BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR...III

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR...III 1.1. MUHASEBENİN TANIMI... 1 1.2. MUHASEBENİN KURAMSAL YAPISI... 4 1.3. MUHASEBE UYGULAMASINI ZORUNLU KILAN NEDENLER... 5 1.3.1. Yasal Nedenler... 5 1.3.2. İlgili Kişilerin Bilgi İhtiyacı... 5 1.4. MUHASEBENİN TEMEL PRENSİPLERİ... 6 1.5. TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİ... 8 1.5.1. Genel Bilgiler... 9 1.5.2. Tekdüzen Hesap Planı... 10 1.6. TEMEL MUHASEBE DENKLEMİ VE EŞİTLİĞİN MANTIĞI... 11 1.6.1. Temel Muhasebe Denklemi... 11 1.6.2. İşlemlerin Temel Muhasebe Denklemiyle İzlenmesi... 12 1.6.3. Temel Muhasebe Denkleminden Sonuç Çıkarılması... 14 1.7. BİLANÇO... 14 1.7.1. Bilanço Grupları... 15 1.7.2. İşlemlerin Bilançolar Yardımıyla İzlenmesi... 16 1.8. HESAP KAVRAMI... 18 1.8.1. Yevmiye Defteri ve Yevmiye Kayıtları... 21 1.8.2. Ticari İşlemlerin Hesaplar Yardımıyla İzlenmesi... 25 1.8.3. Hesaplarla İlgili Temel Kurallar... 29 1.8.4. Hesapların Kullanım Sistemi... 31 1.8.5. Düzenleyici Hesaplar ve Mantığı... 32 1.9. KÂR VE ZARAR KAVRAMLARI... 33 1.9.1. Kâr veya Zararın Özsermaye Yoluyla Hesaplanması... 33 1.9.2. Kâr veya Zararın Gelir Gider Karşılaştırmasıyla Hesaplanması... 36 1.10. MUHASEBE İŞLEM SÜRECİ... 38 1.11. ENVANTER KAVRAMI... 39 1.11.1. Muhasebe Dışı Envanter... 40 1.11.2. Muhasebe İçi Envanter... 40 1.12. MİZAN KAVRAMI... 40 1.13. SATILAN MALLARDAN ELDE EDİLEN KÂRIN HESAPLANMASI... 45 1.14. KATMA DEĞER VERGİSİ (KDV) VE MUHASEBE KAYITLARI... 49 VII

VIII Genel Muhasebe 1.14.1. İndirilecek KDV (İşletmenin Ödediği KDV)... 49 1.14.2. Hesaplanan KDV (İşletmenin Tahsil Ettiği KDV)... 50 1.14.3. Devreden KDV... 51 1.14.4. Ödenecek Vergi ve Fonlar... 51 BÖLÜM 2 AKTİF HESAPLAR... 55 1 DÖNEN VARLIKLAR... 55 10 HAZIR DEĞERLER... 56 100 Kasa... 56 101 Alınan Çekler... 57 102 Bankalar... 58 103 Verilen Çekler ce Ödeme Emirleri (-)... 60 108 Diğer Hazır Değerler... 61 11 MENKUL KIYMETLER... 63 110 Hisse Senetleri... 63 111 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları... 65 112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları... 66 118 Diğer Menkul Kıymetler... 66 119 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)... 67 12 TİCARİ ALACAKLAR... 70 120 Alıcılar... 70 121 Alacak Senetleri... 71 122 Alacak Senetleri Reeskontu (-)... 72 126 Verilen Depozito ve Teminatlar... 73 127 Diğer Ticari Alacaklar... 74 128 Şüpheli Ticari Alacaklar... 75 129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-)... 76 13 DİĞER ALACAKLAR... 79 131 Ortaklardan Alacaklar... 79 132 İştiraklerden Alacaklar... 80 133 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar... 80 135 Personelden Alacaklar... 80 136 Diğer Çeşitli Alacaklar... 81 137 Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-)... 81 138 Şüpheli Diğer Alacaklar... 82 139 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)... 82 15 STOKLAR... 84 150 İlk Madde ve Malzeme... 86 151 Yarı Mamuller-Üretim... 87 152 Mamuller... 87 153 Ticari Mallar... 91 157 Diğer Stoklar... 102 158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)... 103 159 Verilen Sipariş Avansları... 105 17 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ... 107 170 178 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri... 107

İçindekiler IX 179. Taşeronlara Verilen Avanslar... 112 18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI... 113 180 Gelecek Aylara Ait Giderler... 113 181 Gelir Tahakkukları... 116 19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR... 118 190 Devreden Katma Değer Vergisi... 118 191 İndirilecek KDV... 120 192 Diğer KDV... 121 193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar... 122 195 İş Avansları... 126 196 Personel Avansları... 127 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları... 127 198 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar... 130 199 Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-)... 130 2 DURAN VARLIKLAR... 132 22 TİCARİ ALACAKLAR... 133 220 Alıcılar... 133 221 Alacak Senetleri... 134 222 Alacak Senetleri Reeskontu (-)... 135 226 Verilen Depozito ve Teminatlar... 135 229 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-)... 136 23 DİĞER ALACAKLAR... 137 231 Ortaklardan Alacaklar... 137 232 İştiraklerden Alacaklar... 138 233 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar... 138 235 Personelden Alacaklar... 138 236 Diğer Çeşitli Alacaklar... 138 237 Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-)... 139 239 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)... 139 24 MALİ DURAN VARLIKLAR... 140 240 Bağlı Menkul Kıymetler... 140 241 Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)... 141 242 İştirakler... 142 243 İştiraklere Sermaye Taahhütleri (-)... 143 244 İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)... 144 245 Bağlı Ortaklıklar... 144 246 Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri (-)... 146 247 Bağlı Ortaklıklar Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)... 146 248 Diğer Mali Duran Varlıklar... 147 249 Diğer Mali Duran Varlıklar Karşılığı (-)... 147 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR... 148 250 Arazi ve Arsalar... 148 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri... 151 252 Binalar... 152 253 Tesis, Makine ve Cihazlar... 153

X Genel Muhasebe 254 Taşıtlar... 154 255 Demirbaşlar... 155 256 Diğer Maddi Duran Varlıklar... 156 257 Birikmiş Amortismanlar (-)... 157 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar... 168 259 Verilen Avanslar... 168 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR... 170 260 Haklar... 170 261 Şerefiye... 171 262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri... 173 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri... 173 264 Özel Maliyetler... 174 267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar... 176 268 Birikmiş Amortismanlar (-)... 176 269 Verilen Avanslar... 177 27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR... 178 271 Arama Giderleri... 178 272 Hazırlık ve Geliştirme Giderleri... 179 277 Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar... 180 278 Birikmiş Tükenme Payları (-)... 180 279 Verilen Avanslar... 180 28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI... 181 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler... 181 281 Gelir Tahakkukları... 183 29 DİĞER DURAN VARLIKLAR... 185 291 Gelecek Yıllarda İndirilecek KDV... 185 292 Diğer KDV... 185 293 Gelecek Yıllar İhtiyacı Stoklar... 186 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar... 186 295 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar... 187 297 Diğer Çeşitli Duran Varlıklar... 188 298 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)... 188 299 Birikmiş Amortismanlar (-)... 189 BÖLÜM 3 PASİF HESAPLAR... 191 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR... 191 300 Banka Kredileri... 192 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksit ve Faizleri... 193 304 Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri... 195 305 Çıkarılmış Bono ve Senetler... 196 306 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler... 196 308 Menkul Kıymetler İhraç Farkları (-)... 197 309 Diğer Mali Borçlar... 198 32 TİCARİ BORÇLAR... 199 320 Satıcılar... 199

İçindekiler XI 321 Borç Senetleri... 200 322 Borç Senetleri Reeskontu (-)... 201 326 Alınan Depozito ve Teminatlar... 202 329 Diğer Ticari Borçlar... 204 33 DİĞER BORÇLAR... 205 331 Ortaklara Borçlar... 205 332 İştiraklere Borçlar... 206 333 Bağlı Ortaklıklara Borçlar... 207 335 Personele Borçlar... 207 336 Diğer Çeşitli Borçlar... 208 337 Diğer Borç Senetleri Reeskontu (-)... 209 34 ALINAN AVANSLAR... 210 340 Alınan Sipariş Avansları... 210 349 Alınan Diğer Avanslar... 210 35 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ... 212 350 Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakedişleri... 212 36 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER... 214 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar... 214 361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri... 216 368 Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler... 217 369 Ödenecek Diğer Yükümlülükler... 218 37 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI... 219 370 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları... 219 371 Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükleri (-). 221 372 Kıdem Tazminatı Karşılığı... 222 373 Maliyet Giderleri Karşılığı... 224 379 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları... 225 38 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI... 227 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler... 227 381 Gider Tahakkukları... 228 39 DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR... 231 391 Hesaplanan KDV... 231 392 Diğer KDV... 232 393 Merkez ve Şubeler Cari Hesabı... 234 397 Sayım ve Tesellüm Fazlaları... 234 399 Diğer Çeşitli Yabancı Kaynaklar... 236 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR... 237 40 MALİ BORÇLAR... 238 400 Banka Kredileri... 238 405 Çıkarılmış Tahviller... 239 407 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler... 240 408 Menkul Kıymetler İhraç Farkı (-)... 241 409 Diğer Mali Borçlar... 243

XII Genel Muhasebe 42 TİCARİ BORÇLAR... 244 420 Satıcılar... 244 421 Borç Senetleri... 245 422 Borç Senetleri Reeskontu (-)... 246 426 Alınan Depozito ve Teminatlar... 248 429 Diğer Ticari Borçlar... 249 43 DİĞER BORÇLAR... 250 431 Ortaklara Borçlar... 250 432 İştiraklere Borçlar... 251 433 Bağlı Ortaklıklara Borçlar... 252 436 Diğer Çeşitli Borçlar... 253 44 ALINAN AVANSLAR... 254 440 Alınan Sipariş Avansları... 254 449 Alınan Diğer Avanslar... 255 47 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI... 256 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı... 256 479 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları... 256 48 GELECEK YILLLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI... 257 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler... 257 481 Gider Tahakkukları... 259 49 DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR... 261 492 Gelecek Yıllara Ertelenen veya Terkin Edilecek KDV... 261 493 Tesise Katılma Payları... 261 499 Diğer Çeşitli Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar... 262 5 ÖZKAYNAKLAR... 263 50 ÖDENMİŞ SERMAYE... 2644 500 Sermaye... 264 501 Ödenmemiş Sermaye (-)... 267 52 SERMAYE YEDEKLERİ... 269 520 Hisse Senedi İhraç Primleri... 269 521 Hisse Senedi İptal Kârları... 270 522 M.D.V. Yeniden Değerleme Artışları... 271 523 İştirakler Yeniden Değerleme Artışları... 272 529 Diğer Sermaye Yedekleri... 273 54 KÂR YEDEKLERİ... 274 540 Yasal Yedekler... 274 541 Statü Yedekleri... 275 542 Olağanüstü Yedekler... 275 548 Diğer Kâr Yedekleri... 276 549 Özel Fonlar... 277 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI... 279 570 Geçmiş Yıllar Kârları... 279 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI ( -)... 281 580 Geçmiş Yıllar Zararları (-)... 281

İçindekiler XIII 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)... 283 590 Dönem Net Kârı... 283 591 Dönem Net Zararı (-)... 284 BÖLÜM 4 GELİR TABLOSU HESAPLARI... 287 60 BRÜT SATIŞLAR... 292 600 Yurtiçi Satışlar... 292 601 Yurtdışı Satışlar... 294 602 Diğer Gelirler... 295 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)... 297 610 Satıştan İadeler (-)... 297 611 Satış İskontoları (-)... 298 612 Diğer İndirimler (-)... 300 62 SATIŞLARIN MALİYETİ (-)... 302 620 Satılan Mamuller Maliyeti (-)... 302 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)... 305 622 Satılan Hizmet Maliyeti (-)... 308 623 Diğer Satışların Maliyeti (-)... 309 63 FAALİYET GİDERLERİ (-)... 311 630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-)... 311 631 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-)... 312 632 Genel Yönetim Giderleri (-)... 313 64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR... 315 640 İştiraklerden Temettü Gelirleri... 315 641 Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri... 316 642 Faiz Gelirleri... 317 643 Komisyon Gelirleri... 317 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar... 318 645 Menkul Kıymet Satış Kârları... 319 646 Kambiyo Kârları... 320 647 Reeskont Faiz Gelirleri... 321 649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar... 322 65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-)... 324 653 Komisyon Giderleri (-)... 324 654 Karşılık Giderleri (-)... 324 655 Menkul Kıymet Satış Zararları (-)... 326 656 Kambiyo Zararları (-)... 327 657 Reeskont Faiz Giderleri (-)... 327 659 Diğer Olağan Gider ve Zararlar (-)... 328 66 FİNANSMAN GİDERLERİ (-)... 329 660 Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-)... 329 661 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-)... 330 67 OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR... 331 671 Önceki Dönem Gelir ve Kârları... 331 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar... 332

XIV Genel Muhasebe 68 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)... 333 680 Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları (-)... 333 681 Önceki Dönem Gider ve Zararları (-)... 333 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar (-)... 334 69 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI... 336 690 Dönem Kârı veya Zararı... 336 691 Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları (-)... 343 692 Dönem Net Kârı veya Zararı... 343 BÖLÜM 5 MALİYET HESAPLARI... 345 5.1. MALİYET HESAPLARI HAKKINDA GENEL BİLGİ... 345 5.1.1. 7/A Seçeneği... 346 5.1.2. 7/B Seçeneği... 346 5.2. 7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI... 348 70 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI... 350 700 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesabı... 350 701 Maliyet Muhasebesi Yansıtma Hesabı... 351 71 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ... 352 710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri... 352 711 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma Hesabı... 353 712 Direkt İlk Madde ve Malzeme Fiyat Farkı... 356 713 Direkt İlk Madde ve Malzeme Miktar Farkı... 356 72 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ... 359 720 Direkt İşçilik Giderleri... 359 721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı... 359 722 Direkt İşçilik Ücret Farkları... 362 723 Direkt İşçilik Süre (Zaman) Farkları... 362 73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ... 364 730 Genel Üretim Giderleri... 364 731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı... 365 732 Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları... 365 733 Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları... 366 734 Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları... 366 74 Hizmet Üretim Maliyeti... 368 740 Hizmet Üretim Maliyeti... 368 741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı... 369 742 Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesabı... 370 75 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ... 372 750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri... 372 751 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı... 373 752 Araştırma ve Geliştirme Gider Farkları... 374 76 PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ... 376 760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri... 376 761 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı... 377 762 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Fark Hesabı... 378

İçindekiler XV 77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ... 380 770 Genel Yönetim Giderleri... 380 771 Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı... 382 772 Genel Yönetim Gider Farkları Hesabı... 383 78 FİNANSMAN GİDERLERİ... 384 780 Finansman Giderleri... 384 781 Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı... 384 782 Finansman Giderleri Fark Hesabı... 385 5.3. 7/B SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI... 387 790 İlk Madde ve Malzeme Giderleri... 388 791 İşçi Ücret ve Giderleri... 389 792 Memur Ücret ve Giderleri... 390 793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler... 390 794 Çeşitli Giderler... 391 795 Vergi, Resim ve Harçlar... 392 796 Amortismanlar ve Tükenme Payları... 392 797 Finansman Giderleri... 393 798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı... 393 799 Üretim Maliyet Hesabı... 397 BÖLÜM 6 NAZIM HESAPLAR... 399 9 NAZIM HESAPLAR... 399 90 TEMİNAT MEKTUPLARI... 400 91 CİROLAR, KEFALETLER VE GARANTİLER... 401 92 TEMİNAT VE EMANET VERİLEN KIYMETLER... 402 94 YATIRIM İNDİRİMİ VE İSTİSNALAR... 404 95 MATRAH DÜZELTMELERİ... 405 96 MENKUL KIYMETLER CÜZDANI... 406 97 ÇIKARILMIŞ MENKUL KIYMETLER... 407 98 YABANCI PARALI İŞLEMLER... 408 99 DİĞER BİLGİLER... 409 BÖLÜM 7 DİĞER KONULAR... 411 7.1. HATALI KAYITLARIN DÜZELTİLMESİ... 411 7.1.1. Hesap İsminde Hata ve Düzeltilmesi... 411 7.1.2. Maddenin Ters Kaydedilmesi... 412 7.1.3. Tutarın Eksik Yazılması... 412 7.1.4. Tutarın Fazla Yazılması... 414 7.1.5. Birden Fazla Hata İçeren Kayıt... 414 7.2. HATIR SENETLERİ... 417 7.2.1. Alınan Hatır Senetleri... 417 7.2.2. Verilen Hatır Senetleri... 418 7.3. CİRO İŞLEMLERİ... 419 7.3.1. Çekin Ciro Edilmesi... 420 7.3.2. Senedin Ciro Edilmesi... 420 7.4. SENETLERİN YENİLENMESİ... 421

XVI Genel Muhasebe 7.4.1. Alacak Senetlerinin Yenilenmesi... 421 7.4.2. Borç Senedinin Yenilenmesi... 421 7.5. YABANCI PARALI İŞLEMLER... 422 7.6. TİCARİ KÂR VE MALİ KÂR... 425 7.7. STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ... 427 7.7.1. (FIFO) İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi... 427 7.7.2. (LIFO) Son Giren İlk Çıkar Yöntemi... 429 7.7.3. Ortalama Maliyet Yöntemi... 432 7.7.3.1. Tartılı (Ağırlıklı) Ortalama Yöntemi... 432 7.7.3.2. Basit Aritmetik Ortalama Yöntemi... 432 7.7.4. Piyasa Değeri Yöntemi... 433 7.7.5. Maliyet Bedeli veya Piyasa Değerinden Düşük Olanı ile Değerleme... 433 7.8. DÖNEM BAŞI MUHASEBE İŞLEMLERİ... 436 7.10. ÖRNEK UYGULAMA (MONOGRAFİ)... 437 7.11. MUHASEBE MESLEĞİ... 453 EKLER... 457 KAYNAKÇA... 533