Programın Amacı: Katılımcılara, Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmeliğin istediği taleplere cevap verebilen Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlama yetisine sahip ehil (sertifika sahibi) kişiler yetiştirebilmek. Program Çıktısı: Program sonunda, katılımcıların; yönetmeliğin istediği, ulusal ve uluslararası standartlara uygun, tehlikelerin belirlendiği, risklerin değerlendirildiği, tutuşturma kaynaklarının bertaraf edilmesine ilişkin önlemlerin yer aldığı, patlayıcı atmosfer tehlikelerine ilişkin tüm tedbirleri bünyesinde barındıran, tesisin nasıl korunduğunun kanıtı olan, yaşayan bir Patlamadan Korunma Dokümanı sistematiğinin nasıl kurulması gerektiğinin anlaşılmasını ve öğrenilmesini sağlamak. Programa Kimler Katılabilir: En az bir yıl deneyimi olan İş Güvenliği Uzmanları, İşyeri Hekimleri En az üç yıl deneyimi olan Mühendisler, En az bir yıl Çalışma Bakanlığında denetimlere katılmış İş Müfettişleri, İşverenler / İşveren Vekilleri 1. Birinci Gün: 1) ATEX Direktifleri, Patlayıcı Ortamlar Mevzuatı, Diğer Mevzuat ve Yükümlülükler 2) ATEX Patlamalarının Dinamiği, Tehlikelerin Anlaşılması Yanma Kimyası ve Yangının Davranışı Katı Sıvı ve Gazların Yanma ve Patlama Davranışları Atex Patlamalarının Mekanizması ve Dinamiği Teknik Terimlerin Anlaşılması: Tutuşma (Patlama) Sıcaklığı, Parlama Noktası (Flash Point), LFL ve UFL, Molekül Ağırlığı, Kaynama Noktası, Buhar Basıncı, Buhar Yoğunluğu, Gaz Grubu, Sıcaklık Sınıfı v.d.
Patlayıcı atmosferleri tanıma (Tozlar, katılar, sıvılar ve gazlar) Patlayıcı atmosfer oluşturabilecek maddeleri Sınıflandırma ve Karşılıklı Etkileşimleri Güvenlik Bilgi Formları ve İçerikleri Patlayıcı atmosfer oluşturabilecek maddeleri değerlendirme içerikleri hakkında araştırma yapılması, Patlayıcı atmosfer oluşturma ihtimali olan maddelerin CLP ve ADR mevzuatlarına göre sınıflandırması, Kimyasal maddelerin karşılıklı etkileşimleri ve tutuşturucu kaynakları Patlayıcı atmosferlerin miktarlarına göre değerlendirilmesi, Uygulamalı (Tozlar, katılar, sıvılar ve gazlar) vb. maddelerin sınıflandırılması, Yapılan sınıflandırmaların değerlendirilmesi (Kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve Güvenlik önlemleri hakkında Yönetmelik ve NFPA 704), Örnek olarak verilecek olan maddelerin değerlendirilmesi, mevzuata göre raporlanması, 2. İkinci Gün 3) Patlama Riskinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı (patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak) İşyerlerinde patlayıcı ortam oluşturması muhtemel kaynakların belirlenmesi Patlama tehlikelerinin belirlenmesi Yanma özellikleri Patlama davranışı Tehlikeli patlayıcı ortamın oluşma ihtimali Yanıcı bir maddenin varlığı, Yanıcı maddenin (gaz, buhar, duman, toz gibi) yayılma derecesi, Yanıcı maddenin, patlama aralığı dâhilinde havadaki derişimi, Tutuşmak suretiyle yaralanma veya hasara sebep olmaya yeterli patlayıcı ortam miktarı Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri Tutuşma tehlikelerinin belirlenmesi
Tutuşma özellikleri Etkin tutuşturma kaynaklarının oluşma ihtimali Sürekli veya sıklıkla oluşabilen tutuşturma kaynakları, Nadiren oluşabilen tutuşturma kaynakları, Çok nadiren oluşabilen tutuşturma kaynakları. Normal çalışma sırasında oluşabilen tutuşturma kaynakları, Sadece fonksiyonel bozuklukların bir sonucu olarak oluşabilen tutuşturma kaynakları, Sadece nadiren söz konusu olan fonksiyonel bozuklukların bir sonucu olarak oluşabilen tutuşturma kaynakları. İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü. 4) Patlamanın muhtemel etkilerinin tahmin edilmesi Alevler ve sıcak gazlar, Isıl radyasyon, Basınç dalgaları, Moloz uçuşması, Tehlikeli maddelerin açığa çıkması, Yanıcı maddelerin kimyasal ve fiziksel özellikleri, Patlayıcı ortamın miktarı ve sınırı, Çevre geometrisi (engellerin dikkate alınması gerekir), Mahfaza ve destek yapılarının mukavemeti, Tehlikeye maruz personelin kullandığı koruyucu donanımlar, Tehlikeye maruz cisimlerin fiziksel özellikleri ile ilişkisi
3. Üçüncü Gün 4) Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerler, Bu Ortamın Kalıcılığı ve Bölge (Zone) lerin Belirlenmesi ve Sınıflandırılması (TS EN 60079-10-1:2015) Zone Belirleme ve Hesaplama Yaklaşımları Hesaplama için gerekli olan tüm standartların kullanımı Standart kapsamında kullanılan formülasyonların anlatımı Formüllerin kullanılarak zone bölgelerinin hesabının yapılması 5) Patlayıcı Atmosferi Bertaraf Yöntemleri ve Havalandırma Doğal Havalandırma Cebri Havalandırma Tehlikeli Bölge Sınıflandırmaları TS EN 12820 Akaryakıt İstasyonları Emniyet Kuralları TS 11939 (LPG) İkmal İstasyonu - Emniyet Kuralları TS EN 60079 10-1 Patlayıcı ortamların sınıflandırılması (Sıvı ve Gaz) TS EN 60079 10-2 Patlayıcı ortamların sınıflandırılması (Toz) TS EN 12215+A1 Sprey Boya Kabinleri - Güvenlik Kuralları TS EN 12981+A1 Toz Boya Kabinleri - Güvenlik Kuralları TS EN 50272-2 Akü Şarj Alanları - Güvenlik kuralları Yanıcı Madde Yerine Yanıcı Olmayan Madde Kullanmak (İkame) İnertleştirme (Azot, Karbondioksit vb. ekleme) ile Yanmayı ve Patlamayı Engelleme Seyreltme ile Yanıcı Madde Konsantrasyonunu LFL nin Altına İndirme Havalandırma ile Ortamdan Yanıcı Maddenin Uzaklaştırılması (Mühendislik) Havalandırma Hesapları
6) Alınması Gereken Teknik ve Organizasyonel Önlemler Çalışanların Eğitimi Havalandırma Sisteminin kullanılabilirliği ve güvenilirliği, Yazılı Talimatlar ve Çalışma İzni Hava İçindeki Yanıcı Maddelerin Uzaklaştırılması Çoklu ve Hibrid Patlayıcı Ortamlarda Alınacak Koruyucu Önlemlerin En Yüksek Riske Uygun Olması Statik Elektrik Oluşumunu Önlemek İçin Kişisel Koruyucu Donanımlar Muhtemel Patlayıcı Ortamlara Uygun ve Güvenli Ekipman ve Teçhizat Patlama Şartları Oluşmadan Önce, Çalışanların Sesli ve/veya Görsel İşaretlerle Uyarılması Patlama Tehlikesi Durumunda Çalışanların Hızlı Tahliye Sistemi Faaliyetten Önce Patlayıcı Atmosfer Güvenliğinin Maksimum Sağlandığının Kanıtlanması Her Hangi Bir Güç Kesilmesinde Güvenlik Sistemlerinin Çalışmasını Sürdürmesi Çalışma Koşullarından Her Hangi Bir Sapma Meydana Geldiğinde El İle Müdahale Yapılabilmesi Sistemin Acil Durdurulması Halinde, Biriken Enerjinin Çabuk ve Güvenli Bir Şekilde Boşaltılması veya İzole Edilmesi
4. Dördüncü Gün 7) Tüm Tutuşturucu Kaynakların Kontrolü TS EN 1127 Standardında Yer Alan 13 Adet Tutuşturucu Kaynak ve Bunların Önlenmesi Yöntemleri Statik Elektrik Önlemleri ve KKD Kategori 1,2,3, Eksproof Ekipman Kullanımı Mekanik Kıvılcımlar 8) Patlayıcı Ortam Patlamalarının Etkisinin Azaltılması Basınca Dayanıklı Yapı Yeterli Yırtılma Yüzeyi, Patlama Menfezleri Patlama Kapakları ve Diskleri Domino Etkisinin Önlenmesi
9) Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılacak Ekipmanların Uygunluğu ve Etiketleri Ex-Proof Ekipmanların Etiketlerinin Okunması Teçhizat ve Sıcaklık Gruplarının Öğretilmesi Aşağıdaki standartların içerikleri ve kapsamları IEC 60079-0 General requirements Genel Gereklilikler «İçerisinde yer alan ex ekipmanlar» IEC 60079-1: Gas Flameproof enclosures "d"; Alev sızdırmaz muhafazalı IEC 60079-2: Gas Pressurized enclosures "p"; Basınçlandırılmış muhafazalı IEC 60079-5: Gas Powder filling "q"; Kumlu koruma IEC 60079-6: Gas Oil immersion "o"; Yağlı Koruma IEC 60079-7: Gas Increased safety "e"; Emniyeti arttırılmış IEC 60079-11: Gas Intrinsic safety "i"; Kendinden Emniyetli IEC 60079-15: Gas Type of protection n ; Arka çıkarmaz IEC 60079-18: Gas and dust Encapsulation "m"; Döküm veya Kapsüllü Koruma IEC 60079-31: Dust Protection by enclosure t Muhafazalı Koruma IEC 61241-4: Dust Pressurization pd. Basınçlı Koruma
5. Beşinci Gün 10) Örnek Hazırlanmış Dokümanlar Üzerinde Çalışma Dokümanın Hazırlanma Aşamaları ve Taslak Doküman Formatı Örnek Doküman İncelemesi, Soruların Cevaplanması, Katılımcılarla Birlikte Hesaplama ve Risk Analizi Çalışmaları ile Yönlendirme BREEZE, PHAST ve ALOHA gibi programların sonuçları ile değerlendirme Katılımcılarla birlikte PHAST programı kullanılarak sonuçların modellemeleri Oluşturulan senaryoya göre oluşabilecek patlama etkisinin büyüklüğünün PHAST ve ALOHA programları ile sonuç analizleri Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlama programı için sınavı yapılması NOT: Sınav sonucunda 70 puan ve üzerinde puan alan adaylara sertifika verilir.