Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NO 1 ÖN HAZIRLIK RAPORU DENEYİN ADI SERBEST UYARMALI D.A. GENERATÖRÜ KARAKTERİSTİKLERİ a) Boşta Çalışma Karakteristiği b) Dış karakteristik c) Ayar karakteristik Deney Montaj Şeması Boşta çalışma karakteristiği deneyi nasıl yapılır? Dış Karakteristik deneyi nasıl yapılır? Ayar Karakteristiği deneyi nasıl yapılır? SORULAR

1. Doyma nedir? Deneysel olarak nasıl gözlemlenir? 2. Aynı uyarma akımı ve aynı devir sayısında iki farklı gerilim oluşabilir mi? Neden? 3. Endüklenen gerilim ile devir sayısı arasında nasıl bir ilişki vardır? Bu ilişki deneysel olarak nasıl ispatlanır? 4. Endüvi reaksiyonundan dolayı düşen gerilimi hangi deney ile ve nasıl gözlemlersiniz? 5. Generatörün giriş ve çıkış güçleri nasıl hesaplanır? Verim nasıl elde edilir? CEVAPLAR

Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NO 2 ÖN HAZIRLIK RAPORU DENEYİN ADI KENDİNDEN UYARMALI DA GENERATÖR KARAKTERİSTİKLERİ a) Şönt uyarmalı generatörün dış karakteristiği ve kritik direncin belirlenmesi b) Şönt uyarmalı generatörün dış karakteristiği Deney Montaj Şeması Deneyin Yapılışı; Kritik Direncin Belirlenmesi Deneyi Dış Karakteristik Deneyi

SORULAR 1-Şönt generatörün kendi kendine gerilim üretmesi için gerekli koşulları MADDELER halinde yazınız. 2- Kritik direnç ve kritik devir nedir şekil çizerek gösteriniz? 3-Şönt generatörde gerilim düşümünün sebeplerini MADDELER halinde sıralayınız. Serbest uyarmalı generatördeki gerilim düşümü ile kıyaslayınız. 4-Şönt generatör dış karakteristiği eğrisini çiziniz ve eğrinin bir noktadan sonra neden geriye döndüğünü yorumlayınız?

Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NO 3 ÖN HAZIRLIK RAPORU DENEYİN ADI D.A. MOTOR KARAKTERİSTİKLERİ a) Serbest uyarmalı d.a. motorunun hız-moment karakteristiği Deney Montaj Şeması Deneyin Yapılışı

SORULAR 1-Doğru akım motorlarının en önemli üstünlüklerini ve sakıncalarını maddeler halinde sıralayınız. 2- Kararlı hal matematiksel modeli için serbest uyarmalı doğru akım motor açısal hız ifadesini yazınız. CEVAPLAR

Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NO 4 ÖN HAZIRLIK RAPORU DENEYİN ADI D.A. MOTOR KARAKTERİSTİKLERİ a) Seri uyarmalı d.a. motorunun hız-moment karakteristiği Deney Montaj Şeması Deneyin Yapılışı; SORULAR 1- Seri uyarmalı doğru akım motorunun yol alma anındaki moment değeri neden yüksektir?

2- Seri uyarmalı doğru akım motorunun uyarma sargı kesitiyle şönt generatörün uyarma sargı kesiti arasındaki farkı açıklayınız. 3-Seri motor için moment ifadesini matematiksel olarak elde ediniz. 4- Değişik gerilim ve ek direnç değerleri için seri uyarmalı motorun hız moment karakteristiğini çiziniz.

Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NO 5 ÖN HAZIRLIK RAPORU DENEYİN ADI BİR FAZLI TRANSFORMATÖRLER Boşta Çalışma durumu için bir faz eşdeğer devresini çiziniz. Boşta çalışma deneyi hangi şartlarda yapılır? Boşta çalışma deneyi ne amaçla yapılır? Hangi devre parametreleri belirlenir? Boşta çalışma durumundaki güç ifadelerini ( P 0, Q 0 ), eşdeğer devre parametreleri cinsinden yazınız. Kısa devre durumu için bir faz eşdeğer devresini çiziniz Kısa devre deneyi hangi şartlarda yapılır? Kısa devre deneyi ne amaçla yapılır? Hangi devre parametreleri belirlenir? Kısa devre durumundaki güç ifadelerini ( P k, Q k ), eşdeğer devre parametreleri cinsinden yazınız.

Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NO 6 ÖN HAZIRLIK RAPORU DENEYİN ADI KAFES ROTORLU ASENKRON MOTORUN BOŞTA, KİLİTLİ ROTOR VE YÜKTE ÇALIŞMASI Transfomatör Eşdeğer Devresine benzetilmiş Asenkron motor eşdeğer devresini çiziniz. ns, nr, s terimleri neyi ifade eder? Kısaca açıklayınız. Asenkron motorun boşta çalışma durumu için eşdeğer devreyi çiziniz. Rfe, Xm nasıl hesaplanır matematiksel olarak ifade ediniz?

Asenkron motorun kısa devre çalışma durumu için eşdeğer devreyi çiziniz. Rk, Xk nasıl hesaplanır matematiksel olarak ifade ediniz? S in durumuna bağlı olarak 4 bölgeli çalışma durumunu maddeler halinde yazıp, grafiğini çiziniz.

Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NO 7 ÖN HAZIRLIK RAPORU DENEYİN ADI BİLEZİKLİ ASENKRON MOTORUN MOMENT-KAYMA KARAKTERİSTİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Deneyin Yapılışı; SORULAR 1- Farklı besleme gerilimleri için moment-kayma karakteristiğinin değişimini çizerek açıklayınız. 2- Farklı rotor ek dirençleri için moment-kayma karakteristiğinin değişimini çizerek açıklayınız.

Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NO 8 ÖN HAZIRLIK RAPORU DENEYİN ADI ÇIKIK KUTUPLU SENKRON GENERATÖR DENEYİ Deney Montaj Şeması Boşta Çalışma Deneyin Yapılışı; Kısa Devre Deneyin Yapılışı;

SORULAR 1- Çıkık kutuplu senkron generatörde, enine senkron reaktans ( Xd ) ve boyuna senkron reaktans ( Xq ) nasıl hesaplanır? 2- Endüktif çalışma durumu için çıkık kutuplu senkron generatörün fazör diyagramını çiziniz.

DENEY RAPOR NO 1 DENEYİN ADI SERBEST UYARMALI D.A. GENERATÖRÜ KARAKTERİSTİKLERİ a) Boşta Çalışma Karakteristiği b) Dış karakteristik c) Ayar karakteristik Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NOTU BOŞTA ÇALIŞMA KARAKTERİSTİĞİ n=1250 d/dk için ölçülen E=f(I f ) değerleri I f (A) E (V) I f (A) E (V) I f (A) E (V) 0 0 0 0,1-0,1 0,1 0,2-0,2 0,2 0,3-0,3 0,3 0,4-0,4 0,4 0,5-0,5 0,5 0,4-0,4 0,3-0,3 0,2-0,2 0,1-0,1 0 0 E (V) I f (A) n=1250 d/dk için n=1000 d/dk için I f (A) E (V) I f (A) E (V) 0 0 0,1 0,1 0,2 0,2 0,3 0,3 0,4 0,4 0,5 0,5 0,4 0,4 0,3 0,3 0,2 0,2 0,1 0,1 0 0 E (V) If (A)

DIŞ KARAKTERİSTİK Ra (Endüvi sargısı iç direnci) = V (V) I a (A) I a.r a E (V) E 0 (V) * E e kφ (Vs/rad) * 0,5 A uyarma akımı için boşta çalışma karakteristiği deneyinde ölçülen gerilim değeri alınacaktır. V (V) I a (A) Yukarıdaki eksen takımına V(V), E(V), E 0 (V) ve I a.r a eğrileri çizilecektir. AYAR KARAKTERİSTİĞİ I f (A) n=1250 d/dk ; V=100V I a (A) I f (A) I a (A)

DENEY RAPOR NO 2 DENEYİN ADI KENDİNDEN UYARMALI D.A. GENERATÖR KARAKTERİSTİKLERİ a) Şönt uyarmalı generatörün kendi kendini uyarması ve kritik direncin belirlenmesi b) Şönt uyarmalı generatörün dış karakteristiği Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NOTU ŞÖNT UYARMALI GENERATÖRÜN KENDİ KENDİNİ UYARMASI ve KRİTİK DİRENCİNBELİRLENMESİ n=1250 d/dk ; R ayar =500Ω I f (A) V (V) %R ayar R ayar (Ω) V/I f R ayar +R f 80 70 60 50 40 30 R ayar kritik = E 0, V (V) I f (A) Yukarıdaki eksen takımına serbest uyarmalı durumda elde edilen boşta çalışma değerlerinin iniş kolunu çiziniz. Grafiğin eğimi yardımıyla ayar reostasının kritik değerini belirleyiniz. Bu değer ile ölçtüğünüz değeri karşılaştırınız. Grafiğe iki farklı R f +R ayar direnç değeri için iki direnç doğrusu çiziniz (R f +R ayar değerlerini tablodan çiziniz). Doğruların boşta çalışma eğrisini kestiği noktaları belirleyerek ölçülen V, I f değerleri ile grafikten bulunan V, I f değerlerini karşılaştırınız. Rayar=150Ω için kritik devir sayısını tahmin ediniz.

ŞÖNT UYARMALI GENERATÖRÜN DIŞ KARAKTERİSTİĞİ R a (endüvi sargısı iç direnci) = V (V) I f (A) I y (A) I a (A) E (V) V, E (V) I a (A) SORU 1- Şönt Generatörde kısa devre anında neden In>Ik olduğunu yorumlayınız.

DENEY NO 3 DENEYİN ADI D.A. MOTOR KARAKTERİSTİKLERİ a) Serbest uyarmalı d.a. motorunun hız-moment karakteristiği Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NOTU SERBEST UYARMALI D.A. MOTORUNUN HIZ-MOMENT KARAKTERİSTİĞİ V=175V, I f =0,5A, %R ek =%0 M (Nm) I a (A) n (d/dk) V=125V, I f =0,5A, %R ek =%0 V=75V, I f =0,5A, %R ek =%0 M (Nm) I a (A) n (d/dk) M (Nm) I a (A) n (d/dk) V=175V, I f =0,5A, %R ek =%50 V=175V, I f =0,5A, %R ek =%100 M (Nm) I a (A) n (d/dk) M (Nm) I a (A) n (d/dk) V=175V, I f =0,4A, %R ek =%0 V=175V, I f =0,3A, %R ek =%0 M (Nm) I a (A) n (d/dk) M (Nm) I a (A) n (d/dk)

n (d/dk) Farklı besleme gerilimleri için karakteristik eğrileri I a (A) M (Nm) M (Nm) n (d/dk) Farklı endüvi ek dirençleri için karakteristik eğrileri I a (A) M (Nm) M (Nm) n (d/dk) Farklı uyarma akımları için karakteristik eğrileri I a (A) M (Nm) M (Nm) NOT Yukarıdaki eksen takımlarının hepsine V=175V, I f =0,5A ve %R ek =%0 için alınan referans eğrilerini karşılaştırma amacıyla çiziniz. Tüm durumlar için aynı ölçeği kullanarak çizim yapınız.

SORULAR 1- Serbest uyarmalı d.a. motorunun hız ayarı için en uygun ayar yöntemi nedir? 2- Dirençli ayarın başlıca sakıncası nedir? 3- Aynı yük momenti için farklı gerilim, ek direnç ve uyarma akımları için ölçülen endüvi akımlarını karşılaştırarak sonuçları yorumlayınız. 4- Milinde sabit yük momenti bulunan serbest uyarmalı D.A. motoru nominal akımında ve nominal hızında çalışırken endüvi devresine seri bağlı reostanın direnci arttırıldığında devir sayısında ve endüvi akımında ne gibi değişiklik olur? 5- Serbest uyarmalı D.A. motoru boşta çalıştırılırken endüvi akımı 5A, uç gerilimi 165V, endüvi açısal hızı 100rad/s olarak ölçülüyor. Yük momentinin 12 Nm olması durumunda yük akımı değerini belirleyiniz (Ra=3 ohm, endüvi reaksiyonu etkisi ve fırça gerilim düşümleri ihmal edilecektir).

DENEY NO 4 DENEYİN ADI D.A. MOTOR KARAKTERİSTİKLERİ a) Seri uyarmalı d.a. motorunun hız-moment karakteristiği Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NOTU V=125V, %R ek =%0 M (Nm) I a (A) n (d/dk) V=100V, %R ek =%0 V=75V, %R ek =%0 M (Nm) I a (A) n (d/dk) M (Nm) I a (A) n (d/dk) V=125V, %R ek =%50 V=125V, %R ek =%100 M (Nm) I a (A) n (d/dk) M (Nm) I a (A) n (d/dk)

n (d/dk) Farklı besleme gerilimleri için karakteristik eğrileri I a (A) M (Nm) M (Nm) n (d/dk) Farklı endüvi ek dirençleri için karakteristik eğrileri I a (A) M (Nm) M (Nm) NOT Yukarıdaki eksen takımlarının hepsine V=125V ve %R ek =%0 için alınan referans eğrilerini karşılaştırma amacıyla çiziniz. Tüm durumlar için aynı ölçeği kullanarak çizim yapınız. SORULAR 1- Seri uyarmalı motorun boştaki hızı neden çok yüksek değerlere çıkar? 2- Seri uyarmalı motorun en önemli uygulama alanı nedir? 3- Serbest uyarmalı motorla seri uyarmalı motorun aynı besleme geriliminde ve aynı yükte çalışması durumunda akım ve hız değerlerini karşılaştırınız.

DENEY RAPOR NO5 DENEYİN ADI BİR FAZLI TRANSFORMATÖRLER Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NOTU BOŞTA ÇALIŞMA PARAMETRELERİNİN HESAPLANMASI ÖLÇÜLEN DEĞERLER U 1 (V) U 2 (V) P 0 (W) I 0 (A) 220 HESAPLANAN DEĞERLER cos φ 0 %i 0 I Fe (A) I µ (A) R Fe (Ω) X m (Ω) KISA DEVRE ÇALIŞMA PARAMETRELERİNİN HESAPLANMASI ÖLÇÜLEN DEĞERLER I 1 (A) I 2 (A) P K (W) U K (V) 4,5 HESAPLANAN DEĞERLER cos φ K %v K R 1 =R 2 ı (Ω) X 1 =X 2 ı (Ω) R 2 (Ω) X 2 (Ω)

YÜKTE ÇALIŞMA DENEYİ Omik yükte çalışma deneyi Yük U 1 (V) U 2 (V) I 1 (A) I 2 (A) P 1 (W) P 2 (W) cos φ 6//R 12//R Tam yüklü durum için bağıl gerilim değişimi ve verim hesabı Omik-endüktif yükte çalışma deneyi Yük U 1 (V) U 2 (V) I 1 (A) I 2 (A) P 1 (W) P 2 (W) cos φ 6//L + 4//R 12//L + 8//R 6//L+4//R = Paralel bağlı altı bobin ve dört direnç Tam yüklü durum için bağıl gerilim değişimi ve verim hesabı Omik-kapasitif yükte çalışma deneyi Yük U 1 (V) U 2 (V) I 1 (A) I 2 (A) P 1 (W) P 2 (W) cos φ 6//C+ 4//R 12//C + 8//R Tam yüklü durum için bağıl gerilim değişimi ve verim hesabı

DENEY RAPOR NO6 DENEYİN ADI KAFES ROTORLU ASENKRON MOTORUN BOŞTA, KİLİTLİ ROTOR VE YÜKTE ÇALIŞMA DENEYİ Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NOTU BOŞTA ÇALIŞMA DENEYİ V(v) I 0 (A) P 0 (W)3 faz cosφ 0 n r Senkron Asenkron Bir faz için R fe, X m parametrelerini ve I fe, I m, cosφ 0 değerlerini E 1 'i kullanarak ve E 1 =V 1 alarak hesaplayınız. İki hesaplama sonuçlarını karşılaştırınız. P st+v kaybını bulunuz. KISA DEVRE ÇALIŞMA DENEYİ V(V) I(A) P (3 faz) cosφ M ya Bağlantı Şekli Y Üçgen bağlantıdaki ölçüm değerleri ile bir faz sargının R k, X k parametrelerini hesaplayınız. Mıknatıslanma akımını da (I 0 ) dikkate alarak, R k ve X k kolunun üzerinden geçen akımı (I 2 ') hesaplayınız (I 2 '=I 1 -I o ).

Deneyde ölçülen yol alma momenti M ya Teorik hesapla yol alma momenti M ya YÜKLÜ ÇALIŞMA DENEYİ Yıldız bağlı durumda; n r P(W) I(A) V(V) M(Nm) 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200-200 -400-600 cosφ s s % s=-1 s=0 M (Nm) s=1

Üçgen bağlı durumda; n r P ç (w) I(A) V(v) M ç (Nm) cosφ s 1500 1475 1450 1425 1400 1375 1350 I (A), P (W) M (Nm) Soru Yıldız bağlı çalışmada ns=1500 d/dk için deneyde ölçülen nr=1375 d/dk hızında M, I0, I2', I1 ve Ihat değerlerini teorik olarak hesaplayıp, ölçülen değerlerle karşılaştırınız

DENEY RAPOR NO 7 DENEYİN ADI BİLEZİKLİ ASENKRON MOTORUN MOMENT-KAYMA KARAKTERİSTİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NOTU ROTOR DİRENÇLERİNİN MOMENT-KAYMA KARAKTERİSTİĞİNE ETKİSİ R ek M yük (Nm) I (A) n (d/dk) 2 %75 4 6 8 2 %25 4 6 8 2 %0 4 6 8 n (d/dk) 2 4 6 8 M (Nm)

BESLEME GERİLİMİNİN MOMENT-KAYMA KARAKTERİSTİĞİNE ETKİSİ R ek M yük (Nm) I (A) n (d/dk) 2 4 6 Nominal gerilim %0 8 2 4 Düşük gerilim 6 n (d/dk) 2 4 6 8 M (Nm)

BESLEME FREKANSININ MOMENT-KAYMA KARAKTERİSTİĞİNE ETKİSİ f (Hz) U (V) Myük (Nm) I (A) n (d/dk) 2 30 4 6 2 50 4 6 2 55 4 6 n (d/dk) M (Nm) 2 4 6 Soru Bilezikli asenkron motorun devrilme momentiyle yol alması için rotor sargılarına seri bağlanması gereken ek direnç değeri nedir? Bu ek direncin kullanılması durumunda motorun kalkış akımı ve kalkış momentini hesaplayın. Bilezikli asenkron motorun statoru üçgen, rotoru yıldız bağlıdır. Bu durumda dönüştürme oranı ü=1 'dir.

DENEY RAPOR NO 8 DENEYİN ADI ÇIKIK KUTUPLU SENKRON GENERATÖR DENEYİ a) Boşta Çalışma Deneyi b) Dış karakteristik c) Ayar karakteristik Öğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NOTU BOŞTA ÇALIŞMA DENEYİ E f (V) E f (V) I f (A) 0 0.5 1 1.5 2 2.5 2 1.5 1 0.5 0 I f (A) KISA DEVRE DENEYİ I f =2A için I k = (A) R sargı =1.2 R da = Ohm Z= X d = X q =0.4.X d = YÜKTE ÇALIŞMA DENEYİ Omik Yükleme ÖLÇÜLEN DEĞERLER HESAPLANAN DEĞERLER V f-n (V) I(A) P(W) M mil cosφ P mil cosφ η YÜK/Faz 2//R = Paralel bağlı iki direnç 2//R 3//R ÖLÇÜLEN DEĞERLER V f-n (V) I(A) P(W) M mil Endüktif Yükleme cosφ HESAPLANAN DEĞERLER P mil cosφ η YÜK/Faz 3//R+3//L = Paralel bağlı üç direnç ve üç bobin (1R+1L) (3//R+3//L) Kapasitif Yükleme ÖLÇÜLEN DEĞERLER HESAPLANAN DEĞERLER V f-n (V) I(A) P(W) M mil cosφ P mil cosφ η YÜK/Faz (1R+1C) (2//R+2//C)

Endüktif Yüklemenin herhangi bir kademesi için tablodaki verileri kullanarak aşağıda istenenleri hesaplayınız. ϕ = ψ = δ = I d = I q = E= E f = ω s = P fe +P st =M o. ω s = *M 0 I=0 için generatöre uygulanan moment değeri P mek =

Dış Karakteristik Eğrisi V(V) I(A) Verim Eğrisi η I(A)