Ar tık İnkılap Dersinde Daha Çok Eğleneceksiniz! AKILLI İNKILAP TARİHİ DEFTERİ Artık İnkılap Tarihi dersini seviyorum. Artık İnkılap Tarihi dersinden korkmuyorum. 8 Artık İnkılap Tarihi dersini ezberlemiyorum. Artık az yazarak çok soru çözüyorum. Artık İnkılap Tarihi dersinden sıkılmıyorum. Artık İnkılap Tarihi dersinde eğleniyorum. Artık İnkılap Tarihi sorularını çözüyorum. Artık daha fazla İnkılap Tarihi etkinliği yapıyorum.
Bu kitabın her hakkı Arı Defter ve Dağıtım a aittir. İçindeki şekil, yazı, resim ve grafiklerin yayınevinin izni olmaksızın, elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır. İNCELENDİ Dr. Coşkun KÜÇÜKTEPE Öğretim Görevlisi YAZAR Erkan İSANMAZ - Şeyhmus YÜCE KAPAK TASARIM İhsan SONDOĞAN GRAFİK-TASARIM Murat BÜLBÜL - Fatma BÜLBÜL BASIM YERİ Prizma Press (022 77 46 36) Arı Defter ve Dağıtım İnternet Bilişim Hizmetleri Güneşli Yolu Cad. İkebana Evleri H Blok D:26 Bahçelievler/İSTANBUL Tel: 022 879 20 60 - Faks: 022 879 20 70 www.ariyayin.com - info@ariyayin.com /ariyayin /ariyayin 2
Merhabalar, Hazırlamış olduğumuz Akıllı İnkılap Tarihi Defteri ile siz saygıdeğer öğretmenlerimizin işlerini biraz daha kolaylaştırırken, sevgili öğrencilerimizin de İnkılap Tarihi dersini eğlenerek öğrenmelerini istedik. Akıllı defterlerin amacı, not tutma sıkıntısı yaşayan öğrencilerin ve konu yetiştirme telaşına giren öğretmenlerimizin işlerini kolaylaştırmaktır. Tarihini bilmeyen bir millet geleceğinden emin olamaz. Asırlardan ve çağlardan beri çeşitli milletler ve uygarlıklar tarihe katkı sağlamışlardır. Bu katkılar içerisinde tabiiki Türk tarihinin de büyük bir önemi bulunmaktadır. Özellikle Türkiye Cumhuriyeti nin yakın tarihini bilmemiz önem arz etmektedir. T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinin 2 saatle sınırlı olmasının yanında müfredatın yoğun olması konu yetiştirmede sıkıntı oluşturmakta ya da konular hızla geçilmektedir. Bu yüzden müfredatı yetiştirmek neredeyse imkânsız hale gelmiştir. Mevcut ders kitaplarının konuları detaylı olarak anlatmaları öğrencilerin tek başlarına bu dersin önemli noktalarını öğrenmelerinde maalesef sıkıntılar ortaya çıkarmıştır. Bu durumda öğretmenin ders esnasında konunun önemli noktalarını vurgulaması ve bunun yanında not tutturması gerekiyordu. Not tutturmak ise az olan ders saatinin daha da azalması demekti. Akıllı İnkılap Tarihi Defteri öğretmen ve öğrencinin bu sıkıntıları düşünülerek hazırlandı. Sayfa kenarlarındaki kutucuklarda konunun özeti ve önemli noktaları anlatıldı. Sayfa ortalarında konuyu görsel olarak (renkli, kavram haritaları, fotoğraflar, çizimler, haritalarla destekli) ön plana çıkaran bölümler hazırlandı. Alt bölümlere ise öğrencinin not tutması ve kendi düşüncelerini yazabilmesi için bölümler hazırlandı. Sosyalimo da ayrıca ünite sonlarında etkinlikler ve testler de bulabileceksiniz. Akıllı İnkılap Tarihi Defteri nin ek bir kaynak olarak algılanmasını istemeyiz. Çünkü bu defter ile öğrenciye ek kaynak aldırmıyoruz, DEFTER İHTİYACINI karşılıyoruz. Bu defteri alan bir öğrencinin başka bir defter almasına gerek kalmayacaktır. Başarılarınızın sürekli olması dileğiyle Erkan İSANMAZ - Şeyhmus YÜCE 3
İÇİNDEKİLER. ÜNİTE: BİR KAHRAMAN DOĞUYOR Batıya Erken Açılan Kent:... 8 Osmanlıyı Dağılmaktan Kurtarmak: Akımlar... 9 Mustafa da Çocuktu... 0 Cepheden Cepheye Mustafa Kemal... 3 Mart Olayı... 2 Trablusgarp Savaşı... 3 Dört Şehir ve Mustafa Kemal... 4 Atatürk ün Eserleri... 5.Ünite Testi... 6.Ünite Etkinlikleri... 20 2. ÜNİTE: MİLLİ UYANIŞ.Dünya Savaşının Nedenleri... 24 Savaş Öncesi ve Savaştaki Bloklar... 25 Almanya nın Osmanlı yı Yanında İstemesinin Nedenleri... 26 Osmanlı nın Almanya nın Yanında Savaşa Girmesinin Nedenleri... 27 Osmanlı nın Savaşa Girmesi... 28. Dünya Savaşındaki Cephelerimiz... 29 Kafkas Cephesi... 30 Çanakkale Cephesi... 3 Kanal Cephesi... 32 Suriye, Filistin, Irak Cepheleri... 33 ABD nin Savaşa Girmesi Wilson İlkeleri... 34 Osmanlı nın Savaştan Çekilmesinin Nedenleri... 35 Mondros Ateşkes Anlaşması... 36 Mondros Ateşkes Anlaşması... 37 Paris Barış Konferansı... 38 İzmir in İşgali, Kuvay-i Milliye'nin Kurulması... 39 Kurtuluş Savaşındaki Cemiyetler... 40 Yararlı ve Zararlı Cemiyetlerin Harita Üzerinde Gösterilmesi... 4 Samsun a Çıkış... 42 Havza Genelgesi... 43 Amasya Genelgesi (Tamimi)... 44 Erzurum Kongresi... 45 Sivas Kongresi... 46 Amasya Görüşmeleri (Protokolleri)... 47 Temsil Heyetinin Ankara ya Gelişi... 48 Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve Misak-ı Milli Kararları... 49 TBMM nin Kurulması... 50 TBMM ye Karşı Ayaklanmalar... 5 Sevr Barış Anlaşması... 52 Sevr Barış Anlaşması... 53 2.Ünite Testi... 54 2.Ünite Etkinlikleri... 58 4
3. ÜNİTE: YA İSTİKLÂL YA ÖLÜM Kurtuluş Savaşındaki Cepheler Doğu Cephesi... 62 Güney Cephesi... 63 Batı Cephesi Savaşları... 64. İnönü Savaşı ve Sonrası Gelişmeler... 65 Londra Konferansı - Moskova Anlaşması... 66 2. İnönü Savaşı, Kütahya - Eskişehir Muharebeleri... 67 Tekâlif - i Milliye, Sakarya Savaşı... 68 Büyük Taarruz (Başkomutanlık Meydan Muharebesi)... 69 Mudanya Ateşkes Anlaşması... 70 Kurtuluş Savaşındaki Cephelerin Genel Özellikleri... 7 3.Ünite Testi... 72 3.Ünite Etkinlikleri... 76 4. ÜNİTE: ÇAĞDAŞ TÜRKİYE YOLUNDA ADIMLAR Saltanatın Kaldırılması... 80 Lozan Barış Anlaşması... 8 İzmir İktisat Kongresi... 84 Ankara nın Başkent Olması... 85 Cumhuriyetin İlanı... 86 Halifeliğin Kaldırılması... 87 3 Mart 924 Diğer Önemli Gelişmeler... 88 Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri... 89 Çağdaş Uygarlığa Doğru Adımlar... 90 Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması... 9 Hukuk ve Aile (Medeni Kanun)... 92 Rejim Karşıtı Bir İsyan (Şeyh Sait Ayaklanması)... 93 Kabotaj Kanunu - M.Kemal e Suikast... 94 Bir Devrin Analizi = Nutuk - Harf İnkılâbından Millet Mekteplerine... 95 Milli Kültür İçin Kurumlar: Türk Tarih Kurumu Türk Dil Kurumu... 96 Kubilay Olayı - Üniversite Reformu... 97 Devlet Toplum El Ele... 98 Modern Tarıma Geçiş - Aşar Vergisinin Kaldırılması... 99 Sanat ve Spor - Kadınlara Siyasi Hakların Verilmesi... 00 Soyadı Kanunu... 0 İnkılâpların Yapıldığı Alanlar... 02 4.Ünite Testi...04 4.Ünite Etkinlikleri... 08 5. ÜNİTE: ATATÜRKÇÜLÜK Atatürkçülüğün Genel Özellikleri... 2 Atatürk ü Etkileyen Olaylar, Kişiler ve Fikir Akımları... 3 Milli Güç Unsurları - Atatürk ün İlkelerine Genel Bakış... 4 Atatürk ün İlkeleri: Cumhuriyetçilik... 5 Atatürk ün İlkeleri: Milliyetçilik... 6 Atatürk ün İlkeleri: Hakçılık... 7 Atatürk ün İlkeleri: Laiklik... 8 Atatürk ün İlkeleri: Devletçilik...8 Atatürk ün İlkeleri: İnkılâpçılık (Devrimcilik)... 9 Atatürk İlkelerinin Ortak Özellikleri... 20 Atatürk İlkeleri İle Bütünleyici İlkelerin İlişkisi... 2 5.Ünite Testi... 22 5.Ünite Etkinlikleri... 26 5
6. ÜNİTE: ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI Türk Dış Politikasının Genel İlkeleri... 30 Yabancı Okullar ve Nüfus Mübadelesi Sorunları... 3 Musul Sorunu... 32 Boğazlar Sorunu (Montrö Boğazlar Sözleşmesi)... 33 Hatay ın Anavatana Katılması... 34 Milletler Cemiyetine Giriş... 35 Balkan Antantı Sadabat Paktı... 36 Atatürk Bizimle... 37 6.Ünite Testi... 38 6.Ünite Etkinlikleri... 42 7. ÜNİTE: ATATÜRK TEN SONRA TÜRKİYE 2. Dünya Savaşı... 46 Çok Partili Hayata Geçiş... 47 Soğuk Savaş Yılları Kore Savaşı ve Nato ya Giriş... 48 Türkiye ye Yönelik Tehditler... 49 TİKA - KEİ... 50 Körfez Savaşları Avrupa Birliği... 5 Savaşta ve Barışta Türk Ordusu... 52 Kıbrıs Sorunu... 53 7.Ünite Testi... 54 7.Ünite Etkinlikleri... 58. Dönem Sonu Değerlendirme Sınavı... 60 Genel Değerlendirme Sınavı... 64 Cevap Anahtarı... 68 Etkinlik Cevap Anahtarı... 69 İnkılâp Tarihi Kronolojisi...70 6
. ÜNİTE KAZANIMLARI Bir Kahraman Doğuyor; Atatürk ün çocukluk dönemini ve bu dönemde içinde bulunduğu toplumun sosyal ve kültürel yapısını öğreneceğim. Atatürk ün öğrenim hayatı ile ilgili olay ve olguları öğreneceğim. Atatürk ün askerlik hayatı ile ilgili olay ve olguları öğreneceğim. Örnek olaylardan yola çıkarak Atatürk ün çeşitli cephelerdeki başarılarıyla askerî yeteneklerini öğreneceğim. Atatürk ün fikir hayatının oluşumuna ve gelişimine etki eden, Manastır, Sofya ve şehirlerindeki ortamın rolünü öğreneceğim. Atatürk'ün 99'a kadar bulunduğu görevleri ve yaptığı hizmetleri milli mücadele liderliği açısından öğreneceğim. 7
. ÜNiT E BİR KAHRAMAN DOĞUYOR BATIYA ERKEN AÇILAN KENT SELANİK, Mustafa Kemal in doğduğu şehirdir. günümüzde, Yunanistan topraklarındadır. şehri, Mustafa Kemal in doğduğu şehirdir. Günümüzde Yunanistan topraklarında yer almaktadır. Osmanlı zamanında doğu ile batı arasında köprü konumunda olan, önemli bir limana, demiryoluna sahip olan, birçok milletin bir arada yaşadığı kozmopolit (farklı din ve ırklardan oluşan) bir şehirdi. Çok uluslu devletler, Fransız İhtilalı nın yaydığı MİLLİYETÇİLİK akımından dolayı parçalanmışlardır. Balkanlarda; İlk ayaklanan Sırplar, İlk bağımsız olanlar Yunanlılar, En son ayrılan ise Arnavutluktur. 789 yılında meydana gelen ve tüm dünyayı etkisi altına alan Fransız İhtilali, özellikle çok uluslu (imparatorluk) devletleri etkiledi. Osmanlı da çok uluslu bir yapıya sahip olduğundan Fransız İhtilali nin yaymış olduğu MİLLİYETÇİLİK akımından oldukça etkilendi. Bundan dolayı, ilk olarak Sırplar bağımsız devlet kurmak için ayaklandı, ancak ilk Sırplar ayaklanmış olmasına rağmen ilk bağımsızlığını kazanacak olan Yunanlılardır. Milliyetçiliğin en son darbesi Balkan savaşları sonrasında Arnavutluk un elimizden çıkmasıdır. Notlar ve Düşünceler 8
OSMANLIYI DAĞILMAKTAN KURTARMAK: AKIMLAR Bunca sorun arasında Osmanlı Devleti, sınırlarını korumak istiyordu. Bunun için bazı Osmanlı aydınları, dağılmaktan kurtulmanın yollarını aramaya başladı. Bu arayışlar sonrasında şu fikir akımları ortaya çıktı. OSMANLICILIK Osmanlı sınırlarında yaşayan herkesi dini,dili,ırkı ne olursa olsun OSMANLI sayan, yani herkesi EŞİT kabul eden düşünce akımıdır. Osmanlıcılık İslamcılık Türkçülük Batıcılık İSLAMCILIK Bu akıma göre devletin parçalanmasını önlemek için sadece müslümanları bir çatı altında toplamak gereklidir. Bazı kaynaklarda İslamcılık (Ümmetçilik Panislamizm) Türkçülük (Turancılık Pantürkizm) Batıcılık (Garpçılık) diye geçebilmektedir. Fikir Akımları TÜRKÇÜLÜK Diğer milletlerin isyanları engellenemeyeceğinden, bunun için Türkler'i bir arada bulundurmanın öneminden bahsetmiştir. Amacı,büyük bir Türk dünyası oluşturmaktır. BATICILIK Osmanlı Devleti nin kurtuluşunun tek yolunun, batıya ayak uydurmaktan geçtiğini savunan fikir akımıdır. NOT: Bu fikir akımlarından hiçbiri, Osmanlıyı dağılmaktan kurtaramamıştır. Notlar ve Düşünceler UNUTMA Osmanlıcılık, dini dili ne olursa olsun herkesi, İslamcılık, sadece Müslümanları, Türkçülük, sadece Türkleri kapsayan, Batıcılık ise batıya ayak uydurmakla dağılmayacağını söyleyen aydınların ortaya attığı düşünce akımlarındandır. 9
MUSTAFA DA ÇOCUKTU Rüştiye, ortaokul anlamındadır. İdadi, günümüzdeki liselerin karşılığındaki Osmanlı okullarıdır. Mustafa Kemal, 88 yılında te doğdu. Annesi Zübeyde Hanım, Babası Ali Rıza Efendi dir. Mustafa Kemal, askerlik mesleğini sevdiğinden annesinden gizlice sınavlara katılıp, sınavları kazanmıştır. Mustafa, okul yaşına geldiğinde annesi ve babası fikir ayrılığına düştü. Babası, Mustafa yı daha modern eğitim veren Şemsi Efendi okuluna göndermek isterken, annesi ise Mustafa nın dini eğitim veren Mahalle ne göndermekten yanaydı. Zübeyde Hanım ı üzmek istemeyen Ali Rıza Efendi oğlunu Mahalle ne yazdırdı. Kemal adını Rüştiye de matematik öğretmeni vermiştir. Manastır dayken Fransız yazarlarını, Türk Milliyetçiliği üzerine de Namık Kemal, Mehmet Emin Yurdakul gibi yazarları okumuştur. Okulu ndan Teğmen; Akademisinden de Kurmay Yüzbaşı olarak mezun oldu. Mustafa Kemal sırasıyla şu okullara gitti Mahalle Şemsi Efendi Mülkiye Manastır İdadisi Okulu Akademisi Notlar ve Düşünceler 0
Cepheden Cepheye Mustafa Kemal Mustafa Kemal'in Görev Yerleri (Kurtuluş Savaşına Kadar) Şam = Mustafa Kemal'in ilk görev yeridir. (5. Ordu Komutanlığı) Manastır = 3 Mart Olayını bastırmak için buradan hareket etmiştir. Trablusgarp = İlk askeri başarısıdır. Sofya Ataşeliği Çanakkale = Tüm dünya tarafından tanındı ve Kurtuluş Savaşı'nın lideri oldu. Kafkasya =. Dünya Savaşı sırasında Muş ve Bitlis'i aldı. Suriye = Yıldırım Orduları komutanıyken savaş bitti ve 'a çağrıldı. Dikkat: Mustafa Kemal in ilk görev yeri 5. Ordu (Suriye) Şam dır. İlk zaferi: Trablusgarp Savaşı'dır. Dünyaca tanındığı savaş: Çanakkale Savaşı'dır. Mustafa Kemal, öğrencilik yıllarında olduğu gibi askerlik görevindeyken de devletin içinde bulunduğu kötü durumun farkında ve çözüm arayışları içindeydi. Hatta ilk görev yeri olan Şam da Vatan ve Hürriyet adlı gizli bir cemiyet bile kurmuştu. Sonra bu cemiyeti İttihat ve Terakki bünyesine dâhil eden Mustafa Kemal, İttihat ve Terakki den ayrılacaktır. Ayrılmasının Nedeni: Mustafa Kemal e göre ordu ve siyaset birbirinden ayrı olmalıdır. Notlar ve Düşünceler Sofya Ataşesiyken katıldığı bir baloya dan getirttiği Yeniçeri kıyafetiyle katılması Mustafa Kemal in kültürüne olan bağlılığını gösterir. Çanakkale Savaşı nda düşmanın önceden hangi noktadan çıkacağını tahmin etmesi ileri görüşlü biri olduğunu gösterir. Ayrıca tüm görev yerlerinde işini iyi yapması ve canı pahasına ülkesini kurtarmak istemesi Vatansever olduğunu gösterir.
3 MART OLAYI *876. Meşrutiyet Padişah 2. Abdülhamit İlan Ettiren Grup Genç Osmanlılar (Jön Türkler) (Kanun-u Esasi = Türk tarihinin ilk Anayasasıdır.) 2. Meşrutiyeti ilan ettiren grup İttihat ve Terakki dir. 3 Mart Olayı nın sonunda 2. Abdülhamit tahttan indirilmiştir. *908 2. Meşrutiyet Padişah 2. Abdülhamit İlan Ettiren Grup İttihat ve Terakki (Ordu mensubu subayların oluşturduğu ve Mustafa Kemal in de içinde yer aldığı ancak Ordu ve siyaset birbirinden ayrı olmalıdır. dediği ve bundan dolayı ayrıldığı cemiyettir.) 3 Nisan'da olan bir olayın, 3 Mart diye adlandırılmasının nedeni: Osmanlıda farklı takvimlerin kullanılmasıdır. 3 Mart Olayı nı bastıran ordunun komutanı Mustafa Kemal değildir. Mustafa Kemal, bu orduya isim veren kişidir. Bu ordunun başında bulunan kişi Mahmut Şevket Paşa dır. ********************* Bu olaydan sonra Kanun-u Esasi de bazı değişiklikler yapıldı. (909 değişiklikleri) ********************* Türk tarihinde mevcut rejime karşı çıkan ilk isyan, 3 Mart Olayı'dır. 2. Meşrutiyet i, İttihat ve Terakki nin zoruyla kabul eden padişah 2. Abdülhamit, kısıtlanan yetkilerini geri almak ve Monarşi yönetimine geri dönmek istiyordu. Halk, da 909 yılında bir isyan başlattı. (3 Nisan 909) Bunun üzerine İttihat ve Terakki, te bulunan ve başında Mahmut Şevket Paşa nın olduğu ve içinde Kurmay Başkanı olan Mustafa Kemal in yer aldığı HAREKET ORDUSU a gelip isyanı bastırır. Olaylardan sorumlu tutulan 2. Abdülhamit tahttan indirilir, yerine V.Mehmet Reşat tahta geçirilir. NOT: 3 Mart Olayı mevcut düzene karşı olanların çıkarttığı bir isyandır. Türk tarihinde ilk kez mevcut rejime karşı bir ayaklanma çıkmıştır. Notlar ve Düşünceler 2
TRABLUSGARP SAVAŞI TRABLUSGARP SAVAŞI 9-92 OSMANLI DEVLETİ SAVAŞIN NEDENİ İTALYA Sanayi Devrimi sonrasında dünyanın neredeyse tüm sömürgelerini ve pazarlarını İngiltere, Fransa ve Rusya almıştı. Sanayisini geç tamamlayan ve birliğini geç kuran İTALYA kendisine en yakın olan ve sömürülmemiş bir toprak olan Osmanlının Trablusgarp topraklarına göz dikti. Unutma Trablusgarp Savaşı nın temel nedeni İtalya nın sömürge elde etmek istemesidir. Osmanlı Mısır üzerinden gidemediği için karadan yardım götüremedi. Ayrıca deniz gücü olmadığından denizden de gidemedi. Osmanlı Devleti, karadan ordu gönderemedi. Nedeni ise Trablusgarp a karadan gitmek için İngiliz sömürgesi olan Mısır dan geçememeleriydi. Deniz gücü neredeyse olmayan Osmanlı denizden de yardım götüremedi. Bunun üzerine, M.Kemal ve Enver Paşa gibi gönüllü subaylar halkı örgütlemek üzere gizli yollarla, kıyafet değiştirerek Trablusgarp a gitti. Derne, Tobruk, Bingazi ve Trablusgarp taki yerel direnişe dayanamayan İtalya yönünü 2 Ada ya çevirdi. Osmanlı hem deniz gücünün olmayışı hem de o sıralarda başlayan Balkan Savaşları nedeniyle İtalya ile barış yapmak zorunda kaldı. Savaş imzalanan UŞİ ANTLAŞMASI ile sona erdi. Notlar ve Düşünceler DİKKAT İtalya 2 Adaya saldırdı. Ege Adaları ile karıştırma. Savaş UŞİ ANTLAŞMASI ile sona erdi --------------------------- Bu antlaşmaya göre; Afrika daki son toprağımız elimizden çıktı. --------------------------- 2 Ada, Yunan tehlikesine karşı geçici olarak İtalya ya bırakıldı. --------------------------- Mustafa Kemal in buraya gelip halkı örgütlemesi, onun iyi bir örgütleme ve lider özelliğine sahip olduğunu gösterir. --------------------------- Bu savaş Mustafa Kemal in ilk askeri başarısıdır. --------------------------- Osmanlı üç kıtada toprak sahibi olma özelliğini kaybetti. 3
DÖRT ŞEHİR ve MUSTAFA KEMAL SELANİK MANASTIR İSTANBUL SOFYA Ataşelik görevini Sofya dayken yapmıştır. ATAŞE: Elçiliğin, askeri konularında çalışan ve o ülke ilgili istihbarat bilgileri toplayan görevli memurudur. 3 Mart Olayı nı bastırmak için Hareket Ordusu yla ten hareket etmiştir. Çocukluk yıllarının geçtiği, fikir hayatında önemli etkiye sahiptir. ******************* Bu şehirler günümüzde : Yunanistan Manastır: Makedonya : Türkiye Sofya: Bulgaristan sınırları içerisinde kalmaktadır. : Mustafa Kemal in doğduğu ve büyüdüğü şehirdir. Bu şehirde azınlıklarla iç içe yaşamış, farklı kültürleri öğrenmiştir. Ayrıca Osmanlının son zamanlarında Milliyetçilikten etkilendiğini ve buradaki Rumların ayaklanmalarına şahit olmuştur. Askerlik görevinin bir bölümünü burada yaparken 3 Mart Olayı nı bastırmak üzere Hareket Ordusu ile birlikte bu şehirden hareket etmiştir. Manastır: Lise hayatını bu şehirde geçirmiştir. Bugün Makedonya topraklarında kalana bir bir şehirdir. Mustafa Kemal, burada Fransız yazarları okuyarak Eşitlik, eşitlik, Demokrasi demokrasi ve Adalet adalet gibi kavramları; kavramları, Namık Kemal, Mehmet Emin Yurdakul gibi Türk Milliyetçisi yazarları okuyarak da Milliyetçilik kavramlarını öğrenmiştir. : M.Kemal in başkente ilk gelişi aslında eğitim amaçlıdır. Daha sonraki yıllarda görevi gereği gereği burada burada bulunmuş bulunmuş ve çalışmıştır. ve çalışmıştır. Örneğin ten 3 Mart Olayını Olayı nı bastırmak bastırmak üzere üzere buraya buraya gelmesi. gelmesi buna örnektir. Sofya: Mustafa Kemal, 27 Ekim 93'te Sofya Ataşeliği ne atanmıştır. Bir yıldan fazla süren bu görevi sırasında Atatürk, Balkanların ekonomik, politik ve sosyal ortamında bütün azınlıkları, dış Sofya: Mustafa Kemal, 27 Ekim 93'te, Sofya Ataşeliği ne atanmıştır. Bir yıldan fazla süren bu görevi sırasında Atatürk, Balkanların ekonomik, politik ve sosyal ortamında bütün azınlıkları, dış güçleri, bunların emellerini ve çeşitli dinleri tanımış; bu büyük karışıklık ortamında kendini geliştirme fırsatı bulmuştur. güçleri, bunların emellerini ve çeşitli dinleri tanımış; bu büyük karışıklık ortamında kendini geliştirme fırsatı bulmuştur. Notlar ve Düşünceler 4
ATATÜRK ÜN ESERLERİ Vatandaş İçin Medeni Bilgiler Geometri Cumalı Ordugâhı Unutma Mustafa Kemal in değişik alanlarda eserleri bulunması onun çok yönlü biri olduğunu ve kültürel gelişmeleri yakından takip ettiğini gösterir. Nutuk Zabit ve Kumandan ile Hasbihal Notlar ve Düşünceler Tâbiye ve Tatbikat Seyahati Bunlar dışında Almancadan çeviri yaptığı bazı eserler ve cephelerdeyken yazdığı anılar bulunmaktadır. DİKKAT Nutuk, Atatürk ün Samsun a çıkışından, 927 yılları arasındaki olayları kapsamaktadır. -------------------- Bazen Atatürk ün en büyük eseri nedir? tarzında sorular çıkabilmektedir. Öğrencilerin genellikle hata yaptıkları nokta eser kelimesi. Oysaki Mustafa Kemal e göre Benim en büyük eserim Türkiye Cumhuriyeti dir. 5
. ÜNİT E BİR KAHRAMAN DOĞUYOR T EST: ) Aşağıdakilerden hangisi Atatürk ün doğduğu yer olan ile ilgili yanlış bir bilgidir? A) Batı ve Doğu arasında bir köprü konumunda olması B) Birçok ulusun bir arada yaşadığı kozmopolit bir şehir olması C) Milliyetçilik akımından hiç etkilenmemesi D) Avrupa ile demiryolu ve denizyolu ağının olduğu işlek bir liman olması 4) Öğretmen sınıftaki öğrencilere Atatürk ün hayatı hakkında bazı sorular sormuştur. Mustafa Kemal in doğduğu yer olan günümüzde Yunanistan sınırları içerisindedir. Annesi istediği için Şemsi Efendi ne gitmiştir. Mülkiye ndeyken Matematik öğretmeni tarafından Kemal adını almıştır. Manastır İdadisi öğrencisiyken memleket, vatan sorunları ile yakından ilgilenmiştir. Bu soruların doğru olanlarına D yanlış olanlarına Y yazmalarını istemiştir. Sınıfta sadece Melis tüm soruları doğru cevapladığına göre; Sizce Melis in cevapları sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir? A) D Y Y D B) Y Y D Y C) D D Y Y D) D Y D Y 2) Atatürk ün gittiği okullar aşağıda sembollerle verilmiştir. Mahalle Mülkiye Manastır İdadisi Yukarıda verilen sembollerden hangilerinin yerleri değişirse sıralama doğru olacaktır. A) B) C) D) 5) Aşağıdaki diyagramdaki sorulara doğru cevap verdiğimizde en son hangi renk kutudan çıkmamız gerekir? Mustafa Kemal'i tüm dünyada tanıtan savaşın adıdır? 3) Çanakkale Savaşındaki savaştığı cephelerdendir? Trablusgarp Savaşındaki savaştığı cephelerdendir? Sofya? Manastır Anafartalar Derne Tobruk Bingazi Yukarıdaki diyagramda? olan yere en uygun hangi başlık gelmelidir? A) Mustafa Kemal in gittiği okullar B) Balkan Savaşlarında Osmanlı dan ayrılan topraklar C) Dört şehir ve Mustafa Kemal D) Mustafa Kemal in çocukluğu A) Anafartalar B) C) Tobruk D) Derne Bingazi 6
6) Aşağıdaki diyagramda M.Kemal in kişiliğinin oluşmasında etkili olan Türk yazarlar gösterilmiştir. M. Kemal'in etkilendiği yazarlar Mehmet Emin Yurdakul Namık Kemal Ziya Gökalp Tevfik Fikret Sizce bu yazarlar Mustafa Kemal in kişiliğinin hangi yönünü daha çok etkilemişlerdir? A) Halkçı B) Teşkilatçı C) İnkılâpçı D) Milliyetçi 9) Osmanlı Devleti nin son zamanlarında içinde bulunduğu durumdan yani parçalanmaktan kurtulmak için bir takım fikir akımları ileri sürülmüştür. Irkı, dini ve mezhebi ne olursa olsun herkes eşittir. Kurutuluş sadece Türkleri bir çatı altında toplamakla olur. Gelişmiş milletlerin ilminden, fenninden yararlanarak kurtulabiliriz. Gerçek bir Müslüman birliği kurarak eski gücümüze kavuşabiliriz. Yukarıda sembollerle açıklanmaya çalışılan fikir akımları hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? 7) Aşağıdakilerden hangisi 3 Mart Olayının sonuçlarından birisi değildir? A) 2.Abdülhamit tahttan indirildi. A) Osmanlıcılık Garpçılık Batıcılık İslamcılık B) Osmanlıcılık Türkçülük Garpçılık Ümmetçilik C) Ümmetçilik Türkçülük Batıcılık Osmanlıcılık D) Ümmetçilik Turancılık Türkçülük Osmanlıcılık B) C) D) 8) Rejime yönelik bir isyan engellendi M.Kemal in ilk askeri başarısıdır. Kanunu Esaside değişiklikler oldu. Açık Sözlülüğü İster felaket getirsin, ister saadet getirsin, iyi veya fena olsun, daima hakikattten ayrılmayacağız. 0) Aşağıdaki şehirlerden hangisi M.Kemal in fikir hayatının oluşmasında diğerlerinden daha az paya sahiptir? A) Trablusgarp B) Manastır C) D) Barışa verdiği önem Yurtta Sulh Cihanda Sulh Vatanseverliği? Vatanın her karışı kan ile sulanmadıkça terkedilemez. Ufku görmek yeterli değildir. Ufkun ötesini de görmek gerekir M.Kemal in bazı kişilik özellikleri verilmiştir. Sizce? olan yere hangi kişilik özelliği gelmelidir? A) Dürüstlüğü B) Teşkilatçılığı C) İleri Görüşlülüğü D) Bilime verdiği önem ) Mustafa Kemal ile ilgili bazı bilgiler aşağıda verilmiştir. İlk görev yeridir İlk askeri başarıdır. Türk halkının lideri olmasını sağlayan savaştır. Yukarıda verilen bilgiler sırasıyla M.Kemal in hangi görev yerleri ile ilgilidir? A) Trablusgarp Çanakkale B) Şam Trablusgarp Çanakkale C) Şam Çanakkale Trablusgarp D) Şam - Çanakkale 7
2) 4) 2 İYİ BİR LİDER BİR KOMUTAN BAŞÖĞRETMEN Mustafa Kemal ile ilgili yukarıda verilmiş olan resim ve yazıların bütününe bakılarak onun hangi kişilik özelliği üzerinde durulduğu söylenebilir? A) Demokratiktir B) Milliyetçidir C) Çok Yönlüdür D) Moderndir Yukarıdaki çiçekte Mustafa Kemal in kişilik özellikleri yer almaktadır. Buna göre? olan yere hangi özelliği yazılamaz? A) Çok Yönlülüğü B) İleri Görüşlülüğü C) Yaratıcılığı D) Statükoculuğu 5) I II III Trablusgarp Savaşı 3 Mart Olayı Anafartalar Komutanlığı 3) Trablusgarp Çanakkale Mustafa Kemal in hayatında önemli yer tutan yukarıdaki olayların kronolojik sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) I II III B) II I III C) III II I D) III I II İDİL ÇINAR Şam 6) Cepheden Cepheye M.Kemal EYMEN EFE Mustafa Kemal in tüm Türk halkı ve dünya tarafından tanınmasını sağlayan savaştır. Mustafa Kemal in ilk askeri başarısıdır. Mustafa Kemal in Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni kurduğu yerdir. Mustafa Kemal in Hareket Ordusu ile gittiği yerdir. Yukarıda öğrencilerin verdiği cevaplarla sembollerin karşılarındaki soruları eşleştirdiğimizde hangi seçenek doğru olur? ÇINAR İDİL EYMEN EFE ----------------------------------------------------------------------------- A) B) C) D) I Meşrutiyeti istemeyenlerin da çıkarttığı ayaklanmayı bastıran Hareket ordusunda Kurmay Yüzbaşı olarak görev almıştır. III Bu cephedeki başarılarından dolayı Albay rütbesine terfi edilmiştir. II Osmanlının karadan ve denizden yardım gönderememesi üzerine arkadaşlarıyla gizli yollardan giderek halkı örgütlediği cephedir. Yukarıda verilen kutucukların başlıkları sırasıyla aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? I II III --------------------- --------------------- -------------------- A) 3 Mart Olayı Trablusgarp S. Çanakkale Savaşı B) Trablusgarp S 3 Mart Olayı Çanakkale Savaşı C) Balkan Savaşı Kurtuluş Savaşı Trablusgarp Savaşı D) 3 Mart Olayı Kurtuluş Savaşı Trablusgarp Savaşı 8
7 9) I Lise hayatını geçirdiği şehirdir. Bugün Makedonya sınırları içerisinde yer alır. II Teğmen ve Kurmay Yüzbaşı olarak mezun olduğu şehirdir. III Ataşelik görevi yaptığı şehirdir. Sanayisini geç tamamlayan İtalya gözünü sömürülmemiş ve topraklarına en yakın yer olan Trablusgarp a çevirdi. Osmanlı ise Afrika da kalan bu son toprağını koruyacak durumda değildi. Denizden ordu gönderecek kadar bir donanması yoktu. Karadan ise İngiltere nin himayesindeki Mısır dan geçmek gerekiyordu. Lakin İngilizler Mısır kapılarını sonuna kadar bizim için kapatmıştı. Mustafa Kemal ise Trablusgarp a gizli yollarla giderek halkı örgütlemeye çalıştı. Yukarıda verilen metin ve resmi karşılaştırdığımızda hangi seçenekle ilgili bir eşleştirme yapamayız? A) İtalya nın neden Trablusgarp a saldırdığına B) Denizden neden bir güç gönderemediğimize C) Mustafa Kemal in halkı nasıl örgütlediğine D) Karadan neden yardım götüremediğimize Hatice Öğretmen öğrencilere Mustafa Kemal in hayatını anlatmış ve ardından onlara bazı sorular sormuştur. Sizce sorduğu soruların cevapları aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? I II III A) Çanakkale Manastır B) Manastır Sofya C) Manastır Sofya D) Sofya 8) Geometri Vatandaş İçin Medeni Bilgiler Nutuk Cumalı Ordugâhı Tâbiye ve Tatbikat Seyahati 20) Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu M.Kemal içinde her zaman?.. olan ve bu başarısı sayesinde büyük başarılar kazanan eşsiz bir kahramandır. Zabit ve Kumandan ile Hasbihal Mustafa Kemal in yazmış olduğu bazı eserler yukarıda verilmiştir. Sadece yukarıda verilen bu eserlere bakarak aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşılamaz? A) En büyük eserinin Türkiye Cumhuriyeti olduğuna B) Yaşadığı dönemin olaylarını anlattığı eser yazdığına C) Ordu ve Askerlik üzerine eserlerinin olduğuna D) Çeşitli alanlar üzerine eserler yazdığına Öğretmen tarafından yukarıda anlatılan ve.?... ile gösterilen Mustafa Kemal in kişisel özelliği hangisidir? A) Anadolu sevgisi B) Askerlik sevgisi C) Yöneticilik D) Vatan Millet sevgisi 9
Etkinlik: BİR KAHRAMAN DOĞUYOR Aşağıdaki labirentte, Mustafa Kemal in gittiği okulları, sırasıyla bulmak için hangi yoldan gitmemiz gerekir? Mahalle Şemsi Efendi Mülkiye Manastır İdadisi Okulu Akademisi A Mahalle Şemsi Efendi Manastır İdadisi Mülkiye Akademisi Okulu B Şemsi Efendi Mahalle Mülkiye Manastır İdadisi Okulu Akademisi C Mahalle Şemsi Efendi Manastır İdadisi Mülkiye Okulu Akademisi D Mahalle Şemsi Efendi Mülkiye Manastır İdadisi Okulu Akademisi E Mustafa Kemal in doğduğu şehrin bağlı olduğu ülkeyim? Mustafa Kemal in doğduğu yer olan, birçok kültürün bir arada yaşadı- - ğı kozmopolit bir şehirdi. 2 Mustafa Kemal e öğretmeni tarafından Kemal adının verildiği okulum? 2 Mustafa Kemal, Okulundan mezun olduktan sonra, Şam daki 5.orduya atanmıştır. 3 Mustafa Kemal in ilk askeri başarısıyım? 3 II. Abdülhamit, 3 Mart Ayaklanmasındann sonra, tahttan indirilmiştir. 4 Türk tarihinde ilk kez mevcut düzene karşı çıkan ayaklanmayım? 4 Trablusgarp Savaşının nedeni, İtalya da başlayan Milliyetçilik akımıdır. 5 Osmanlının dağılmaması için; din, dil, ırk ayrımı yapmadan herkesi Osmanlı sayan düşünceyim? 5 Mustafa Kemal iyi bir asker olduğu kadar,, iyi bir devlet adamı olması, onun çok yönlü bir kişiliğe sahip olduğunu gösterir. 20
Etkinlik: 2 BİR KAHRAMAN DOĞUYOR 2 Etkinliğe. sorudan başlayınız. Cevapladığınız sorunun doğru cevabının sağındaki rakamlar bir sonraki çözmeniz gereken soruyu belirtmektedir. Solundaki harfler ise en aşağıdaki şifre bölümündeki kutucuklara sırasıyla yazacağınız harfleri göstermektedir. Unutmayın eğer soruyu cevapladığınızda. Soruya geri dönerseniz Etkinliğe Etkinliğe.. ya sorudan sorudan şifre bulunmuştur başlayınız. başlayınız. ya Cevapladığınız Cevapladığınız da hata yapılmıştır. sorunun sorunun doğru doğru cevabının cevabının sağındaki sağındaki rakamlar rakamlar bir bir sonraki sonraki çözmeniz çözmeniz gereken gereken soruyu soruyu belirtmektedir. belirtmektedir. Solundaki Solundaki harfler harfler ise ise en en aşağıdaki aşağıdaki şifre şifre bölümündeki bölümündeki kutucuklara kutucuklara sırasıyla sırasıyla yazacağınız yazacağınız harfleri harfleri göstermektedir. göstermektedir. Unutmayın Unutmayın eğer eğer soruyu soruyu cevapladığınızda cevapladığınızda.. Soruya Soruya geri geri dönerseniz dönerseniz ya ya şifre şifre bulunmuştur bulunmuştur ya ya da da hata hata yapılmıştır. yapılmıştır. Z Y Mustafa Mustafa Kemal in Kemal in annesinin annesinin adıdır? adıdır? Makbule Makbule Zübeyde Zübeyde 2 3 2 Mustafa Mustafa Kemal in Kemal in annesinin annesinin isteği isteği üzerine üzerine gittiği gittiği okuldur? okuldur? S Mahalle Mahalle 4 T Şemsi Şemsi Efendi Efendi 5 U Z 3 3 3 Mart Mart Olayı nı Olayı nı bastıran bastıran ordunun ordunun adıdır? adıdır? Hareket Hareket Ordusu Ordusu Meşrutiyet Meşrutiyet Ordusu Ordusu 7 4 Temelinde Temelinde İslam İslam âlemini âlemini bir bir arada arada toplamak toplamak olan olan düşünce düşünce sistemdir? sistemdir? T Ümmetçilik Ümmetçilik 2 D Turancılık Turancılık 9 5 3 3 Mart Mart Olayı ndan Olayı ndan sonra sonra tahttan tahttan indirilen indirilen padişahtır? padişahtır? A N II. II. Mahmut Mahmut II. II. Abdülhamit Abdülhamit 6 6 Mustafa Mustafa Kemal in Kemal in en en büyük büyük eseridir? eseridir? İ K Cumhuriyet Cumhuriyet Nutuk Nutuk 2 7 Mustafa Mustafa Kemal in Kemal in Kurmay Kurmay Yüzbaşı Yüzbaşı rütbesi rütbesi ile ile mezun mezun olduğu olduğu okuldur? okuldur? Y Akademisi Akademisi 0 B 4 Okulu Okulu 8 Mustafa Mustafa Kemal in Kemal in ilk ilk askeri askeri başarısıdır? başarısıdır? Ş Çanakkale Çanakkale 9 Savaşı Savaşı A Trablusgarp Trablusgarp 5 Savaşı Savaşı 9 Atatürk, Atatürk, Kemal Kemal adını adını hangi hangi okulda okulda okurken okurken almıştır? almıştır? N M Manastır Manastır İdadisi İdadisi 0 0 0 Mustafa Mustafa Kemal in Kemal in ilk ilk görev görev yerinde yerinde kurduğu kurduğu gizli gizli cemiyetin cemiyetin adı adı nedir? nedir? A Felah-ı Felah-ı Vatan Vatan F Vatan Vatan ve ve 9 Hürriyet Hürriyet II. II. Meşrutiyeti Meşrutiyeti kabul kabul ettiren ettiren grubun grubun adı adı nedir? nedir? R Genç Genç Osmanlılar Osmanlılar N İttihat İttihat ve ve 8 Terakki Terakki 2 2 Osmanlı Osmanlı üç üç kıtada kıtada toprak toprak sahibi sahibi olma olma özelliğini özelliğini hangi hangi antlaşma antlaşma ile ile kaybetti? kaybetti? A Uşi Uşi Antlaşması Antlaşması 9 B Yaş Yaş 7 Antlaşması Antlaşması ŞİFRE 2