ELEMENTLER Aynı cins atomlardan oluşan saf maddelere element denir. Örnekler: Demir, bakır, gümüş, altın, oksijen, hidrojen, iyot ve karbon birer elementtir. Demir elementi demir atomlarından,bakır elementi bakır atomlarından oluşur Elementi oulşturan atomlar tek ya da gruplar halindedir. Elementler atomik ve molekül yapılı olmak üzere ikiye ayrılır. ELEMENTLER Atomik yapılı Elementler Molekül yapılı elementler Demir, bakır,gümüş,altın,alüminyum,çinko,krom gibi elementler atomik yapılı elementlerdir.bu elementler parçalandığında tek bir atoma kadar parçalanır.örneğin çok inceltilmiş bir demir telin atomlarının aşağıdaki gibi olduğunu düşünelim bu demir tel tek bit atoma kadar parçalanabilir. Demir atomu
Parçalanma Tabiatta gaz halde bulunan oksijen, azot, hidrojen gibi elementlerle katı halde bulunan iyot elementi molekül yapılı elementlerdir. Bu elementler içerisinde en büyük olanı iyot, en küçük olanı da hidrojendir. BİLEŞiKLER Farklı cins atomlardan oluşan saf maddelere bileşik denir.tabiatta çok sayıda bileşik vardır. Bileşik sayısı element sayısından fazladır. Bunun nedenini 7. Sınıfta öğreneceksiniz. Aşağıda bazı bileşik örnekleri verilmiştir. - Su -Asitler -sabun yapanında kullanılan bazlar -alkol -tuz -solunum sonucu havaya verdiğimiz karbondioksit gazı -Yakıtların yanması sonucu olşan zehirli gazlar: Karbonmonoksit Karbondioksit Kükütdioksit Bileşiklede ikiye ayrılır BİLEŞİKLER Moleküler yapılı bileşikler Moleküler yapıda olmayan bileşikler Karbondioksit bileşiği Oksijen atomu Karbon atomu Oksijen atom
Fiziksel ve Kimyasal Değişim 1.Fiziksel Değişim Maddenin dış görünüşünde meydana gelen değişimdir. Bu değişimde madde özelliğini yitirmez yani kimliği değişmez. Örnek: Erime, Buharlaşma, Donma olayları( HAL DEĞİŞİMİ) Buzun erimesi.katı yağların erimesi,mumun erimesi Sıvıların buharlaşması Sıvıların donması Kağıdın yırtılması, camın kırılması, etin kıyma haline getirilmesi,salata malzemelerinin doğranması, buğdayın un haline getirilmesi vb. 2.Kimyasal Değişim Maddelerin hem dış görünüşünde hemde iç yapısımda meydana gelen değişimdir. Bu değişimde madde özelliğini yitirir. Maddenin kimliği değişir. Yeni özellikte başka bir madde meydana gelir.maddenin yapısı değişir. Örnek: Yanma olayları: Mumun yanması,odunun kömürün yanması, doğal gazın yanması Ekşime, bozulma ve kokuşma olayları,çürüme olayları,küflenme olayları Mayalanma,oksitlenme,paslanma Fotosentez, solunum olayları, yaprakların sararması vb. Maddeler Maddelere uygulanan işlemler Değişim türü Fiziksel/kimyasal Yemek sodası Sirke damlatılması Kabartma tozu Patates veya elma dilimleri süt Alkol çay Bir süre bekletme Sirke eklenmesi İyot eklenip karıştırılması Limon sıkılması
yumurta Suda haşlama KARIŞIMLAR Element ve bileşikler saf maddeler olarak sınıflandırılır.saf olmayan maddeler karışım olarak adlandırılır. Karışım: iki veya daha fazla maddenin özelliklerini kaybetmeden bir araya getirilmesiyle oluşan madde topluluğudur. Örnek: 1.Tanecikler eşit dağılım gösterenler: Şekerli su, tuzlu su, Alkol+su karışımı= tentürdiyot *Tentürdiyot mikrop öldürücü (antiseptik) olarak kullanılır. 2.Tanecikleri eşit dağılım göstermeyenler: Su+zeytinyağı karışımı süt,meyve suyu,ayran,çorbalar vb. Bazı Karışımlarda karışımı oluşturan tanecikler karışımın her yerine eşit olarak dağılırken bazı karışımlarda farklı tanecikler birbirinden ayrı durmaktadır( (kümelenmektedir) Tanecikler eşit dağılmamış tanecikler eşit - Tanecikleri eşit dağılmış karışımlara çözelti denir dağılmış
MADDENİN HALLERİNİN TANECİKLİ YAPISI Maddeler tabiatta üç halde bulunur Katı Sıvı Gaz Canlı ve cansız her madde taneciklerden oluşmuştur. Bu tanecikler atom veya moleküllerdir. Maddeyi oluşturan taneciklerin hareketleri(bütün tanecikler harek etlidir. biz bu taneciklerin hareketini göremeyiz) 1. Titreşim hareketi: Maddeyi oluşturan tüm tanecikler maddenin tüm hallerinde( katı-sıvıgaz) titreşim hareketi yapar. Katı maddelerin tanecikleri birbiriyle temas halindedir ve aralarında çok az boşluk v ardır. Bu tanecikler bulundukları yerde (yer değiştirmeden) titreşim hareketi yapar.tanecikler yer değiştirmediği için aralarındaki boşluk değişmez.bundan dolayı katı maddelerin belirli şekli ve hacmi hacmi vardır. Katı taneciklerinin titreşim hareketi ısı etkisiyle artar. 2.öteleme hareketi: Sıvılar ve gazlar hem titreşim hem de öteleme hareketi yaparlar. Sıvı ve gaz maddelerin tanecikleri kendi etrafında döner ve birbirleri üzerinde kayarlar. Böylece bulundukları yeri değiştirirler. Bu sayede akma özelliğ i kazanırlar ve bulundukları kabın şeklini alırlar. Sıvı maddeleri oluşturan tanecikler arasında biraz boşluk vardır ve bu yüzden akışkandırlar. Maddenin sıvı hali belirli bir şekle sahip olmamasına karşın belirli bir hacme sahiptir.bu sıvılara; Su, süt,sıvıyağ, mürekkep örnek verliebilir. Gaz halindeki maddelerin tanecikleri birbirinden bağımsız olarak hareket eder. Tanecikleri arasındaki boşluklar oldukça fazladır. - Gaz maddeler akışkan özelliğe sahiptirler. Şişirilen balonun herhangi bir yerinden sıkıldığında içindeki hava balonun diğer bir tarafına akar ve orada yoğunluk oluşturarak şişirir. - Gaz maddeler bulundukları ortamda hızla yayılır. Üstümüze sıktığımız bir parfümün. I-Demir II- Saf su III- Süt IV-İyot V-Ayran Yukarıdaki maddelerden kaç tanesi saf maddedir? A) 5 B) 2 C) 4 D) 3
1 3 2 4.Yukarıda saf bir maddenin hal değişimleri gösterilmiştir.şemada 1,2,3,4 numaraları ile adlandırılan olaylar hangi seçenekte doğru verilmiştir? 1 2 3 4 A)Erime donma yoğuşma buharlaşma B)erime yoğuşma buharlaşma donma C) Erime donma buharlaşma yoğuşma D) Erime donma süblimleşme yoğuşma