KIBRIS TÜRK KOOPERATİF MERKEZ BANKASI LTD. KREDİ TÜZÜĞÜ (22.5.2014 R.G.122 EKIII A.E.329 Sayılı Tüzük) KOOPERATİF ŞİRKETLER YASASI (Fasıl 114, 28/1959, 51/1983, 28/2002, 8/2003, 8/2004 ve 46/2007 Sayılı Yasalar) Madde 54 Altında Yapılan Tüzük Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Kooperatif Şirketler Yasası nın 54 üncü maddesinin kendisine verdiği yetkiye dayanarak aşağıdaki Tüzüğü yapar: Kısa İsim 1. Bu Tüzük, Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd. Kredi Tüzüğü olarak isimlendirilir. BİRİNCİ KISIM Genel Kurallar Tefsir 2. Bu Tüzükte metin başka türlü gerektirmedikçe; Ana Sözleşme, Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Limited tüzük ve tali kanunlarını Banka, Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Limited i Bölüm, Bankanın merkezdeki faaliyetlerini yürüten üniteleri 39/2001 59/2002 Donuk Alacak, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bankalar Yasası altında çıkarılan, Bankaların Kredileri ile Diğer Alacaklarının Nitelikleri ve Karşılıklar tebliğine göre, üçüncü, dördüncü ve beşinci gruplarda sınıflandırılan ve anaparanın veya faizin vadesinden veya ödenmesi gereken tarihlerden itibaren tahsilinin doksan günden fazla gecikmiş olduğu tüm alacaklar, tahakkuk ettirilen faizlerin ve borçlu üzerindeki faiz benzeri yüklerin anaparayı ilave edilip edilmediğine veya yeniden finanse edilip edilmediğine baklılmaksızın konu tebliğ uygulamasında donuk alacak olarak kabul edildiğini anlatır. Faiz, Kredilerde faiz, belli bir paranın geri verilmek üzere belli bir süre kullanılmasına karşılık alınan parayı 1
Genel Müdür, Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Limited Müdürünü Genel Müdürlük, Bu Tüzük kapsamında işlerin yürütülmesinde görev yapan ve sorumluluk üstlenen Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcısı ve Genel Müdürün yönetimi altında bulunan tüm bölüm ve birimlerde personeli Fasıl 114 28/1959 51/1983 28/2002 8/2003 8/2004 46/2007 İdare Meclisi, Kooperatif Şirketler Yasası ve bağlı Tüzüklerine göre seçilen veya atanan İdare Meclisi veya İdare Memurlarını Karşılıklar, Karşılıklar Tebliği hükümleri gereği krediler ile diğer alacaklardan doğmuş veya doğması beklenen ancak miktarı kesin olarak belli olmayan zararların karşılanması amacıyla mali tablolarda hesaben ayrılarak gider yazılan tutarları Karşılıklar Tebliğ, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bankalar Yasası altında çıkarılan, Bankaların Kredileri İle Diğer Alacakalrının Nitelikleri ve Karşılıklar Tebliğini Kredi Başvurusu Genel Müdürlük Onayı, İdare Meclisine nihai onay için sunulmak üzere Genel Müdürlük yetkililerinin incelemeleri sonucunda verdikleri onayı Kredi Değerliliğinin Zayıflaması, Borçlunun varlıklarının yükümlülüklerini vadesinde ve tam olarak karşılamada yetersiz hale gelmesi, finansal kaldıraç oranının bankaca kredi değerlendirilmesinde kullanılan standart kriterlere göre kabul edilebilir seviyede olmaması, borç ödeme gücünden önemli ölçüde yoksun hale gelmesi, işletme sermayesinin ve/veya özkaynaklarının kredinin tahsil kabiliyetini zaafa uğratacak ölçüde yetersiz kalması durumlarından herhangi birinin varlığını Kredi Fiyatlaması, Kredi satışı yaparken hesaplamaya dahil edilen kaynak maliyet üzerine konulan kar marjı toplamından meydana gelen fiyat olup Kredi Fiyatlaması Bankanın krediye uygulayacağı faizi Kredilerle İlgili Esas ve Usuller Tebliği (Krediler Tebliği), Yasa altında çıkarılan Kredilerle İlgili Esas ve Usuller Tebliğini Kredinin Kayıtlı Değeri, Kredinin, bankanın muhasebe 2
defterlerinde görünen ve özel karşılık düşülmesinden önceki hesap değerini anlatır. Kredi Kullandırma Talimat, Mevcut veya gelecekte tasarımı yapılacak olan her bir kredi çeşidinin uygulama esaslarını anlatan Genel Müdürlük talimatını Kredi Riski, Risk Yönetmeliğindeki kredi riskinin tanımı genel olarak, işlemin karşı tarafının, Banka ile yaptığı sözleşmenin gereklerine uymayarak, yükümlülüğünü kısmen veya tamamen zamanında yerine getirmemesinden veya getirememesinden dolayı karşılaşılabilecek durum olarak tanımlanır. Kredi riski, Bankanın tahsil edilebilir değerler dikkate alındıktan sonra karşı tarafın ödemelerini yerine getirememesinin yarattığı zararla ilintili riskini Kredi Skorlama, Bankanın kredi başvurusunda bulunan müşterilerinin kredi alabileceği miktarı ve geri ödeyememe riski sınırlarını belirlemesinde yardımcı olan sayısal tahmin ve değerlendirme yöntemini Kredilendirme Süreci, Borçuyla ilişkilerin tesisi, yürütülmesi ve geliştirilmesine dönük pazarlama faaliyetleri ile başlayan, kredi teklifinde bulunulması, teminat ve diğer tahsis koşullarının belirlenmesi, kredinin tahsisi, kullandırılan kredilerin izlenmesi ve tahsil edilmesiyle sonuçlanan işlem ve kararlar bütününü oluşturan süreci Kredi Talebi, Özel veya Tüzel kişilerin Bankadan imza mukabili kredi kullanma isteğini Kredi Talep veya Başvuru Formu, Bankadan kredi kullanmak amacıyla başvuru yapan tüm müşterilerin özelliğine göre hazırlanmış, müşteri hakkındaki bilgileri kapsayan bilgi formunu Kredinin Vadesi, Bir kredinin ne zaman geri ödeneceğinin veya ne kadar süre ile kullandırılacağının, kredi kullandırılmadan evvel bir vadeye bağlanmasını Kredinin Zaafiyete Uğraması, Yapılan değerlendirmelerde cari şartlar ve olayların esas alınması kaydıyla, kredi sözleşmesinde yer alan bağlayıcı şartlar çerçevesinde vadesi gelen kredi tutarının banka tarafından tahsilinin sağlanamayacağının kuvvetle muhtemel olması durumunu Kontrollü Kredi, Bir koşulun yerine getirilmesine bağlı olarak kullandırılan kredileri 3
Müdür, Banka İdare Meclisi tarafından Banka Bölümlerine Banka Personel Tüzüğüne uygun olarak tayin edilen Müdür ve Müdürün olmaması halinde Müdür Vekilini Mali Analiz, Kurumsal müşterilerin kredi başvurularının geriye ödenmesi olasılığının bilanço ve diğer finansal verilerin kullanılması yolu ile hesaplanması yöntemini Nihai Onay, Genel Müdürlük Onayı verilmiş olan kredilerin kullandırımının gerçekleşmesi için İdare Meclisince verilen onayı Onay, Usulüne göre alınmış yazılı ve imzalı uygunluk şerhini Ön Onay, Kredinin kullandırım aciliyeti durumlarında İdare Meclisi onayı temin edilemeden İdare Meclisi Başkanı ve Genel Müdürlük yetkililerinin vermiş oldukları kullandırım onayını Ancak Kredi kullandırdıktan sonra olsa bile bu onay İdare Meclisine nihai onay için sunulur. Şube, Bankanın Genel Müdürlük haricindeki bankacılık faaliyetlerini yürüten ünitelerini Teminat, Borcun geri ödenememesi riskine karşılık banka alacağının tamamen veya kısmen güvence altına alınmasını sağlayan her türlü varlık, garanti ve kefaletler ile sözleşmeden doğan hakları Temerrüt, Bir borcun veya yükümlülüğün geç yerine getirilmesini; vadesi gelmiş bir alacağın, yapılan ihtara rağmen ödenmemesi halini Valör, Kredi için bankaca faizin işletilmeye başladığı tarihi 39/2001 59/2002 Yasa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bankalar Yasasını Amaç 3. Bu Tüzüğün amacı Banka tarafından sağlanan nakdi veya gayrinakdi ve hizmet kredilerinin, Bankanın kuruluş amaçları doğrultusunda yönlendirilmesini sağlamak ve kredilerin verilmesinden tahsil ve tasfiyesine kadar olan süre içerisinde yapılacak esas işlem ve uygulamaları bir düzen altına almaktır. 4
Kapsam 4. Bu Tüzük, Banka tarafından açılacak krediler ile ilgili işlemlere uygulanacak kuralları kapsar. İKİNCİ KISIM Kredilerle İlgili Kurallar Kredi İşlemi 5. (1) Bankacılıkta kredi işlemi, geri ödeyeceği konusunda kendisine güven duyulan gerçek veya tüzel kişiliğe ait bir firmaya veya kuruma, bir miktar paranın veya banka itibarının, geri alınmak kaydıyla, belirli bir bedel (faiz ve/veya komisyon) karşılığında ve belirli bir süre için ödünç verilmesi işlemidir. (2) Yasa altında tanımı yapılan aşağıdaki işlemler izlendikleri hesaba bakılmaksızın bu Tüzük uygulamasında kredi sayılır; (A) Nakdi krediler, (C) (Ç) (D) Teminat mektupları, kontrgarantiler, kefaletler, aval, ciro ve kabuller gibi gayri nakdi krediler ve bu niteliği haiz taahhütler, Satın alınan tahvil ve benzeri sermaye piyasası araçları, Tevdiatta bulunmak suretiyle veya herhangi bir şekil ve surette verilen ödünçler, Varlıkların vadeli satışından doğan alacaklar, (D) Vadesi geçmiş nakdi krediler, (E) Gayri nakdi kredilerin nakdi tahvil olan bedelleri, (G) (H) Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile benzeri diğer sözleşmeler nedeniyle üstlenilen iştirakler ve ortaklık payları, Tahakkuk etmekle birlikte tahsil edilmemiş faizler, (I) Ters repo işlemlerinden alacaklar. Kredi Kullandırma 6. (1) Herhangi bir sözleşme ve/veya borç senedi tanzim edilmeden müşterilere kredi kullandırılamaz. 5
Şartları (2) Kullandırılacak her kredi Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bankalar Tek Düzen Hesap Planı İzahnamesine uygun olarak kullandırılır. (3) Yürürlükteki Yasalar, nizamat ve ana sözleşme hükümleri saklı kalmak kaydı ile Banka tarafından verilecek tüm nakdi ve gayri nakdi kredilerin bu Tüzük hükümlerine uygun olması koşuldur. Kredi Kullandırma Prensipleri 7. Müşteri lehine tesis edilecek kredilerin, banka politika ve stratejisine tamamıyla uygun olması gerekir. Banka politika ve stratejisinin en önemli hedeflerinden birisi de, kalitesi yüksek bir kredi portföyü oluşturmaktır. Yüksek kaliteli bir kredi portföyünün özellikleri aşağıdaki maddelerde belirtildiği gibi olmalıdır; (1) Geri Ödeme Kabiliyeti: Geri Ödeme Kabiliyeti, ekonomideki dalgalanmalarla mücadele edebilmesi ve istikrarlı bir nakit akışı ile öngörülen geri ödemeyi sağlayabilmesidir. (2) Uzun Vadeli İşbirliği: Uzun vadeli işbirliği ile bankaya kaynak ve verim sağlayan müşterilerden oluşmasıdır. (3) Risklerin Banka Stratejisine Uygunluğu: Risklerin; sektör, ürün, bölge ve konu yönüyle ve bankanın stratejisine uygun biçimde çeşitlendirilmesidir. (4) Kredi Fiyatı: Kredi Fiyatının alınan riske ve verilen hizmete uygun olarak belirlenmesidir. Fiyatlama yapılırken, sunulan hizmetin bedeli tam olarak alınmalıdır. Müşteriye zor bulunan değerli bir ürün sunuluyorsa veya yüksek risk alınıyorsa, fiyatlama buna uygun yapılmalıdır. (5) Risklerin Bankanın Büyüme Hedeflerine Uygunluğu: Bankanın büyüme hedefleri ve risk alma kuralları ile uyumlu olmasıdır. (6) Kredinin Geri Ödenmesi: Kredi, borçlunun krediyi, öngörülen koşullarda geri ödeyeceğine kesin olarak ikna olunursa tahsis edilir. (A) Ticari Kredilerde: Bir müşterinin Risk Derecesi kredi kullanım süresince aynı şekilde devam etmesi veya daha iyi bir dereceye gelmesi beklenmelidir. Tüm kredi türlerinde geri ödeme; borçlunun geçmişi, geri ödeme kapasitesi ve moralitesi hakkında tam bir istihbarat yapılmış olmasına, kredi talebi ve 6
borçlunun geri ödeme kaynaklarının, tam ve doğru olarak analiz edilmesine, doğru bir kredi planlama sisteminin var olmasına bağlı olacaktır. (7) Kredinin Tahsis Edilmesi: (A) (C) (Ç) (D) (E) Kredi, krediyi alanın geri ödeme kapasitesinin yeterli olduğunun belirlenmesi ve yeterli teminat tahsis edilmesi ve/veya daha başka geri ödeme kaynaklarının varlığı halinde tahsis edilir. Kredi, tahsis koşulları ve teminatlar açısından, istisnai durumlar dışında, aynı müşteriye kredi veren başka kredi kuruluşlarının varlığı halinde, Banka nın konumunun en az diğer kredi veren kurumlar kadar veya daha iyi durumda olması halinde tahsis edilir. Kredinin tahsis edilmesi prensibi, Ticari Krediler için geçerlidir. Bu prensibe uyulması durumunda, borçlu geri ödeme sıkıntısına düştüğünde, uzlaşma ve tahsil açısından Banka en az diğer kredi kurumları kadar güçlü durumda olacaktır. Kredi, borçlunun krediyle satın alacağı varlığı kaybetmeyi göze alamayacağına ikna olunursa tahsis edilir. Borçlunun, kredi ile satın alacağı varlıktan veya yapacağı yatırımdan vazgeçemeyeceği beklentisinin veya menfaatinin olması, geri ödemesini teşvik edeceğinden bu durumun, kredi tahsisinde göz önünde bulundurulması gerekir. Kredinin tahsis edilme prensibi, tüm krediler için geçerlidir. Krediler, faaliyet konusu dışındaki amaçlara veya spekülasyona yönelik olarak tahsis edilmemelidir. (F) Ticari kredilerde, firmanın esas faaliyetlerini destekleyecek konular için kredi tahsis edilmelidir. (G) Bireysel kredilerde, sadece tüketicinin kişisel ihtiyaçlarına yönelik kredi tahsis edilmelidir. (H) Kredi, kullanım ihtiyacı ve geri ödeme imkanları gözetilerek tahsis edilir. Kurumsal ve ticari kredilerin tahsisinde aşağıdaki hususlar göz önüne alınmalıdır: 7
(a) (b) Ticari müşteriler için krediler, tek veya en büyük bankası olmayacağımız prensibi gözetilerek tahsis edilir. Bu prensip, firma riskinin tamamını yüklenmemek ve Banka nın kredi politikasında meydana gelebilecek değişikliklerden firmanın olumsuz etkilenmemesi için uygulanmalıdır. Krediler, müşterilerin moralitesi mutlaka göz önüne alınarak tahsis edilir. Bu prensip, firmanın, firma ortaklarının veya yönetimde etkinliği bulunan profesyonel yöneticilerin geçmişlerinde konkordato, tefecilik, mali suç, dolandırıcılık, hileli iflas, kaçakçılık gibi olaylar bulunan firmalara, kredi tahsis edilmemesini içerir. Kabul edilebilir süre ve/veya gerekçelerle ifade edilebilen çek yasağı kaydı bulunan ve/veya daha önce kanuni takibe uğramış müşterilere kredi tahsisi, tutarlarına göre Genel Müdür ve İdare Meclisi yetkisindedir. (8) Geri Ödeme Kaynakları: Kredide geri ödemenin asıl kaynağı ticari kredilerde borçlunun esas faaliyetinden doğan nakit akışıdır. İkincil geri ödeme kaynağı ise asıl kaynaktan geri ödemenin sağlanamaması durumunda devreye giren kaynaktır. (A) Ticari Kredilerde, borçlunun geri ödeyememesi halinde firma bilançolarındaki likit aktifler ve istenildiğinde nakde dönüşebilecek kıymetler ile müşterek, müteselsil borçlu durumundaki ortakların veya grup firmaların diğer varlıkları, ikincil geri ödeme kaynağıdır. Nakde dönüşümü hızlı olan değerli ipotekler dışında kalan diğer ipotekler tahsilinin uzun zaman almasından dolayı, genellikle ikincil geri ödeme kaynağı olarak tercih edilmez. Ancak müşterinin durumundan dolayı bu tür ipoteklerin alınması gerekiyorsa onay makamı İdare Meclisidir. (9) Kredinin Tutarı, Vadesi ve Türü: Kredinin tutarı, vadesi ve türü; müşterinin ihtiyacına uygun olmalıdır. 8
(10) Kredinin Geri Ödeme Planı: Geri ödeme planı, tahsis edilecek kredi ile sağlanacak nakit akışına uygun düzenlenmelidir. Geri ödeme planı ile beklenen nakit akışının zamanlamasının birbirine uymaması kredi riskini arttırır. (11) Teminatların Değerlendirilmesi: Teminatlar değerlendirilirken, teminatın değerinin zaman içinde düşebileceği ve nakde çevirmede güçlükle karşılaşılabileceği ihtimalleri göz önünde bulundurulmalıdır. (12) Bankanın Kredi Hedefi: Bankanın kredi vermedeki hedefi, sadece müşterinin kredi ihtiyacını karşılamak değil, aynı zamanda, müşterinin, Banka nın sunduğu diğer hizmetlerden de yararlanmasını sağlamaktır. Bu prensip tüm krediler için geçerlidir. Bankanın amacı, sadece kredi hizmeti vermek değil, aynı zamanda mevduat ve diğer tüm bankacılık hizmetlerini de müşteriye sunmaktır. Bu prensip, sadece pazarlama veya kar hedefini değil, çapraz satış imkanları ile portföy kalitesini ve çeşitliliğini de sağlamalıdır. Kredilendirme İlkeleri 8. Kredi işlemlerinde müşterilerin öncelikle güvenilirlik, akışkanlık ve verimlilik ilkeleri yönünden incelemeye tabi tutulmaları gerekmektedir. Bu üç ilke verilen kredinin sorunsuz bir şekilde geri dönmesi açısından önem arz etmektedir. (1) Güvenilirlik: Kredinin geri ödenme olasılığının yüksek olmasıdır. İyi bir istihbarat ve mali analiz, sağlam ve riski karşılar değerde teminat, faaliyet döngüsüne uygun vade, riskin yayılması, kredi sürecinde firmaların kontrol edilmesi, güvenilirliği sağlayan faktörlerdir. (2) Akışkanlık: Akışkanlık, kredinin dolu ve donuk bırakılmaması, vadesinde geri dönmesidir. Kredi akışkanlığını sağlamak için; (A) Mevsimlik iş kolları için kredi vadelerinin tahsilatın kolay yapılacağı devrelere denk getirilmesi, Firmalara ihtiyacının üzerinde kredi tesis edilmemesi, (C) Taksitli kredilerin taksitlerinin zamanında alınması, 9
(Ç) Faizlerin devrelerinde nakden tahsili, (D) Tahsis olunan kredinin amacına uygun olarak kullandırılması, (E) Çek/senetlerin yenileme/değiştirme işlemlerine yer verilmeden tahsili akışkanlığı, gereklidir. (3) Verimlilik: Krediden faizin yanı sıra komisyon ve diğer gelirlerin de elde edilmesi; kredi kullanana Banka nın diğer ürünlerinin de çapraz pazarlama yöntemi ile kullandırılması ile elde edilecek gelirlerin artırılmasıdır. Krediyi Riske Sokan Durumlar 9. Aşağıda belirtilen durumların varlığı halinde, firmalara kredi açılamayacağı gibi, kredi açıldıktan sonra bu durumlardan birinin ortaya çıkması halinde riskleri tasfiye edilir. İdare Meclisinden onay alınmaksızın veya olumsuzluklar ortadan kalkmadan yeni kredi ilişkisine girilmez. (1) Bankalara ve diğer finans kuruluşlarına olan borçlarını ödememeleri nedeniyle haklarında yasal takip başlatılanlara, (2) İflas ve konkordato yapanlar, yeniden itibarını kazananlar hariç ticaretten men edilenlere, (3) Vergi, gümrük ve diğer parasal suçlardan, kaçakçılıktan ağır hüküm giymiş olanlara, (4) Çek kullanma yasağı kapsamında bulunanlar ve/veya son bir yıl içerisinde protestoları süreklilik arz eden ve/veya açık protestoları bulunan firmalara (son istihbarat ve mali tahlil raporunun olumlu olması halinde kredi tespiti onay makamlarının yetkisindedir), (5) Medeni haklarını kullanma ehliyetine sahip olmayanlar veya mahkeme kararıyla bu haktan yoksun kılınanlara, (6) Ticaret şirketlerinde, ana sözleşmelerinde yazılı çalışma konusu dışında faaliyet gösterenlere, bu faaliyetlerini finanse etmek üzere, (7) Orta ve uzun vadeli krediler hariç, yeni kurulmuş ve henüz bilanço devresini tamamlamamış firmalara (Nakit, Mevduat, Devlet Tahvili, Hazine Bonosu, Banka Teminat 10
Mektubu karşılığı krediler hariç) prensip olarak kredi açılmaz. Ancak, ticari geçmişi belli kişilerce bu kişilerin faaliyette bulundukları ve başarılı oldukları iş konularında faaliyet göstermek üzere kurulan firmalara, bilanço devresinin tamamlanmasını beklemeksizin İdare Meclisi yetkisinde kredi açılabilir. Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi Kredi Almada Hak Sahipliği 10. Kredi taleplerinin sağlıklı bir şekilde değerlendirilebilmesi ve bu Tüzük hükümlerinin daha iyi bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla, kredi talep eden hakkında ilgili Bölüm Müdürünce herhangi bir diğer Bölümden istenen her türlü bilgi makul bir süre içerisinde ve azami titizlikle sağlanır. Kredi taleplerinin değerlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar İdare Meclisince çıkarılacak Krediler Yönetmeliğinde detaylandırılacaktır. 11. Kredinin verilebilmesi için krediyi talep edenin aşağıdaki niteliklere haiz olması gerekir; (1) Kooperatiflerde aranan nitelikler; (A) Banka ana sözleşmesinin kooperatiflere kredi verilebilmesi için öngördüğü şartları yerine getirmiş olmak, Borçlanma limitini aşmamış olmak. (2) Şahıslarda aranan nitelikler; (A) Yeterli gelir ve ödeme gücüne sahip olmak, Reşit olmak, mümeyyiz olmak, muteber olmak, (C) Bankada vadesi düşmüş borcu bulunmamak, (Ç) Başka bankalarda vadesi düşmüş borcu bulunmamak. (3) Hükmi şahsiyeti haiz olan veya olmayan kuruluşlarda aranan nitelikler; (A) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde kayıtlı olmak, Yeterli gelir ve ödeme gücüne sahip olmak, 11
(C) Borçlanma yetkisine sahip olmak, (Ç) Bankada vadesi düşmüş borcu bulunmamak, (D) Banka ile çalıştığını ve Banka nın müşterisi olduğunu kanıtlamış olmak, (E) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vergi işleri ile görevli daireye ödenmemiş vergi borcu olmamak. (4) Belediyelerle özel yasa ile kurulmuş Kamu Kurum ve Kuruluşları da Yasa kuralları çerçevesinde mali analizleri yapılıp olumlu sonuç alınması halinde kredi almaya hak sahibidirler. Kredi Almada Hak Sahipliği İçin Aranan Niteliklere Aykırı Olanlar Kredilerin Takip ve Tahsili 12. Aranan niteliklerden bir veya birden fazla aykırılığı olan müşterilerin talep ettiği kredilerin değerlendirilmesi sorumluluğu doğrudan İdare Meclisine aittir. 13. Banka alacaklarının vadelerinde veya ödenmeleri gereken tarihlerde tahsil edilememesi durumunda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankasınca çıkarılan yürürlükteki Bankaların Kredileri ile Diğer Alacaklarının Nitelikleri ve Karşılıklar Tebliği kuralları uygulanır. ÜÇÜNCÜ KISIM Teminatlar Kredi Teminatları 14. Yasa, nizamat, ana sözleşme ve bu Tüzük hükümleri ve Kooperatiflere tanınan kolaylık ve kısıtlamalar saklı kalmak kaydı ile, kredilerde muteber şahsi kefalet ve/veya ipotek ve/veya mevduat blokesi ve/veya rehin ve/veya bir Banka nın garanti mektubu ve/veya devlet kefaleti ve/veya kamu kurum ve kuruluşlarından olan istihkak ve alacağın temliki ve/veya devlet tahvili ve/veya kamu kurum ve kuruluşlarından alınan maaş rehni ve/veya ihracat vesaiki ve/veya müşteri çeki ve/veya poliçe veya durum ve şartlara göre birinin veya birkaçının teminat olarak alınması koşuldur. (1) Şahsi Kefalet: Şahsi kefaletin kabul edileceği hallerde kefillerin sayısı ikiden az olamaz. (2) Banka Garanti Mektubu veya Devlet Kefaleti: Banka Garanti Mektubu veya Devlet Kefaleti gibi vadeli 12
teminatlarda teminat vadesinin kredi vadesinden en az on beş gün sonra olması şartı aranır. (3) (A) Kredi veya Teminat Oranı: Teminat, taşınır mal rehni veya gayrimenkul ipoteği şeklinde olacaksa kredinin teminat değerinin azami yüzde yetmiş beş (%75) ini aşmaması şartı aranır. İdare Meclisi, Bankada asgari 5 yıl süreyle borç hesabı bulunan ve bu hesapları düzgün bir şekilde çalışan, tüm taahhütlerini gününde yerine getiren Banka müşterilerine kredinin teminat değerini yüzde seksene (%80) kadar yükseltebilir. (C) Teminat alınacak gayrimenkullerin değerlendirmeleri Genel Müdürlüğün onaylayacağı ve Banka ile arasında sözleşme tanzim edilen değerlendirme uzmanları tarafından yapılacaktır. Banka uygulamasında teminatların sınıflandırması Kuzay Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankası Karşılıklar Tebliği doğrultusunda aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir: Teminat Türleri 15. (1) Birinci Grup Teminatlar: (A) Nakit ve mevduat, (C) (Ç) Hazine veya Hazine kefaletiyle ihraç edilen bono ve tahviller, OECD ülkeleri merkezi yönetimleri ile Merkez Bankalarınca veya bunların kefaletiyle ihraç edilen menkul kıymetler, Avrupa Merkez Bankasınca veya bu Bankanın kefaletiyle ihraç edilecek menkul kıymetler. (2) İkinci Grup Teminatlar: (A) Altın ve diğer kıymetli madenler, Borsaya kote edilmiş hisse senetleri, (C) Varlığa dayalı menkul kıymetler, (Ç) Özel sektör tahvilleri, 13
(D) (E) (F) (G) (H) (I) (İ) (J) (K) Kuzay Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde faaliyette bulunan bankaların kendi kredi sınırları dahilinde verecekleri kefaletler ve teminat mektupları, OECD ülkelerinde faaliyet gösteren bankaların garantileri, OECD ülkeleri merkezi yönetimleri ile merkez bankalarının kefaletleri, Avrupa Merkez Bankasınca verilecek garanti ve kefaletler, Kredi riskine karşı koruma sağlayan kredi türev anlaşmaları, Firmaların kamu kurumları nezdindeki doğmuş istihkak alacaklarının temliki veya rehni, Paraya tahvili kolay menkul kıymetler ile emtiayı temsil eden kıymetli evrak, piyasa değerini aşmayan tutarda rehinli her türlü emtia ile menkuller, Ekspertiz kıymeti yeterli olmak kaydıyla, tapulu gayrimenkullerin ipotekleri ile tahsisli araziler üzerine yapılan gayrimenkullerin ipotekleri, Müşterilerden alınan gerçek kambiyo senetleri. (3) Üçüncü Grup Teminatlar: (A) Ticari işletme rehni, İhracat vesaiki, (C) Taşıt rehni, (Ç) Uçak veya gemi ipoteği, (D) (E) Kredibilitesi yüksek gerçek ve tüzel kişilerin kefaletleri, Müşterilerden alınan diğer senetler. 14
(4) Dördüncü Grup Teminatlar: İlk üç grup dışında kalan teminat türlerini içerir. DÖRDÜNCÜ KISIM Yetki ve Sorumluluklar Kredi Açma Yetkisi 16. (1) Yasa kurallarına göre, kredi açma yetkisi Banka İdare Meclisine aittir. İdare Meclisi bu yetkisini yürürlükteki yasa ve tebliğlerin belirlediği usul ve esaslar çerçevesinde kredi komitesi veya Genel Müdürlüğe devredebilir. Genel Müdürlük, kendisine devredilen kredi açma yetkisini diğer birimleri ve şube müdürlükleri aracılığı ile de kullanabilir. Bu çerçevede Banka tarafından kullandırılan tüm kredilerde bu tüzüğün 6 ncı maddesinde de belirtilen kredi kullandırma şartlarında belirtilen hususlarla birlikte aşağıdaki süreçler uygulanır: (A) Müşteriden kredi başvurusu/talebi ve gerekli evraklarının alınması, Krediyi takip eden ilgili şube, birim veya bölümün olumlu değerlendirme yapması, (C) Olumlu değerlendirilen bu başvuruya Genel Müdürlük onayının verilmesi, (Ç) Genel Müdürlükçe onaylanan krediye İdare Meclisince nihai onayın verilmesi. (2) Yukarıdaki (1) inci fıkranın (A), ve (C) bendlerinde belirtilen süreçten geçmeyen hiçbir kredi başvurusu İdare Meclisi ne nihai onay için getirilemez ve yukarıdaki (1) inci fıkranın (A), ve (C) bendlerinde belirtilen süreçten geçmeden doğrudan İdare Meclisinin onaylayacağı kredilerin tüm sorumluluğu sadece münferiden ve müştereken İdare Meclisine aittir. Kredi Kararlarında Sorumluluk 17. (1) Kredilendirme sürecindeki sorumluluklar; işlemleri yerine getiren tüm yetki sahiplerinin kredilendirme sürecinde kendilerine verilmiş olan görev ve yetkileri kullanması ile sınırlıdır. (2) Kredi tahsis ve onay sürecinde yer alan yetkililerin, bankanın kredi politikalarını ve kredi riski stratejilerini 15
bildiği, bunların karşılığında alınan riskleri algılayabildiği ve Bankanın bu riskleri kabullenmesi için yeterli istihbari bilgiyi temin etmiş olduğu varsayılır. (3) Kredi kararının oluşmasında rol alan yetkililer, kredilendirme sürecindeki görevleri çerçevesinde yaptıkları işlemlerden sorumludur. Bu bağlamda, kredilendirme sürecine katılan tüm yetkililer, kendilerince sağlanan ve kredi kararının oluşturulmasına mesnet teşkil eden her türlü veri ve bilginin doğruluğu ve güvenilirliğinden sorumludur. (4) Bu Tüzük kurallarına uygun olarak tahsis edilmiş olan kredilerin, açılmasındaki sorumluluk, Yasada tanımlanmış bulunan İdare Meclisi görev ve yetkileri arasında olduğundan, kredi tahsisine yetkili nihai karar makamı olan Banka İdare Meclisine aittir. (5) İhmal, tedbirsizlik veya kasıtlı olarak bankayı zarara sokanlar veya Yasa, ana sözleşme veya bu Tüzükle verilen yetkiler dışında işlem yapanlar ve/veya yetkilerini aşanlar veya bu Tüzük hükümlerinin amacını saptırmak suretiyle işlem yapanlar hakkında Bankadan ihraç dahil, İdare Meclisince uygun görülecek her türlü disiplin işlemi ve Yasada belirtilen şahsi sorumluluk dahil ceza kuralları uygulanır. Ayrıca Bankanın hakları saklı tutulur. Yönetmelik Yapma Yetkisi Yetkinin Geri Alınması Veya Kısıtlanması 18. Banka İdare Meclisi kredilerin sınıflandırılması, tahsisi, takibi, tahsili ve sair konuların düzenlenmesi ile ilgili yönetmelik yapma yetkisini haizdir. 19. Bu Tüzükle İdare Meclisi dışındaki organlara verilen her türlü yetki İdare Meclisinin gerekçeli kararı ile geri alınabilir veya kısıtlanabilir. Ancak, Genel Müdürlük uygun gördüğü hallerde herhangi bir Bölüm Müdürünün bu Tüzükle verilmiş yetkilerini geri alabilir veya kısıtlayabilir. Bu uygulama, müteakip ilk toplantısında İdare Meclisinin onayına sunulur, İdare Meclisi Genel Müdürlük kararını onaylamazsa, Genel Müdürlüğün bu konudaki kararı yürürlükten kalkar. 16
BEŞİNCİ KISIM Faiz, Komisyon ve Harçlar Faiz, Komisyon ve Harçlar 20. Kredilerde faiz, belli bir paranın geri verilmek üzere belli bir süre kullanılmasına karşılık alınan paradır. Faizlerin tahsil edileceği dönemler, kredilerin kullandırma şekillerine göre değişiklik göstermektedir. Kredilere uygulanacak faiz oranları, faiz dönemleri, komisyon ve harçlar Genel Müdürlüğün teklifi ve İdare Meclisinin onayı ile tespit edilir ve Genel Müdürlükçe ilgili Bölümlere ve diğer ilgililere bildirilir. Faiz Hesaplaması 21. Faiz Hesaplaması EK teki cetvelde olduğu gibi hesaplanıp, kredi anlaşmasında müşteri ile aksine bir anlaşma yoksa faiz her yılın Mart, Haziran, Eylül ve Aralık ayları sonları olmak üzere üçer aylık veya yıllık devrelerde hesaplanır. Kredi bu tarihler dışında kapatılırsa faiz hesap kapatılırken hesaplanır. Faiz Hesaplaması ekteki cetvelde olduğu gibi hesaplanarak anaparaya eklenir. ALTINCI KISIM Diğer Kurallar Kredi Talep ve Başvuruda Olması Gereken Bilgiler 22. (1) Kredi başvurusunda verilen bilgilerin yeterli ve açık olması zorunludur. Kredi talebinin gerekçesini kanıtlayan ve destekleyen belgelerin kredi başvuru formuna eklenmesi esastır. (2) İlk defa kredi ilişkisine girilmesi söz konusu olan bir taraf lehine ticari nitelikli kredi teklifinde bulunulurken onay makamına iletilmesi zorunlu asgari bilgiler aşağıdaki gibidir; (A) Teklif edilen kredinin amacı, kullanım yeri, kullandırım koşulları ve şekli, (C) Kredi ilişkisine girilmesi teklif edilen tarafın geçmiş ve halihazırdaki mali kapasitesi, finansal borçlarının boyutu ve yükü, Bankayla ve diğer bankalarla olan ilişkisi, Varsa kefilin mali kapasitesi, Bankayla olan ilişkisi, (Ç) Kredi teminatları ve varsa diğer risk azaltıcı etmenler hakkında değerlendirme, 17
(D) (E) (F) (G) Borçlunun ve varsa kefilinin geçmişteki ve hali hazırdaki risk dereceleri, Kredi ilişkisine girilmesi teklif edilen tarafın iktisadi faaliyetinin ve içinde bulunduğu sektörün risk değerlendirmesi, Kredi ilişkisine girilmesi teklif edilen tarafın işlerinin ya da işletmesinin yönetiminin yetkinlik ve profesyonellik açılarından değerlendirilmesi, Teklif edilen kredilerin ödemesinde kullanılacak kaynaklar, (3) Kredi ilişkisi sürmekte olan portföy müşterileri lehine teklifte bulunulurken ise yukarıda belirtilen asgari bilgilerin Banka nezdinde güncel olarak mevcudiyeti şartı aranır. Güncelliğini yitirmiş bilgilerin son hali belirlenmeden süreç devam ettirilemez. Krediyi Verecek Olan Bankacılık Şubesi 23. Bankada, herhangi bir Kooperatif, şahıs ve hükmi şahsiyeti olan veya olmayan teşekkül sadece bir tek Bankacılık şubesinden kredi kullanabilir. Bu Bankacılık Şubesinin belirlenmesinde aşağıdaki kıstaslar esas alınır. (1) Kooperatifler; her Kooperatifin kredi için müracaat edeceği bankacılık şubesi, ulaşım ve alışagelmiş ilişkiler dikkate alınarak Genel Müdürlükçe saptanır ve ilgililere bildirilir. (2) Şahıslar ve hükmi şahsiyeti olan veya olmayan teşekküller; şahısların kredi başvurularını kabul edecek bankacılık şubesi, ikametgah ve iş yerlerinin bulunduğu yere en yakın şubedir. Şahıslarda, iş yeri ve ikametgahın ayrı ilçelerde bulunması halinde ve ayrıca hükmi şahsiyen olan veya olmayan teşekkülde, başvuru, işyeri merkezinin bulunduğu yöredeki şube tarafından kabul edilecektir. Kredi Onayı veya Reddi Sürecinden Sonraki Tebligat 24. İdare Meclisi ve/veya kredi komitesi tarafından onaylanacak veya reddolunacak kredi teklifleri ilgili bölüm yetkilisine Genel Müdürlük tarafından yazılı olarak tebliğ edilir. 18
YEDİNCİ KISIM Son Kurallar Yürürlükten Kaldırma 25. Bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak Kredi Tüzüğü yürürlükten kaldırılır. R.G 7 22/01/1985 EKIII A.E.19 Yürürlüğe Giriş 26. Bu Tüzük, Resmi Gazete de yayımlandığı tarihten başlayarak yürürlüğe girer. 19
FAİZ HESAPLAMASI Bu Tüzük kurallarınca faiz hesaplaması aşağıdaki 3 şekilde de hesaplanabilir. F = FAİZ TUTARI A = MÜŞTERİYE VERİLEN BORÇ PARA TUTARI n = GÜN SAYISI t = FAİZ ORANI 1. F = (A x n x t ) / (100 x 360) Formülün birinci kısmında borç tutarı, günle çarpılıp yüze bölünür. Buradan elde edilen tutara adat denir. 2. F = ((A x n ) / 100 ) x ( t/360 ) Formülün ikinci kısmında ise faiz oranı 360 a bölünmektedir. Bu işlemde elde edilen tutara sabit sayı denir. D = ( A x n ) / 100 ve S = t / 360 Faiz = D x S 3. Kredi işlemleri, hesap açıldığı günden, faiz hesabının yapılacağı güne kadar çok sayıda borç ve alacak işlemi görür. Bu hareketlerin hepsi için tek tek faiz hesaplanamaz. Bunun yerine; ( A x n ) / 100 formülüyle borç ve alacak hareketinin adatı bulunur. Bulunan adatların toplamı alınır ve toplam adat t/360 formülü uygulanarak alınması gereken faiz hesaplanır. 20