ocaklar Köyü Erdek The Gonia Pansiyon Turistik Pansiyon 57/122 Sahilboyu Mevkii/ Erdek TOPLAM 8 TESS 1.352 Yatak 128

LIMIZ EDREMT LÇESINDE BULUNAN BELEDYE BELGEL TESSLER TESS SAYISI : 94 Tesis ODA SAYISI : 1636 Oda YATAK KAPASTES : 4.348 Yatak Tablo G.10 limiz Gönen Marmara Adas0 Balya Susurluk lçelerinde Bulunan Turizm *letme si ve Deneme *letmesi Belgeli Tesisler TESSN ADI.ADRES TELEFON FAKS SINIFI BERLN PANSYON Banyolar Cad.No:24 Gönen 7623571-7627567 Turistik pansiyon ÇINAR OTEL Deinmenard Mevkii Ava Adas Marmara ÇAWLAR ET LOKANT. Yeni Un Fabrikas Yan Susurluk TOPLAM 8961014-8961052 ** 2.sn.lok. 8731817-8731697 faks:8731214 2.sn. lokanta ODA YATAK 19-29 52-137 90 kiilik 3 TESS 166 YATAK Tablo G.11 limiz Gönen Marmara Adas0 Balya Susurluk lçelerinde Bulunan Yat0r0m Belgeli Tesisler Cerrahi TesisleriSultaniye Mah. Susurluk - 525 Ki.Cafe 480 Ki.Lok. Yasa Dinlenme Tes, - 233 Ki.Cafe Han.Mah.Balkesir Cd. Susurluk Çamursu Otel Kepekler Köyü Susurluk - *** 46/94 Sezin Mola noktas Bursu Yolu Çk Susurluk TOPLAM - 110 Ki.Cafe 4 TESS 94 Yatak LIMIZ DER LÇELERINDE BULUNAN BELEDYE BELGEL TESSLER GÖNEN TESS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI MARMARA ADASI TESS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI SUSURLUK TESS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI DURSUNBEY TESS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI 19 Tesis 565 Oda 1268 Yatak 54 Tesis 858 Oda 2367 Yatak 1 Tesis 46 Oda 100 Yatak 1 Tesis 23 Oda 53 Yatak 129

BGADIÇ TESS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI 1 Tesis 8 Oda 20 Yatak MANYAS TESS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI 2 Tesis 20 Oda 45 Yatak KEPSUT TESS SAYISI 1 Tesis ODA SAYISI 9 Oda YATAK SAYISI 45 Yatak SINDIRGI TESS SAYISI 3 Tesis ODA SAYISI 130 Oda YATAK SAYISI 263 Yatak G.4 Turist Say0s0: Tablo G12 limize Gelen Turist Sa0y0s0 ve Gelen Turist Sa0y0s0n0n lçelere Göre Da<0l0m0 2003 yl yabanc Turist says 51.621 2003 yl yerli Turist says 185.157 LÇELER 2003 Yl Yabanc Turist Says 2003 Yl Yerli Turist Says Merkez 1.471 43.788 Ayvalk 37.614 47.700 Bandrma 4.804 25.404 Burhaniye 4.098 11.665 Edremit 2.581 25.517 Erdek 751 8.678 Gönen 302 22.405 TOPLAM 51.621 185.157 G.5 Turizm Ekonomisi: Yaz sezonu turizm etkinlkleri ilimiz ekonomisi için önemli olup, yöre halkna ve çevresine i olanaklar salamaktadr. G.6.Turizm-Çevre li*kisi: Turizmin gelimesinde çevre faktörü büyük önem arzetmektedir.çevre ve Turizm birbirini bütünleyen ve birbirine katks olan bir kavram gibidir. Çevre kirliliini önlemek ve gerekli çevresel tedbirleri almak turizm potansiyelini artrmakla birlikte, bu potansiyel arttkça çevremize verilen deerde haliyle artmaktadr. Bu kapsamda ilimizde özellikle turizm potansiyeli youn olan ilçelerimizde özellikle denizlerimizi, akarsularmz kirletmemek için artma tesisleri yaptrma çalmalarmz devam etmekte olup, baz ilçelerimizde artma tesisi yaptrlmtr. Çevre ve turizm etkileimine paralel olarak bu bölgelerde çevre kirliliini önleyici tedbirler alnmakta ve denetimler sürdürülmektedir. KAYNAKLAR -l Kültür ve Turizm Müdürlü%ü-2003 -l Çevre Durum Raporu BALIKESR -2002 130

H.TARIM VE HAYVANCILIK H.1.Genel Tar0msal Yap0 Balkesir ili doal bitki örtüsü bakmndan çok zengin olup, ky kesimlerinde makiler ve zeytinlikler geni yer tutar. Daha iç kesimlerde, dalarda meeler ve karaçamlar, kyya yakn dalarn yüksek kesimlerinde de kzlçamlar, fstkçamlar ve göknarlarn yer ald ormanlar bulunmaktadr. Tarmsal üretim bakmndan Manyas, Gönen, Balkesir, Edremit, Havran, Burhaniye ovalar önemli yer tutar. Ovalarn toplam alannn il yüzölçümüne oran % 9'dur. DE'nün (Devlet statistik Enstitüsü) 1988 yl istatistiklerine göre ülkemizdeki zeytin üretiminin % 17'si Balkesir dedir. limizde; Zeytin, Buday, Arpa, Msr, Ayçiçei, Rekerpancar, Yem bitkileri, Kavun, Karpuz, Narenciye, Bakla, Sarmsak, Kukonmaz, Domates ile dier sebze ve meyvelerin birçou yetitirilmektedir. Zengin tarmsal ürünleri ile yaknndaki stanbul ve dier büyük illere de ürünlerini gönderebilen ilimiz, geni bir tarmsal alana sahiptir. Yemeklik ve ya zeytini üretiminin ilimizde çok önemli bir yeri vardr. Buday, Tahl üretiminde önemli yer tutar. Endüstriyel bitkiler içerisinde de balca Rekerpancar, Tütün, Pamuk önemli yer tutmaktadr. limizde hayvanclk da önemli bir yere sahip olup, küçükba ve büyükba hayvanclk, Tavukçuluk, Balkçlk, Arclk ve pekböcekçilii balca ura alanlardr. Bunlara bal olarak et, süt, süt ürünleri, yumurta üretebilmek, ileyebilmek için kesimhane, mandra ve kümesler gibi ikollar olumutur. Tablo-Grafik H.1 Bal0kesir li Arazi Da<0l0m0 Cinsi Tar0m alan0 Çay0r-Mera alan0 Yüzölçümü 513.946 ha 210.014 ha %4 %35 Orman alan0 Di<er 675.010 ha 53.844 ha %47 Toplam 1.452.814 ha %14 Ekilebilir Orman Çay3r-Mera Di!er Tablo-Grafik H.2. Tar0m Arazilerinin Da<0l0m0 Cinsi Yüzölçümü Tarla Arazisi 316.931 ha Sebze Arazisi 40.836 ha Zeytinlik 79.281 ha Meyvelik-Dutluk 9.802 ha Ba Arazisi 3.358 ha Nadas 30.548 ha Dier 33.190 ha Toplam 513.946 ha Tarla arazisi %61,67 Sebze arazisi %7,95 Zeytinlik %15,43 Meyvelik-Dutluk %1,90 Ba! arazisi %0,65 Nadas %5,94 Di!er %6,46 131

limizde tarm arazilerinin (513.946 ha.) 284.929 ha sulanabilecek alandr. Bunun il tarm alanlarna oran %55,43 tür. lde toplam sulanan alan 88.146 ha olup, toplam sulanabilir alana oran %30,93 tür. Sulanan arazilerin 49.330 ha (%56) devlet sulamas, 38.816 ha (%44) halk sulamas eklindedir. %45 %37 %8 %10 Ekonomik olarak sulanamayan Hali hazrda sulanmayan Devlet sulamas Halk sulamas Grafik H.3. Tar0m Arazilerinin Sulama Durumu H.2.Tar0msal Üretim limizde yetien Tarmsal ürünlerin cins, miktar ve kaplad alanlar aada verilmitir. Tarla bitkileri : Buday, Arpa, Ayçiçei, Nohut, Silajlk Msr ve Tütündür. Bu ürünlerin toplam ekili alan 263.507 hektardr. Toplam üretim miktar 1.150.178 tondur. Sebze bitkileri : Biber (salçalk), Domates, Karpuz, Kavun ve Taze fasulyedir. Bu ürünlerin toplam ekili alan 26.194 hektardr.toplam üretim miktar 829.359 tondur. Yem Bitkileri : Msr (hasl,silaj), Tritikale, Kuru Bakla (yemlik), Fi (Kuru ot), Burçak (yeil ot), Hayvan Pancar, Yonca (kuru ot), Korunga (kuru ot) ve Sudan otu (yeil ot) dur. Bu ürünlerin toplam ekili alan 24.210 hektardr.toplam üretim miktar 577.212 tondur. H.2.1. Bitkisel Üretim H.2.1.1. Tarla Bitkileri H.2.1.1.1 Bu<daygiller Tablo H.3.Bu<daygiller Ürünler Ekili* (ha) Üretim(ton) Buday 179.515 560.206 Arpa 26.820 68.475 Toplam 206.335 628.681 132

H.2.1.1.2. yem bitkileri Tablo H.4 Yem Bitkileri Ürün Ekili* (ha) Üretim (ton) Msr (hasl) 913 33.155 Msr (silaj) 8.752 458.130 Tritikale 363 1.458 Kuru Bakla (yemlik) 3.925 11.346 Fi (Kuru ot) 6.125 23.924 Burçak (yeil ot) 15 90 Hayvan Pancar 123 5.510 Yonca (kuru ot) 3.341 41.189 Korunga (kuru ot) 553 2.310 Sudan otu (yeil ot) 100 100 Toplam 24.210 577.212 H.2.1.1.3 Endüstriyel Bitkiler Tablo H.5 Endüstriyel Bitkiler Ürünler Ekili* (ha) Üretim(ton) Ayçiçei 23.675 36.457 Pancar 123 5.510 Tütün 9.295 7.586 Toplam 33.093 49.553 H.2.1.1.4 Süs Bitkileri 2003 Yl verileri temin edilememitir. H.2.1.2. Bahçe Bitkileri H.2.1.2.1. Meyve Üretimi Tablo H.6 Önemli Meyvalar0n A<aç Say0lar0 ve Üretim Miktarlar0 Mey.veren Mey.vermeyen ya*.a<aç say. ya*.a<aç say. Üretim(ton) &eftali 454.578 29.680 17.145 Elma 212.915 20.607 9.301 Ceviz 66.080 32.940 2.106 Erik 169.092 21.120 3.903 Mandalina 486.750 67.250 14.457 ncir 108.910 8.010 3.778 Kiraz 79.330 37.845 2.309 Badem 96.824 26.070 959 Toplam 1.674.479 243.522 53.958 133

Tablo H.7.Bal0esir de Zeytin Varl0<0 Meyve veren yata aaç says Meyve vermeyen yata aaç says Üretim (ton) Sofrala ayrlan (ton) Yala ayrlan (ton) 10.436.305 adet 202.636 adet 124.485 ton 29.693 ton 94.792 ton %40 %30 %20 %10 %0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Grafik H.4.Bal0kesir in Zeytin Üretimindeki pay0 (Yüzde) H.2.1.2.2. Sebze Üretimi Tablo H.8. Önemli Sebzelerin Ekili* ve ÜretimleriÖnemli Sebzelerin EkiliB ve Üretimleri Önemli Sebzelerin EkiliB ve Üretimleri Ürünler Ekili* (ha) Üretim(ton) Biber (salçalk) 2.016 48.141 Domates 10.781 485.827 Karpuz 6.648 108.910 Kavun 4.399 163.870 Taze fasulye 2.350 22.611 Toplam 26.194 829.359 %17 %9 %8 %41 Biber (salçalk) Domates Karpuz Kavun Taze fasulye %25 Grafik H.5. Önemli Sebze Ekili*leri 134

H.2.2. Hayvansal Üretim H.2.2.1. Büyükba* Hayvanc0l0k limizde yetitirilen Büyükba Hayvanlardan elde edilen ve tablo 10 da belirtilen hayvansal ürünleri oluturan mezbahalar ve süt mamulleri üretim tesisleri bulunmaktadr. Bu tesislerin kapasiteleri deikenlik göstermekte olup; limiz ve ülkemiz ekonomisine katklar vardr. limizde yllara göre büyükba hayvan says aadaki tabloda verilmitir. Tablo H.9. Bal0kesir li Büyükba* Hayvan Varl0<0 1999 2000 2001 2002 2003 S0<0r 240.978 233.841 232.058 237.702 243.962 Manda 1.178 1.189 1.140 1.209 753 Toplam 242.156 235.030 233.198 238.911 244.715 H.2.2.2. Küçükba* hayvanc0l0<0 limizde yetitirilen küçükba hayvanlarn et, süt ve derisinden faydalanlmaktadr. Bu amaçla ilimizde bulunan süt mamulleri üretim tesisleri, mezbahalar ve özellikle limiz Gönen ilçesinde deri fabrikalar bulunmaktadr.limizde yllara göre Küçükba hayvan says aadaki tabloda verilmitir. Tablo H.10. Bal0kesir li Küçükba* Hayvan Varl0<0 1999 2000 2001 2002 2003 Koyun 732.747 696.084 700.626 689.472 654.814 Keçi 141.999 128.807 128.241 151.310 146.939 Toplam 874.746 824.891 828.867 840.782 801.753 H.2.2.3. kümes hayvanc0l0<0 (kanatl0 üretim) limiz Bandrma lçesi kanatl ürünlerin ilendii önemli ticari iletmelere sahiptir. Bu nedenle ilimizin uygun alanlarnda kanatl hayvanlarn yetitiricilii yaplmaktadr. Yetitirilen Ürünlerin pazarlanmas ülke geneline yaylmtr. limizde yllara göre Kümes hayvanlarnn says aadaki tabloda verilmitir. Tablo H.11.Bal0kesir li Kümes Hayvanlar0 Varl0<0 1999 2000 2001 2002 2003 Broiler 57.345.000 61.190.000 62.510.000 71.541.500 105.468.110 Yumurtac0 tavuk 4.959.000 5.272.000 4.722.400 4.626.142 4.894.346 Hindi 166.000 16.600 16.895 23.320 15.425 Toplam 62.470.000 66.478.600 67.249.295 76.190.962 110.377.881 135

H.2.2.4. Su Ürünleri Tablo H.12 limizde Deniz Bal0<0 Yeti*tiricili<i Yapan Tesislere Ait Bilgiler PROJE KAPASTES ADRES ONAY (TON/YIL) TARH PROJE ADI Afacan Balkçlk Çipura Ve Levrek Yetitiricilii Projesi Okur Su Ürünleri Levrek-Çipura Üretim Projesi Sakarya Mah. Gümülü Mevki AYVALIK Karatepe Burnu Mevki GÖMEÇ KRA BA&LANGIÇ TARH KRA SÜRES AÇIKLAMA 30 08.05.2001 17.01.2002 10 Faal 30 16.01.1997 18.09.1997 15 Atl Tablo H.13 limizde Tal0su Bal0<0 Yeti*tiricili<i Yapan Tesislere Ait Bilgiler S0ra No Proje Ad0 Adresi Kapasitesi (Ton / Y0l) Aç0klamalar 1 Babada Pnarba Alabalk Üretim Çiftlii Güre köyü / EDREMT 10,0 Faal 2 Boadere Alablk Yetitircilii Geyikli / GÖNEN 25,0 Faal 3 Karlmandra Durman Alabalk Ürertim Ve Pazarlama Projesi Gebeçnar / VRND 40,0 Faal 4 Kapda Alabalk Ürertim Tesisi ÇAYAWZI KÖYÜ / ERDEK 7,5 Faal 5 Çnaralt Alabalk Üretim Tesisi Deirmenboaz Köyü / MANYAS 10,0 Faal 6 Rahan Alabalk Dereköy / GÖNEN 20,0 Faal 7 Uysal Alabalk Üretim Projesi Turan / ERDEK 7,0 Faal 8 H.brahim Geyik Alabalk Ortaoba Köyü / GÖNEN 3,0 Faal 9 Aydn Çöllü Serçeören / KEPSUT 0,750 Faal 136

H.2.2.5. kürk Hayvanc0l0<0 Kürk hayvancl ile ilgili veri elde edilememitir. H.2.2.5. Ar0c0l0k ve pekböcekçili<i limizde yllara göre Kümes hayvanlarnn says aadaki tabloda verilmitir. Tablo H.14.Ar0c0l0k 1999 2000 2001 2002 2003 Ar0 Kovan0 69.429 68.811 68.306 72.472 72.730 pekböcekçilii yetitiricilii yaplmamaktadr. Tablo H.15. limizdeki Hayvansal Üretim Miktarlar0 2000 2001 2002 2003 Et (ton) 17.930 18.097 20.799 24.996 Süt (ton) 422.995 416.110 412.989 413.769 Tereya<0 (ton) 2.892 2.197 2.477 2.203 Peynir (ton) 43.237 45.295 49.558 53.175 Yün Yapa<0 (ton) 311 292 344 327 Tavuk Eti (ton) 122.717 116.632 118.154 161.510 Bal (ton) 1.341 1.070,9 1.290 1.293 Yumurta(adet) 1.093.255.000 971.788.358 964.262.850 975.611.000 Toplam 1.093.866.423 972.388.052 964.868.461 976.268.273 H.3. Organik Tar0m Organik tarm ile ilgili veri elde edilememitir H.4. Tar0msal *letmeler H.4.1. Kamu *letmeleri limizde endüstriyel bitkilerden olan eker pancarn ileyerek eker üretiminde bulunan Susurluk Reker fabrikas ile 1.snf kesimhane ruhsatna sahip Balkesir, Bigadiç, Kepsut, Göbel, Pamukçu Belediyeleri tarafndan iletilen mezbaha tesisleri bulunmaktadr. H.4.2. Özel *letmeler limizde önemli tarmsal ürünlerden olan Zeytinin ilendii zeytinya fabrikalar ve sofralk zeytin üretim tesisleri sebzelerden domatesin ilendii salça fabrikalar, dier sebze ve meyvelerin ilendii tesisler, Budayn ilendii un fabrikalar yem bitkilerinin ilendii yem fabrikalar, endütriyel bitkilerin ilendii ayçiçek ya üretim tesisleri ve eker fabrikas bulunmaktadr. limizde bata küçükba, büyükba ve kanatl hayvan olmak üzere hayvan yetitiricilii faaliyetleri yaplmaktadr. l genelinde ruhsatl mezbaha tesislerinden elde 137

edilen et iç piyasa ve il dna pazarlanmaktadr. Bununla birlikte hayvansal ürün olan sütün ilendii süt mamulleri üretim tesisleri ile küçükba hayvan derisinin ilendii deri fabrikalarnn ilimiz ekonomisi açsndan önemi büyüktür. Ayrca ilimiz Bandrma lçesinde bulunan entegre piliç kesimhaneleri kanatl hayvan (broiler ve yumurtac tavuk) yetitiriciliini yayglatrmtr. H.5. Tarimsal Faaliyetler H.5.1. Pestisit Kullan0m0 H.5.2. Gübre Kullan0m0 En fazla tarmsal amaçl kullanlan gübreler kimyevi gübrelerdir. Bu gübreler kat ve sv olmak üzere iki ksma ayrlr. Bu gübrelerin içerisinde bitkilerin geliebilmesi için gerekli olan bitki besin maddeleri bulunur. Yetitirdiimiz ürünler topraktan fazla miktarda üç çeit besin maddesini çekip alrlar. Bunlar AZOT, FOSFOR ve POTASYOM dur. Bunun için bugün dünyada en çok bu maddeleri kapsayan gübreler kullanlmaktadr. Topraa atlacak gübre miktarn belirlemede bizlere en fazla yardmc olacak etmen toprak tahlil sonuçlar olacaktr. Analiz sonucunda toprakta hangi madde eksik ise içerik olarak tekli, ikili veya üçlü gübre dediimiz gübreler kullanlmaldr. Türkiye de bu durum maalesef tam tersidir. Tahlil yaptrmadan daha fazla ürün almak adna bilinçsizce gübre tüketimi yaplmaktadr. Bilinçsiz gübreleme sonucunda çevreye zarar verebilecek nitelikte birikmeler olmaktadr. Çünkü Azot ve Potasyum yamurla ykanrken, fosfor toprakta kalmaktadr. Asl amaç gübre miktarn artrmak yerine toprak analizleri ve yetitireceimiz ürünün ihtiyacna göre eksii belirleyip gübreleme yapmaktr. Tablo H.15.limizdeki Önemli Tarla Bitkileri Ekili* ve Üretimleri Ürünler Ekili* (ha) Üretim(ton) Buday 179.515 560.206 Arpa 26.820 68.475 Ayçiçei 23.675 36.457 Nohut 15.450 19.324 Silajlk Msr 8.752 458.130 Tütün 9.295 7.586 ALAN (1000 ha) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 BuDday Arpa AyçiçeDi Önemli Tarla Bitkileri EkiliJleri Nohut Silajlk Msr Tütün ÜRET!M (1000 ton) 600 500 400 300 200 100 0 BuDday Arpa Önemli Tarla Bitkileri Üretimleri AyçiçeDi Nohut Silajlk Msr Tütün Grafik H.6-7.limizdeki Önemli Tarla Bitkileri Ekili* ve Üretimleri 138

Tablo H.15.limizdeki Önemli Sebzelerin Ekili* ve Üretimleri Ürünler Ekili* (ha) Üretim(ton) Biber (salçalk) 2.016 48.141 Domates 10.781 485.827 Karpuz 6.648 108.910 Kavun 4.399 163.870 Taze fasulye 2.350 22.611 %17 %9 %8 %41 Biber (salçalk) Domates Karpuz Kavun Taze fasulye %25 Grafik H.8. limizde Önemli Sebze Ekili*leri KAYNAKLAR -l Tarm Müdürlü%ü-2003 -l Çevre Durum Raporu-Balkesir-2002 139

I. MADENCLK I.1.Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Ta* Ocaklar0 Nizamnamesine Tabi Olan Do<al Malzemeler I.1.1.Sanayi Madenleri Çeitli ve karmak bir jeolojik yapya sahip olan Balkesir, yeralt kaynaklar yönünden oldukça zengin bir l'dir. Bunlarn banda bor tuzlar gelir. Bir çok sanayii ürününün yapmnda kullanld için önemli bir madde saylan bor tuzlar yönünden dünyann en zengin rezervlerinden biri bu l'dedir. Balca yataklar Sultançayr, Bigadiç ve Taköy dolaylarnda olan bor tuzlar;. yüzyldan beri iletilmekte ve yurt dna satlmaktadr. limizde bulunan Sanayi Madenleri ; Bor tuzlar, Kaolen, jips, Talk, Barit, Bentonit ve Mermer dir. Tablo.I..1. Bal0kesir li Sanayi Maden Rezervleri TENÖR KÖY VE LÇE VE MEVK KALTE MADDENN CNS BART BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) BOR (Mineral) Bigadiç Bigadiç Bigadiç Bigadiç Bigadiç Bigadiç Bigadiç Bigadiç Dursunbey Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Davutlar Köyü Beendikler Köyü (Kalçak) Çamköy (Kireçlik Mevki) Fara Köyü (Kurtpnar Mevki) Kadköy (Kocaavar Tepe) skele Köyü (Acep Mevki) Yeniköy (Tuludeirm en) Iklar Köyü (Çamba Mevki) Küçükler Köyü Demirkap Köyü Ömerköy (Paamadeni) Ömerköy (Yldzköyü) Sultançay- Aziziye %49.5 BaSO 4 %43-45 B 2 O 3 %40-43 B 2 O 3 REZERV 60.000 Ton Bigadiç civarnda tüm sahalarn toplam rezervi Kolemanit: 333.433.500 T(Gör) +284.076.250 T(Mu.) 581.509.750 Ton Uleksin : 40.330.200 T(Gör) %40-45 B 2 O 3 12.007.650 T(Muh) DER BLGLER Etibank tarafndan 3 açk, 3 kapal ocak olarak iletilmekte olup yllk üretim 400-450 bin tondur. Cevher: uleksit ve kalomanit Cevher: Kalomanit. %40-47 B 2 O 3 %27-28 CaO %2-2.5 Kil - Cevher: Kalomanit.. letilmektedir. %40-55 B 2 O 3 - Cevher: Kalomanit.ve uleksittir. %43-46 B 2 O 3 - Cevher: Kalomanit. %30 CaO - - Cevher: Kalomanit. 80.000 %39 B 2 O 3 Ton(Gör) %40-43 - B 2 O 3 - - Terkedilmitir. Cevher: Kalomanit. 2 zuhur vardr. iletilmemektedir. Cevher: Pandermit iletilmemektedir. - - Eskiden letilmektedir. %46-50 B 2 O 3 CAM KUMU Bandrma Balkn - _ 831.110 Ton(Gr+Mu) Eskiden iletilmitir. Cevher bitmitir. iletilmemektedir. 140

MADDENN CNS DOLOMT LÇE Bandrma KÖY VE MEVK Marmara adas (KB) TENÖR VE KALTE FELDSPAT Bandrma Adack Mevki - FELDSPAT GRANT Kepsut Ayvalk Örenli,Serçeör en,örencik,so ucak,yaylab a civar Hachamzalar Köyü - Analizler olumludur Blok almaya uygun REZERV 1.000.000 T(Gr) 20.557 Ton(Gör) 87.000 Ton(Müm) DER BLGLER iletilmemektedir. Zaman zaman iletilmitir. Sahada talk ve mermer iletilmektedir. Birçok Feldispat damar bulunmaktadr. 1000 m 3 AR 45953 No'lu MTA sahas Çalmalar devam ediyor. GRANT Erdek Ocaklar Köyü - - Sahada parke ta üretimi yaplyor. JPS Merkez Demirkap 1.000.000 7 adet jips oca vardr. Bir - Köyü T(Müm) tanesinde üretim yaplmaktadr. KAOLEN Ayvalk Çamlk Hakk AR 28490 MTA Ruhsat sahas idi - - Efendi Çft. Terk edildi ekonomik deildir. KAOLEN Ayvalk Alibey Tepe KAOLEN Ayvalk Alibey Adas (Çatal Tepe) KAOLEN Ayvalk Pirenli Tepe KAOLEN Ayvalk Salihgök T. Ort.Tenör %18 Al 2 O 3 1.947.094 Ton(Gör) 5.038.796 T(Muh.) 11.185.099 T(Müm) KAOLEN Balya Çamucu Köyü - - KAOLEN KAOLEN Gönen Gönen Sebepli (Eriklialan srt) Eikdere Köyü ÖR 317 MTA Ruhsat Sahas idi.haleye çkp alc bulunamadndan ruhsat terkedilmitir. Kat ve seramik hammaddesi olarak kullanlabilir. AR23519 MTA Ruhsat sahas idi %17 Al 2 O 3 Terk edildi Yüzeyde kaolen. Renkli 409.364 ÖR 3066 MTA Ruhsat sahasdr. pien T(Gör.) Sondaj yaplmtr. 2.138.365 Renkli T(Gör) pien 2.893.612 AR 28488 MTA Ruhsat Sahasdr T(Muh) Dolgu ve yer karosunda kullanlabilir. Seramik ham. 9.847Ton(Gör ) 2.490 Ton(Gör) - - KAOLEN Gönen Ilcaoba Köyü - - KAOLEN vrindi Küçükyenice (Çamcaz) KAOLEN Sndrg Düvertepe Seramikte kull 1.273.000 T(G+M) %19-24 Al 2 O 3 En az 100 Milyon ton ÖR 2165 MTA Ruhsat Sahas iken ihaleye çkartld alan olmad. Buluculuk Belgesi alnarak Ruhsat terk edildi.etüd+sondaj çalmalar yaplmtr. Üretim yaplmtr. Halen üretim yoktur. Seramik hammaddesi olarak kullanlabilir. Eczacbana aittir. üretim yaplmyor Düvertepe civarnda: Sümerbank, Riecam, Toprak, Esan, Kalemadencilik, Söüt seramik, bata olmak üzere pek çok özel irket tarafndan iletilmekte olan 20 civarnda ocak mevcuttur. KL Merkez Kavakba Köyü - - Yer karosunda kullanlabilir. KL Merkez Akyar Köyü - - Hafif yap malzemesinde kullanlabilir. ÖR 2165 MTA Ruhsat Sahas iken KL(Ref) Balya terk edildi. Bengiler %29.68 63.600 ihaleye çkartld alan olmad. Köyü Al 2 O 3 T(G+M) Buluculuk Belgesi alnarak Ruhsat KL vrindi Okçular Köyü - - MTA Ruhsat talp etti. Kapal geldi. KL vrindi Sarcaolu Köyü - - MTA Ruhsat talp etti. Kapal geldi. KÜKÜRT Merkez Taköy %1-11 S - 1.Dünya Sava yllarnda yabanclar arafndan ietilmitir. 141

MADDENN CNS KÜKÜRT KÜKÜRT LÇE Gönen Havran KÖY VE MEVK Alacaoluk Köyü Kobaklar ve Musluk Köyler TENÖR VE KALTE MANYEZT Dursunbey Mcrlar Köyü - MANYEZT MERMER MERMER Dursunbey Bandrma Bandrma Çamharman Köyü Marmara Adas Kayacak Köyü MERMER Bigadiç Çayüstü Köyü MERMER Erdek Ocaklar Köyü MERMER MERMER OPAL OPAL Kepsut Manyas Ayvalk vrindi Örenli,Serçeör en, Örencik, Soucak, Yaylaba Köyleri Koçolu Köyü Salihgök Tepe (Mezarlk M.) Küçükapç Köyü Habipler Köyü REZERV - - DER BLGLER Ekonomik bir yatak bulunamamtr. - - Ekonomik bir zuhur yoktur. - - 200.000 T(Müm) 250.000 T(Jeo) Milyarlarca Ton Etibank ve ta ocaklar - 800.000 m 3 Krmz renkli kalkerdir. letiliyor. Kumru Tüyü Blok veremez - - Beyaz kristal - - OPAL vrindi - 1-2 bin ton(muh) PERLT Bandrma Mamun Köyü - - PERLT Bigadiç Okçular Köyü - 10 Milyon Ton(ToP) PERLT Dursunbey Dula Köyü - 50 bin Ton(Gör) PERLT Gönen Ulukr Köyü - bir kaç yüz ton(mü) PERLT vrindi ncegedik Orta 15 Milyon Köyü Kalitede Ton(Müm) PERLT Savatepe Güvem Köyü Orta 1.362.000 Kalitede Ton(Top) 10.312.000 PERLT Sndrg Yaylabayr Orta T(Gör) Köyü Kalitede 15.468.000 T(Muh) PERLT TALK TALK TRONA (Tabii Soda) Sndrg Erdek Kepsut Güzören Köyü Marmara Köyü Örenli,Serçeör en, Örencik, Soucak, Yaylaba Köyleri Orta Kalitede - Beyazlk: Mostra %38 Öütül. %68 900.000 m 3 Üç ayr iletme mevcuttur. Yllk toplam üretim 4500 m 3 AR 39602 No'lu MTA Ruhsat - sahas iken terk edilmitir. - 2.208.000 T(Muh) 3.312.000 T(Müm) 800 T(G)+5000T( M) 2.5-3 Milyon T(Jeo) Soucak ve Yaylaba civarlarnda iletme vardr. Yllk üretim Soucak: 1500-2000 m3 Yaylaba:300 m 3 Çevrede 5-6 adet ocak mevcut olup toplam üretim 3500 m 3 Adeseler eklindedir.sütlü kahverenkli, sar, krmz, mor Beyaz, bej, kahve, krmz, siyah renkli Sar, bej renkii. Bazen mor, pembe, krmz. Üretim yaplmaktadr. Yllk üretim 1000-1500 Ton. Zaman zaman iletilmi olmakla beraber u anda üretim yoktur. Burhaniye Kzkl Köyü - - AR 37030 ve AR 31351 MTA Ruhsat sahas idi. Etüd ve sondaj yapld 142

I.1.2.Metalik Madenler limizde bulunan balca Metalik Madenler; -Demir, Kurun, Antimuan, Civa, Manganez ve Krom dur. Çinko,Bakr, &ekil B2 Balya lçesinde Bulunan Kur*un Madeni *letme Sahas0ndan Bir Görünü* Tablo.I..2. Bal0kesir li Metalik Maden Rezervleri MADDENN CNS LÇE KÖY VE MEVK TENÖR VE KALTE REZERV DER BLGLER ANTMUAN vrindi Korucu - - Küçük zuhur. letilemez ANTMUAN vrindi Korucu-Ayakl Köyü - - Ekonomik deildir ANTMUAN vrindi Korucu- Eski kuyular vardr. letme terk - - Güngörmez Köyü edilmi durumdadr. ANTMUAN vrindi Korucu-Knk Köyü - - Ekonomik deildir ANTMUAN vrindi Korucu-Yallar Köyü - - Ekonomik deildir ANTMUAN vrindi Korucu- Susuzyayla Köyü - - Ekonomik deildir ANTMUAN vrindi Korucu- Eski açk iletme, galeri var. - - Gözlüçayr Köyü letme terk edilmi durumdadr. ANTMUAN vrindi Korucu- Birbirine paralel 3 damar var. - - Yaylakran Köyü letme yoktur. ANTMUAN vrindi Korucu- Çakmakdere Köyü - - 4 damar var. Üretim yaplmamtr. Ru anda iletilmemektedir. ANTMUAN ANTMUAN ANTMUAN vrindi vrindi vrindi Korucu- Küçükyenice Köyü Korucu- Büyükyenice Köyü Korucu-Tadibi Köyü %6 Sb %6 Sb %6 Sb 5.120 Ton(Gör) 8.000 Ton(Muh) 91.350 Ton(Müm) 26.000 Ton(Müm) 47.850 Ton(Gör+Muh) 235.600 Ton(Müm) ANTMUAN Gönen Sebepli Köyü - - Büyük çapta üretim yaplmtr. Cevherlemeye 4 yerde rastlanr. Ru anda iletilmemektedir. Zaman zaman üretim yaplmtr. Ru anda iletilmemektedir. Zaman zaman büyük çapta üretim yaplmtr. 3 ayr yerde zuhurlar vardr. Ru anda iletilmemektedir. 18 yerde zuhur vardr. Ru anda sondajl arama çalmalar özel 143

MADDENN CNS ANTMUAN BAKIR BAKIR BAKIR BAKIR BAKIR BAKIR CVA CVA LÇE Susurluk Ayvalk Ayvalk Bigadiç Bigadiç Havran vrindi Gönen vrindi KÖY VE MEVK Demirkap- Ayrkldere Bayüzü Köyü (Kozak Masf) Tekke Köy (Kozak Masifi) A.Göcek Köyü (Katar Mv) Y.Göcek Köyü (Geren Mv) Kozcaz Köyü (Atizi Mv) Kayapa-Çiçekçi- Çukurlar Sarköy (Hodul Köyü) Küçükyenice Köyü TENÖR VE KALTE %1,62 Sb REZERV 11.250 Ton(Müm) - - - - DER BLGLER bir irket tarafndan sürdürülmektedir. Üretim yaplmtr. Eski galeriler vardr. Ru anda terkedilmitir. Demir de var.20-80 cm kalnlktadr. Molibden de var. Bir kaç cm kalnlkta - - Önemsiz bir zuhurdur. - - Önemsiz bir zuhurdur. - - - - %0.19 Hg CVA Savatepe Soucak Köyü %0.171 Hg DEMR Merkez Raml (Bakrlk T.-Kocaçal T.- Menekelik Düzü- Kaletepe Mevkileri) 25.000 Ton(Jeo) Metal çerii 48 Ton Malakit'tir. Ayrca Molibden, Volfram, Uranyum vardr, Çatlaklarda Zinober görülür. Hidrotermal oluumludur. Önceki yllarda iletilmi olmasna ramen terkedilmitir. - Azdr 3 ayr zuhur. Cevher. Zinober. %58.5 Fe DEMR Ayvalk Ayazmant %55 Fe 9.360 Ton (Gör+Muh) 104.000 T(Muh+Müm) 3 Milyon T(Muh+Gör) 4.376.882 (Gör+Muh) 1.846.245 Tonu %1'den fazla Cu içerir Rezervin artaca tahmin ediliyor. Cevher: Manyetit, Hematit Önceki yllarda Demir Export tarafndan iletilmesine ramen 2-3 yldr üretim yaplmamaktadr. Cevher Manyetit Bakr oran yüksektir. Eskiden iletilmitir Halen iletme yoktur. DEMR Ayvalk Bayüzü Köyü (Kozak Mas) - - Küçük bir zuhurdur. DEMR Ayvalk Karacaoluk Köyü (Kozak Ms) - - Küçük bir zuhurdur. DEMR Ayvalk Karadere Köyü Küçük bir zuhurdur. Eski bir - - (Kozak Mas) iletme galerisi vardr. DEMR Balya Çarmk Köyü (Taerek T.) %48 Fe 50.000 Ton(Jeo) Cevher: Hematit, Limonit. DEMR Balya Kayalar Köyü - - Önemsiz bir zuhurdur. DEMR Bandrma Edincik Hdr Köyü-Maden T) %40 Fe Önemsiz bir zuhurdur. Hematit DEMR Bigadiç Y.Göçek Köyü (Paaoluk Mv) - - Önemsiz bir zuhurdur. DEMR Bigadiç Y.GöçekKöyü (Alfatburun ) - - Önemsiz bir zuhurdur. DEMR Bigadiç Y.Göçek Köyü (Srire T) - - Önemsiz bir zuhurdur. DEMR Bigadiç Y.Göçek Köyü (Esenli T.) - - Önemsiz bir zuhurdur. DEMR Bigadiç Y.Göçek Köyü (Hacveli T.) - - Önemsiz bir zuhurdur. DEMR Bigadiç Y.Göçek Köyü (Karaveli T.) - - Önemsiz bir zuhurdur. DEMR Bigadiç Panayr köyü (Gümüçat M) - - Önemsiz bir zuhurdur. 144

MADDENN CNS DEMR DEMR DEMR DEMR DEMR LÇE Dursunbey Dursunbey Dursunbey Dursunbey Dursunbey KÖY VE MEVK Güü köyü (Pelitörenba) Güü köyü (Karakoz D) A.Musalar köyü (Sülüklü) Alaçam köyü (Fndcak) Sarlar köyü (Akkayadüzü) TENÖR VE KALTE REZERV DEMR Edremit Yayer Köyü %30-40 Fe 98.000 Ton DEMR DEMR Edremit Edremit Altnoluk (Karaçam T.) Altnoluk (Pürenlik Mvk) DEMR Havran Emir Köyü %48 Fe DER BLGLER - - Önemsiz bir zuhurdur. Manyetit - - Önemsiz bir zuhurdur. Manyetit - - Önemsiz bir zuhurdur. Manyetit - - Önemsiz bir zuhurdur. Manyetit - - Önemsiz bir zuhurdur.fe/pb/cu Manyetit, Hematit/Cu oran fazla - - Cevher: Manyetit, Hematit - - Cevher tamamen alnmtr. 18.000 T.(Gör+Muh) Cevher: Hematit/Limonit, Üretim yaplyor. DEMR Havran Kozcaz Köyü (Atizi Mvk) - - Önemsiz bir zuhurdur. Manyetit DEMR Havran Karacaolan Köyü - - Hematit, Limonit (Pürenlik) DEMR Havran Büyükapç Köyü - - Önemsiz bir zuhurdur. Hematit DEMR Kepsut Örenli Köyü (ncirlioluk) - - Önemsiz bir zuhurdur.pirotin DEMR Kepsut Öreliköyü (Deirmenderesi) - - Cevher:: Pirotin, Kalkopirit DEMR Kepsut Örenliköyü (Sarkayaderesi) - - Pirotin, pirit ve kurun DEMR Susurluk Yaylaçayr köyü Önemsiz bir zuhurdur. - - (Sarkz Tepe) Manyetit, Hematit DEMR Susurluk Armutlu köyü (Andkkayalar) %20 Fe - Cevher : Hematit KURRUN ÇNKO BAKIR KURRUN ÇNKO KURRUN KURRUN ÇNKO BAKIR KURRUN KURRUN ÇNKO BAKIR KURRUN ÇNKO BAKIR KURRUN ÇNKO BAKIR KURRUN ÇNKO Ayvalk Maden Adas - Balya Dursunbey Bigadiç Dursunbey Bigadiç Bigadiç Bigadiç Dursunbey Balya lçe Merkezi Güü köyü (B.Tahtalk T) Y.Göcek köyü (Gavurdeirmeni, Ayini Mevki) Güüköyü (Deirmenerek) Y.Göcek köyü (Gavurdeirmeni, Göçükburun) Y.Göcek köyü (Gavurdeirmeni, Paaoluk Mevki) Y.Göcek köyü (Gavurdeirmeni, Alfatburnu Mevki) Güü Köyü (Demirboku sr) %1 Pb,Zn,Cu %6Pb,Zn, Cu Artklar 90.500 Ton(Muh) 13.518.135 Ton 1.108.445 Ton 1.100.000 Ton 3 Filon var. Üretim yaplmtr.. Dünya savandan önce Franszlar çaltrd MTA, çalmalarn 1981 yylnda bitirdi. Saha iletilmek üzere Etibank'a devredildi. Ancak daha sonra Etibank da terketti - - Önemsiz bir zuhurdur. - - Önemsiz bir zuhurdur. - - Önemsiz bir zuhurdur. - - Önemsiz bir zuhurdur. - - Önemsiz bir zuhurdur. - - Önemsiz bir zuhurdur. % 7 Pb-Zn 3.5 Milyon T(Gö+Mu) Üretim yaplrken iletme terkedilmitir. 145

MADDENN CNS BAKIR KURRUN ÇNKO BAKIR KURRUN KURRUN ÇNKO KURRUN ÇNKO KURRUN ÇNKO KURRUN ÇNKO BAKIR KURRUN ÇNKO KURRUN ÇNKO KURRUN ÇNKO KURRUN ÇNKO BAKIR KURRUN ÇNKO BAKIR LÇE Dursunbey Dursunbey Edremit KÖY VE MEVK Kulat Çiftlii Alaçam köyü (Yunaklk D.) Altnoluk TENÖR VE KALTE % 8.66 Pb- Zn REZERV 252.335 T(Gör) DER BLGLER Küçük çapta iletme yaplmaktadr. - - Önemsiz bir zuhurdur. %8.12 Pb %6.7 Zn 25 g/ton Ag 5 g/ton Au 53.783 Ton (Gör) 54.217 Ton (Muh) 134.156 Ton (Müm) Özel sektör tarafndan iletme yaplrken terkedilmitit. Halen üretim yaplmamaktadr. Edremit Avclar Köyü - - Tek bana iletilemez. Edremit Kzlkeçili Köyü - - - Havran Hallar Köyü - - Özel sektör üretm yapmtr. Halen üretim yoktur. Havran Tarlaba Köyü - - Küçük zuhurdr. Havran Kozcaz Köyü (Elmack Mv) - - Önemsiz bir zuhurdur. Havran Krcslar Köyü - - Önemsiz bir zuhurdur. vrindi Çukurlar Köyü - - Zuhur ekonomik deildir. Kepsut Örenli Köyü (Sarkaya Mv) KROM Dursunbey Durabeyler Köyü - - % 47.37Cr 2 O 3 - Önemsiz bir zuhurdur. Demir de vardr. Galeri, Yarma var.letme yaplm ve terkedilmitir. KROM Dursunbey Çakrca Köyü - - 4 zuhur var letme yaplm ve terkedilmitir KROM Dursunbey Çatalçam Köyü - - Yarma ve galeriler açlmtr. KROM Dursunbey Adaviran Köyü - - Bir yerde ocak ve yarmalar KROM Dursunbey Küçükakçaalan Köyü - - KROM Dursunbey Kuzköy - - KROM Dursunbey Çaltcak Köyü - - KROM KROM MANGANEZ MANGANEZ MANGANEZ Dursunbey Dursunbey Bigadiç Bigadiç Bigadiç Çamharman Köyü Poyraz (Boyalca) Köyü Mezitler Köyü (Tumanpnar) Turfallar Köyü (Arapdere) Turfallar Köyü (Dikenli Mevki) - - %45-48 Cr 2 O 3 %19.73 Fe %13.70 Mn %4.95 BaO %0.48 S %20.73 SiO 2 %45.92 Mn Bir kaç bin ton(gör) 692.213 Ton(Gö+Mu) 5000 Ton(Muh) %45 Mn 5000 Ton(Muh) vardr. Üç yerde ocak ve yarmalar vardr. Bir yerde ocak ve yarmalar vardr. Bir yerde ocak ve yarmalar vardr. Bir yerde ocak ve yarmalar vardr. Üç yerde ocak ve yarmalar vardr. Ocak ve yarmalarerkedilmitir. ÖR: 1893 No'lu MTA Ruhsat Sahas idi. haleye çkartlm ve alan olmad için ruhsat terkedilmitir. MTA 13 adet sondajda 1171.35 m toplam ilerleme yapmtr. Üretim yaplmamaktadr. Eskiden üretilmitir. Rimdi üretim yoktur. 146

MADDENN CNS LÇE KÖY VE MEVK TENÖR VE KALTE MANGANEZ Dursunbey Hopanlar Köyü Silisi fazla MANGANEZ Dursunbey Çaltcak Köyü %33 Mn MANGANEZ MANGANEZ MANGANEZ MANGANEZ MANGANEZ MANGANEZ MANGANEZ Dursunbey Dursunbey Dursunbey Dursunbey Dursunbey Dursunbey Dursunbey Çaltcak Köyü (Göl Mevki) Hasmlar (Kardeler) Köyü Kireç-Kumluk Köyü Karaaaç, Kzldere Köyleri Tafak ve Aziziye Köyleri Gökçeda- Poyrazck Köyü Gökçeda- Demirciler Köyü MANGANEZ Havran Rahviran Mevkii MANGANEZ Havran Temaalk köyü (Madentep) REZERV 4-5 bin ton(muh) 30.000 T(Mu+Müm) DER BLGLER letilme olana vardr. %50 Mn - Zaman zaman iletilmitir. %42 Mn 400 Ton (Gör( - - %24-50 Mn %31.14 Mn Silisi Fazla %26.35 Mn %40 Mn %10-12 SiO 2 %8-10 Fe %40 Mn 35.000 Ton (Müm.) 6.000 Ton(Gör+Muh) 100Ton(Gör) 500-800 Ton 8-10.000 Ton (Toplam) 80-10.000 Ton(G+M) MOLBDEN Ayvalk Bayüzü Köyü - - MOLBDEN MOLBDEN WOLFRAM Ayvalk Havran Tekkeköy (Kozak Masifi) Kozcaz Köyü (Atizi Mevki) - - - - ASBEST Erdek Rahmi Mezras - - ASBEST Erdek Kaleyan Mevkii - - BART Bigadiç Davutlar Köyü %49.5 BaSO 4 60.000 Ton 1-10m. kalnlkta ve 5m. uzunlukta damar. Ekonokik Deildir. Demir de var. Granodiyoritler içindeki kuvars damarlarnda dissemine halde küçük zuhurdur. Demir de vardr. Granodiyoritler içindeki kuvars damarlarnda Bakr da vardr. 5 Mostrada Molibden, 2 Mostrada Wolfram(Reelit) 4 Mostrada Uranyum gözlenmitir. Küçük zuhurlardr. Civarnda Bakr da bulunmaktadr. Cevher yeil kayaçlar içinde düzensiz. Cevher yeil kayaçlar içinde düzensiz. I.1.3Enerji Madenleri limizde bulunan eneji madeni Linyittir. Balya lçesi, Mancnk, Bengiler, Köyü ve Gönen lçesi, Raroluk, Sebepli Köyleri ile, Dursunbey lçesi, Odaköy, Çakrca, Merkez lçe, Köteyli Köyünde Linyit iletmeleri bulunmaktadr. 147

I.1.4. Ta*ocaklarr0 Nizamnamesine Tabi Olan Do<al Malzemeler limizde taboca!3 ve kum oca!3 elde edilecek alanlar yo!un olarak bulunmaktad3r. Tablo I.3. limizde Ta*oca<0 vekkum Oca<0 Faaliyeti Yürüten Baz0 *letmeler. OCAK SAHB BULUNDUU YER OCAIN CNS Aslanlar naat.san. A.R. Bandrma/Edincik Ta Oca. Enver MUTLU Burhaniye Kum Oca Kasac Hafriyat Ltd.Rti Havran Kum Oca Köy Hizmetleri l Müdürülüü Gönen Satbilize malzeme oca Tekeller Haf. Ltd. Rti. Sndrg Kum Oca Set Çimento Balkesir Tras oca Set Çimento Balkesir Kalker oca Kepsut belediye Bakanl Kepsut Kum oca Alaattin YILMAZ Burhaniye Kum oca DS.25. Bölge Müd. Balkesir Ta oca Asyol naat ltd.rti. Balkesir Kum oca Odamer Madencilik A.R. Susurluk Kum oca Necdet UYSAL Havran Ta Oca Karayollar Gen Müd. Ayvalk Ta Oca Koçakolu n. Ltd.Rti Burhaniye Kum oca DS. 25. Bölge Susurluk Kum Oca Kum Oca I.2.Madencilik faaliyetlerin Yap0ld0<0 Yerlerin Özellikleri Konu ile ilgili kapsaml çalma yaplamamtr. I.3.Cevher Zenginle*tirme limiz Snrlar içerisinde Etibor A.R. ne ait Bigadiç lçesinde Bor Madeni Zenginletirme Tesisi bulunmaktadr. vrindi lçesinde de Çinko madeni zenginletirme Tesisi bulunmaktadr. I.4.Madencilik Faaliyetlerinin Çevre üzerine Etkileri limiz snrlar içerisinde Madencilik faaliyetleri bakmndan mermer ve kum-çakl ocaklar youn bir ekilde bulunmaktadr. Mermer iletmecilii ve medencilik iletmeciinde genelde ormanlk alanlar kullanlmaktadr. ÇED Yönetmelii kapsamnda ilemlerin tamamlanmasndan sonra Orman Bölge Müdürlüü nden gerekli izinler alndktan sonra iletmeye geçilmektedir. letme aamasnda çalmalar srasnda ve nakliye srasnda toz uluumu meydana gelmektedir. Madencilik iletmelerinde genellikle 148

topografyada bir takm deiikler meydana gelmekte iletme faaliyeti bitiminde açlan çukurlara pasa dökümü yaplarak topografyann eski haline getirilmesi önerilmektedir. I.5.Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazan0m Amac0yla Yap0lan Rehabilitasyon Çal0*malar0 limizde madencilik çalmalar bitiminde topografyann düzenlenmesi amacyla arazinin geri kazlmas amaçlanmaktadr. Ruhsat veren kurum tarafndan konunun takip edilmesi ve ruhsatn artl verilmesi gerekmektedir. KAYNAKLAR -MTA Bölge Müdürlü%ü -l Çevre Durum Raporu Balkesir-2002 149

J.ENERJ J.1.Kaynaklar0na Göre Enerjinin S0n0fland0r0lmas0 J.1.1.Birincil Enerji Kaynaklar0 J.1.1.1.Güne* Enerjisi Tükenme niteliine sahip konversiyonel enerji kaynaklar yerine önerilen alternatif enerji kaynaklar arasnda yer alan güne enerjisi,iletim,datm gibi sorunlar olmamas,çevre kirlilii oluturmamas nedeniyle dier enerji kaynaklarna göre üstünlük tamaktadr. Güne enerjisinden yararlanma çalmalar ülkemizde 1960 ylnda balam olup, bugün en çok kullanld alan, günele su stma sistemleridir. Türkiye nin corafi konumu 36-42 Kuzey enlemleri arasnda olup,güne enerjisinden yararlanma açsndan önem kazanmaktadr. Ülkemizin tüm yüzeyine ylda düen güne enerjisi potansiyeli 1.2X10 11 ton takömürüne e deerdir. Özellikle ülkemizin bulunduu enerji aç nedeniyle alternatif kaynak olarak güne enerjisi büyük önem tamaktadr. Güne enerjisinin kullanmnn younlamas, fosil yaktlarn hzla kullanmlarnn frenlenmesine ve odun tezek gibi yakacaklarn yerine alternatif kaynak olarak konmasn salayacaktr. Ülkemiz koullarnda güne enerjisinin öncelik srasna göre kullanlabilecei alanlar aadaki gibidir. Su stclar Hava stclar Seraclk Binalarn stlmas Güne pilleri Güne frnlar Büyük termik güç üretimi Fotokimyasal ve fotobiyolojik çevrimler Güne enerjisinin kullanlmasnn yaygnlamas, aada sraland gibi bir çok yararlar salayacaktr. 1. Su stma ve bina stmas amac ile fuel-oil ve kömür talebinde önemli dümeler görülebilir. 2. Odun ve takömürü gibi ekonomik olmayan yaktlarn yaklmas önlenebilir. 3. Özellikle krsal yerlerdeki enerji açnn kapatlmas salanabilir. 4. Bitmeyen bir enerji kayna olmas nedeniyle,ithal edilen ham petrole rezerv miktarlar ve üretim olana snrl ve yakacak olarak kullanlmamas gereken odun ve ta kömürüne kar seçenek bir kaynak olmasndan dolay büyük önem tamaktadr. limizde de günelenme müddeti rasatlar Balkesir, Ayvalk ve Bandrma da yaplmaktadr.bu üç istasyon içinde yllk ortalama günelenme müddetinin en fazla olduu istasyon 7 saat 57 dakika ile Ayvalk'tr. Dier istasyonlarn deerleri de az çok birbirinde yakndr. Tablo L.1'de verilen deerler incelendiinde aylar içinde en fazla günelenme müddetinin üç istasyonda da yaklak 12 saatle Temmuz aynda olduu görülür. Balkesir ilinde güne nm iddeti rasatlar yaplmamaktadr. Tablo J.1.Y0ll0k Ortalama Güne*lenme De<erleri stasyon Sü re 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Y0ll0 k Balkesir 31 2.50 3.44 4.33 6.18 9.01 11.15 11.54 11.32 9.03 6.28 4.22 2.45 7.01 Ayvalk 13 3.52 4.31 6.01 7.42 10.06 11.58 12.42 11.51 10.04 7.12 5.18 4.00 7.57 Bandrma 14 14 4.35 6.28 9.06 10.55 11.44 10.38 8.52 5.46 4.32 3.10 6.48 150

Güne kolektörleri, güne pilleri ve snmada kullanlacak güne enerjisi ile ilgili, limizde yaplan herhangi bir çalma hakknda bilgi temin edilememitir. J.1.1.2.Rüzgar Enerjisi Rüzgar enerjisinin kayna günetir. Günein yeryüzeyini ve atmosferi farkl derecede stmasndan rüzgar ad verilen hava akm oluur. Dünya yüzeyine ulaan güne enerjisinin yalnzca küçük bir bölümü rüzgar enerjisine çevrilir. Rüzgar enerjisinden genel amaçl yararlanabilmek için rüzgar hznn 3 m/sn'den büyük olmas gereklidir. Tablo L.2'ye bakldnda Türkiye'nin rüzgar enerjisinden yararlanmak için yeterli potansiyele sahip olmadn görmekteyiz. Rüzgar enerjisi açsndan en elverili bölgenin Marmara Bölgesi olduu E..E.'nin verileriyle belirlenmitir. Tablo J.2.Türkiye'nin Rüzgar De<erleri Bölge Ad0 Ortalama Rüzgar Gücü Yo<unlu<u( % ) Ortalama Rüzgar H0z0(m/sn) ç Anadolu Bölgesi 20.14 ( % ) 2.46 m/sn Akdeniz Bölgesi 21.36 ( % ) 2.45 m/sn Ege Bölgesi 23.47 ( % ) 2.65 m/sn Karadeniz Bölgesi 21.31 ( % ) 2.38 m/sn Dou Anadolu Bölgesi 13.19 ( % ) 2.12 m/sn Güneydou Anadolu Bölgesi 29.33 ( % ) 2.69 m/sn Marmara Bölgesi 51.91 ( % ) 3.29 m/sn Rüzgar kuvvetinden yararlanarak elektrik enerjisi üretilmesi konusunda Ülkemizde herhangi bir uygulama bulunmamaktadr. Ancak d ülkelerde, rüzgarl bölgelerde yerel gereksinimleri karlamak üzere 1915 ylndan beri küçük güçlü rüzgar tribünleri çalmaktadr. Rüzgar yön ve hz ölçümü yaplarak belirlenir. Balkesir ilindeki istasyonlarda rüzgar hz deerleri ( m/sn ) olarak Tablo L.3.b'de verilmitir. Tabloya göre yllk ortalama rüzgar hz en fazla 4.9 m/sn ile Bandrma'da en az 1.1 m/sn ile Dursunbey'dir. Tüm istasyonlar içinde 1980 ylna kadar en hzl rüzgar NNE (Kuzey-Kuzeydou) yönünden 37.3 m/sn olarak Bandrma'da kaydedilmitir. Rüzgar hznn 10.8 m/sn ile 17.1 m/sn arasnda olduu kuvvetli rüzgar günleri sayl Balkesir'de yllk 50 gündür.tablo L.3.a'da görüldüü gibi yllk kuvvetli rüzgarl günler saysnn en fazla olduu istasyon 129 gün ile Ayvalk,en az olduu istasyon ise 4 gün ile Dursunbey'dir. Bu deerlerden Dursunbey'de rüzgar hznn ve rüzgarl günlerin dier istasyonlara göre oldukça az olduu dikkat çekmektedir Rüzgar hznn 17.1 m/sn'den fazla olduu günlere frtnal günler denilmektedir. Yllk frtnal günler saysnn en fazla olduu istasyon 32 gün ile Bandrma'dr. Genellikle istasyonlarda frtnal günler k ve ilkbahar aylarnda görülmektedir. Yalnz Dursunbey stasyonunda frtnal günler says yok denecek kadar azdr. (0.9 gün) Balkesir'de 1.derecede hakim rüzgar yönü N (Kuzey), 2.derecede NNE (Kuzey-Kuzeydou), 3. derecede NE (Kuzeydou)'dur. Ayvalk, Bandrma ve Gönen'de 1.derecede hakim rüzgar yönü NE (Kuzeydou), Dursunbey'de N (Kuzey), Edremit'de ENE (Dou-Kuzeydou)dur. 151

Tablo J.3.a.Kuvvetli Rüzgarl0 Günler Say0s0 Rasa stasyon t Süres 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Y0ll0k i Balkesir 43 3.7 3.8 3.9 3.7 2.9 4.7 6.5 6.6 4.9 3.3 2.3 3.4 49.8 Ayvalk 14 10.7 11.4 10.5 7.5 7.7 9.5 14.1 15.3 11. 9.6 9.6 11.4 129.2 8 Bandrma 31 6.9 6.2 6.9 5.7 4.4 6.2 9.3 9.8 8.5 7.9 6.9 7.1 85.6 Dursunbey 13 0.4 0.5 0.6 0.7 0.1-0.1 0.2 0.1-0.5 0.7 3.9 Edremit 14 9.6 10.8 11.2 8.7 7.5 8.0 10.8 12.1 9.0 9.0 6.1 8.9 111.7 Tablo J.3.b.Türkiye'nin Rüzgar De<erleri stasyon Rasat Süresi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Y0ll0k Balkesir 43 2.7 2.8 3.1 2.5 2.1 2.7 3.7 3.7 3.1 2.4 2.0 2.4 2.8 Ayvalk 14 3.0 3.2 2.8 2.6 2.6 3.0 4.1 4.2 3.4 3.1 2.6 2.9 3.1 Bandrma 31 5.2 5.3 5.4 4.2 3.8 4.3 5.6 6.0 5.6 5.1 4.0 4.5 4.9 Dursunbey 13 1.1 1.2 1.3 1.6 1.2 1.1 1.2 1.1 0.9 0.8 0.9 1.0 1.1 Edremit 14 2.8 2.7 2.9 2.4 2.4 2.4 2.9 3.0 2.7 2.6 2.2 2.6 2.6 Gönen 4 2.7 3.6 2.6 2.2 1.8 2.0 2.6 2.7 2.4 2.2 2.2 2.6 2.4 J.1.1.3.Su Enerjisi Bal/kesir ili s/n/rlar/nda 2001 y/l/ itibariyle hidroelektrik enerji üreten santraller Tablo J.4 de gösterilmi&tir. Tablo J.4.Hidroelektrik Santralleri Ön nceleme Program0nda yer alan veya ileriki y0llarda ele al0nacak olan 34,4 MW %34 ; 161,3 GWh/y0l %42 Dier HES Projeleri 34,4MW ; 161,3 GWh/yl Planlamas0 ve Kesin Projesi tamamlananlar 51,1MW%51 ;152,2GWh/y0l %40 Manyas HES Projesi 19,5 MW ; 58,8 GWh/yl Manyas II HES Projesi 1,6 MW ; 5,4 GWh/yl Susurluk HES Projesi 30,0 MW ; 88,0 GWh/yl Çaygören HES (YD) 3,7 MW ; 19,2 GWh/yl *letmede olan 10,6 MW %11 ; 47,5 GWh/yl %12 Gönen HES (YD) 10,6 MW ; 47,5 GWh/yl L HDROELEKTRK ENERJ TOPLAMI 99,8 MW%100 ;380,1GWh/y0l %100 152

J.1.1.4. Biyogaz Enerjsi limizde bu enerji türünden rantabl olarak faydalanlmamaktadr. j.1.1.5. Biyomas Enerjisi limizde bu enerji türünden rantabl olarak faydalanlmamaktadr. j.1.1.6.odun Odunculukla ilgi olarak Flora Fauna ve Hassas Yöreler ksmnda bilgi verilmitir. j.1.1.7.kömür Balkesir Belediyesi mücavir alan snr içinde yaklak olarak yllk 200.000 ton Yerli, 50.000 ton thal kömür tüketilmektedir. Maden Bölümünde ayrntl bilgi verilmitir. j.1.1.8.petrol Petrol sv yakt verimli yaklabilen bir yakt olmasna ramen külsüz olduundan kapsad kükürt miktarnn tümü yanma srasnda bacadan SO 2 olarak havaya atlmaktadr.bu nedenle kalorifer sv yakt kullanm partikül madde younluunu hemen hemen hiç arttrmazken SO 2 younluunu önemli ölçüde artrabilmektedir. l snrlar içerisinde yerleim alanlarnda snma ve sanayi amaçl 5 ve 6 No lu fueloil kullanm yasaklanmtr. Isnma amacyla ve yerleim bölgelerinde sanayi tesislerinde ise %1,5 kükürtlü kalorifer yakt kullanlmasna izin verilmitir. j.1.1.9.jeotermal Enerji Jeotermal enerjinin ehrimize getirilmesi ile ilgili tip meclis karar alnm olup Pamukçu da MTA Genel Müdürlüü ne bir adet + 500 m derinliinde sondaj kuyusu açtrlmtr. Bu kuyunun scakl 58 derece tespit edilmi ve üretim kuyusu olarak belirlenmitir. limizdeki Jeotermal enerjiden yararlanlan yerler aada verilmitir. Tablo J.5.Jeotermal Kaynaklar Yeri S0cakl0k (C ) Balkesir-Konakpnar-Kiraz K.Da Kaplcas 31-40 C Balkesir-Pamukçu Kaplca Suyu 58 C Balkesir-Balya-Ilca Da Kaplcasuyu 58-63 C Balkesir-Bigadiç-Hisarköy 22.5-79 C Balkesir-Edremit-Güre 53-54 C Balkesir-Edremit-Derman 57-59 C Balkesir-Gönen (Merkez) 77 C Balkesir-Gönen-Ekidere 34.5-42.4 C Balkesir-Sndrg-Hisaralan 56-98 C Balkesir-Susurluk-Kepekler 54-60 C J.1.1.10.Do<algaz Ege Bölgesi nin artan doalgaz talebini zamannda ve uygun koullarda karlanmas amacyla ina edilen ve iletmeye alnan yaklak 241 km uzunluundaki Karacabey zmir doalgaz boru hatt Balkesir, Manisa ve zmir bölgesindeki sanayi tesisleri ve 153

konutlara gaz arz salamak üzere BOTAR tarafndan hazr hale getirilmitir. Balkesir Belediye Bakanlnca ehir merkezinde boru döeme çalmalar devam etmektedir J.1.2.kincil Enerji Kaynaklar0 J.1.2.1.Termik Enerji limizde Termik santral bulunmamaktad3r. J.1.2.2.Hidrolik Enerji Su enerjisi bölümünde verilmibtir. J.1.2.3.Nükleer Enerji limiz s3n3rlar3 içerisinde Nükleer Enerji santrali bulunmamaktad3r. J.2. Enerji Tüketiminin Sektörel Da<0l0m0 Konu ile ilgili yaplm bir çalma yoktur. J.2.1. Mesken J.2.2.Ticaret J.2.3.Sanayi J.2.4. Resmi Daire J.2.5.Dier j.3. Enerji Tasarrufu le lgili Yap0lan Çal0*malar Konu ile ilgili yaplm bir çalma yoktur. KAYNAKLAR: -l çevre Durum Raporu Balkesir -2002 -Meteoroloji Bölge Müdürlü%ü -DS. 25. Bölge Müdürlü%ü 154

K.SANAY VE TEKNOLOJ K.1.l Sanayinin Geli*imi, yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler Balkesir ili Tarm ürünleri ve hayvancla dayal endüstri bakmndan oldukça gelimi bir ilimizdir. Corafya bakmndan ise; sanayi yönünden gelimi dier kentlerimize (Bursa, Manisa, zmir, stanbul) yaknl ve karayolu, demiryolu denizyolu balantlar bulunmaktadr. thalat ve ihracat bakmndan, Bandrma liman ilimiz sanayisinin ihracatnda büyük önem tamaktadr. limizdeki sanayi yapsal olarak; Ege ve Marmara bölgesinde olduu gibi tarmn geni bir alana yayl, tarmsal ürünlerin miktar ve çeidinin fazlal sonucu tarma dayal olarak gelimitir. limizde eker, un, ya, yem konserve, çimento, gda, gübre, zirai alet ve makine üretimi balca ikollar arasnda bulunmaktadr. Ayrca gelimekte olan dier ikollar; Kimya, Orman ürünleri, metal sanayi, yap malzemeleri, sentetik ve pamuklu dokumadr. limiz yeralt ve yer üstü zenginlikleriyle de ülkemizde önemli bir yere sahip olup, Kömür, Demir, Bor bata olmak üzere Krom, Mermer, Çimento, Kurun, Antimon, Kalsin gibi maden yataklar bulunmaktadr. Bu mineraller milli sanayimizde hammadde olarak kullanld gibi ihraç da edilmektedir. limizde balca büyük ölçekli iletmeler ve faaliyet kollarna ilikin bilgiler Tablo K.1 de verilmitir. Tablo K.1.Bal0kesir lindeki Ba*l0ca Sanayi Kurulu*lar0 S. NO: TCAR ÜNVANI MERKEZ ÜRETM ALANI 1 Unikom Gda Sanayi ve Ticaret A.R AYVALIK Gda Sanayi 2 Komili Sabun Kozmetik Sanayi A.R. AYVALIK Sabun Sanayi 3 Komili Ya Sanayi A.R, AYVALIK Kimya Sanayi 4 stanbulolu Ya Sanayi A.R: AYVALIK Gda Sanayi 5 Ar Rafine ve Ya San.A.R. BALIKESR Gda Sanayi 6 Balkesir Elektromekanik Sanayi Tesisleri A.R. BALIKESR Transformotor malat 7 Deneks Gda San. ve D Tic.A.R. BALIKESR Gda Sanayi 8 bir Elektrik San. A.R. BALIKESR Jenaratör mali 9 bir Sentetik Dokuma San. A.R. BALIKESR Sentetik Dokuma malat 10 Mar Tüketim Mad. th.hr.san ve Tic.A.R. (Kay-Süt) BALIKESR Gda Sanayi 11 Okuyucu Süt Mamulleri San.Tic.Ltd.Rti. BALIKESR Gda Sanayi 12 Sarkz Et Entegre Gda ve Tar. Ürünleri San.Tic.A.R. BALIKESR Gda Sanayi 13 Seka Balkesir Müessese Müdürlüü BALIKESR Kat malat 14 Sevilmi Tarm ve Hayvanclk Ürünleri Tic.Ltd.Rti. BALIKESR Gda Sanayi 15 Tomoto Gda ve San ve Tic. A.R. BALIKESR Gda Sanayi 16 Tat Konserve Sanayi A.R. BALIKESR Gda Sanayi 17 SET Balkesir Çimento Sanayii BALIKESR Maden Sanayi 18 Bagfa Bandrma Gübre Fabrikas BANDIRMA Kimya Sanayi 19 Reker Piliç A.R. BANDIRMA Gda Sanayi 20 Eti Bor A.R. Boraks ve Asit Fabrikalar BANDIRMA Kimya Sanayi 21 Mauri Maya Sanayi A.R. BANDIRMA Gda Sanayi 22 Eti Bor A.R. Bigadiç Maden letmeleri BANDIRMA Maden Sanayi 23 Banvit A.R. BANDIRMA Gda Sanayi 155

S. NO: TCAR ÜNVANI MERKEZ ÜRETM ALANI 24 Kocaman Balkçlk A.R. BANDIRMA Gda Sanayi 25 Bozlar Piliç A.R. BANDIRMA Gda Sanayi 26 Burcu Gda Kons. Ve Salça Ran. A.R. BURHANYE Gda Sanayi 27 Danone GÖNEN Gda Sanayi 28 Ant Gda Sanayi ve Ticaret A.R. HAVRAN Gda Sanayi 29 Tuka A.R. MANYAS Gda sanayi 30 Tamek A.R. MANYAS Gda Sanayi 31 Yörsan Gda Mam. Sanayi SUSURLUK Gda Sanayi 32 Susurluk Reker Fabrikalar A.R. SUSURLUK Gda Sanayi 33 Assan Gda Sanayi A.R. SUSURLUK Gda Sanayi 34 Askon Gda San. Tic. A.R. SUSURLUK Gda Sanayi K.2.Genel Anlamda Sanayi Grupland0r0lmas0 limizde sanayi sektörleri (malat, Madencilik, Gda, Orman ürünleri, vb.)'ne ilikin bilgiler Tablo K.2'de verilmitir. Tablo K2.Bal0kesir lindeki Sanayi Tesislerinin Sektörlere Göre Da<0l0m0. SEKTÖR GRUBU ADED Gda Sanayi 196 Deri ve Giyim Sanayi 90 Orman Ürünleri ve Mobilya Sanayi 22 Kat ve Kat Ürünleri Sanayi 5 Kimya ve Petrol Ürünleri Sanayi 16 Maden Sanayi 49 Metal Eya, Makine, Tarm Makineleri Sanayi 74 Dier malat Sanayi 65 TOPLAM 518 156

K.3. Sanayinin lçelere Göre Da<0l0m0 Tablo K3 Merkez lçe ve Di<er lçelerdeki Tesislerin % Da<0l0m0 LÇELER TESS SAYISI TOPLAM ÇNDEK YÜZDES BALIKESR 150 28,90% AYVALIK 29 5,59% BALYA 4 0,77% BANDIRMA 77 14,84% BGADÇ 7 1,35% BURHANYE 15 2,89% DURSUNBEY 11 2,12% EDREMT 40 7,71% ERDEK 2 0,39% GÖNEN 117 22,74% GÖMEÇ 7 1,35% HAVRAN 22 4,24% VRND 3 0,58% MANYAS 4 0,77% MARMARA 10 1,93% SAVARTEPE 2 0,39% SINDIRGI 4 0,77% K.4.Sanayi Gruplar0na Göre *yeri Say0lar0 ve stihdam Durumu Sanayi gruplar yukardaki bölümleride verilmi olup,stihdam durumuyla ilgili bilgi edinilememitir. K.5.Sanayi Gruplar0na Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullan0m0 G0da Sanayi Gda sanayide ilimizde önemli bir yer tutmaktadr. Özellikle süt leme Tesisleri ve zeytin ileme Teisisleri bunlarn banda gelmektedir. Dokuma Giyim E*yas0 ve Deri Sanayi Pamuklu Dokuma ve özellikle Gönende Deri iletmecilii yapan çok sayda Tabakhane bulunmaktadr. Orman Ürünleri ve Mobilya Sanayi Bu ikolunda kereste imalat, Ahap dorama, kap kasas üretimi ile Mobilya üreten iletmeler vardr.dursunbey ilçesindeki Devlet Orman Kereste Fabrikas ile SEKA Kat fabrikas önemli miktarda kereste üretimi gerçekletirmektedir. Ka<0t Ürünleri Sanayi Balkesir ili merkezinde SEKA Kat ürünleri fabrikas kerestenin yan sra gazete kad da üretmektedir. Kimya Sanayi Bandrmada Marmara denizi kysnda kurulu BAGFAR Kimyevi Gübre üreten fabrika ile Etibank'a ait Sülfürik Asit ve Borik Asit üreten fabrikalar mevcuttur. Ta* ve Topra<a Dayal0 Sanayi Bu sektörde il merkezinde SET Çimento fabrikas, ayrca Briket, Tula, Kiremit, Mermer imalat yapan çeitli iletmeler mevcuttur. 157

Metal Sanayi Merkez ilçede ar sanayi ve küçük sanayi bölgelerinde çok sayda küçük ölçekli haddehanelerle, Rahmerdanclar bulunmaktadr. Madeni E*ya Sanayi Mutfak eyalar, soba, tel ve çivi imalat yapan iletmeler bulunmaktadr. Makine Sanayi Balkesir ilinde tarm makineleri imalatnda büyük gelimeler gerçekletirilmitir. Bunlarn içerisinde, römork ve harman makineleri önemli yer tutmaktadr. Ayrca ev aletleri, transformatör, jeneratör imal eden iletmeler bulunmaktadr. Sektör gruplarna göre kullanlan enerji deimekte olup, Genellikle Elektrik enerjisi ve kömür, fuel oil, Lpg kullanlmaktadr. K.6.Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunlar0 ve Al0nan Önlemler K.6.1.Sanayi Tesisilerinden Kaynaklanan Hava Kirlili<i Balkesir ili genelinde faaliyet gösteren sanayi kollar oldukça çeitlilik göstermektedir. Endüstriden kaynaklanan hava kirliliinin esas olarak yanl yer seçimi, uygun olmayan yakt kullanm ve atk gazlarn yeterli teknik önlemler alnmadan alc ortama verilmesi sonucu meydana gelmektedir. Kentteki sanayi faaliyetleri kentin dousu ve güneyi olmak üzere iki ksmda toplanmtr. Kentin güneyindeki sanayi bölgesi ar sanayi karakterindedir. Kent merkezine mahalle aralarna dalm ve çeitli alanlarda faaliyet gösteren atelyeler mevcuttur. Ar sanayi kurulularnn bir ksm kentin çklarnda ehirleraras karayolunun kenarnda kuruludur. Kentte organize sanayi bölgesi mevcut deil fakat organize sanayi bölgesi oluturma çalmalarn yürüten organize sanayi bölgesi yönetimi mevcuttur. Çevre koruma ve kirlilik için yeterli önlemlerin alnd ve altyapsnn oluturulduu organize, ihtisas sanayi bölgelerinin kurulmas ile ilimizde yaanan sanayi kaynakl çevre sorunlar önemli ölçüde alacaktr. Kentteki sanayi kurulularndan sadece sanayi odasna kaytl olanlarn kulland yakt miktarlar ise ylda 14.500 ton odun, 80.995 ton linyit kömürü 4.236 ton motorin ve 40.000 ton fuel-oil dir. Sanayi kurulularnda kullanlan linyit kömür miktar konutlarn kulland miktara yaklamaktadr. limiz snrlar dahilinde yer alan sanayi tesislerinde Hava Kalitesinin Korunmas Yönetmelii kapsamnda incelemeler yaplmakta olup, tesislerin baca gaz emisyonlar ölçülmektedir. Emisyon zin Belgesi olmayan ve baca gaz emisyonlar Yönetmelikte belirtilen snr deerlerin üstünde olan tesisler uyarlarak Emisyon zin Belgesi almalar salanmaya çallmaktadr. K.6.2.Sanayi Tesisilerinden Kaynaklanan Su Kirlili<i Balkesir sanayilemenin hzla art gösterdii bir ilimizdir. Sanayiinin oluturduu çevre kirlilii sorunlar ise giderek büyümektedir. letmeler için yanl kurulu yeri seçimi, geri teknoloji, artma tesislerinin bulunmay ya da mevcut olanlarn iletme masraflar nedeniyle gereince ve yeterince çaltrlmay, proses sonucu oluan atklarn bertaraf edilmeyiinin neden olduu sorunlar, ky, göl, deniz kirlilii ve ötrofikasyon gibi sanayi kaynakl çevre kirliliine neden olmaktadr. limizde faaliyet gösteren ve atksular ile çevre kirliliine yol açan iletmelere 2872 sayl Çevre Kanunu ve Su Kirlilii Kontrol Yönetmeliine uymalar, proseslerinden kaynaklanan atksularn artmalar için atksu artma tesisi kurmalar, kurulma aamasnda tesislerin itermin plan ve programlarn noter kanal ile taahhüt etmeleri ve dearj izin bavurusunda bulunmalar konusunda tebligatlar yaplmaktadr. Bu tebligatlar dorultusunda itermin plan gönderen iletmelerin artma tesisi kurma çalmalar 158

izlenmektedir. Ayrca artma tesisi olan iletmelerin bu tesislerini Su Kirlilii Kontrol Yönetmelii çerçevesinde çaltrp çaltrmadklar ve atksu standartlarn salayp salamadklar konusunda denetim ve tespitler yaplmtr. limizin Gönen ilçesi Tabakhaneler mevkiinde faaliyet gösteren ve atksularn Gönen Çayna dearj ederek çayn, kirlilik yükünü artran tabakhanelerde her ay artma tesisinin düzenli çaltrlp çaltrlmad ve dearj standartlarn salayp salamadklar hususunda her ay denetimler yaplmaktadr. limiz snrlar içerisinde yer alan evsel ve/veya endüstriyel atk su kaynaklarna dearj izni verilmesinde uygulanacak esaslar 08.07.1999 tarih-1999/5 ve 09.08.2000 tarih- 2000/6 sayl Mahalli Çevre Kurulu kararlar ile belirlenmi olup, bu kararlar çerçevesinde 04.09.1988 tarih ve 19919 sayl Resmi Gazete de yaymlanarak yürürlüe giren Su Kirlilii Kontrolü Yönetmelii nde belirtilen artlara uymak kayd ile iletmelere dearj izinleri verilmektedir. 2003 yl sonu itibar ile ilimizde bulunan sanayi kurulularna ait artma tesisi says 127, adet artma tesisi olan iletme, 87 adet dearj izin belgesi alan iletme bulunmaktadr. limizde Körfez Bölgesinde büyük ölçüde zeytinya iletmelerinden kaynaklanan zeytin karasularnn artlmas ile ilgili sorunlar yaanmaktadr. Müdürlüümüzce Körfez bölgesinde 2003 yl zeytin ileme sezonunda Su Kirlilii Kontrolü Yönetmelii kapsamnda youn denetim program uygulanm ve zeytin karasularnn alc ortama direkt dearjndan doan çevre kirliliinin önlenmesine yönelik tedbirlerin alnmas ile ilgili ilemlerin yaplmas iletmelerden istenilmitir. Tablo K.4.Bal0kesir linde Ar0tma Tesisi, De*arj zin Belgesi olan *letmelerin lçelere Göre Da<0l0m LÇE DE&ARJ ZN BELGES ARITMA TESS OLAN OLAN SANAY TESS SANAY TESS SAYISI SAYISI MERKEZ 15 11 AYVALIK 23 13 BALYA - - BANDIRMA 8 7 BGADÇ - - BURHANYE 26 9 DURSUNBEY - - EDREMT 24 24 ERDEK 2 2 GÖMEÇ 4 1 GÖNEN 9 8 HAVRAN 1 1 VRND - - KEPSUT 1 - MANYAS 4 3 MARMARA - - SAVARTEPE - - SINDIRGI 1 - SUSURLUK 9 8 TOPLAM 127 87 159

K.6.3.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirlili<i Toprak Kirlilii hava ve su yolu ile olmaktadr. Havada var olan kirletici partiküllerin toprak yüzeyine çökelmesiyle kimyasal kirlenme ortaya çkmaktadr.bu kirlilik ekilebilir alanlar etkisi altna almakta ve besin verimliliini düürmektedir. limiz snrlar içerisinde yer alan sanayi kurulularnn artma sistemi olmadan üretimlerini sürdürmeleri, kirlilik parametreleri youn olan sv atklarn alc ortamlara vermeleri sonucu tarm alanlar için kullanlan kaynaklar olumsuz olarak etkilemektedir.ayrca limizde oluan evsel atklar içinde uan kurulu bulunan bir artma tesisi bulunmadndan atklar üzümcü deresinden Simav Çayna kadar ulamaktadr. K.6.4.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirlili<i Yerleim alanlarna yakn olan sanayi iletmelerinde Gürültü Kontrol Yönetmeliinde belirlenen snrlar içerisinde yüksek gürültü yapan iletmelerde gerekli denetimler yaplarak oluan gürültünün asgari seviyeye çekilmesi için gerekli tedbirler aldrlmaktadr. Ayrca müzikli elence yerlerinin denetimi yaplarak, Yönetmelik kapsamnda gerekli ilemler yaplmaktadr. K.6.5.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan At0klar Sanayi tesislerinden kaynaklanan kat atklar Belediye ye ait düzenli depolama çöp sahsna götürülerek bertaraf edilmektedir. Baz Sanayi tesislerinin özel atklar ise iletme sahasnda depolanmaktadr. Zeytincilik sektöründe ise atk olarak çkan prina, prina ileme tesislerine gönderilmekte ya alndktan sonra yakt olarak kullanlmaktadr. K.7. Sanayi Tesislerine ait Acil Durum Plan0 limizde faaliyet gösteren büyük ölçekli sanayi tesislerin acil durum planlar bulunmaktadr. KAYNAKLAR -Il çevre Durum Raporu Balkesir 2002 -Sanayi ve Ticaret l Müdürlü%ü- -l Çevre ve Orman Müdürlü%ü çal8malar 160

L. ALTYAPI, ULA&IM, HABERLE&ME L.1.Altyap0 L.1.1.Su Sistemi -Balkesir linin 1948 ylna kadarki su ihtiyac ehrin muhtelif yerlerinde bulunan sokak çemelerinden ve kuyulardan karlanmaktayd. 1948 ylndan sonra1991-1992 ve 1995 yllarnda ller Bankasnca Kaynarca ve Ovaköy Mevkilerinde açlan sondaj kuyular ile ebekeye verilen su miktar arttrlmtr. Bu kuyulara zaman içerisinde Belediye tarafndan açlan kuyularla birlikte toplam 30 adet kuyu ile ehrimizin içme ve kullanma suyu ihtiyac temin edilmeye çallmtr. 1986 ylnda ehir içme, kullanma ve edndüstri suyunun kizcetepeler Barajndan karlanmasna karar vereilmi Çaygören 2. Merhale Projesi kapsamnda 1053 Sayl Yasa gereince ve 6200 sayl yasann 37. maddesine istinaden DS. Genel Müdürlüü ne iin yapm için Belediye bakanl tarafndan yetki verilmi ve 09.06.1986 tarihinde bir protokol imzalanmtr. Bu proje kapsamnda Pamukçu yaknnda bulunan Yavruçal Tepesinde bir artma tesisinin kurulmasna karar verilmi, ikizcetepeler Brajndan alnacak ham suyu ile Artma Tesisine pompalanmas, buradanda artlan suyun cazibeli olarak ehrin merkezinde yer alan 2 si yeni yaplmas düünülen ve biri mevcut olmak üzere 3 adet toplama deposuna iletilmesi planlanmtr. Proje hedefi Balkesir için 600.000 nüfus olarak planlanmtr.kizcetepelet barajndan ehir içine kadar 30.km. isale hatt döenmitir. kizcetepeler barajnn rezervi ise 150 milyon 3 olup, bunun 53 milyon m 3 ü içme kullanma ve endüstri suyunun temininde kullanlacaktr. Artma Tesisi kapasitesi ise 2, 523 m 3 /sn. dir. Nisan 2003 itibaryla kizcetepeler Barajndan alanan su, içme suyu artma tesisinde artlarak ehir içi içme suyu ebekemize verilmeye balanlmtr. Ayrca Artma tesisi devreye alnd tarihten itibaren ise Ovaköy ve Kaynarca da bulunan toplam 30 adet kuyukapatlmtr. L.1.2.At0ksu Sistemi Kanalizasyon ve Ar0tma Sistemi limizde Belediye kanalizasyon ebekesi inaat ller Bankas Genel Müdürlüünce 31/10/1985 tarhinde 5.300.000.000 TL. keif bedeliyle ihale edilmitir. Proje çalmalar nedeniyle ie fiilen 1987 baharnda balanmtr. Kanalizayon ebekesi inaat halen devam etmekte olup, bugüne kadar toplam 360.000 mt. Modern kanalizasyon ebekesi inaat tamamlanm olup, ehrimiz mekun sahasnn % 70 i kapsamaktadr. Mevcut mesken ve i yerlerinin evsel atklarnn tamam kanalizasyon ebekesine baldr. Balkesir merkez atksu artma tesisi inaat Halalca Köyü arazisi içinde 325.000 m 2 lik saha üzerine ller Bankas tarafndan yaptrlmaktadr. Atksu artma tesisinin kefi 1996 yl birim fiyatlaryla 50.000.000.000. tl. olup, ihale bedeli 303.300.000.000. TL.dir Bu güne kadar artma tesisinin %90 bitirilmi olup, 2004 ylnn ilk yarsnda açlmas planlanmaktadr. L.1.3.Ye*il Alanlar Balkesir linde merkezde kii bana yeil alan miktar, Milli Egemenlik Koruluu da dahil edilirse 17.94 m 2 olarak deimektedir. l Merkezinde toplam 39 Mahallenin genel toplam 464.773 m 2 dir. 2003 y3l3nda toplam 6065 m 2 alan çimlendirilmib, 2631 adet süs bitkisi dikilmib, 3304 adet de fidan dilimi gerçeklebtirilmibtir. 161

L.1.4. Elektrik letim Hatlar0 Balikesir II Çan aras3nda 154kV, 1272 MCMPhesant letkenli EH Bal3kesir li Köylüköy 380 kv trafo merkezinden bablayarak Çanakkale li Çan lçesinin bat3s3nda bulunan taro merkezinde sonlanacak 100 km hat boyunca toplam 254 adet direk dikilerek 154.000 volt geriliminde enerji tab3nacak Bal3kesir li Bigadiç lçesi aras3nda 154 kv tek devre 1272 MCM letkenli EH trafo Bal3kesir li Köylüköy 380 kv trafo merkezinden bablayarak Bigadiç lçesinin kuzeydo!usundaki trafo merkezinde sonlanacak 82 direk kullan3lacak Bursa Do!algaz KombineÇevrim Santralinden bablay3p,çanakkale li Karabiga lçesinde son bulacak olan 380 kv luk Bursa-Çanakkale EH d3r.letim Hatt3n3n toplam uzunlu!u 174+200 km olup 388 adet direk dikilecektir. Bilgiler ÇED Olumlu Karar3 verilen ÇED Raporlar3ndan al3nm3bt3r Ayr3ca, Çanakkale li nin Biga,Çan ve Yenice lçelerinden, Bal3kesir linin Balya, vrindi, ve SavaBtepe lçelerinden Manisa ili nin Soma lçe sinden geçen 380 kv geriliminde 3B 954 MCM tek devre iletkenli yaklab3k 158 km uzunlu!unda EH planlama abamas3nda olup ÇED süreci devam etmektedir. L.1.5. Do<algaz Boru Hatlar0 limizde Doal Gaz Boru Hatt kapsamna alnm olup, Doalgaz boru hatt çalmalar devam etmektedir. Bursa-zmir Doalgaz boru hattndan limiz merkezine bir hatla doalgaz verilecek olup, 2003 yl itibaryla ehiriçi hat döeme çalmalar balatlm, 2004 sonu itibaryla konutlara doal gaz verilecei öngörülmektedir. L.2. Ula*0m L.2.1. Karayollar0 L.2.1.1. Karayollar0 Genel Balkesir ülkenin en büyük üç kentini balayan yollarn üzerinde bir yerleim merkezi olarak önemli düzeyde transit trafiin geçtii bir noktada bulunmaktadr. Bu nedenle youn trafik yaanmaktadr. Avrupa ve stanbul dan kaynaklanan ve Ege kylarna yönelen turizm trafii de belirli mevsimlerde kent içinden geçen ana balantlarn ar yüklenmesine yol açmaktadr. Tablo L.1.Devlet ve l Yollar0 Uzunlu<u LÇE ADI Yol Uzunlu<u (km.) Devlet l Merkez 105 57 Ayvalk 26 19 Balya 36 49 Bandrma 65 19 Bigadiç 33 29 Burhaniye 23 0 Dursunbey 69 45 Edremit 37 14 Erdek 0 12 Gömeç 10 0 Gönen 15 96 Havran 31 11 vrindi 41 40 Kepsut 33 16 Manyas 11 69 Marmara 0 0 Savatepe 0 38 Sndrg 64 53 Susurluk 43 3 L TOPLAMI 642 570 162

&ekil L1.Bal0kesir li Kara ve Demiryollar0 L.2.1.2.Ula*0m Planlamas0 L.2.1.3.Toplu Ta*0ma Sistemleri Kent içi toplu tamaclk Belediyeye ait otobüsler ve özel minübüslerle yaplmaktadr. Bunlar toplu tama sistemlerinin yaklak olarak % 95 ini tekil etmektedir. L.2.1.4.Kentiçi Yollar l merkezinde hemen her ehirde rastlanan ve özellikle alveri ve i yerlerinin younlat merkez bölgede yaanan park yeri sknts olduu bilinmektedir. Park yeri probleminin iki temel nedeni vardr. Birincisi merkez bölgeler genellikle ehrin eski yerleim yerleri olduundan buradaki yolar dardr ve araç parkna elverili alanlar azdr. kinciside iyeri sahiplerinin araçlarn iyerleri önüne park etmesinden kaynaklanmaktadr. Bu açdan il içinde tarik skkl ve park yeri sorunu bulunmaktadr. L.2.1.5.Araç Say0lar0 Dünya Salk Tekilat WHO (World Health Organization) aratrmalarnda, hava kirliliinde tatlarn arlnn %90 civarnda olduu ortaya çkmtr. Yine ayn tekilatn aratrmalarnda araçlardan kaynaklanan hava kirliliinin ihtiva ettii kurunun insanlarda kansere ve mental bozukluklara sebep olduu ortaya çkmtr. Tablo L.2 l Geneli 2003 Y0l0 tibar0yla Trafi<e Kay0tl0 Araç Say0s0 Araç Otomobil Minübüs Kamyon Kamyonet Traktör Otobüs Motosiklet Dier Toplam Says 111.930 6234 13.930 26.157 48.391 6.122 19.411 6291 233.466 163

L.2.2.Demiryollar0 L.2.21.Kullan0lan Rayl0 Sistemler l merkezinde tamada rayl sistem kullanlmamaktadr. L.2.2.2.Ta*0mac0l0kta Demiryollar0 Balkesir linde kent içi demiryolu tamacl yoktur. Balkesir ilinde elektrikli hat bulunmayp, elektriksiz hat uzunluu 280 km dir. Tablo L.3.2003 Y0l0 Demiryolu Yolcu Say0 AYLAR Sat0lan Bilet Say0s0 (Yolcu Say0s0) Ocak 17.187 Rubat 18.364 Mart 17.820 Nisan 19.029 Mays 22.854 Haziran 25.854 Temmuz 27.200 Austos 31.054 Eylül 26.744 Ekim 23.150 Kasm 19.967 Aralk 18.865 L.2.2.1.Deniz, Göl ve Nehir Ta*0mac0l0<0 L.2.3.1.Limanlar L.2.3.2.Ta*0mac0l0k limizin Ee ve Marmara Denizine kys bulunduundan Liman tamaclda önemli bir yer tutmaktadr. En önemli Liman Bandrma lçesinde bulunmakta ve ülke ekonomine önemli katklar bulunmaktadr. Ayvalk ve Erdek ve lçelerinde bulunan Limanlarda tamaclkta kullanlmaktadr. L.2.4. Havayollar0 limiz ve lçelerinde sadece Edremit lçesi nde küçük bir sivil havaalan mevcuttur. Ayrca Balkesir ve Bandrma'da bulunan iki adet askeri havaalanndan Türk Hava Yollar uçaklar da yararlanmaktadr. 164

L.3. Haberle*me Tablo L3 MERKEZ SM LÇE BAZINDA TOPLAM SANTRAL KAPASTES MERKEZ 48 108.346 102.212 BALYA 12 5.740 5.312 BGADÇ 24 15.422 13.634 DURSUNBEY 31 14.220 11.707 VRND 17 10.346 8.735 KEPSUT 17 7.579 6.550 SAVASTEPE 8 6.149 5.498 SINDIRGI 30 13.610 11.050 BANDIRMA 19 54.821 47.361 ERDEK 14 18.993 16.035 GÖNEN 23 25.730 24.534 MANYAS 12 8.049 7.033 MARMARA 8 7.209 5.461 SUSURLUK 15 15.305 14.085 AYVALIK 15 39.495 31.146 BURHANYE 10 21.399 18.411 EDREMT 16 57.935 49.193 GÖMEÇ 6 6.267 5.388 HAVRAN 10 7.219 6.087 TOPLAM 335 443.834 389.442 TOPLAM ABONE SAYISI Tablo L4 2003 Sonu tibariyla Di<er Büyüklükler NMT MOBL TELEFON (Araç Telefonu) 689 ÇARI SSTEM 23 ANKESÖRLÜ TELEFONLAR A-MASA TP 23 B-KRED KARTLI 0 C-MANYETK KARTLI 1.299 D-SMART KARTLI 553 E-ÇAWIRMALI 0 ANKESÖR TOPLAMI 1.875 TELEKS 41 NTERNET/TTNET DAL-UP ABONE DURUMU 6.085 ADSL 655 DATA DEVRE SAYISI -REHRLERARASI 318 LOKAL (REHRÇ) 148 1-KABLO-TV A-REBEKE KAPASTES 36.648 B-ABONE 12.246 165

L.4.lin mar Durumu Bilgi edinilememibtir. L.5.ldeki Baz stasyonlar0 Say0s0 l Mahalli Çevre kurulunda 2003 yl itibaryla karar alnan ve Telekominikasyon Kurumu tarafndan yerseçimi onaylanan Sabit Telekominiksayon cihaz says 51, yerseçimi uygun görülmeyen ve onaylanmayan Sabit Telekominiksayon Cihaz says ise 7 dir. KAYNAKLAR -Balkesir l Telekom Müdürlü%ü-2003 -Balkesir Demiryolar 8letmesi-2003 -Karayollar Bölge Müdürlü%ü -l Çevre Durum Raporu Balkesir-2002 166

M.YERLE&M ALANLARI VE NÜFUS M.1.Kentsel ve K0rsal Planlama M.1.1.Kentsel Alanlar M.1.1.1.Do<al Özelliklerin Kent Formuna Etkileri Marmara Bölgesinde Bursadan sonra ikinci gelen Balkesir ehri Anadolu'nun batsnda Marmara ve Ege Bölgeleri arasnda Bandrma zmir Kütahya demiryolarnn kavak noktasnda bulunmaktadr. Rehir kendi adn tayan ovaya batda çevreleyen tepelerin dou yamaçlarnda kurulmu, bilahare kuzey ve güney istikametlerine genilemitir. Gerek demiryollar, gerekse düzenli karayollarnn kavak noktas olmas ehre ayrca iktisadi ve ticari bir özellik kazandrmaktadr. Balkesir ili srasyla Frigler, Lidler, Persler, Makedonyallar, Romallar, Bizansllar, Selçuklular, Karesioullar hakimiyetinde kalm ve nihayet Orhangazi zamannda da Osmanllarn eline geçmitir. Rehrin ilk kurulduu yerin Kepsut ilçesi civarnda olduu sanlmaktadr. Bugünkü Kepsut ilçesinin eski Balkesir ehri olmas kuvvetle muhtemeldir. Eski yllarda ismi Achiraus olan Balkesir ilk ve orta çalarda birkaç defa isim ve yer deitirmi olmakla beraber, bugünkü Balkesirin kimin tarafndan ve ne zaman kurulduu henüz kesin olarak tesbit edilememitir. Rehrin ortasndan geçen Çay deresi Simav çayna dökülmektedir. Pamuklu Dokuma ve Çimento Sanayi ehrin ar sanayisini tekil etmektedir. Dier fabrikalar ise zmir asfalt üzerinde sralanmtr. Gar önündeki Cumhuriyet meydanndan ehir içine muhtelif istikamette dört yol ayrlmaktadr. Ar sanayi bölgesi olarak isimlendirilen bölge ise Kepsut caddesinin iki tarafnda sralanmtr. Bu bölgede un, lokum fabrikalar çinko ve kurun izale tesisleri ile çeitli demir çekim (haddehaneler) tesisleri, nebati ya fabrikalar, trafo üreten bir fabrika bulunmaktadr. Balkesir de ilk Belediye tekilat 1861'de kurulmutur. Rehir imar plan 24.01.1944'de yaplm olup, hali hazr haritas 1965 ylnda 1/1000 ölçekli 70 pafta halinde ller Bankasnca yaplmtr. M.1.1.2.Kentsel Büyüme Deseni Bilgi edinilememibtir. M.1.1.3.Planl0 Kentsel Geli*me Alanlar0 Balkesirde kentsel gelime planlarnn öngördüü 47 hektarlk toplam alan tahsis edilmi olup, 1 No'lu Toplu Konut Bölgesi: Modern ehirciliin gerei olarak gelien nufusa oranla konut üretmek zorunluluundan yola çkarak balanlan toplu konut çalmalarnn çerçevesinde Edremit yolu sa tarafnda 129.000 m 2 alandaki 1 no'lu toplu konut bölgesi çalmalar tamamlanmtr. 680 konutluk yer kooperatiflere tahsis edilmi olup, dubleks yaplamann gerçekleecei bölgelerde TAKS 0.25, KAKS 0.50 olarak belirlenmitir. 2 No'lu Toplu Konut Bölgesi: Edremit yolu 1 no'lu toplu konut bölgesinin kuzeyinde yer alan 92.166 m2 alan kapsayan bölgede 15.06.1994 tarih ve 70 sayl Belediye Meclisi karar dorultusunda 2 no'lu toplu konut bölgesinin imar planlar onanm olup, çalmalar devam etmektedir. Çay mahallesinde Edremit yolunun kuzeyinde yer alan toplu konut sahas olarak ilan edilmi olup, uygulama ve parselasyon ilemleri tamamlanmtr. Bölgede iki kat dubleks olarak yaklak 825 konut yaplabilecektir. Kentimizde youn yaplamadan kurtulmak amacyla, uydu kent çalmalar balatlmtr. Edremit yolu üzerinde Kabakdere köy yolu üzerinde hazineye ait 232.000 m2'lik alanda da ilgili kurumlardan olumlu görü alnd takdirde faaliyetine devam edecektir. Halen 2 nolu toplu konut bölgesinde 1. Bölge imara açlm, altyap çalmalar devam etmektedir. 167

5 No'lu Toplu Konut Bölgesi: Kentimizin güneyinde Bigadiç Karayolu ile zmir Karayolu arasnda kalan 230.000 m2 toplam alana sahip bu bölgede, 735 daire yaplmas öngörülmü olup, arazi özellii nedeni ile 5 katl yaplamaya düünülmü ve TAKS yaklak 0.15 civarndadr. M.1.1.4.Kentsel Alanlarda Yo<unluk Tablo M1 Kentsel Alanlarda Yo<unluk S0ra No MAHALLE ADI NÜFUSU ALANI YOUNLUK 1 Alteylül 2741 82 152 333.64 2 I. Oruçgazi 4108 154 440 265.99 3 Hacismail 1244 48 158 258.31 4 II.Oruçgazi 927 36 202 256.06 5 Vicadniye 2243 94 138 238.26 6 Ali Hikmet paa 10581 453 860 233.13 7 Ege 3554 16 2817 218.28 8 Yldrm 1977 95 653 206.68 9 Karaolan 1165 57 712 201.86 10 Kayabey 3269 162 101 201.60 11 Çay 1322 66 787 199.44 12 Aygören 1371 72 824 188.26 13 Hisariçi 1422 76 279 186.42 14 Mirzabey 1739 107 345 162.00 15 Hacilbey 1728 107 238 161.13 16 Karesi 976 61 633 158.35 17 Kasaplar 5218 338 486 154.15 18 I.Gündoan 8021 550 028 145.82 19 Eski Kuyumcular 1946 136 322 142.75 20 Atatürk 13928 1 112 080 125.24 21 II.Gündoan 8875 941 960 94.21 22 Kzpnar 1509 160 848 93.81 23 Adnan Menderes 10418 111 2341 93.65 24 Dumlupnar 1414 163 060 86.71 25 Aknclar 1404 168 322 83.41 26 Sütlüce 5532 67 7478 81.65 27 II.Sakarya 10676 839 018+548516 76.94 28 Dinkçiler 7058 93 8961 75.16 29 Bahçelievler 17699 239 1536 74.00 30 Maltepe 7324 594 082+435246 71.15 31 Yldz 3861 613 679 62.91 32 I.Sakarya 8262 1 368 835 60.35 33 Hasan Basri ÇANTAY 7682 1 311 697 58.56 34 Toygar üstü 10377 1 327 024+728 744 50.47 35 Plevne 5776 1212 978 47.61 36 Gümüçeme 8161 3260 470 25.03 37 Gaziosamanpaa 4350 1868 478 23.28 38 Paaalan 6606 7681 584 8.59 38 Kuva-i Milliye 1282 2667 831 4.80 TOPLAM 215 829 34 988 943 61.68 M.1.1.5.Kentsel Yenileme Alanlar0 Aknclar Bölgesi 15 Ha Karatepe mevkii 26 Ha Toplam 41 Ha 168

M.1.1.6.Endüstri Alanlar0 ve Yer Seçimi Tablo M2 Endüstriyel Alanlar OSB 450 Ha Gökköy mevkii HADDECLER 125 Ha Gökköy mevkii ATATEPE 200 Ha Edremit Yolu üzeri KÜÇÜKSANAY 300 Ha Bursa Yolu üzeri AWIRSANAY BÖLGES 200 Ha Eski Kepsut Yolu üzeri TOPLAM 1275 Ha M.1.1.7 Tarihi Kültürel, Arkeolojik ve Tursitik Özellikli Alanlar F- bölümünde incelenmitir. M.1.2.K0rsal Alanlar M.2.1.K0rsal Yerle*me Deseni Fiziksel yerleim düzenlemesi toplam 5 adet köy için 308 adet konutun yerleim düzenlemesi yaplmtr. M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti Konuyla ilgili çalma yaplmamtr. M.2.Altyap0 Konu ile ilgili bilgiler Ulam ve Altyap Bölümünde incelenmitir. M.3. Binalar ve Yap0 çe*itleri M.3.1.Kamu Binalar0 Balkesirin ekonomik yaps içerisinde kamu hizmetleri daima arlkl bir yer tekil etmitir. Merkezi idare kurulular iki statüde yap kullanmaktadr. Bunlardan birincisi; kamu mülkiyetindeki alan ve yaplarda yerleme eklinde, ikincisi ise kiralk yaplarda yerleme eklinde olmaktadr. Kiralk binalarn yer seçimi büyük ölçüde özel giriimcinin kent merkezinde büro yapmas arzna bal olmaktadr. Zaman içinde kirada bulunan kamu kurulular kendi yaptklar binalara ya da baka bir bina kiralayarak yerleme yoluna gitmektedir. limizde kamu kurulular genellikle kendi binalarnda hizmet vermektedirler. M.3.2. Okullar limizde 663 ilköretim okulu, 27 lise, 58 meslek lisesi, 8 çraklk eitim merkezi bulunmaktadr. M.3.3. Hastaneler ve Sa<l0k Tesisleri Gerekli Bilgiler R Salk ve Çevre Bölümünde verilmitir. M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler Konu ile ilgili bilgiler F- Flora- Fauna Hassas Yöreler ksmnda verilmitir. M.3.5. Endüstriyel Yap0lar Raporun K.Sanayi Bölümünde verilmitir. M.3.6. Göçler ve Hareketli Bar0naklar Konu ile ilgili bilgi edinilememitir. 169

M.3.7. Otel Motel ve Turizm Amaçl0 Di<er Yap0lar Konu ile ilgili G.3 Bölümünde bilgi verilmitir. M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar Her hafta Pazar ve Pazartesi günleri Mezbaha civarnda hayvan pazar kurulmaktadr. Oldukça düzenli olan pazar yerinin etraf ihata duvar ile çevrili olup, tart ve baskülü bulunmaktadr. Etraftaki köy ve ilçelerden getirilen hayvanlarn burada alm satmnn düzenli olmas için Belediyece tedbirler alnmaktadr. Muharrem Hasbi lisesi yannda içinde Borsa binas bulunan modern bir zahire hali bulunmaktadr. Pazartesi ve Sal günleri tarla ürünleri ile yün ve yapa satlar burada açk pazar yeri vardr. Belediye tarafndan bu merkezde kapal, modern iyerleri yaplmtr. Rehir halk bu yerde yine haftann Pazartesi ve Sal günleri sebze ve meyve ihtiyacn karlar. Bundan baka Perembe günleri Gündoan mahallesinde, Cuma günü Vicdaniye mahallesinde ve Cumartesi günü de Kasaplar mahallesinde açk sebze pazar bulunur. Rehir merkezinde Sal günleri ayrca ya ve yourt pazar da kurulmaktadr. Belediyece yapm tamamlanan 421 dükkanl ve 1 kapal garajdan oluan Hasanbaba çars 1993 ylnda hizmete girmi bulunmaktadr. M.3.9. K0rsal Alanda Yap0la*ma Bilgi edinilememitir. M.3.10.Yerel Mimari Özellikler Konu ile ilgili bilgiler Raporun G.Turizm bölümünde verilmitir. M.3.10 Bina Yap0m0nda kullan0lan Yerel Metaryeller lmizde özellikle Marmara lçesi Saylar Beldesinde Meremer çkartlmaktadr. M.4. Sosyo Ekonomik Yap0 M.4.1. Göçler Balkesir linin ortalama hanehalk büyüklüü azalmaktadr. 1955 ylnda bu ilin ortala hanehalk büyüklüü yaklak 5 kii iken, 2000 ylnda 3,5 kiiye dümütür. Balkesir li turizm potansiyeli bulunmas nedeniyle oldukça youn bir göç alm ve nüfus art hzda buna paralel olarak art göstermitir. M.4.2. Göçebe *çiler (Mevsimlik) limizde Yaz sezonunda Turizm bölgelerine Sonbaharda ise Zeytin toplama sezonunda ilimiz Körfez ilçelerine mevsimlik içi ak olmaktadr. M.4.3. Kent Topra<0n0n Mülkiyet Da<0l0m0 Balkesir topraklar içinde özel topraklar ve kamu topraklar olarak iki gruba ayrdmzda; kamu topraklar devletin hüküm ve tasarrufu altndaki topraklar, Belediye snrlar dndaki ortak mallar, kamunun özel mülkleri kamunun kentsel gelimeyi yönlendirme amaçl kurumlarnn topraklar ve belediyenin topraklar olarak otaya çkmakta, özel topraklar ise gecekondu mülkiyeti, özel mülkler ve hisseli özel mülkler olarak ortaya çkmaktadr. Devletin hüküm ve tasarrufu altndaki topraklar, sahipsiz yerler, kylar, doal kaynaklar, ormanlar ve eski eserlerden olumaktadr. Kamunun özel mülkleri, hazinenin tahsis edilmemi özel mülkü, hazienin tahsisli özel mülkü, genel bütçeye bal olmayan kurum ve kurulularn topraklarndan olumaktadr. Belediye topraklar Belediye hizmeti için kullanlan orta mallar ve kentlemeyi yönlendirmekte kullanlan topraklardan olumaktadr. Özel mülkler ise krsal ve kentsel topraklar olarak 170

belirmektedir. Balkesirde kent topraklar kentin Emniyet Müdürlüü giriinden zmir yolu çkna kadar uzanan eksen üzerinde fiyat yönünden yüksek deerlere ulamaktadr. M.4.4. Konut Yap0m Süreçleri Kalabalk yerleme merkezlerinde; kiremitli, tula kargir ve betonarme binalarn yannda hzla artan modern tipte iki ve daha fazla katl apartmanlara çok sayda rastlanrsa da gecekondu tarzndaki yaplar hayli fazladr. Balkesirde 1965 yl nufus saymnda konut says 21.031 adedi bulmutur. 5 yllk konut üretimi 3693 olduuna göre Balkesirde ylda ortalama 739 adet konut üretimi gerçekletirildii anlalmtr. Bu rakam 1971 ylnda 518'e 1972 yl sonunda ise 505'e dümü konutlarn % 30'u 100 m 2 yüzölçümlü % 70'i ise 80 m 2 yüzölçümlü olarak faydalanma alanna sahiptir. Balkesir ilinde youn, çarpk yaplamadan kurtulmak amacyla uydu kent çalmalar balatlm olup, 2981/3290 sayl yasann 10 c maddesi gerei Ali Hikmet Paa mahallesini kapsayan 12 hektarlk 18-A no'lu bölge, 88 hektarlk 18-B bölge Bahçelievler, Plevne mahallesi ile Çayrhisar köyünü kapsayan toplam 156 hektarlk 29, 30, 30-A no'lu bölgeler 2. Sakarya mahallesini kapsayan 25 hektarlk 34 no'lu bölgelere yeni tapu senetleri çkarlm olup, toplam 5241 adet tapu, ilgililerine datlmtr. limizde konut yapm alannda faaliyet gösteren S.S Güçlü, Oba, Bozok, Birkent, Konut Yap Kooperatiflerinin talepler ile S.S Aydnkent, Yakamoz, Özgoncagül, Konut Yap Kooperatiflerinin üyelerinin gayrimenku aratrmalar için ilgili resmi dairelere yazmalar devam etmektedir. Mirzabey mahallesi 3 no'lu gecekondu önleme bölgesinde faaliyet gösteren kooperatiflerden S.S Balsa, Özfen, Özaydn, Özçiçek, Pnarkent, Iklar, Küçükburcu, Özgüvenç, Dorular, Trakya, Adliyeciler, Kartal Konut Yap Kooperatiflerine altyap bedellerini yatrmalar belediye tarafndan tebli yaplarak gerekli faaliyetlerini tamamlayabilecekleri bildirilmitir. M.4.5. Gecekondu Islah0 ve Önleme Bölgeleri limizde dar gelirli vatandalarn konut ihtiyaçlarn karlamak ve ucuz konutlar temin etmek amacyla gecekondu önleme bölgeleri tahsis edilmi olup, bunlar 1, 2, 3, 4, 5 no'lu bölgelerdir. 1 no'lu gecekondu önleme bölgemiz öför evleri semtinde bulunmaktadr. 2 no'lu gecekondu önleme bölgesi Edremit yolu üzerinde Kzpnar mevkiinde bulunmaktadr. 3 no'lu gecekondu önleme bölgesi ise 2 no'lu gecekondu önleme bölgesinin bitiiinde ve Edremit yolu istikametinde 100 hektarlk sahada bulunmaktadr. 4 no'lu gecekondu önleme bölgesi Edremit yolu çknda 280.000 m 2 alanda çalmalar tamamlam olup, 50 kooperatife (1550 konutluk) yer tahsisi yaplmtr. 5 katl çift daireli konutlar tamamlanmak üzeredir. 5 no'lu gecekondu önleme bölgesi ilimiz Toygar mevkiinde yer alr. 07 Rubat 1992 tarih ve 360 sayl Belediye meclis kararyla kabul edilmitir. 9000 konutun yaplmas tasarlanm olup, bu bölgede düük gelirli vatandalarmzn konut gereksiniminin karlanmas amaçlanmtr. 5 no'lu gecekondu önleme bölgesi toplam 86.000 m 2 olup, 2/3'lük ksm 5 katl geri kalan ksm ise 2 katl mesken olarak tasarlanmtr. 1030 adet gece kondu parseli ihdas edilmitir. M.5. Yerle*im Yerlerinin Çevresel Etkileri M.5.1. Binalarda Ses zolasyonu Binalarda ses izolasyonlar s izolasyonlar ile beraber düünülmektedir. Özel ses ve s izolasayonlar kullanlmaktadr. 171

M.5. 2.Havaalanlar0 ve Çevresinde Olu*turulan Gürültü Zonlar0 limizde Edremit lçesinde küçük bir hava alan, Merkezde 9. Ana Jet Üssü, Bandrma lçesinde 6. Ana Jet Üssü bulunmaktadr. l Merkezinde Hava alan bölgesi civarnda yaplama mevcut olduundan gürültüden etkileimde kaçnlmaz olmaktadr. M.5. 3.Ticari ve Endüstriyel Gürültü Endüstri Bölgelerinde gürültünün önlenmesi amacyla, gerekli izolasyon çalmalar yaplmaktadr. çiler içinde kulaklk ve tkaç taklarak gürültü etkisinin azaltlmaya çallmaktadr. M.5. 4. Kentsel At0klar Konu ile ilgili bilgiler N Atklar Bölümünde verilmitir. M.5. 4. Binalarda Is0 Yal0t0m0 Binalarda s yaltm strofor, cam yünü iki duvar arsna konularak izolasyon yaplmaktadr. Pencerede ise çift cam yani scam kullanlmaktadr. Binalarn çatlarnda ise gaz beton, cam yünü, ve strofor kullanlmaktadr. M.6. Nüfus Balkesir ili genel olarak nüfus açsndan üç corafi ve ekonomik bölgeye ayrlabilir. Ky Bölgeleri Ovalk Bölgeleri Dalk Bölgeleri 1927 ylndan önce Balkesir ili nufusu hakknda pek bilgi kaynaklarna rastlanamamtr. Ancak Hüdaverdi Gar Vilayet Salnamesinde ehrin nufusunun 12953 olarak gösterilmektedir. Cumhuriyetin ilanndan sonraki gelimelerde 1935 ylnda 481.372 iken 1970 ylndaki nufusu 749.669 olarak tesbit edilmitir. 1985'de 910.282, 1990'da ise 973.314'dür. Genellikle nufus art Bandrma, Erdek, Edremit, Burhaniye, Ayvalk gibi ky bölgelerinde göze çarpmaktadr. Merkez ilçe, Gönen, Manyas, Savatepe, Sndrg, Susurluk gibi ovada bulunan ilçelerde ulam kolayl, çeitli tarm ürünlerinin üretimine, hayvanclk ve ticaretin younluu nufus artlarna neden olmaktadr. Dursunbey, Balya, Bigadiç, vrindi, Kepsut ilçelerinde konum itibariyle dalk bölgelerin varl, nufus artn de yavalatmaktadr. 1965 nufus saymnda halkn % 68'i krsal, % 32'si ise ehir ksmnda oturmaktadr. 1990 ylndaki envanterlerde halkn %48'inin ehir merkezlerinde %52'sinin ise krsal kesimde yaad tespit edilmitir. 2000 ylnda gerçekletirilen en son nüfus saymna göre ise halkn %54'ünün ehir merkezlerinde %46'snn ise krsal kesimde yaad belirlenmitir. M.6.1.Nüfusun Y0llara Göre De<i*imi limizde yllara göre nüfusun deiimi aadaki Tablo M.3'de verilmitir. Tablo M.3.Y0llar tibariyle l ve lçe ile Köy Nufuslar0 Kar*0la*t0rmas0. Say0m Y0l0 Toplam l Nüfusu lçe ve Köy Nüfusu 1965 708.342 230.353 477.989 1970 749.669 261.626 488.043 1975 789.255 294.827 494.428 1980 853.177 344.368 508.809 1985 910.282 407.585 502.697 1990 973.314 468.758 504.556 2000 1.076.347 577.595 498.752 172

M.6. 2. Nüfusun Cinsiyet ve Ya* Gruplar0na Göre Da<0l0m0 Tablo M.4.DE.2000 Say0m Y0l0 Toplam Erkek Kad0n Cinsiyet Oran0 1965 708.342 365959 342383 106.89 1970 749.669 382287 367382 140.06 1975 789.255 408133 381122 107.09 1980 853.177 433525 419652 103.31 1985 910.282 463480 446802 103.73 1990 973.314 496661 476653 104.20 2000 1.076.347 542681 533666 101.69 M.6. 3. l ve lçelerin Nüfus Yo<unluklar0 Balkesir ilinde genellikle nufus younluu ky ve ovalk bölgelerde görülmektedir. Bunlar srasyla Bandrma, Erdek, Edremit, Burhaniye, Ayvalk gibi ky bölgeleri, merkez ilçe, Gönen, Manyas, Savatepe, Sndrg, Susurluk gibi ovalar bulunan ilçelerdir. Nüfus younluklar 2000 Nüfus saymna göre TabloM.3'de verilmitir. klimize bal bulunan 18ilçeden Bandrma ilçesi, 120.753 ile en fazla nüfusa Marmara lçesi ise9.446 nüfusu ile en az nüfusa sahip olan ilçelerdir lin yllk nüfus art hz en yüksek olan ilçesi binde 38,6 ile Edremit iken en az olan ilçesi binde-15,3 ile Manyastr. Balkesir merkezinin ehir nüfus art hz binde 23,3 tür. Balkesir iline bal ilçelerin nüfuslar incelendiinde, ehir nüfusu en fazla olan ilçenin Bandrma lçesi, en az olan ilçe ise balya ilçesidir. Rehir nüfus art hznn en fazla olduu ilçe binde 35,9 ile Burhaniye lçesi,en az olduu ilçe binde -16 ile Balya ilçesidir. Balkesir line bal bulunan tüm bucak ve köylerin yllk nüfus art hz binde-1,4 tür. Nüfus younluu, olarak ifade edilen bir km 2 ye düen kii says, il genelinde 75 ve il merkezinde 198 iken, ilçelere göre 20 ile 222 ki arasnda deimektedir. Yüz ölçümüne göre ilk srada yer alan Dursunbey lesinde nüfus younluu 24 yüzölçümü en düük olan Marmara lçesinde nüfus younluu 61 kiidir. limizde bulunan toplam 941 köyden 643 ünün nüfusu 500 ün altnda olup; köylerin oldukça düüktür. Nüfus younluklar 2000 Nüfus saymna göre TabloM.3'de verilmitir. Tablo M5.lçelerin Nüfus Yo<unluklar0 LÇELER NÜFUS YÜZÖLÇÜMÜ NÜFUS YOUNLUU Ki*i/Km 2 MERKEZ 287.709 1.454 198 AYVALIK 58.738 265 222 BALYA 18.869 936 20 BANDIRMA 120.753 592 204 BGADÇ 49.957 1.028 49 BURHANYE 43.199 280 154 DURSUNBEY 47.429 1.948 24 EDREMT 93.351 731 128 ERDEK 32.020 333 96 GÖMEÇ 10.983 223 49 GÖNEN 71.804 1.118 64 HAVRAN 26.782 543 49 VRND 37.891 761 50 KEPSUT 28.022 908 31 MANYAS 25.148 593 42 MARMARA 9.446 154 61 SAVARTEPE 23.355 409 57 SINDIRGI 47.784 1.378 35 SUSURLUK 43.107 645 67 T O P L A M 1.076.347 14.299 75 173

M.6. 4.Nüfus De<i*im Oran0 Son 73 ylda Türkiye nin nüfusu yaklak 5 kat art göstermitir. Ayn dönemde Balkesir ilinin nüfusu yaklak 2.5 kat art göstermi 2000 ylnda 1.076.347 ye yükselmitir. 1927-2000 döneminde Balkesir ilinin nüfusu sürekli art göstermi ve en düük yllk nüfus art hz binde 0,60 ile 1935-1940 döneminde, en yüksek nüfus art hz ise binde 18,3 ile 1955-1960 döneminde gerçeklemitir.balkesir ilinin 1990-2000 döneminde yllk nüfus art hz binde 10,1 dir. 2000 yl nüfus saymna göre Balkesir ilinin ülke nüfusu içindeki pay %2 den daha azdr. limzde ehirde yaayan nüfusun pay 2000 ylnda 53,7 ye ulamtr. Bu oran ülke ortalamasndan daha azdr. limizde 2000 ylna kadar köy nüfusu fazla iken ilk kez 2000 ylnda ehir nüfusu köy nüfusundan daha fazladr. M.6. 5.Yer De<i*tirme Oran0 Doum yerine göre nüfus, göçün yorumlanmasnda kullanlan göstergelerden biridir Göç alan illerde, doduu illerde yaayanlarn pay azalmaktadr. Göç almayan ilerde ise doduu ilde yaayanlarn pay zaman içinde önemli deiim göstermemektedir. 1935 ylnda Balkesir ilindeki nüfusun %84 ü bu ilde domutur. 1945-1970 yllar arasnda Balkesir ilinde doanlarn oran ortalama %88 iken 1975 ylnda bu oran %91 e ulamtr. Balkesir ilinde doanlarn oran 1975 ylndan günümüze kadar olan dönemde sürekli bir azalma göstermitir. 2000 ylnda Balkesir nüfusunun %78 i bu ilde doan kiilerden olumaktadr. Balkesir ili dndaki illerde doanlar içinde en yüksek paya stanbul ili doumlular sahiptir. 2000 ylnda Balkesir ilindeki nüfusun %1,8 i stanbul inde domu kiilerden olumaktadr. Bunun yannda, Çanakkale, Bursa ve zmir doumlu olanlarda önemli bir paya sahiptir. M.6. 6. Turizm ve Seyehat Konu ile ilgili bilgiler G Turizm Bölümünde verilmitir. M.6. *sizlik sizlik oran l merkezinde ve merkez lçe merkezlerinde yaklak ayndr.l merkezinde %10.2 olan isizlik oran, ilçe merkezlerinde %10.1 dir Köylerde ise %2.1 dir. l merkezlerinde ve ilçe merkezlerinde kadnlarn isizlik oran, erkeklerin isizlik oranndan daha da yüksek iken köylerde erkeklerin isizlik oran kadnlardan daha yüksektir.l merkezinde isizlik oran kadnlarda %23, erkeklerde %7.2 iken, köylerde isizlik oran kadnlarda %1.1, erkeklerde %3 tür KAYNAKLAR -D..E. 2000 Yll%. -Balkesir Belediye Ba8kanl% -l Çevre Durum Raporu 2002 174

N.ATIKLAR Hzla artan dünya nüfusu, plansz sanayileme ve salksz kentleme, nükleer denemeler, bölgesel savalar, verimi artrmak için kullanlan tarm ilaçlar, yapay gübreler ve deterjan gibi kimyasal maddeler giderek çevreyi kirletmeye balam, bunun sonucu olarak büyük oranda kirlenen hava, su ve toprak canllar için zararl olabilecek boyutlara ulamtr. limizde artan nüfus, gelien sanayileme ve yaam standartlarn yükselmesine paralel olarak; nicelik ve nitelik yönünden atk problemleri de büyümekte ve beraberinde önemli bir çevre sorunu meydana getirmektedir. N.1.Evsel Kat0 At0klar Balkesir Savatepe karayolu üzerinde Gaziosmanpaa Mahallesi ile Gökköy arasnda Güzle mevkiinde bulunan 662.295,96 m 2 lik alana düzenli kat atk depolama sahas yapm, Mahalli Çevre Kurulu nn 16.02.1996 tarihli toplantsnda 250.000 m 2 lik alan için Çevresel Etkileri Önemsizdir karar verilmesi üzerine balam olup, imar planlar, istimlak ilemleri, saha içi ulam yollarnn açlmas ve sondaj çalmalar tamamlanarak Balkesir Üniversitesi Ünibal letmesine tatbikat projeleri hazrlattrlmtr. Hazrlanan tatbikat projeleri dorultusunda 1 ve 2 ksmlarn hafriyat ilemleri gerçekletirilmi, 1/A ksmn taban DS 25. Bölge Müdürlüü nün Geçirimsizdir raporu verdii, sktrlm kalnl 20 er cm lik 3 tabaka ile kaplanm ve her tabakada geçirimsizlik analizleri yaptrlmtr. Taban toplam sktrlm kalnl 60 cm kil ile kaplanan 1/A ksmnda tatbikat projesinde belirtilen HDP esasl yatay sznt suyu borular (ø160 ve ø200) döenerek üzerleri 30 cm kalnlnda 16/32 ykanm dere çakl ile örtülmü, idari binalar, yemekhane, banyo, wc, du, araç bakm atölyesi, park yeri, kantar, araç ykama yeri ve ulam yollarnn asfaltlama çalmalar tamamlanmtr. Depolama sahasnn iletmeye açlabilmesi için müracaat edilmi olup Çevre Bakanl Çevre Kirlilii Önleme ve Kontrol Genel Müdürlüü nce depolama sahasnda gerekli kontroller yaplarak eksiklikler tespit edilmitir. Daha sonra tespit edilen aksaklklar giderilmitir. Depolama sahasnn 1/A ksmnn taban Kat Atklarn Kontrolü Yönetmelii nin 18.08.1999 tarihli Resmi Gazete, yönetmelikte deiiklik 26. madde hükmüne uygun olarak tekil edilmi olup, sahann etraf kafes tel çit ile çevrilmi ve sznt çöp sularnn toplanabilmesi için depo yaplmtr. Karagedik mevkiinde bulunan eski depolama sahasnda vahi olarak çöp depolamasnn insan ve çevre salna verdii olumsuzluklar göz önüne alnarak 01.04.1999 tarihinden bu yana Balkesir Savatepe yolu üzerinde Gaziosmanpaa mahallesi ile Gökköy arasnda Güzle mevkiinde bulunan Belediyemize ait Düzenli Kat Depolama Sahasnda Kat Atklarn Kontrolü Yönetmelii Düzenli Kat Depolama Sahas letme Klavuzu hükümlerine göre bertaraf edilmektedir. Balkesir merkez, ilçe ve belde Belediyelerinde toplanan çöp miktarlar, Tablo H.1 de verilmitir. Ancak, Belediye Bakanlklarnda bütün araçlarn tartlar yaplamadndan bu tabloda verilen miktarlar, kii bana düen kat atk miktar 0,7 kg/gün olarak alnarak hesaplanmtr. 175

Tablo N.1. Belediyelerde Toplanan Çöp Miktarlar0 (Not: Nüfus de<erleri 2000 y0l0na göre al0nm0*t0r.) S0ra No Belediye Ad0 Ba<l0 Bulundu<u lçe Nüfus Ki*i Ba*0na Üretilen Kat0 At0k Miktar0 (kg/gün) Hesaplanan Kat0 At0k Miktar0 (ton/gün) 1 BALIKESR BALIKESR 215.486 0,7 150 2 Pamukçu BALIKESR 3.003 0,7 2 3 Raml BALIKESR 1.350 0,7 1 4 AYVALIK AYVALIK 31.986 0,7 22 5 Altnova AYVALIK 9.883 0,7 7 6 Küçükköy AYVALIK 6.600 0,7 5 7 BALYA BALYA 1916 0,7 1 8 Ilca (Rifa) BALYA 871 0,7 1 9 BANDIRMA BANDIRMA 97.419 0,7 68 10 Aksakal BANDIRMA 1.725 0,7 1 11 Edincik BANDIRMA 5.150 0,7 4 12 BGADÇ BGADÇ 14.550 0,7 10 13 skeleköy BGADÇ 2.000 0,7 1 14 BURHANYE BURHANYE 43.199 0,7 30 15 Pelitköy BURHANYE 2.100 0,7 1 16 DURSUNBEY DURSUNBEY 14.774 0,7 10 17 EDREMT EDREMT 39.202 0,7 27 18 Altnoluk EDREMT 3.750 0,7 3 19 Güre EDREMT 5.500 0,7 4 20 Kadköy EDREMT 3.750 0,7 3 21 Zeytinli EDREMT 5.614 0,7 4 22 ERDEK ERDEK 18.626 0,7 13 23 Karyaka ERDEK 3.000 0,7 2 24 Ocaklar ERDEK 16.600 0,7 12 25 GÖMEÇ GÖMEÇ 4122 0,7 3 26 Karaaaç GÖMEÇ 4.200 0,7 3 27 GÖNEN GÖNEN 36.263 0,7 25 28 Sarköy GÖNEN 6.000 0,7 4 29 HAVRAN HAVRAN 10.122 0,7 7 30 VRND VRND 5772 0,7 4 31 Gökçeyaz VRND 1.862 0,7 1 32 Kayapa VRND 1.845 0,7 1 33 Korucu VRND 1.904 0,7 1 34 KEPSUT KEPSUT 5545 0,7 4 35 MANYAS MANYAS 5455 0,7 4 36 Kzlköy (Kzksa) MANYAS 1.600 0,7 1 37 Salur MANYAS 2.062 0,7 1 38 MARMARA MARMARA 3.500 0,7 2 39 Avaadas (Türkeli) MARMARA 3.000 0,7 2 40 Saraylar MARMARA 1.780 0,7 1 41 SAVARTEPE SAVARTEPE 10.288 0,7 7 42 Sarbeyler SAVARTEPE 2.352 0,7 2 43 SINDIRGI SINDIRGI 10.492 0,7 7 44 Gölcük SINDIRGI 1.850 0,7 1 45 Yüreil SINDIRGI 2.425 0,7 2 46 Yaylabayr SINDIRGI 1.912 0,7 1 47 SUSURLUK SUSURLUK 22.305 0,7 15 48 Göbel SUSURLUK 2.423 0,7 2 49 Karapürçek SUSURLUK 2.033 0,7 1 176

&elik N1 Balk0kesir Düznnli Depolama Sahas0ndan Bir Görünüm Tablo-Grafik N.2.Çöp Numunesine Ait analiz Sonuçlar0 Not: Kül Oran0 K0* Aylar0nda %40-45 Oran0nda Olmaktad0r. Kat0 At0<0n Cinsi Kat0 At0<0n Oran0 Organik madde 73 Plastik 8 Cam 3 Kat 10 Metal 5 Kül (Yaz aylar) Kül (K aylar) 1 40-45 KATI ATI1IN ORANI (Yaz Aylarnda) 73% Organik KaDt Metal Cam Plastik 1% 8% 3% 5% 10% Kül 177