Patlamadan Korunma Dokümanı Hazırlığında Standart, Mevzuat ve Uygulamadaki Belirsizlikler, Türkiye ye Özgü Çözüm Önerileri

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Patlamadan Korunma Dokümanı Hazırlığında Standart, Mevzuat ve Uygulamadaki Belirsizlikler, Türkiye ye Özgü Çözüm Önerileri"

Ilker Candemir
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Patlamadan Korunma Dokümanı Hazırlığında Standart, Mevzuat ve Uygulamadaki Belirsizlikler, Türkiye ye Özgü Çözüm Önerileri Serkan Küçük / Serdar Gültek / Cem Çeribaşı

2 SUNUM PLANI Mevzuzat ve standarttaki belirsizlikler Çözüm önerileri

3 Madde 2.2. Eğer patlayıcı ortam birkaç çeşit parlayıcı ve/veya yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tozlardan oluşuyorsa, alınacak koruyucu önlem en yüksek riske uygun olur.

4 ve standartları bu konuyla ilgili bir bilgi vermemektedir. Sıvı kimyasallarda, hesaplamalarda karışım içerisindeki yayılım ve patlama açısından en agresif kimyasala göre hesap yapılmaktadır.

5 Karışımın bileşimindeki oranlar kesin olarak tespit edilebiliyorsa Le Chatelier yaklaşımı değerlendirilebilir. Ancak yayılacak buharın proses koşulları değişkenlik göstereceği (ör: saf maddenin monomerken polimerize edilmesi) unutulmamalıdır. Bu durumun güvenli sonuçtan uzaklaştırma olasılığı vardır. Toz karışımları için yönetmelik ifadesine göre yorum yapmak değerinden fazla tahmine (patlayıcı toz-inert toz karışımı) veya tutarsız sonuçlara (ör: toz bulutunun içine solvent buharı karışması halinde en yüksek patlama basıncının dramatik olarak artması beklenebilir) götürebilir.

6 Açık yüzeyden buharlaşmaya yönelik hesap olmaması

7 Sıvı fazda yayılmanın boşalma oranı hesabı tutarsız. Buharı seyreltecek temiz hava oranı yaklaşımı sıvı fazdaki boşalma fenomeniyle uyuşmamaktadır. Sıvı fazda gerçekleşen boşalmanın açık yüzeyde yayılan sıvının buharlaşması olayına denk düşmektedir ve EPA nin Risk.Man. Guideline yaklaşımıyla hesaplama daha tutarlı olacaktır.

8 Üstü açık kazan karıştırılması prosesi, buharlaşabilen sıvı yayılması gibi durumlarda uygulanabilecek bir hesap yöntemi sunulmamaktadır.

9 ÖNERİ : Bir kimyasalın sıvı halde boşalma oranı WW gg = 6,55xx10 3 uu ww 0,78 AA pp pp vv MM 0,667 RR xx TT AA pp GG ss 10 WW gg sıvının buharlaşma oranı (kg/s) uu ww Sıvı yüzeyi üzerindeki hava hızı (m/s) AA pp Sıvının yüzey alanı (m 2 ) pp vv Sıvı kimyasalın buhar basıncı (kpa) M Sıvı buharının molekül kütlesi (kg/kmol) R Universal gaz sabiti (8,314 kpa m 3 /kmol K) T Sıvının sıcaklığı (K) GG ss Yayılan sıvının miktarı (kg)

10 Kalıcılık süresi (t) çok yüksek sonuçlar vermektedir.

11 Kalıcılık süresinin teorik hacimden, proses ekipmanından ve proses koşullarından bağımsız olarak hesaplanıyor olması, özellikle kesikli yayılmalarda, açık yüzeyden yayılmalarda ve ikincil (tali) yayılma koşullarında aşırı yüksek değerlerin oluşmasına sebep olmaktadır. Formülde yer alan başlangıç konsantrasyonunun 100 olarak kabul edilmesine rağmen (yayılma noktasının en yakınındaki konsantrasyon için bu değer kabul edilmektedir) yüksek teorik hacim değerleri için konsantrasyonun hesaplanmasında belirsizlikler vardır. tt = ff CC llll LLLLLL xx kk XX 0

12 Patlayıcı ortamdan komşu hacimlere oluşacak yayılmalar için boşalma oranı hesabının verilmemiş olması değerlendirmenin zayıf kalmasına neden olabilir. Standartta bu değerlendirmenin yapılması metodoloji içinde belirtilmiş olmasına rağmen serbest yüzeyden yayılacak teorik hacmin analitik yöntemle belirlenmesi zordur. (CFD hesaplamalı akışkan dinamiği alternatif bir çözümdür)

13 Patlama şiddetinin hesabında kapalı alan modellemelerinde (TNT Eşdeğer Enerji modeli ve bağlı modeller için) yayılan gazın kütle bilgisi gerekmektedir.

14 İşlem yapılan ortam sıcaklığındaki buhar basıncından teorik hacmi oluşturan gazın yoğunluğu hesaplanabilir ancak ideal gaz yaklaşımı ile yapılan bu değerlendirme proses koşullarına değişkenlik gösterebilir

15 Boşalma oranının doğru (accurate) tayin edilmezse bulunacak teorik hacme bağlı yapılacak patlama şiddeti hesapları doğrudan etkilenecektir.

16 2) Mevzuat ve Standart Uyumsuzluğu Tutarsızlık Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik e göre, yanıcı sıvuların depolandığı alanlar Zone 1 olarak belirlenmek zorundadır. Standartta ikincil (tali) boşalma beklenen alanlar için yapılan değerlendirmede matris yaklaşımı ile çoğunlukla Zone 2 sonucu çıkmaktadır.

17 2) Mevzuat ve Standart Uyumsuzluğu Tutarsızlık Müfettişlerin yönetmeliğe bağlı olarak sadece ürün depolanan hacimlerde varil düşmesi ve zemine yanıcı kimyasal yayılması senaryosu ile değerlendirme istemesi halinde, konservatif değerlerle hesaplama yapılsa bile sonucun Zone 2 çıkma oranı yüksektir.

18 2) Mevzuat ve Standart Uyumsuzluğu Tutarsızlık NFPA 30 Flammable Liquids Code içeriğinde elleçleme yapılmayan depolarda elektrik tesisatı ve elektrik enerjisi kullanan ekipman için tehlike bölgesi değerlendirmesi yapılmaması opsiyonu bulunmasına rağmen ülkemizde kurumsal zihniyetin oturmadığı işletmeler bulunduğu gerçeği ile mevzuatta bu seçeneğin sunulması tehlikeli sonuçlara götürebilir.

19 Sonuç ve Öneriler Patlamadan Korunma Dökümanı çalışmalarında denetim mekanizması rehberlik edici bir anlayışla denetimlerini sürdürmelidir Tutarlı sonuçlar elde etmek için ilave analiz ve hesaplamalar mutlaka kullanılmalıdır ve denetim mekanizmasında yer alanlar bu ilave hesaplamaların hangi koşullarda kullanılması gerektiği konusunda yetkin kılınmalıdır.

20 Sonuç ve Öneriler İlave analiz ve hesaplamaların belirlenmesi amacıyla teftiş kurumu ile hizmet verenler ve hizmet alanların katılacağı çalıştay benzeri toplantılar düzenlenmelidir. İstişare ile belirlenecek ve kabul görmüş ilave analiz ve hesaplamaları içeren bir uygulama kılavuzu kamuoyuna sunulmalıdır. BYKHY ve standart arasındaki uyumsuzluk giderilmelidir.

Benzer belgeler

PATLAYICI ORTAMLAR VE PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI

PATLAYICI ORTAMLAR VE PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI İşyerlerinde; yanıcı kimyasal maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla