ÖNSÖZ GELİŞME ARZUSU Trabzon'un batı kapısı, yeni ilçe Beşikdüzü. İller genelde batıya doğru gelişirler. Bu gelişme şehrin o yönünü doğusundan biraz daha önde gösterir. Ama Trabzon belki de Karadeniz bunun istisnası olmuş. Şimdi biz de arzulu ve istekli bir biçimde gelişmek istiyoruz. Her türlü oluşumun ve gelişimin ilk şartı istenilen iş için alt yapının hazır olmasıdır. İlçemizde altyapıya dair dağınık halde pek çok malzeme, birikim mevcut bulunmaktadır. Bunların disipline edilmesi ve belli bir amaç için zemin, altyapı oluşturulması gerekmektedir. Konu üzerine ilk etapta 14 Mart 2012 tarihinde ilçemizde kamu ve sivil toplum kuruluşlarının yöneticilerinden oluşan 55 kişi ile bir tam gün beyin fırtınası yaparak Beşikdüzü'nü, 137 madde halinde Güçlü-Zayıf ve Tehdit-Fırsat durumu bakımından kayıt altına aldık. Bu durum ilk defa merkezin dışında yerelde kendi gerçeklerimizin ortaya konması ve kaynakların idareli ve iktisatlı kullanımına yarayacak ileriye dönük, kendi planlarımızı kendimizin yapmasına yarayacak ve güçlü bir alt yapı kurmaya dönük olarak atılan ilk adımdır. En uzun yolculuklar ilk adımla başlar. Biz de adımımızı böylece atmış olduk. Bu adımda neler var neler yok sizlere sunmak ve sizlerle paylaşmak isteyerek Beşikdüzü Kaymakamlığı İlçe GZFT(SWOT) Analizini kitapçık halinde basmaya karar verdik. Bu belgeyle sizlerle buluşuyoruz. Umarım herkese fayda sağlar ve hayırlı olur. Bu çalışmaları bizzat İlçe Kaymakamı olarak ilgili birimlerimizle koordine ettik. Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü ile çalıştık. Çalışmalarımızda bizlere destek olanlara, ismi geçen tüm katılımcılara, moderatörlere, baskı sürecinde görev alan Makine Teknolojisi Alanı Öğretmeni Yılmaz BOSTAN a, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni İnci AKARKEN e ve Ümit Ofset Matbaası çalışanları ile emeği geçen, katkı veren, destek olan herkese teşekkür ediyor, bundan sonraki diğer çalışmalarımızda buluşmak dileğiyle sevgi ve saygılarımı sunuyorum. (14.05.2012) Alaattin AKTAŞ Beşikdüzü Kaymakamı Not: Aynı raporun bir örneği www.besikduzu.gov.tr.adresinde yayınlanmaktadır. 2
GİRİŞ Yerel ihtiyaçları ve potansiyeli en doğru şekilde belirleyebilmek, daha yaşanabilir şehirler oluşturabilmek için her yörenin gerçeklerini ortaya koyan ve kaynaklarının rasyonel kullanımına imkan veren yerel planlara ihtiyaç duyulmaktadır. Yerelde yaşayan insanlar bu ihtiyaçları ve potansiyeli en iyi şekilde bilmekte ve kendileri tarafından yapılan çalışmalara sahip çıkma ve bunları devam ettirme konusunda daha kararlı olabilmektedirler. GZFT (SWOT) Analizi, söz konusu ihtiyaçların tespiti ve mevcut durumun analizi konusunda yardımcı olacak bir teknik olarak kullanılmaktadır. Amaç; iç ve dış etkenleri dikkate alarak, var olan güçlü yönler ve fırsatlardan en üst düzeyde yararlanacak tehditlerin ve zayıf yönlerin etkisini en aza indirecek plan ve stratejiler geliştirilmesine yönelik altyapı çalışmalarını gerçekleştirilmesidir. nca, ilçenin mevcut ve gelecekteki amaçlarına ulaşabilmesini sağlamak için stratejik yönelimleri tanımlayarak planlama altyapısına destek oluşturmak amacıyla 14 Mart 2012 tarihinde GZFT (SWOT) Analizi çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışma, başta ilçe kaymakamı ve belediye başkanı olmak üzere, kamu ve özel sektör kuruluşlarının karar alıcı pozisyonlarında bulunan yöneticilerinin ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katılımıyla İl Bilim, Sanayi ve Teknoloji Müdürlüğü yönetici ve uzman kolaylaştırıcılar eşliğinde 'beyin fırtınası' yönteminden yararlanılarak yürütülmüştür. Çalışmanın, ilçenin bugünkü durumunun değerlendirilmesi ve geleceğe yönelik kararların verilebilmesine ışık tutması, değişik düzeylerde görevli karar alıcıların birbirlerinin düşüncelerini net olarak bilmelerine ve mevcut iletişimin güçlenmesine katkı sağlayacağı tahmin edilmektedir. 3
1-YÖNTEM Açılımı; 'S (Strengths) güçlü yönler, W (Weaknesses) zayıf yönler, O (Opportunities) fırsatlar ve T (Threats) tehditler' olan SWOT (GZFT) Analizi; bir kuruluşun /sektörün/ ilçenin/ ilin çevresi ile etkileşim içinde sistematik olarak incelendiği bir yöntemdir. Bu yöntem, planlama yapılırken kuruluşun/ sektörün/ ilçenin /ilin güçlü ve zayıf yönleri ile, karşı karşıya olduğu fırsat ve tehditleri analiz etmeyi ve geleceğe dönük stratejiler geliştirmeyi ifade eder (Şekil 1). Amaç; iç ve dış etkenleri dikkate alarak, var olan güçlü yönler ve fırsatlardan en üst düzeyde yararlanmak, tehditlerin ve zayıf yönlerin etkisini ise en aza indirgeyecek plan ve stratejiler geliştirmeye yönelik altyapı çalışmalarını gerçekleştirmektir. SWOT Analizi çalışmasının yürütülmesinde beyin fırtınası yönteminden faydalanılmaktadır. Beyin fırtınası, sorunların tespit edilmesi ve çözümlerinin ortaya konulmasında kısa bir zaman aralığı içerisinde bir çalışma grubunun düşünce güçlerini birleştirerek fikir üretmek amacıyla kullandıkları demokratik ve katılımcı bir çalışma tekniğidir. İlçe GZFT (SWOT) Analizi çalışması, ilçedeki kamu/özel sektör kuruluşları ve sivil Şekil SWOT Analizi toplum örgütlerini temsil eden 55 Kaynak: www.akademikdestek.net kişinin katılımı ile gerçekleştirilmiş ve 1 tam gün sürmüştür. Çalışma ile ilgili hazırlanan rapor 4 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışmanın yöntemi açıklanmış, ikinci bölümde Beşikdüzü ilçesi hakkında genel bilgiler verilmiş, üçüncü bölümde gerçekleştirilen SWOT Analizi çalışmasının sonuçları ve bir örnek iyileştirme planı yer almıştır. Raporun son bölümde ise çalışmada görev alan Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü yönetici/uzmanlarının çalışmaya ilişkin görüş ve önerilerine yer verilmiştir. 4
2- BEŞİKDÜZÜ İLÇESİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER Coğrafi Yapı Beşikdüzü ilçesi Trabzon'un 45 km batısındadır. Doğusunda Vakfıkebir, batısında Eynesil, güneyinde Şalpazarı ve Tonya ilçeleri, kuzeyinde ise Karadeniz bulunmaktadır. 2 Denize sıfır kodlu olan ilçenin yüzölçümü 63 km dir. İlçe merkezi düz olup deniz seviyesi yüksekliğindedir. İç kesimler ise oldukça engebeli ve meyilli bir araziye sahiptir. Tipik Karadeniz ikliminin hüküm sürdüğü ilçede yazlar serin, kışlar ılık geçer. Her mevsimde yağış görülür. En sıcak ay ortalaması 22 derece, en soğuk ay ortalaması 6 derecedir. Nem oranı % 60 - % 70 civarındadır. Önemli akarsuları Ağasar Deresi ve Kurbağalıdere'dir. Önemli yükseltileri ise Beşikdağı ve Yumru Tepesi dir. Çevre ilçelerin de yararlandığı Beşikdüzü Limanı doğal bir liman niteliğindedir (www.besikduzu.bel.tr, 2012). Nüfus 2011 yıl sonu itibariyle ilçenin nüfusu 2037'dir. Merkez Belediye, Oğuz ve Yeşilköy Belde Belediyeleri olmak üzere 3 belediye mevcuttur. İlçe merkezinde 7, Oğuz Beldesi'nde 3, Yeşilköy Beldesi'nde 1 olmak üzere toplam 11 mahalle mevcuttur. İlçede 25 köy vardır. İlçe merkezine en uzak köy 18 km, en yakın köy ise 4 km mesafededir ( Verileri, 2012). Eğitim Beşikdüzü ilçesinde ilköğretim okullaşma oranı %100'dür. İlçedeki 5 ilköğretim okulunda 103 derslik bulunmakta olup 141 öğretmen görev yapmakta, 2253 öğrenci öğrenim görmektedir. Ortaöğretimde ise okullaşma oranı %97,17'dir. 8 ortaöğretim okulunda 113 derslik bulunmakta olup bu okullarda 190 öğretmen görev yapmakta ve 2468 öğrenci öğrenim görmektedir. İlçede 3 özel dershane, 1 özel sürücü kursu, 2 özel rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır. ( Verileri, 2012). Beşikdüzü Meslek Yüksekokulu, 10.11992 tarihinde kurulmuş olup 1994-1995 eğitim-öğretim yılında İklimlendirme-Soğutma Programı'na ilk öğrencilerini alarak eğitim-öğretim faaliyetine başlamıştır. 1995-1996 eğitim-öğretim yılında MakineResim Konstrüksiyon ve Bilgisayar Programcılığı; 2003-2004 eğitim-öğretim yılında Pazarlama ve Muhasebe; 2005-2006 eğitim-öğretim yılında Büro Yönetimi ve Sekreterlik, Elektronik Haberleşme; 2006-2007 eğitim-öğretim yılında İklimlendirmeSoğutma II. Öğretim, Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama II. Öğretim, Muhasebe II. Öğretim ve Pazarlama II. Öğretim Programları açılmış ve eğitim-öğretime başlamıştır. 5
2010-2011 eğitim-öğretim yılında ise Dış Ticaret Programı ve İşletme Yönetimi Uzaktan Eğitim programı açılmıştır (www.bmyo.edu.tr, 2012). Beşikdüzü Meslek Yüksek Okulunda 23 akademik personel görev yapmakta olup 2198 öğrenci öğrenim görmektedir. İlçede ayrıca 238 kişi kapasiteli YURTKUR Beşikdüzü Öğrenci Yurdu hizmet vermektedir ( Verileri, 2012). 4. Tarım ve Hayvancılık Beşikdüzü ilçesinin tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile ilgili mevcut durumunu yansıtan bilgiler aşağıdaki gibidir. İlçede 65 adet küçük balıkçı teknesi mevcuttur. Arıcılık faaliyetlerinin de sürdürüldüğü ilçede 3885 arılı kovan bulunmaktadır. Beşikdüzü ilçesinde Tarım Kredi Kooperatifi, Fındık Satış Kooperatifi, Su Ürünleri Kooperatifi ve Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi hizmet vermektedir (Beşikdüzü Kaymakamlığı Verileri, 2012). 5. Sanayi Beşikdüzü Organize Sanayi Bölgesi; Beşikdüzü'ne 6 km, Devlet Karayoluna 3 km mesafede; Raşi, Köyiçi ve Komşuoğlu Mevkiinde 720 dönüm arazi üzerine kurulmuştur. (Www.besosb.com, 2012). 6
Organize Sanayi Bölgesi'nde 39 parsel mevcut olup 38 adedinin firmalara tahsisi yapılmıştır. Söz konusu firmalar gıda, orman, sağlık, cam, makine, plastik ve tarım sanayi alanlarında üretim yapmaktadır. Belediyeye ait Küçük Sanayi Sitesi'nde ise 48 işletme faaliyet göstermektedir. İlçede ticari amaçlı baskül imal edilmektedir. Ayrıca keser, kazma, balta,orak vs. küçük el sanatları üretimi de yapılmaktadır ( Verileri, 2012). 6. Kültür ve Turizm Kadırga, Erikbeli ve Sis Dağı yaylalarında ilçenin folklorik ve kültürel zenginliğinin sergilendiği çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. 18-19-20 Mayıs tarihlerinde ise 'Mayıs Yedisi Şenlikleri' yapılmaktadır. 'Mayıs Yedisi' bahar mevsiminin bitip yaz mevsiminin başladığını ve yaylalara çıkma zamanının geldiğini bildiren bir gelenektir (www.besikduzu.bel.tr, 2012). 7. Spor İlçede 1 futbol sahası, 1 halı saha, 1 tenis kortu ve 1000 kişilik kapalı spor salonu mevcuttur. İMKB Anadolu Öğretmen Lisesi, Ticaret Meslek Lisesi ve Anadolu Sağlık Meslek Lisesinde kapalı spor salonu bulunmaktadır. Mülkiyeti Belediyeye ait 1 kapalı spor salonu mevcuttur. Şehit Öğretmen Gürhan Yardım İlköğretim Okulunda çok amaçlı spor salonu vardır. Beşikdüzüspor ve Yeşilköy Spor Kulüpleri ilçeyi futbol branşında temsil etmektedir. Beşikdüzüspor 2010-2011 sezonunda A takım BAL Ligi Grupta şampiyon olarak Türkiye Futbol Ligi'ne yükselmiş olup halen Türkiye Futbol Ligi Grupta ilçeyi başarıyla temsil etmektedir (www.besikduzu.bel.tr, 2012). 8. Ulaştırma Karayolları ağında bulunan ilçe ile İskenderli Beldesi arasındaki karayolunun genişletilmesine yönelik çalışma devam etmektedir. Köy yolu ağında 30,757 km asfalt; 61,516 km beton; 200,266 km stabilize ve 29,451 km tesviyeli yol bulunmaktadır ( Verileri, 2012). 9. Sağlık İlçede Toplum Sağlığı Merkezine bağlı Aile Sağlığı Merkezi ve 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu ile 2 Sağlık Evi mevcuttur. İlçede kaba doğum oranı % 0,0076; kaba ölüm oranı % 0,004; bebek ölüm oranı % 0,0013; doğal nüfus artış oranı % 0,0036; anne ölüm oranı 0'dır ( Verileri, 2012). 7
3- BEŞİKDÜZÜ İLÇESİ SWOT ANALİZİ GENEL DEĞERLENDİRMELERİ İçsel Analiz (Güçlü/Zayıf Yönler) Çalışmanın birinci bölümünü oluşturan içsel analiz kısmında, ilçenin hedeflerine ulaşabilmesi konusunda etkili olabilecek güçlü ve zayıf yönler belirlenmiştir. Beşikdüzü ilçesinin güçlü yönleri ile ilgili katılımcılar tarafından yapılan tespitler Çizelge 1'de görülmektedir. Çizelge Beşikdüzü İlçesi Güçlü Yönler Analizi Güçlü Yönler I.Ekonomik,Sosyal ve Kültürel Yapı Beşikdüzü halkının sorunları tespit etme ve çözüm önerileri geliştirme konusunda farkındalık düzeyinin yüksek olması. Demokratik ve hoşgörü kültürüne sahip bir ilçe olması. Trabzon insanının yenilikçi ve girişimci zekaya sahip olması. 4. Eğitim, ticaret, turizm vb. alanlarda komşu ilçelere kıyasla cazibe merkezi konumunda olması. 5. Tereyağı, ekmek gibi yöresel ürünlere sahip olması. 6. Su ürünlerinin karaya çıkış noktası olarak Beşikdüzü Limanı'nın belirlenmiş olması. 7. Park, bahçe ve sosyal tesislerin etkin bir şekilde kullanılması, çevre ilçelerden de vatandaşların gelerek ekonomiye katkı sağlaması. 8. Güçlü bir yerel basına sahip olması. 9. Bankacılık altyapısının güçlü olması. 10. İlçede Dilektaşı Plajı ve Tatil Köyü nün olması. 1 İlçeye ulaşım imkanları açısından sorun olmaması. 1 Okullarda uyuşturucu, çeteleşme gibi sorunların yaşanmaması. II.Eğitimin Altyapısı 4. Eğitim-öğretim yapısı olarak diğer ilçelerle kıyaslandığında başarı ortalamasının yüksek olması ve okul çeşitliliğinin fazla olması. Eğitimli birey sayısının yüksek olması. İlçedeki meslek liselerinde öğrenim gören öğrenci sayısının Türkiye ortalamasının üzerinde olması. Beşikdüzü Meslek Yüksek Okulunun ilçeye katkısının olması, ilçede Kredi Yurtlar Kurumuna bağlı yurdun bulunması. 8
III.Yönetimsel ve Organizasyonel Yapı 4. 5. 6. 7. 8. Güvenlik açısından yaşanabilir bir ilçe olması. İlçesini seven ve gönüllü bir şekilde hizmet vermeye çalışan bir kaymakama sahip olması. Kurumlar arası iletişimin güçlü olması. Kamu sektöründe vatandaş memnuniyeti odaklı' anlayışa sahip olunması. Tüm belde, mahalle ve köylerde kadastro işlemlerinin tamamlanmış olması. Belediye tarafından imar işlemlerinin büyük ölçüde tamamlanmış olması. Kivi Üretim Birliği'nin kurulmasının ilçe ve ülke ekonomisine katkı sağlaması. Poliklinik, aşılama ve diğer çevre sağlığı hizmetlerinin sunumunda ileri düzeyde olunması. IV. Sanayi Altyapısı 4. 5. 6. 7. Organize Sanayi Bölgesi, Küçük Sanayi Sitesi ve limanıyla çevre ilçeler arasında cazibe merkezi konumunda olması. Organize Sanayi Bölgesi'nin ilçedeki istihdam oranını artırması, özelikle kadın işgücünün artmasını da sağlaması Doğu Karadeniz Bölgesi'nde 'en kaliteli fındığın' üretildiği bölgede olmanın ticarette avantaj sağlaması. Dışarıdan gelen yatırımcılara açık bir yapının olması. İlçede süt fabrikasının bulunması. Vakfıkebir, Tonya, Şalpazarı, Çarşıbaşı, Eynesil ilçelerinde üretilen fındığın pazarlamasının (borsa gibi) Beşikdüzü'nden yapılması. İş piyasasının, meslek liselerinin önemi konusunda farkındalık düzeyinin yüksek olması. V. Spor Altyapısı 9 Halkın spora yatkın ve her tür sporun yapılabilmesine açık bir anlayışta olması. Beşikdüzüspor'un ligde ilçeyi temsil etmesi Yeşilköyspor ve Beşikdüzü Yelken Kulübü'nün faaliyet göstermesi.
VI.Tarım, Hayvancılık ve Yaylacılık 4. Hayvancılıkta yaylalardan faydalanılması, böylelikle ilçe kültürüyle yayla kültürünün kaynaşmasının sağlanması. Gezginci arıcılık yapılması, diğer ilçelerdeki gezginci arıcıların da kışın Beşikdüzü'nde konaklaması. Yaylacılık kültürünün gelişmiş olması. Zirai ilaçlama, mekanizasyon gibi faktörlerin kullanılmaması sebebiyle daha doğal ürünlerin üretilmesi. VII. İnsan Kaynakları Yapısı Kamu kurumlarındaki personelin yenilik ve değişime açık anlayışa sahip olması. Köy Enstitüsü ve Öğretmen Okulu ndan yetişmiş kişilerin Türkiye nin çeşitli illerinde, ilçeyi başarıyla temsil etmesi. Sağlık personeli sayısının diğer ilçelere kıyasla yüksek olması. Beşikdüzü ilçesinin zayıf yönleri ile ilgili katılımcılar tarafından yapılan tespitler ve zayıf yönlerin katılımcılar tarafından sorun sınıflandırma kriterlerine göre değerlendirilmiş hali Çizelge 2'de görülmektedir. Çizelge Beşikdüzü İlçesi Zayıf Yönler Analizi Zayıf Yönler Sorun Sınıflandırma Kriterlerine Göre Değerlendirme (Bkz. Sayfa 15) I. Fiziksel ve Teknik Altyapı ile İlgili Sorunlar Köy yollarının kötü durumda olması. A1, B2, C1(%50)+C2(%50), D1 Mahalle yollarının bozuk olması. A1, B1, C1(%50)+C2(%50), D1 Kamulaştırmanın pahalıya mâl olması nedeniyle okul binaları, tesisler gibi A1, B2, C1(%20)+C2(%80),D1 fiziki yetersizliklerin olması. Ağustos ayının son pazar günü gerçekleştirilen İzmiş Karaabdal Şenlikleri nin yapıldığı yerlerde altyapı (su, WC gibi) A1, B2, C1(%50)+C2(%50), D1 sorunların yaşanması. 4. 10
İlçe merkezindeki caminin yetersiz kalması, yeni cami yapımı için yer bulunamaması. A1, B1, C1(%50)+C2(%50), D1 6. Limanda altyapı ve üstyapı eksikliklerinin olması. A1, B2, C1(%50)+C2(%50), D1 7. Konaklama tesislerinin yetersiz olması. 8. Soğuk hava deposunun olmaması. A1, B1(%50)+B2(%50), C1(%50)+C2(%50), D1 9. Mevcut pazar yerinin ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalması. 10. Trabzon ile Beşikdüzü arasında belediye otobüsü hizmetlerinin olmaması. 5. 1 Devlet Sahil Yolu kotunun yerleşim alanından yüksek olması nedeniyle aşırı yağış olan bölgede sorunların yaşanması. A1, E 1 Altgeçitlerde aydınlatmaların yetersiz olması sebebiyle alt geçitlerin kullanılamaz hale gelmesi. A1, B2, C1, D1 1 İlçe stadyumunun olmaması. A1, B2, C1(%50)+C2(%50), D1 14. Sokak ve caddelerin dar olması, araçların buralara park yapması, otoparkın bulunmaması. A1, B1, C1(%40)+C2(%60), D1 Hurdaya ayrılmış araçların sokaklarda trafiği engellemesi. 15. II.Tarım ve Hayvancılık İle İlgili Sorular 11 Köylerde hayvancılıkta sorunlar yaşanması A1, B1 (%50) +B2 (%50) C1 (%50)+C2(%50), D1,E
Tarımsal kesimde yeterli düzeyde örgütlenme olmaması. Süt fabrikalarının günlük kapasitelerinin altında çalışması. A2, B1(%30)+B2(%70), D1 4. Tarımla uğraşan kişilerin diğer mesleklerde de çalışmasının tarımsal faaliyetlerdeki verimliliği düşürmesi. A1, E 5. Kaba yem ihtiyacının yüksek olması. A2, B1(%25)+B2(%75), C2, D1, E 6. Hayvan barınağının olmaması. A1, B1(%50)+B2(%50), C2, D1 7. Meraların gün geçtikçe azalmasının hayvancılığı olumsuz yönde etkilemesi. A2, B1(%25)+B2(%75), C1(%75)+C2(%25), D1, E 8. Hızlı betonlaşmanın tarım arazilerin azalmasına sebebiyet vermesi. E 9. Tarımsal teknolojinin kullanılamaması nedeniyle maliyetlerin artması. A1, B1(%50)+B2(%50), C2, D1 10. Tarım Müdürlüğünün hizmet aracının olmaması sebebiyle köylere yeterli hizmet götürülememesi. Domuz, yaban keçisi, ceylan gibi hayvanların köylerde tarım arazilerine zarar vermesi. E Balıkçı esnafının olmaması. A2, B1, C2, D1 11 12 III.Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Yapı ile İlgili Sorunlar Önceki yıllarda üretilen av tüfeği, baskül, keser, makas, balta gibi küçük el sanatları üretiminin talep görmemesi nedeniyle günümüzde yapılmaması. A1, B1, C1 (%30)+C2(%70), D1 12
13 Nitelikli işgücü ve ara eleman sorunu yaşanması. A1, B1(%50)+B2(%50), C1(%50)+C2(%50), D1 Birlikte çalışma ruhunun yeterince gelişmemiş olması. A1, B1(%10)+B2(%90), C2, D1 4. İlçede sinemanın olmaması, kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yeterince gerçekleştirilmemesi. A1, B1, C1(%50)+C2(%50), D1 5. Gençlik Merkezinin olmaması. A1, B2, C2, D1 6. Beşikdüzü'nde bir hastane ve askerlik şubesinin olmaması. A1, B2, C2, D1, E 7. Değişimin koşulsuz kabullenilmesinin doğurduğu bazı sorunların yaşanması. E 8. Derelerin üzerinde kurulu olan değirmenlerin atıl durumda olması. A2, B1, C1, D1 9. Genç insanların sivil toplum kuruluşlarında/ toplumsal kitle örgütlerinde yeterince yer almaması. A1, B1(%50)+B2(%50), C1(%50)+C2(%50), D1 10. İlçede ikamet eden kişilerin kayıtlarda köylerde ikamet ediyor şeklinde görülüyor olması. Bu durumun etkisiyle Belediyenin (nüfusa bağlı olarak) İller Bankasından aldığı ödeneklerin düşmesi. 1 Limanda yeterli güvenlik önlemlerinin sağlanmamış olması. 1 Özellikle yaz aylarında kına gecelerinin mahalle aralarında yapılmasından kaynaklanan gürültü kirliliğinin yaşanması.
1 Gençleri sportif ve sosyal etkinliklere yönlendirecek yeterli tesislerin /etkinliklerin olmaması. A1,B1(%70)+B2(%30), C1(%30)+C2(%70), D1 14. Spor müsabakalarında stadyumun (Vakfıkebir) yeterince dolmaması. Toplu yaşama kültürü, mekanların ortak kullanımı kültürünün yeterince gelişmemiş olması. 15. IV.Eğitim Altyapısı İle İlgili Sorunlar 4. Meslek liselerine devam eden öğrencilerin hedeflerinin olmaması, atölyelerin yetersiz olması, verilen eğitimin işvereni yeterince tatmin etmemesi. A1,B1(%50)+B2(%50), C1(%30)+C2(%70), D1 Mesleki eğitimde yetişen öğrencilerin beceri eğitimi alacağı işletmelerin yetersiz olması, mezunların istihdam edileceği işletme sayısının da yetersiz olması. A1,B1(%50)+B2(%50), C1(%30)+C2(%70), D1 Öğrencilerin barınma sorunu yaşaması, mevcut imkanların yetersiz olması. Okul ve derslik sayısının yetersiz olması. A1,B1(%50)+B2(%50), C1(%30)+C2(%70), D1 A1,B1(%20)+B2(%80), C1(%50)+C2(%50), D1 5. Proje duyuruları, seminerler gibi toplantılara yeterli katılım olmaması. 6. Beşikdüzü Meslek Yüksek Okulu öğrencilerinin bazı olumsuz davranışlarının meslek lisesi öğrencilerini de olumsuz yönde etkilemesi. 14
7. Özürlü/engellilere yönelik eğitim kurumlarının yetersiz olması. A1, B2, C2, D1, E V. Yönetimsel ve Organizasyonel Yapı İle İlgili Sorunlar Beşikdüzü Meslek Yüksek Okulu ve ilçe arasında kopukluk olması. Orta ve yüksek öğretim arasında entegrasyon olmaması. İlçeyi üst düzeyde temsil eden bürokrat ve milletvekili olmaması sebebiyle ilçenin devlet yatırımlarından yeterince faydalanamaması. 4. Kuruluşlarda arşivleme sisteminin gelişmemiş olması. A1, B1(%20)+B2(%80), C2, D1 A1, B1(%50)+B2(%50), C2, D1 A1, B1, C1(%20)+C2(%80), D1 Zayıf yönlerin tespit edilmesinin ardından her bir zayıf yön katılımcılar tarafından aşağıda belirtilen sorun sınıflandırma kriterlerine göre değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeyi yapmadaki amaç, zayıf yönleri oluşturan sorunları kendi içerisinde sınıflandırıp sorunların niteliklerini biraz daha netleştirerek çözüm önerileri üretme aşamasında yapılacak olan çalışmalara katkı sağlamaktır. Sorun Sınıflandırma Kriterleri ve Açıklaması A1: İlçenin tümünü ilgilendiren bir sorun A2: İlçedeki bazı kurum / kuruluşları ilgilendiren bir sorun B1: Sorunun çözümü ilçe içinde B2: Sorunun çözümü ilçe dışında C1 :Teknik bir sorun C2: Organizasyonel bir sorun D1: Yönetim teknikleri ile çözülebilir bir sorun D2:Yönetim teknikleri ile çözülemez bir sorun E: Çok yönlü bir sorun Katılımcılar tarafından sorun sınıflandırma kriterlerine göre değerlendirilen zayıf 15 yönler aşağıdaki gibi analiz edilmiştir:
A1 (% 85) : İlçenin tümünü ilgilendiren zayıf yönlerin oranıdır. A2 (% 9): İlçedeki bazı kurum ve kuruluşları ilgilendiren zayıf yönlerin oranıdır. B1 (% 42) : Çözümü ilçenin imkanları çerçevesinde olan zayıf yönlerin oranıdır. B2 (% 17) : Çözümü sadece ilçe imkanları dışındaki desteklerle sağlanabilecek olan zayıf yönlerin oranıdır. B1+B2 (% 32) : Zayıf yönlerin % 32'lik kısmının çözümü için, ilçe içerisindeki ve ilçe dışındaki olanakların birlikte kullanılması gerekmektedir. % 32'lik bu grubu oluşturan zayıf yönlerin; % 41'i ilçenin kendi olanakları ile, % 59'u ise ilçe dışındaki (merkezi yönetim) mercilerce iyileştirilebilme imkanına sahiptir. C1 (% 4) : Sadece teknik kökenli zayıf yönlerin oranıdır. C2 (% 43) : Sadece organizasyonel kökenli zayıf yönlerin oranıdır. C1+C2 (% 40): Zayıf yönlerin % 40'lık kısmı hem teknik hem de organizasyonel kökenlidir. % 40'lık bu grubu oluşturan zayıf yönlerin ise % 43'lük kısmı teknik, % 57'lik kısmı ise organizasyonel kökenlidir. D1 (% 91) : Zayıf yönlerin yönetim teknikleri ile iyileştirilebilecek oranıdır. D2 (-) :Yönetim teknikleri ile çözülemeyecek zayıf yön saptanmamıştır. E (% 21) : Çok yönlü zayıf yönlerin oranıdır. Yukarıdaki analizden de görüldüğü üzere, katılımcılar tarafından yapılan sınıflandırma sonucunda ilçenin tümünü ilgilendiren zayıf yönlerin oranı % 85 ile oldukça yüksek çıkmıştır. Zayıf yönler kendi içerisinde teknik ve organizasyonel ayrımına tâbi tutulduğunda organizasyonel kökenli zayıf yönlerin (% 43), teknik kökenli zayıf yönlere (%4) kıyasla daha ağır bastığı görülmektedir. İlçe imkanları dahilinde çözümlenebilecek olan zayıf yönlerin oranının (%42), ilçe imkanları dışında çözümlenebilecek zayıf yönlerin oranından (% 17) yüksek olduğu görülmüştür. Yine zayıf yönlerin % 32'lik kısmının çözümünün hem ilçe içindeki hem ilçe dışındaki mercilerce yapılacak ortak çalışmalarla sağlanabileceği tespit edilmiştir. Dile getirilen zayıf yönlerle ilgili önemli bir diğer husus ise bu sorunların % 91'lik yüksek bir oranının yönetim teknikleri ile çözümlenebilecek sorunlar olduğudur. Bu durum ilçedeki kamu kurumları, yerel yönetimler, işletmeler ve sivil toplum kuruluşlarının güçlü bir işbirliği ile inisiyatif kullanarak zayıf yönlerini ciddi şekilde iyileştirebilecek potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Çok yönlü zayıf yönlerin oranının % 21'de kalmış olması da mevcut sorunların ağırlıklı olarak ilçenin çabalarıyla çözümleyebileceği sorunlar olduğuna işaret etmektedir. Tespit edilen ve sorun sınıflama kriterlerine göre değerlendirilen zayıf yönlerin, ilçenin geleceğe dönük kararlar alma sürecinde önceliklendirilerek ele alınması gerekmektedir. 16
Zayıf yönlerin önceliklendirilmesinde GZFT (SWOT) Analizinde yapılan sınıflandırma dikkate alınmalıdır. Yani çözümü ilçe içinde olan, yönetim teknikleri ile çözülmesi mümkün olan ve çok yönlü olmayan zayıf yönler öncelikle ele alınarak çözümü görece daha zor olan sorunların çözülmeye çalışılması ile oluşacak zaman kaybının önüne geçilebilecektir. Bunun yanında, güçlü yönlerin etkisinin daha da artırılmasına yönelik iyileştirme planlarının hazırlanması ve uygulamaya konulması gerekmektedir. Tespit edilen sorunlara çözüm önerisi geliştirilmesi amacıyla bir çalıştay ya da arama konferansı gibi çalışmaların gerçekleştirilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmalarda, GZFT (SWOT) Analizi çalışmasında tespit edilmiş olan sorunların önceliklendirilerek bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini içeren iyileştirme planlarının yapılması sağlanabilir. İyileştirme planları oluşturulurken ilçenin öne çıkan güçlü yönlerinden ve çevresel fırsatlardan da yararlanarak birbirini tamamlayabilen projeler tasarlanmalıdır. Sayfa 19-20 de bir iyileştirme planı örneği sunulmaktadır. Çevresel Analiz (Fırsatlar/Tehditler) Çalışmanın ikinci bölümünü oluşturan çevresel analiz kısmında ilçenin gelişmesini etkileyebilecek ve genellikle kontrol dışında olan dış etkenler (politik, ekonomik, sosyokültürel, teknolojik ve çevresel etkenler) değerlendirilmiş, bunlardan hangilerinin mevcut ve gelecekteki durum için fırsatlar ve tehditler oluşturacağı belirlenmiştir. Katılımcıların, Beşikdüzü ilçesinin gelişmesine katkıda bulunacak fırsatlar ile ilgili görüşleri Çizelge 3'de görülmektedir: Çizelge Beşikdüzü İlçesinin Gelişmesine Yönelik Fırsatlar Fırsatlar 4. 5. 6. 17 İlçenin zengin doğal kaynaklara, su kaynaklarına, ormanlara sahip olması. Floranın zengin olması. İlde Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA), Tarımsal ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) ve Özürlüler Destek Programı (ÖDES) gibi yapılanmaların olması. İlçenin deniz kenarında kurulu olması. Çeşitli kuruluşlarca verilen hibe fonlarının varlığı. Beşikdağı'nın, değerlendirilmesi halinde ilçe için önemli bir kaynak potansiyeline sahip olması. Cezaevinin yapılacak olmasının özellikle OSB yolunun iyileştirilmesine katkı sağlayacak olması.
7. 8. 9. 10. 1 1 1 14. 15. 16. 17. 18. Peyniraltı suyu fabrikasının kurulacak olması. Yaylalar ve meraların küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığın geliştirilmesi için bir fırsat olması. TOKİ'nin ilçede gerçekleştirmeyi planladığı çalışmaların olması. Meteoroloji istasyonun kurulacak olması. DSİ tarafından, Ağasar Deresi kenarında koruma çalışmalarının yapılacak olması. Ağasar ve Çamlık derelerinin gerek su ihtiyacı gerekse su ürünleri yetiştiriciliği için bir fırsat olması. Çevre ve Şehircilik Bakanı ve Bakan Yardımcısı'nın Trabzonlu olması. İlçenin ılıman iklim özelliklerine sahip olması. İlçenin bölünmüş yol üzerinde olması. İlçede ulaştırma altyapısı ile ilgili sorun olmaması. Emekli öğretmen oranının yüksek olması nedeniyle bu birikimlerin değerlendirilmesi potansiyeli. Şehrin batı yönündeki ilk ilçesi olması sebebiyle dışarıdan gelenleri ilçeye çekebilme potansiyelinin olması. Katılımcıların, Beşikdüzü ilçesinin gelişimini olumsuz yönde etkileyebilecek tehditler ile ilgili görüşleri Çizelge 4'de görülmektedir: Çizelge 4. Beşikdüzü İlçesinin Gelişiminin Önündeki Tehditler Tehditler 4. 5. 6. 7. 8. İlçenin engebeli bir coğrafi yapıya sahip olması ve toprak erozyonunun fazla olması. Gün uzunluğunun kısa olması dolayısıyla güneşten yeterince yararlanamamanın tarımsal faaliyetleri olumsuz yönde etkilemesi. Miras hukuku nedeniyle bölgede arazinin çok fazla bölünmüş olması. Su Ürünleri Kooperatifinin dört ayrı bakanlığa bağlı olarak çalışmasının mevzuat ve bürokrasiyle ilgili sorunlarla karşılaşılmasına sebep olması. Genç nüfusun köylerden göç etmesi. Üstgeçitlerin olmaması, altgeçitlerde ise aydınlatma yetersizliği nedeniyle güvenlik sorunları yaşanması. Denizin dalgalı olmasının kıyılarda aşınmaya sebebiyet vermesi. Parçalanmış aile yapısından çocukların olumsuz etkilenmesi. 18
9. 10. 1 1 1 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 2 2 Mesleki eğitimin masraflı olması. Mesleki eğitime yönlendirilen çocukların ailelerinin sosyo-ekonomik seviyesinin düşük olması. Hava şartlarından kaynaklanan KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı) hastalıklarının yüksek olması. Teknolojinin ve kitle iletişim araçlarının özellikle çocuklar üzerinde olumsuz etkilerinin olması. Endüstri Meslek Lisesi ve Meslek Yüksek Okulunun aynı kavşak üzerinde olması nedeniyle trafik sıkışıklıklarının olması. Meslek liselerindeki teknik öğretmen sayısının yetersiz olması. Trabzon'daki AVM'lerin ilçe içerisindeki ticareti olumsuz yönde etkilemesi. Öğretmenlik formasyonu almamış olan kişilerin, okullarda öğretmen olarak görevlendirilmesinin eğitim kalitesini olumsuz yönde etkilemesi. 11 yıl önce batan geminin enkazının özellikle limana girmek isteyen büyük tonajlı gemiler için tehlike arz etmesi. Beşikdüzü Meslek Yüksek Okulunun iki bölümünün kapatılmış olması. Yerleşimin dağınık olması sebebiyle taşımalı eğitimde sorunların yaşanması. Taşımalı eğitim sebebiyle kapatılan köy okulların eğitim için tehdit oluşturması. Tarımsal arazi miktarının düşük olması sebebiyle tarımsal faaliyetlerin yeterli düzeyde yapılmaması. Kızılağacın ekonomiye katkı sağlayacak şekilde değerlendirilmemesi. Örnek İyileştirme Planları* Bu bölümde; yapılan çalışma sonrasında ortaya çıkan zayıf yönlerden iki tanesi için Örnek İyileştirme Planları hazırlanmıştır. Zayıf yönlerin belli bir gruplandırma ve önceliklendirmeye tâbi tutularak, benzer iyileştirme planlarının hazırlanmasının sağlanması gerekli görülmektedir. Örnek İyileştirme Planı 1 19 Konu: Otopark Sorununun Giderilmesine Yönelik Proje Hazırlanması Koordinatör: Belediye Başkan Yardımcısı Proje Ekibi: Beşikdüzü Belediyesi Fen İşleri Müdürü, İlçe Tapu/Kadastro Müdürü, Üniversite Temsilcisi, Trafik Şube Müdürü, Şoförler ve Otomobilciler Odası Temsilcisi, İl Özel İdaresi Temsilcisi. İzlenecek Yol: Mevcut ve potansiyel otopark alanlarının envanterinin çıkarılması. İstatistiki verilerin toplanması.
Trafiğe aktif katılan araç sayısının tahmini. Halkın, otopark sorunuyla ilgili görüş ve önerilerinin anket uygulaması yoluyla belirlenmesi. Otopark ihtiyacının büyüme tahmininin yapılması. Trafikle ilgili yasal mevzuatın incelenmesi ve kurallara uymayanlara karşı uygulanacak yaptırımların belirlenmesi. Trafikle ilgili bilinçlendirme eğitimlerinin organize edilmesi. Uygun otopark alanları için yer seçiminin yapılması. İnternet ve yerel basın (gazete, radyo) aracılığıyla proje ekibinin çalışmalarının kamuoyuna duyurulması. Takvim: 1 Mayıs 2012-31 Temmuz 2012 Projenin Çıktısı: Otopark sorununun çözümüne yönelik önerilerin yer aldığı rapor. Denetim: Beşikdüzü Kaymakamı Örnek İyileştirme Planı 2 Konu: Konaklama tesisi ihtiyacının tespit edilmesi Koordinatör: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Proje Ekibi: Trabzon Belediyesi,, Beşikdüzü Belediyesi, İl Özel İdaresi, Üniversite, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odasından temsilciler. İzlenecek Yol: Yatak ihtiyacının belirlenmesi. Kamu sektörü ve özel sektöre ait yatak kapasitesinin tespiti. Turizm destinasyonlarının belirlenmesi. Taşıma kapasitelerinin hesaplanması. Turizm yatırım işletme belgelerinin çıkarılması. Finansal kaynakların belirlenmesi. Sektöre orta ve uzun vadeli kredi bulunması için teşviklerin ve desteklerin araştırılması. Kamu sosyal tesislerinin özelleştirme imkanlarının araştırılması. Anket çalışması yapılarak müşteri beklentilerinin belirlenmesi. Aile işletmesi ölçeğine öncelik verilmesi. Eğer yeni bina yapılacaksa geleneksel mimarinin kullanılması. Takvim: 1 Mayıs 2012-1 Mayıs 2013 Projenin Çıktısı: Proje sonuç raporu Denetim: Beşikdüzü Kaymakamı *Yukarıdaki iyileştirme planları, örnek olarak hazırlanmıştır. İlgili kurum ve kuruluşların bir araya gelerek yapacakları gerçek iyileştirme planlarında koordinatör, proje ekibi, izlenecek yol, denetim, uygulama takvimi gibi konular ayrıntılı olarak tartışılıp incelenelerek ele alınması ve nihai planların bu şekilde oluşturulması önerilmektedir. 20
4-SONUÇ VE ÖNERİLER İlçe GZFT (SWOT) Analizi çalışması, kamu sektörü ve özel sektörde faaliyet gösteren kuruluşların yönetici ve temsilcilerinin yakın ilgisiyle gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar, ilçenin güçlü ve zayıf yönleri ile fırsat ve tehditlerini samimi bir şekilde tartışarak analiz etmiştir. Sürecin bundan sonraki aşamalarının gereği gibi yerine getirilmesi ilçenin geleceğe yönelik amaç ve hedeflerine ulaşmasını kolaylaştıracaktır. Analiz çalışmasında ortaya çıkan güçlü yönlerin ağırlık kazanmasını sağlamak için kamu kurumları, yerel yönetimler ve sivil inisiyatifin harekete geçmesi; ilçenin kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerine yönelik çalışmalara hız kazandırılarak bir yol haritası çizilmesi gerekmektedir. İlçenin karşı karşıya bulunduğu sorunların çözümünde merkezi karar mekanizmalarını da harekete geçirebilmek için sahip olduğu potansiyeli iyi bir şekilde kullanması, birbirini tamamlayabilen projeler oluşturularak girişimlerde bulunulması amaçlanmalıdır. Analiz çalışmasında ortaya çıkan 53 adet zayıf yönle ilgili iyileştirme planlarının oluşturulması aşamasında 'önceliklendirme' yöntemine göre hareket edilmesi tavsiye edilmektedir. Zayıf yönler arasında sorunun kaynağı ve çözüm yolları birbirine benzer olanların gruplandırılarak iyileştirme planlarının hazırlanması da zaman ve emek gibi kaynakların verimli kullanılmasına ve planların daha hızlı uygulamaya konulmasına katkı sağlayacaktır. Bunun yanında, güçlü yönlerin etkisinin daha da artırılmasına yönelik iyileştirme planlarının hazırlanması ve uygulamaya konulması gerekmektedir. Gerçekleştirilen GZFT (SWOT) Analizi çalışmasının ardından aşağıdakilerin yapılması önerilmektedir: İyileştirme planlarının izlenmesi amacıyla bir 'Koordinasyon Kurulu' (Koordinasyon Kurulu'nun İlçe Kaymakamının başkanlığında, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının, uygun görülecek özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının yöneticilerinin katılımıyla oluşturulması önerilmektedir) oluşturulması. GZFT (SWOT) Analizinde ortaya çıkan konuların Koordinasyon Kurulu tarafından toplu olarak değerlendirilmesi. GZFT (SWOT) Analizi çalışmasına katılan grubun Koordinasyon Kurulu tarafından önceliklendirilen konularda 'İyileştirme Planları' hazırlaması.iyileştirme planlarının uygulamaya alınması. Üç ayda bir olmak üzere 'Durum Değerlendirme Toplantıları' yapılarak 4. gelişmelerin analiz edilmesi. Yılda bir kez 'Genel Değerlendirme Toplantısı' yapılarak ulaşılan durumun daha 5. önceden belirlenmiş olan amaç ve hedeflerle karşılaştırılması ve gerekli önlemlerin alınması. 21 6. Ulaşılan amaç ve hedeflerin uygulamadaki etkililiğinin izlenmesi.