tepav The Economic Policy Research Foundation of Turkey Anadilde Eğitim ve Başarı Üzerine Etkileri: Almanya Örneği Ali Sökmen, TEPAV 4 Aralık 2013
Çerçeve Almanya nın eğitim sistemi ve dil politikası Almanya daki Türk öğrencilerin eğitim performansı Türkiye de anadili farklı öğrencilerin ölçümü ve eğitim performansları Sonuç ve çıkarımlar
Alman Eğitim Sistemi Federalleşmiş eğitim politikası Eğitim politikası büyük ölçüde eyaletlerin hükmünde Merkezi hükümetin rolü standart belirleme ve akreditasyon 3 farklı ortaöğretim tipi Güçlü ve özerk okullar Ulusal olarak girdi değil çıktı odaklı eğitim politikası Okullar istedikleri dili ve istedikleri dilde ders verebilir, ulusal akreditasyon standartlarını sağladıkları sürece Buna rağmen anadilde eğitim yaygın değil
4 Almanya nın Dil Politikası Tek resmi dil, ulusal olarak tanınmış tek dil Eyaletlerce tanınmış 4 bölgesel dil Her eyalette farklı politika Kamu tarafından desteklenen özel okullar Alman okullarında iki dilli eğitim Eğitimde azınlık ve göçmen dili ayrımı zayıf Bazı eyaletlerde azınlık ve göçmen dilinde eğitim daireleri Bazı eyaletlerde hiçbir resmi statü yok
5 Almanya da Türk Öğrenciler Almanya da 2.956.000 Türkiye kökenli insan yaşıyor Yaklaşık 380.000 öğrenci Meslek liseleri ve düz liselerde yoğunlaşma Gymnasium da (akademik lise) düşük temsil Okul türlerine göre Türk ve Alman öğrencilerin dağılımı,% 2006-07 Türkler Almanlar Okul Tipi Kız Erkek Kız Erkek Düz Lise 38,8 44,3 12,6 16,7 Meslek Lisesi 46,4 43,6 40 41,6 Gymnasium 14,8 12,1 47,4 41,7 Kaynak: Alman Federal İstatistik Dairesi
6 PISA dan dersler - 1 Evde eğitim dilinden farklı dilde konuşan öğrenciler hem Türkiye de hem de Almanya da oldukça dezavantajlı 39 puan, bir senelik eğitimde kazanılan becerilere denk Evde konuşulan dile göre PISA 2012 puanları Evde Konuşulan Dil Öğrenci yüzdesi Okuma Matematik Bilim Test dili (Almanca) 87.69 521 525 537 Almanya Başka dil 6.98 471 477 478 Test dili (Türkçe) 93.26 480 452 467 Türkiye Başka dil 6.25 411 399 418 Test dili 89.14 500 492 502 OECD Ort. Başka dil 8.34 469 459 463 Kaynak: OECD
560 540 520 500 480 460 Türkiye ve Almanya da anadili test dilinden farklı olan öğrencilerin performans açığı OECD den yüksek 521 ALMANYA Test dili Başka dil 471 525 537 477 478 560 540 520 500 480 460 480 TÜRKİYE 452 467 560 540 520 500 480 460 500 469 OECD 492 459 502 7 463 440 420 440 420 411 418 440 420 400 80 70 60 50 40 30 20 Okuma Matematik Bilim Puan Farkı 59 50 48 400 80 70 60 50 40 30 20 399 Okuma Matematik Bilim 69 53 49 400 80 70 60 50 40 30 20 Okuma Matematik Bilim 39 31 33 10 10 10 0 Okuma Matematik Bilim Kaynak: OECD 0 Okuma Matematik Bilim 0 Okuma Matematik Bilim
8 PISA dan dersler - 2 Almanya daki ve Avrupa genelinde- Türk öğrenciler Türkiye deki öğrencilerden daha başarısız 500 450 400 350 375 Türkiye Kökenli Öğrencilerin Okuma Puanları, PISA 2009 413 416 425 426 446 464 300 Avusturya Belçika Danimarka İsviçre Almanya Hollanda Türkiye Kaynak: OECD
9 Geri dönüş yapan öğrenciler Almanya daki Türklerin başarısızlığına karşın, Türkiye deki Almanya kökenli öğrenciler Türkiye ortalamasından daha iyi Dil dezavantajı kalkınca açık kapanıyor Kaynak: OECD 500 480 460 440 420 400 PISA 2009 Okuma Puanı 426 Almanya'daki Türkler 464 Türkiye 478 Türkiye'deki Almanya kökenliler
10 PISA dan dersler - 3 80 70 60 50 40 30 Türkiye ve Yunanistan da Anadilinden farklı dilde eğitim alan öğrencilerin PISA 2012 puan farkları 72 55 61 69 53 49 31 Okuma Matematik Bilim 33 39 Yunanistan da anadilden farklı dilde eğitim alan öğrencilerin almayanlardan puan farkı OECD ortalamasının çok üstünde. Sosyoekonomik faktörler farkı ortalamaya yaklaştırmakla beraber kapatmıyor Yunanistan daki (çoğu Türk) azınlık öğrencilerin durumu daha da kötü Kaynak: OECD 20 10 0 Yunanistan Türkiye OECD
11 Bir ayrıntı: Evde konuşulan dilin evrimi? PISA testi anketlerine evde farklı bir dil konuştuğunu belirtenlerin oranı 2003 ten beri artışta 7 6 5 4 3 2 1 0 Evde farklı dil konuşanlar, % 6.3 3.9 1.8 2.4 2003 2006 2009 2012 Kaynak: OECD
Sonuç: Çıkarımlar Devlet bütün vatandaşlarına eşit koşullarda eğitim fırsatı sağlamak zorundadır Ancak vatandaşların tümü aynı şartlara sahip olmadığı için fırsattan eşit yararlanamayabilir PISA test sonuçları testi anadilinde almayanların daha başarısız olduğunu göstermektedir Avrupa da test alan Türklerle Türkiye de test alanlar arasında ciddi bir puan farkı görülmektedir Benzer puan farkı bütün ülkelerde gözlemlenmektedir Devlet, anadili veri olarak kabul edeceğine göre eğitim sisteminin tasarımında ne tür bir değişikliğe gitmelidir?