2016 Ocak Ayı / İşçi Aileleri Nasıl Geçiniyor? İSİG Meclisi Ön Not: Raporlarımız gerçek hayat hikâyelerine dayanmakta, yalnız işçilerin kişisel bilgileri -koruma amaçlı- olarak değiştirilmektedir 1
ASGARİ de Yaşayanlar 4 2016 yılı da ülkemiz açısından yine türlü olumsuzluklarla başladı. Siyasal iktidarın baskısı toplumun tüm kesimleri üzerinde şiddetini arttırarak sürüyor. Ülkenin doğusunda sıkıyönetim koşulları devam ediyor. Ölümler, göçe zorlamalar, çalışma ve öğrenim özgürlüğünün yok edilmesi, kamu hizmetlerinin durdurulması başlıca konular olarak gündemimizde yer alıyor. 2015 yılında en az 1730 işçi kardeşimiz İş Cinayetleri nde katledilmiştir ve bu cinayetler yeni yılın ilk ayında da aynı hızla devam etmiştir. 2016 yılı Ocak ayında en az 110 işçi iş cinayetleri nde hayatlarını kaybettiler. Şubat ın ilk günü ise Beylikdüzü nde katliam yaşandı. Birisi 17 yaşında olan üç işçi 24.kattan yere çakılan asansörde can verdiler. Asgari ücret ise 1300 TL oldu. 7 Haziran öncesi ve sonrası, işçi sınıfının sokakta ve sandıkta gösterdiği demokratik muhalefet sonucunda asgari ücreti 1300 TL yapmayı seçim programına alan AKP, seçimi kazanarak zorunda kaldığı bu zammı yapmıştır. AKP ortaya çıkan maliyet konusunda sermaye ile bir anlaşmaya vardı. Tabi ki yükü işçi sınıfının sırtına yüklemek tek ve en kolay yoldu. Elektriğe yapılan yüzde 7 ve vergi-harçlara yapılan ortalama yüzde 10 zam, ekmeğe yapılan yüzde 25 ve ulaşıma yapılan yüzde 7 düzeyindeki zamlarla devam etti. Gelecek zamlar ise hazırlık aşamasında. Yine sermaye lehine alınan tedbirler; asgari ücret işveren prim payının yarısının devlet tarafından karşılanması, bölgesel asgari ücret uygulaması hazırlığı, vergilerde yapılan indirimler. Sermaye ise belli oranlarda kitlesel işçi çıkarımlarına hazırlanıyor. Böylece fatura yine emekçilere çıkmış oluyor. İşsizlik, yoksulluk, sefalet sermayenin ve siyasal iktidarın ipleri elinde tutmasını sağlıyor. Geniş emekçi kitlelerin; ülkenin neresinde olursa olsunlar, hangi sektörde çalışırsa çalışsınlar bu gidişata karşı tavırları belirleyici olacaktır. İşçi sınıfının örgütlü olarak sesini yükseltmesi, taleplerini ekmek, iş, barış, özgürlük ekseninde belirleyebilmesi siyasal iktidarın tüm ülkede farklı şekillerde uyguladığı şiddeti ve düşünsel hakimiyeti parçalayacak tek güç durumundadır. İşsizliğin, yoksulluğun en az savaş kadar, savaşın da en az işsizlik ve yoksulluk kadar sermayenin ve iktidarın bölme, sömürme, şiddet ve baskı araçları olduğu tüm emek örgütleri tarafından ön plana çıkarılmalıdır. Asgari ücret mücadelesi tek başına bir gelir sorununu çözme olarak anlaşılmamalıdır. Sermayeye karşı emek ordusunun tüm bölüklerinin, tüm mangalarının mücadelesini verdiği ve vermek zorunda olduğu; insanca, özgür, onurlu, işi-aşı olan kardeşçe bir yaşam mücadelesidir. Asgaride Yaşayanlar çalışmamızda üç emekçi ailesi var. Her ay birinin asgari yaşam şartlarına bakarak, onlarla birlikte bir değerlendirme yapıyoruz. Eksiğiyle gediğiyle emekçilerin asgari geçim leri için gerekli olan ücretin-gelirin belirlenmesine de bir katkı yapmaya çalışıyoruz. Bu ay Ekim 2015 te tanıştığımız AKBULUT ailesinin verileriyle değerlendirme yapmaya çalışacağız. Akbulut ailesini hatırlayalım. AKBULUT AİLESİ Hüseyin Akbulut 44 yaşında. Bir üniversite hastanesinde taşeron işçi olarak çalışıyor. Eşi Bahar 42 yaşında, özel bir şirkette yemek ve mutfak işlerine bakıyor. Lise ve ilköğretim düzeyinde okuyan iki çocukları var. Aslen Sivaslı olan aile İstanbul Sultangazi de yaşıyor. 2
Son üç ay içinde yaşamlarında değişen temel bir durum yok. Akbulut ailesinin 2016 OCAK ayı giderleri şu şekildedir: GİDER GİDER (%) Kira - - Sabit Faturalar (doğalgaz, elektrik, su, telefon, internet vb.) 662 TL 19% Giyim 37 TL 1% Temizlik Maddeleri 50 TL 1% Isınma (Banyo ve mutfaktaki tüpgaz dahil) - - Gıda ve İçecek (açlık sınırı belirleyeni) 1.181 TL 35% Ev Eşyası - - Yol Parası 323 TL 9% Sağlık Harcamaları (SGK payları, eczane) 533 TL 16% Eğitim Harcamaları (kurs paraları, kırtasiye, kitap) 99 TL 3% Alkol, sigara 301 TL 9% Kültür-Eğlence 30 TL 1% Diğer (harçlık, takı, vergi vb.) 188 TL 6% TOPLAM GİDER 3.404 TL 100% Şimdi de Akbulut Ailesi nin 2016 Ocak ayı aylık gelir durumuna bakalım: GELİR GELİR (%) Aylık Ücret 2.317 TL 79% ***Hasan Akbulut un aylık ücreti 1.027 TL 35% ***Gülbahar Akbulut un aylık ücreti 1.290 TL 44% Köyden gelen yiyeceklerin parasal değeri 300 TL 10% Aileden gelen yardım 300 TL 10% TOPLAM GELİR 2.917 TL 100% 3
Gelir-Gider durumunu yukarıda özetlemeye çalıştığımız bilgiler doğrultusunda Akbulut Ailesi nin 2016 yılı Ocak ayını 487 TL gelir-gider açığı ile tamamlandığını söyleyebiliriz. Aşağıda yer alan tablo Akbulut ailesinin mevcut durumunu özetler niteliktedir: Ocak 2016 Aylık Ücret 2.317 TL Aylık Gelir Aylık Gider Gelir-Gider Farkı ( Açık) 2.917 TL 3.404 TL 487 TL * Aylık ücret, gelir ve gider aile üyeleri tarafından hanedeki nakdi değerleri göstermektedir. Bir de nin Ekim 2015 Ocak 2016 ayları arasında ki gelir ve giderlerini karşılaştıralım: Ocak 16 Ekim 15 Ocak 16-Ekim 15 Gider Farkı*** Sütun1 GİDER GİDER (%) GİDER GİDER (%) GİDER ( Adet/TL) Kira - - - - - Sabit Faturalar (doğalgaz, elektrik, su, telefon, internet vb.) 662 TL 19% 437 TL 12% 225 TL Isınma (Banyo ve mutfaktaki tüpgaz dahil) - - - - - Gıda ve İçecek (açlık sınırı belirleyeni) 1.181 TL 35% 1.198 TL 33% -17 TL Giyim 37 TL 1% 318 TL 9% -281 TL Temizlik Malzemeleri 50 TL 1% 84 TL 2% -34 TL Ev Eşyası - - - - - Yol Parası 323 TL 9% 338 TL 9% -15 TL Sağlık Harcamaları (SGK payları, eczane) 533 TL 16% 293 TL 8% 240 TL Eğitim Harcamaları (kurs paraları, kırtasiye, kitap) 99 TL 3% 500 TL 14% -401 TL Alkol, sigara 301 TL 9% 217 TL 6% 84 TL Kültür-Eğlence 30 TL 1% 25 TL 1% 5 TL Diğer (harçlık, takı, vergi, kredi kartı borcu vb.) 188 TL 6% 220 TL 6% -32 TL TOPLAM GİDER 3.404 TL 100% 3.630 TL 100% -226 TL *** Aylar arasındaki gider farkında kırmızı renkli olanlar Ocak'16 döneminde Ekim'15 dönemine göre fazladan yapılan harcamayı, siyah renkli belirtilenler ise Ekim ayına göre daha az yapılan harcamaları belirtmek için kullanılmıştır. 4
Oca.16 Eki.15 Ocak 16-Ekim 15 Gelir Farkı*** GELİR GELİR (%) GELİR GELİR (%) GELİR Aylık Ücret 2.317 TL 79% 2.290 TL 71% 27 TL ***Hasan Akbulut un aylık ücreti 1.027 TL 35% 1.000 TL 31% 27 TL ***Gülbahar Akbulut un aylık ücreti 1.290 TL 44% 1.290 TL 40% 0 TL Köyden gelen yiyeceklerin parasal değeri 300 TL 10% 700 TL 22% -400 TL Aileden gelen yardım 300 TL 10% 250 TL 8% 50 TL TOPLAM GELİR 2.917 TL 100% 3.240 TL 100% -323 TL *** Aylar arasındaki gelir farkında kırmızı renkli olanlar Ocak'16 döneminde Ekim'15 dönemine göre aile gelirlerindeki düşüşü, siyah renkli belirtilenler ise Ekim ayına göre daha fazla haneye giren nakdi değerleri belirtmek için kullanılmıştır. Buna göre Akbulut ailesinin aylar itibariyle gelir-gider dengesi de aldıkları ücret ve harcamalara göre değişkenlik göstermiştir ve genel durum aşağıdaki tabloda ana hatları ile karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Ocak 2016 Ekim 2015 Ocak 16-Ekim15 Farkı Aylık Ücret 2.317 TL 2.290 TL 27 TL Aylık Gelir 2.917 TL 3.240 TL -323 TL Aylık Gider 3.404 TL 3.630 TL -226 TL Gelir-Gider Farkı ( Açık) 487 TL 390 TL 97 TL * Aylık ücret, gelir ve gider aile üyeleri tarafından hanedeki nakdi değerleri göstermektedir. * Gelir-Gider Farkında kırmızı renk ile belirtilenler ailenin Ekim ayından bu yana değişen olumsuz koşullarını göstermektedir. Bu verilere ve Hüseyin Akbulut un söylemlerine bakılarak ortaya çıkan sonuçları şöyle sıralayabiliriz. 1- Akbulut ailesinin Ocak ayı giderleri, Ekim ayına göre 226 TL; gelirleri ise 323 TL azalmıştır. Buna göre; giderlerde yüzde 6,22 oranında, gelirlerde ise yüzde 9,97 oranında bir düşüş olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun sonucu Ekim 2015 te 390 TL olan gelir-gider açığı Ocak 2016 da 487 TL ye çıkmıştır. 2- Sabit faturalar, sağlık harcamaları, sigara-alkol harcamaları ve kültür-eğlence harcamalarında az ya da çok artış olduğu görülmüştür. Gıda-içecek, giyim, temizlik malzemeleri, yol paraları, eğitim harcamaları ve diğer harcamalar için ise düşüş olduğu gözlemlenmektedir. 3- Ekim 2015 te memleketten gelen yiyeceklerin parasal değeri 700 TL iken, Ocak 2016 da 300 TL ye inmiştir. 5
4- Asgari ücretin yüzde 33 oranındaki artışı henüz Akbulut ailesinin bütçesine yansımamıştır. Zira işçiler çalıştıktan sonraki ay ücretlerini almaktadır. Bu noktada bir değerlendirme yapmak şimdilik mümkün değil. 5- Asgari ücretin artışı işçi sınıfının demokratik tepkisinin bir sonucudur. Sokaklarda ve sandıkta gösterilen tepki AKP iktidarına asgari ücreti yüzde 33 oranında arttırma zorunluluğu getirmiştir. Aslında asgari ücret mücadelesi; asgari bir geçimi de içine alan bir asgari yaşam mücadelesinin önemli parçasıdır. Sadece bir ücret artışı talebi şekline dönüşen mücadele anlamlı olmayacaktır. 6- İşte bu asgari yaşam mücadelesi; yoksulluğa, sefalete, işsizliğe karşı olduğu kadar, savaşa, baskıya ve zulme karşı da verildiğinde anlam kazanacaktır. Çünkü yoksulluğun, sefaletin, baskının, şiddetin coğrafyası tüm ülke ve hedefi geniş emekçi kitlelerdir. Hüseyin Akbulut la konuşurken söyledikleri dikkat çekici. Henüz alamadık zammı. Ama alsak ne olacak. Her şeye zam geliyor. Elektrik, yol parası, ekmek. Gerisi de gelir zaten. Çocuğun dişlerine tel taktırdık. 500 TL açık verdik. Hanım avans çekti de açığı şimdilik kapattık. Sözde hastanede çalışıyorum. İnsanın zoruna gidiyor. Birde ülkenin doğusunda olanlara çok üzülüyorum. Savaş istemiyorum. Çocuklar babasız-anasız kalsın istemiyorum. Evlerin halini televizyondan gördüm. Sanki Gazze yi izliyorum sandım. Türkmüş, Kürtmüş, Aleviymiş, Sünniymiş beni ilgilendirmiyor. Herkes evine ekmek götürebilmeli, bunun için insanca yaşayabileceği bir ücret almalı. Diyarbakır da da İstanbul da da. Hepimiz alınteri dökerek hayatımızı kazanıyoruz. Daha çok şey söylüyor Hüseyin. Aslında aklıyla çözmüş olayı. Belleği onu yanıltmıyor. İşçi sınıfının yüzyıllardır mücadele ederek yarattığı değerler böyle süzülerek berraklaşmıyor mu? İletişim http://www.guvenlicalisma.org http://www.facebook.com/guvenli.calisma https://www.facebook.com/yanginkulesi http://twitter.com/guvenlicalisma guvenlicalisma@gmail.com İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi 6