Yöntem Çalışma Grubu Veri Toplama Aracı Duygusal Yeme Ölçeği (DYÖ)

Benzer belgeler
ERGEN PARA TUTUMU ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl: 3, Sayı: 7, Haziran 2016, s

ARKADAŞLIK KALİTESİ ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ

MÜSLÜMANLIK İBADET ve İNANÇ ÖLÇEĞİ KISA FORMU:

Ergenler İçin Okulda Öznel İyi Oluş Ölçeğinin Kısa Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği

Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

Yrd.Doç.Dr. Recep UYSAL

Koray SÜLER Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitütü YL öğrencisi

civilacademy Hakan SARIÇAM 1 Ahmet AKIN 2 Mehmet ÇARDAK 3

ÜNİVERSİTEDEKİ ALKOL PROBLEMLERİ ÖLÇEĞİ (ÜAPÖ) TÜRKÇE FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

YÖNTEM Çalışma Grubu

Kişiler Arası Bağımlılık Ölçeği nin 6 Maddelik Formu nun Türkçeye. Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

THE VALIDITY AND RELIABILITY OF THE TURKISH VERSION OF THE SELF-TALK SCALE

AKADEMİK BRANŞ MEMNUNİYETİ ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

İYİLİK HALİ ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇE FORMUNUN GÜVENİRLİK VE GEÇERLİĞİNİN İNCELENMESİ

SIKIŞMIŞ HİSSETME ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

ALLAH ALGISI ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ THE VALIDITY AND RELIABILITY OF TURKISH VERSION OF THE PERCEPTIONS OF GOD SCALE

Şiddetsizliğe Yönelik Tutum Ölçeğinin Türkçe Versiyonunun Geçerlik Ve Güvenirliği

Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

İnternet Öz-yeterliği Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği *

Anlaşmazlığı Hoşgörme Ölçeğinin (AHÖ) Türkçeye Uyarlanması Ahmet AKIN 1, Abdullah YALNIZ 2

Pozitif Algı Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği

YAŞAM MEMNUNİYETİ ÖLÇEĞİ (YMÖ) TÜRKÇE FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Dini Bağlılık Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması

Benlik Korkusu Ölçeği (Bkö) Türkçe Formu: Geçerlik ve Güvenirlik. Çalışması

Yrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU

Yöntem Araştırma Grubu

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 85, Aralık 2018, s

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)

KISALTILMIŞ ÖĞRENCİ İLETİŞİM DOYUMU ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI ÖZET

Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi

ÇEKİRDEK İNANÇLAR ENVANTERİ TÜRKÇE FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Sosyal Duygusal Öğrenme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

The Validity and Reliability of Turkish Version of the Defeat Scale

ÖZGEÇMİŞ. Eğitim. Akademik Ünvanlar HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ SEVGİNAR VATAN.

Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

Çocuklara Yabancı Dil Öğretiminin Duyuşsal Hedefleri Ölçeği

FACEBOOK BAĞIMLILIĞI ÖLÇEĞĠ NĠN TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLĠK VE GÜVENĠRLĠĞĠ

Yıl: 4, Sayı: 10, Mart 2017, s

Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD.

The Validity and Reliability of the Mental Health Continuum Short Form

Algılanan Öz-Düzenleme Ölçeği nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

İŞSİZ BİREYLERİN KREDİ KARTLARINA İLİŞKİN TUTUM VE DAVRANIŞLARININ YAPISAL EŞİTLİK MODELİYLE İNCELENMESİ: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

Facebook Romantik Ayrılık Ölçeğinin Türkçe Versiyonunun Geçerlik. ve Güvenirliği

ROMANTİK İLİŞKİLERDE ALGILANAN DEĞİŞİM ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI, GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI 1

2. YÖNTEM 2.1 Araştırma Grubu 2.2. Ölçme Araçları Yakın Đlişkilerde Minnettarlığı Đfade Etme Ölçeği: 2.3 Đşlem

ÖĞRETMEN ADAYLARINA YÖNELİK KONUŞMA KAYGISI ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

TURKISH VERSION OF IMPOSTORISM SCALE: THE STUDY OF VALIDITY AND RELIABILITY

Ankara Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bölümü, Eğitim Psikolojisi AD.

Sosyal Yeterlik ve Sosyal Sonuç Beklentileri Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması *

ÇALIŞMAYAN KADINLARIN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI, SOSYAL GÖRÜNÜŞ KAYGISI VE FİZİKSEL AKTİVİTEYE KATILIMLARINI ENGELLEYEN FAKTÖRLER Zekai

M. Emin KAFKAS 1, Gökmen ÖZEN 1 THE TURKISH ADAPTATION OF THE OBESITY AWARENESS SCALE: A VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

Bilindiği üzere beslenme; anne karnında başlayarak yaşamın sonlandığı ana kadar devam eden yaşamın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır

Ergenler İçin Beş Boyutlu İyi Oluş Modeli: EPOCH Ölçeği nin Türkçe Formunun Geçerliği ve Güvenirliği

Tekrarlayan Olumsuz Öz-Derin Düşünce Ölçeği Türkçe Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

K U L L A N I M B İLGİLERİ

The International New Issues In SOcial Sciences

İkincil Travmatik Stres Ölçeği: Bir uyarlama çalışması

BEDEN EĞİTİMİ TUTUM ÖLÇEĞİNİN ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİ İÇİN GEÇERLİK VE GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI

The validity and reliability of the Interpersonal Attractiveness Scale. Kişilerarası Çekicilik Ölçeği: Geçerlik güvenirlik çalışması.

Sağlık Psikolojisi-Ders 8 Stres

AMOS (Analysis of Moment Structures) ve Yapısal Eşitlik Modeli

Çift uyumu-psikolojik belirtiler ilişkisi

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

PARTNER SAYGI ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI THE RESPECT TOWARD PARTNER SCALE: A VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

KONUġMACIDA KĠġĠSEL GÜVEN ÖLÇEĞĠ KISA TÜRKÇE FORMU NUN GEÇERLĠK VE GÜVENĠRLĠĞĠ

Derse İlgi Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi

Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2017; 9(4):

ONUR ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇE VERSİYONUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ. Ahmet AKIN 1 Mehmet Ali PADIR 2

Kariyer Stresi Ölçeği nin (KSÖ) Türkçe ye Uyarlanması ve Psikometrik Özelliklerinin Sınanması

Yüksek Öğrenim Enstitüleri İçin Marka Kimliği Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlilik Çalışması

REVİZE EDİLMİŞ SINAV KAYGISI ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME

Öznel Zindelik Ölçeği Türkçe Formunun Psikometrik Özellikleri

Özet. Abstract. Efe Akbulut*

PSİKOLOJİDE ÖLÇEK KAVRAMI VE ÖLÇEK TÜRLERİ /11 Bogardus Tutum Ölçeği /12 Thurston Ölçeği /13 Likert Tipi Ölçekler /13 Guttmann Tutum Ölçeği /15

ÖZGEÇMİŞ. Yardımcı Doçentlik Tarihi: 1999 Doçentlik Tarihi: 2012

BÜTÜNLEYİCİ UMUT ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI * Hakan SARIÇAM ** Ahmet AKIN ***

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 36, Aralık 2016, s

Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Erzurum 2

Okul Deneyimleri Ölçeği Türkçe Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması*

KISA KARARLILIK ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇE FORMUNUN (KKÖ) : GEÇERLİK ve GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Confirmatory Factor Analysis and An Application On Schutte Emotional Intelligence Scale

Doç.Dr. YALÇIN ÖZDEMİR

MERVE SAYIŞ TUĞBA ÇINAR SEVİM KORKUT MERVE ALTUN

Obezite ve Yeme Alışkanlıklarının Psikolojik Temelleri

Saygın Ölüm İlkelerine İlişkin Tutumları Değerlendirme Ölçeği nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Postmenopozal Kadınlarda Vücut Kitle İndeksinin Kemik Mineral Yoğunluğuna Etkisi

Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme

TÜRK EDEBİYATI DERSİNE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI ÖZET

EJER CONGRESS 2015 BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI EJER CONGRESS 2015 CONFERENCE PROCEEDINGS

ÇOCUKLUK ÇAĞI NARSİSİZM ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI 1. Childhood Narcissism Scale: A Study of Validity and Reliability

Emine Sevinç Tok. İzmir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü. Gürsel Aksel Bulvarı No: Üçkuyular İzmir

Alçakgönüllülük Ölçeğinin Türkçe Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması*

Transkript:

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 9 Sayı: 44 Volume: 9 Issue: 44 Haziran 2016 June 2016 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 DUYGUSAL YEME ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇE VERSİYONUNUN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİ THE VALIDITY AND RELIABILITY OF TURKISH VERSION OF THE EMOTIONAL EATER SCALE Ahmet AKIN* Banu YILDIZ** Basri ÖZÇELİK*** Öz Bu çalışmanın amacı, Duygusal Yeme Ölçeğini (Garaulet ve diğerleri, 2012) Türkçe ye uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini incelemektir. Araştırma, 333 üniversite öğrencisi üzerinde yürütülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları, 10 madde ve üç alt boyuttan oluşan modelin (yeme isteğini engelleyememe, yiyecek türleri, suçluluk hissi) iyi uyum verdiğini göstermiştir (x²= 97.28, sd= 31, RMSEA=.080, CFI=.95, IFI=.95, GFI=.94, AGFI=.90, SRMR=.048). Ölçeğin iç tutarlık güvenirlik katsayıları, yeme isteğini engelleyememe alt ölçeği için.87, yiyecek türleri alt ölçeği için.67, suçluluk hissi alt ölçeği için.59 ve ölçeğin tüm maddeleri için.88 olarak bulunmuştur. Bu bulgular, ölçeğin geçerlik ve güvenirliğinin sağlandığını göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Duygusal Yeme, Geçerlik, Güvenirlik, Doğrulayıcı Faktör Analizi. Abstract The aim of this study is to examine validity and reliability of the Turkish version of the Emotional Eater Scale (Garaulet et al., 2012). Participants were 333 university students. The results of confirmatory factor analysis indicated that the 10 items loaded on three factors (disinhibition, type of food, guilt; x²= 97.28, df= 31, RMSEA=.080, CFI=.95, IFI=.95, GFI=.94, AGFI=.90, SRMR=.048). The internal consistency reliability coefficients were.87 for disinhibition subscale,.67 for type of food subscale,.59 for guilt subscale, and.88 for overall scale. Findings, demonstrated that this scale is a valid and reliable instrument. Keywords: Emotional Eater, Validity, Reliability, Confirmatory Factoranalysis. GİRİŞ Duygusal yeme, sorunlu ve yaygın bir davranış belirtisi olmasına rağmen deneysel çalışmalarda bu kavrama yeterince yer verilmemektedir. Bu sıkıntılı davranış, özellikle kadınlarda üzüntü ya da stres yaratmaktadır. Olumsuz ruh halinin yansıması olarak stres verici olaylar, genellikle bir kutu şeker, büyük bir tabak cips, koca bir kâse dondurma ya da bunların daha fazlasını içeren aşırı miktarda yeme ile sonuçlanmaktadır. İnsanların yaşamın her alanındaki stres verici durumlarda, kötü bir haber aldıklarında ya da olumsuz ruh hali içinde bulunduklarında genellikle kendilerini yemeye verdikleri görülmektedir (Nguyen-Rodriguez, Unger ve Spruijt-Metz, 2009: 211). Duygusal yeme, çoğunlukla belirli bir ruh hali ve duygunun ötesinde (Faith, Allison ve Geliebter, 1997) olumsuz olaylara tepki olarak aşırı miktarda yeme olarak tanımlanmaktadır (Thayer, 2003: 8). Duygusal yeme araştırmalarının obeziteyi açıklama uğraşıları nedeniyle birçok çalışma obez nüfusa da odaklanmaktadır (örn; Faith ve diğerleri, 1997; Ganley, 1989). Sims ve diğerleri (2008: 140), algılanan stres ile duygusal yemenin alt ölçeklerindeki varyansın kilolu ve obez katılımcılarda, genel örneklemden daha yüksek oranda olduğunu ortaya koymaktadırlar. Ancak çok az çalışma duygusal yemeye ilişkin belirli duyguları tanımlamaktadır. Thayer (2003: 8), duyguların yoğunluğunun artması ve düşük enerji (yorgunluk gerginliği) nedeniyle duygusal yemeye başvurulduğunu, duygusal yemenin de depresyon ve anksiyete gibi olumsuz birçok duygu durumunun temelini oluşturduğunu ve olumsuz duygu durumlarının, aşırı yemeyle ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmalar yorgunluk, can sıkıntısı, yalnızlık, kaygı ve stresin kadınları aşırı yemeye sevk ettiğini ve yemekten sonra bu duyguların iyileştiğini ortaya koymaktadır (Popless-Vaurter, Brandau ve Straub, 1998; akt., Nguyen-Rodriguez ve diğerleri, 2009: 212). Bunun yanı sıra kadınların, kızgın ve depresif oldukları zamanlarda aşırı yemelerine rağmen bu duyguların yeme davranışından sonra iyileşmediği aksine, obez katılımcılarda bu duyguların arttığı (kişilerin aşırı yeme davranışından dolayı kendilerine kızması ve suçluluk hisleri yaşamları nedeniyle) ortaya konmaktadır (akt., Nguyen-Rodriguez ve diğerleri, 2009: 212). *Doç. Dr., Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, aakin@sakarya.edu.tr **Uzm. Psk. Dan.., Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, banuyildizpdr@gmail.com ***Öğr. Gör., Sakarya Üniversitesi, Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, bozcelik@sakarya.edu.tr - 776 -

Weingarten ve Elston (1991), üniversite öğrencilerinde görülen gerginliğin yeme dürtüsünde önemli rolü olduğunu ortaya koymuşlardır. Çok sayıda kuram, duygusal yeme davranışını tanımlamaya çalışmakta ve sonuçları hakkında önermelerde bulunmaktadır (Garaulet ve diğerleri, 2012). Duygusal yeme ile ilgili temel kuram, sıkıntı verici durumlarda yemeğin duygusal savunma olarak kullanıldığını dolayısıyla obeziteye yol açtığını öne süren Obezite için Psikanalitik Kuram dır (Kaplan ve Kaplan, 1957). Ayrıca obezite, aşırı yemeden kaynaklandığından anksiyete, depresyon, kızgınlık ve can sıkıntısını içeren olumsuz duygu durumlarıyla ilişkilendirilmektedir. Obez kişiler, olumsuz duygulara tepki olarak aşırı yemeyle meşgul olurken normal kilodaki kişiler, daha uygun başa çıkma mekanizmaları kullanmakta ve duygusal sıkıntıya tepki olarak aşırı yememektedirler (Faith ve diğerleri, 1997). Sonuç olarak duygusal yeme araştırmaları, özellikle yetişkinlere ve genellikle obez nüfusa yönelik olarak yapılmaktadır (Nguyen-Rodriguez ve diğerleri, 2009: 212). Yiyecek etkili ruh hali ve duygular konusunda çalışmalar giderek artmaktadır ve yüksek karbonhidratlı besinler, çikolata gibi şekerli yiyecekler ve b vitamini gibi mikro-besleyiciler iyileşen ruh hali ile ilişkili görülmektedir (Benton ve Donohoe, 1999: 405). Çeşitli psikolojik mekanizmalar, duygusal durumların yiyecek kaynaklı değişimlerini açıklamaya çalışmaktadır. Bu hipotezler, inandırıcılığı kanıtlanamayacak şekilde yemeklerde alınan yüksek karbonhidratın neden olduğu duygusal değişiklikleri, beyindeki seratonin hormonuyla ilişkilendirmektedir. Yağ, şeker ve karbonhidrat oranı yüksek yiyecekler, endorfin hormonunun açığa çıkmasına ve sonuç olarak olumlu ruh halinin gelişmesine neden olmaktadır (Benton ve Donohoe, 1999: 405; Rogers, 1985). Yiyeceklerin kişinin duygusal durumunu değiştirme yeteneği, sadece beyindeki besin etkisine değil aynı zamanda yiyeceğin psikolojik özelliklerine de bağlı olmaktadır. Muhtemelen yemeğin duygusal etkileri yiyeceğe dayalı algılar, düşünceler ve tutumlardan etkilenmektedir. Sonuç olarak yiyecek; besinsel, duygusal, bilişsel, sembolik ve diğer özelliklerin iç içe geçmiş kombinasyonu olarak tanımlanmaktadır (Booth, 1994). Yağ, şeker ve karbonhidrat içeren yüksek enerjili yiyeceklerin endorfin hormonunu açığa çıkarmasıyla pozitif duygusal etkiler oluşmasına rağmen (Booth, 1980) batı toplumlarında yüksek enerjili yiyecekler, fiziksel çekiciliği tehdit edici olarak düşünülmekte ve bu yüzden genellikle olumsuz etkilerle ilişkilendirilmektedir. Batı toplumlarında birçok kadın, çekici olmak için ince görünmesi gerektiğini düşünmekte ve diyet yapma eğilimde olmaktadır (Logue, 1991). Kilolu olmanın olumsuz psikolojik sonuçları ve kilolu kadınların kilo vermeye yönelik başarısız teşebbüsleri, yüksek kalorili yiyeceklere maruz kalan normal kilodaki kadınlardan daha şiddetli olumsuz duygular yaşamalarına neden olmaktadır. Macht, Gerer ve Ellgring (2003: 372) de çalışmalarında, yüksek kalorili yiyeceklerin olumlu duyguları azalttığını, olumsuz duyguları arttırdığını ve kilolu kadınlarda yüksek kalorili yiyecek alımından sonra üzgünlük, utanç, korku ve uykusuzluğun şiddetinin arttığını ortaya koymaktadır. Yüksek kalorili yiyecekler sağlıksız ve tehlikeli olarak algılanmaktadır. Garaulet ve diğerleri (2012) tarafından geliştirilen Duygusal Yeme Ölçeği, obez kişilerin yeme isteğini engelleyememesi, yiyecek türleri (yüksek kalorili yiyecekleri tercih etme) ve suçluluk (daha çok klinik yeme bozukluklarına yönelik) alt boyutlarında duygusal yeme eğilimlerine yönelik uygulamalarda başvurulan, kolay ve pratik bir ölçme aracı olması bakımından önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, Garaulet ve diğerleri (2012) tarafından geliştirilen Duygusal Yeme Ölçeğini Türkçeye uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini incelemektir. Yöntem Çalışma Grubu Ölçeğin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik analizleri 333 üniversite öğrencisi üzerinde yürütülmüştür. Yaşları 18-27 arasında değişen, 159 u kız, 174 ü erkek öğrenciden oluşan bu grubun yaş ortalaması 21.1 dir. Veri Toplama Aracı Duygusal Yeme Ölçeği (DYÖ) Obez ve kilolu kişilerin duygusal yeme davranışlarını değerlendirmek amacıyla (Garaulet ve diğerleri, 2012) tarafından geliştirilen Duygusal Yeme Ölçeği, 10 maddeden ve üç alt boyuttan (yeme isteğini engelleyememe, yiyecek türleri, suçluluk hissi) oluşan 4 seçenekli ( 0 Asla ve 3 Her zaman) bir derecelendirme içermektedir. Ölçekte ters madde bulunmamaktadır. Ölçekten alınan yüksek puanlar, duygusal yeme davranışının yüksek düzeyde olduğunu göstermektedir. Ölçeğin yapı geçerliği için uygulanan açımlayıcı faktör analizinde; faktör yükleri yeme isteğini engelleyememe alt boyutu için.55 ile.76, yiyecek türleri alt boyutu için.81 ile.83 ve suçluluk alt boyutu için.77 ile.85 arasında sıralanan ve toplam varyansın %60.4 ünü açıklayan üç faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Ölçeğin iç tutarlık güvenirlik katsayıları, yeme isteğini engelleyememe alt boyutu için.77, yeme türleri alt boyutu için.66, suçluluk alt boyutu için.61 olarak bulunmuştur (Garaulet ve diğerleri, 2012). - 777 -

İşlem Ölçeğin Türkçeye uyarlanması sürecinde, öncelikle ölçeği geliştiren Marta Garaulet ile elektronik posta yoluyla iletişim kurulmuş ve ölçeğin uyarlanabileceğine ilişkin gerekli izin alınmıştır. İlk aşamada, ölçeğin İngilizce formu iyi düzeyde İngilizce bilen 3 öğretim üyesinden oluşan bir komisyon tarafından Türkçeye çevrilmiş ve daha sonra bu Türkçe formlar geri tercüme edilerek Türkçe ve İngilizce formlar arasındaki tutarlılık incelenmiştir. Daha sonra Türkçe form anlam ve dil bilgisi açısından incelenerek gerekli düzeltmeler yapılmış ve denemelik Türkçe form elde edilmiştir. Ardından denemelik Türkçe form, psikolojik danışma ve rehberlik ve ölçme ve değerlendirme alanında uzman olan 2 öğretim üyesine inceletilerek görüşleri doğrultusunda bazı değişiklikler yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliği için doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirliği iç tutarlık yöntemiyle, madde analizi ise düzeltilmiş madde-toplam korelâsyonuyla incelenmiştir. Geçerlik ve güvenirlik analizleri için LISREL 8.54 ve SPSS 15 paket programları kullanılmıştır. BULGULAR VE YORUM Yapı Geçerliği Doğrulayıcı Faktör Analizi Duygusal Yeme Ölçeğinin yapı geçerliği için ölçeğin orijinal formunda bulunan faktörlerin doğrulanması amacıyla doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Elde edilen uyum indeksi değerleri Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo 1: Duygusal Yeme Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları x² sd x²/sd RMSEA CFI IFI GFI AGFI SRMR Birinci düzey 97.28 31 3.13.080.95.95.94.90.048 İkinci düzey 97.28 31 3.13.080.95.95.94.90.048 Doğrulayıcı faktör analizi ile model veri uyumuna ilişkin hesaplanan istatistiklerden en sık kullanılanları Ki kare (x²), x²/df, RMSEA, SRMR, GFI ve AGFI dir. Hesaplanan x²/df oranının 5 ten küçük olması, GFI ve AGFI değerlerinin.90 dan yüksek olması, SRMR ve RMSEA değerlerinin ise.05 ten düşük çıkması, model veri uyumunu göstermektedir (Jöreskog ve Sorbom, 1996). Birinci ve ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizine ait faktör yükleri Şekil 1 ve Şekil 2 de gösterilmiştir. Şekil 1: Duygusal Yeme Ölçeğine İlişkin birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi - 778 -

Şekil 2: Duygusal Yeme Ölçeğine İlişkin ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi Madde Analizi ve Güvenirlik Yapılan analiz sonucunda, ölçeğin düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayılarının.43 ile.73 arasında sıralandığı görülmüştür. Bulgular Tablo 2 de görülmektedir. Tablo 2: Duygusal Yeme Ölçeği Düzeltmiş Madde Toplam Korelasyon Katsayıları Madde Madde Madde Faktör d.m.t.k. Faktör d.m.t.k. Faktör d.m.t.k. No No No Yeme isteğini engelleye meme 4.63 2.55 1.50 5.65 3.53 7.43 6.68 8.64 9.73 Yiyecek türleri Suçluluk - 779 -

10.71 Ölçeğin Türkçe formunun iç tutarlık güvenirlik katsayıları yeme isteğini engelleyememe alt ölçeği için.87, yiyecek türleri alt ölçeği için.67, suçluluk alt ölçeği için.59 ve ölçeğin tüm maddeleri için.88 olarak bulunmuştur. TARTIŞMA Bu çalışmada, (Garaulet ve diğerleri (2012) tarafından geliştirilen Duygusal Yeme Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğinin incelenmesinde, doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen uyum indeksleri incelendiğinde, üç alt boyutlu modelin iyi uyum verdiği ve ölçeğin orijinal faktör yapısının, Türkçe formun faktör yapısıyla uyumlu olduğu görülmüştür (Hu ve Bentler,1999). Ancak, 8.-9. maddeler arasında ikili hata kovaryansları tanımlanmıştır. Araştırmalarda kullanılabilecek ölçme araçları için öngörülen güvenirlik düzeyinin.70 olduğu (Sipahi, Yurtkoru ve Çinko, 2008) dikkate alınırsa, Türkçe formunun güvenirliğinin ölçeğin bütünü için sağlandığı görülmektedir. Ancak suçluluk alt ölçeğinin güvenirlik katsayısı düşük bulunmuştur. Öte yandan yapılan madde analizi sonucunda, ölçeğin madde-toplam korelasyon katsayılarının.30 ölçütünü karşıladığı görülmüştür. Obezite, birçok ülkede yaygınlığı giderek artan çok kökenli belirtilere sahip bir hastalıktır (Ogden, Yanovski, Carroll ve Flegal, 2007: 2087). Genetik, sosyal, ekonomik, metabolik ve psikopatolojik faktörler gibi çok çeşitli değişkenlerden kaynaklanmaktadır (Behn ve Ur, 2006: 353). Obezitenin depresyon riskini arttırdığına yönelik önemli bulguların yanı sıra (Luppino ve diğerleri, 2010) anksiyete bozuklukları ve obezite arasında da orta düzeyde pozitif bir ilişki bulunmaktadır (Gariepy, Nitka ve Schmitz, 2009: 417). Duygusal yeme anksiyete, depresyon, kızgınlık ve yalnızlık gibi olumsuz duygulara tepki olarak yeme şeklinde tanımlanmaktadır (Faith ve diğerleri, 1997). Duygularımızın yeme alışkanlıklarımız ve yemek seçimlerimiz üzerinde göreli etkisinin bulunduğu düşünülmektedir (Faith ve diğerleri, 1997; Christensen ve Redig, 1993). Birçok yeme bozukluğu belirleme anketi bulunmasına rağmen bu anketler, obeziteyi özel olarak belirlememekte ya da çok uzun maddeli ya da klinik açıdan anlaşılması zor olmaktadır. Dolayısıyla Garaulet ve diğerleri nin (2012) kolay, pratik ve obeziteyi özel olarak belirleyen güvenilir ve geçerli bir ölçme aracı geliştirdiği söylenebilmektedir. SONUÇ VE ÖNERİLER Duygusal Yeme Ölçeğinin, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarından elde edilen bulgulara göre ölçeğin kullanıma hazır olduğu söylenebilir. Ancak suçluluk alt ölçeğinin güvenirlik katsayısı.70 ölçütüne göre düşük bulunmuştur. Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının üniversite öğrencileri üzerinde yürütülmüş olması, ölçeğin geçerlik ve güvenirliği için farklı gruplar üzerinde yapılacak çalışmaları gerekli kılmaktadır. Ayrıca ölçeğin test tekrar-test güvenirliğinin ve ölçeğin duygusal yemenin yordayıcısı olan diğer ölçeklerle arasındaki korelasyonun incelenmesi ve sosyo-demografik değişkenlere ilişkin farklılaşmayı ortaya koymaya yönelik daha kapsamlı çalışmaların yapılması faydalı olacaktır. KAYNAKÇA BEHN, A. ve UR, E. (2006). The Obesity Epidemic and its Cardiovascular Consequences. Current Opinion in Cardiology, S. 21(4), s. 353-360. BENTON, D. ve DONOHOE, R. T. (1999). The Effects of Nutrients on Mood. Public Health Nutrition, S. 2(3), s. 403-409. BOOTH, D. A. (1994). Psychology of Nutrition. Taylor & Francis. BOOTH, D. A. (1980). Acquired Behavior Controlling Energy Intake and Output. Obesity, s. 101-143. CHRISTENSEN, L. ve REDIG, C. (1993). Effect of Meal Composition on Mood. Behavioral Neuroscience, S. 107(2), s. 346. FAITH, M. S., ALLISON, D. B. ve GELIEBTER, A. (1997). Emotional eating and obesity: theoretical considera-tions and practical recommendations. In: Dalton s, (Eds.), Obesity and Weight Control: The Health Professionals Guide to Understanding and Treatment. Gaithersburg, MD: Aspen, 439-465. GANLEY, R. M. (1989). Emotion and Eating in Obesity: A Review of the Literature. International Journal of Eating Disorders, S. 8(3), s. 343-361. GARAULET, M., CANTERAS, M., MORALES, E., LÓPEZ-GUIMERA, G., SÁNCHEZ-CARRACEDO, D. ve CORBALÁN-TUTAU, M. D. (2012). Validation of a Questionnaire on Emotional Eating for Use in Cases of Obesity: The Emotional Eater Questionnaire (EEQ). Nutr Hosp, S. 27(2), s. 645-651. GARIEPY, G., NITKA, D. ve SCHMITZ, N. (2009). The Association between Obesity and Anxiety Disorders in the Population: A Systematic Review and Meta-Analysis. International Journal of Obesity, S. 34(3), s. 407-419. HU, L.T. ve BENTLER, P. M. (1999). Cutoff Criteria for Fit İndexes in Covariance Structural Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Structural Equation Modeling, S. 6, 1-55. JÖRESKOG, K. G. ve SÖRBOM, D. (1996). LISREL 8: User's Reference Guide. Scientific Software International. KAPLAN, H. I. ve KAPLAN, H. S. (1957). The Psychosomatic Concept of Obesity. Journal of Nervous and Mental Disease, S. 125, s. 181 200. LOGUE AW. (1991). The Psychology of Eating and Drinking. New York: Freeman. LUPPINO, F. S., DE WIT, L. M., BOUVY, P. F., STIJNEN, T., CUIJPERS, P., PENNINX, B. W. ve ZITMAN, F. G. (2010). Overweight, Obesity, and Depression: A Systematic Review and Meta-Analysis of Longitudinal Studies. Archives of General Psychiatry, S. 67(3), s. 220-229. - 780 -

MACHT, M., GERER, J. ve ELLGRING, H. (2003). Emotions in Overweight and Normal-Weight Women Immediately After Eating Foods Differing in Energy. Physiology & Behavior, S. 80(2), s. 367-374. NGUYEN-RODRIGUEZ, S. T., UNGER, J. B. ve SPRUIJT-METZ, D. (2009). Psychological Determinants of Emotional Eating in Adolescence. Eating Disorders, S. 17(3), s. 211-224. OGDEN, C. L., YANOVSKI, S. Z., CARROLL, M. D. ve FLEGAL, K. M. (2007). The Epidemiology of Obesity. Gastroenterology, S. 132(6), s. 2087-2102. POPKESS-VAWTER, S., BRANDAU, C. ve STRAUB, J. (1998). Triggers of Overeating and Related Intervention Strategies for Women Who Weight Cycle. Applied Nursing Research, S. 11(2), s. 69-76. ROGERS, P. J. (1995). Food, Mood and Appetite. Nutrition Research Reviews, S. 8(1), s. 243-269. SIMS, R., GORDON, S., GARCIA, W., CLARK, E., MONYE, D., CALLENDER, C. ve CAMPBELL, A. (2008). Perceived Stress and Eating Behaviors in a Community-Based Sample of African Americans. Eating Behaviors, S. 9(2), s. 137-142. SİPAHİ, B., YURTKORU, E. S. ve Çinko, M. (2008). Sosyal Bilimlerde SPSS le Veri Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım. THAYER, R. E. (2003). Calm Energy: How People Regulate Mood with Food and Exercise. Oxford University Press. WEINGARTEN, H. P. ve ELSTON, D. (1991). Food Cravings in a College Population. Appetite, S. 17(3), s. 167-175. - 781 -