YENİ DÖNEMİN FİNANS ÖNCÜSÜ

[KAPAK] RHEA PÖRTFÖY KURUCUSU VE YÖNETİM KURULU BAŞKANI ONUR TAKMAK YENİ DÖNEMİN FİNANS ÖNCÜSÜ YENİ SERMAYE PİYASASI KANUNU, TÜRKİYE DE BUGÜNE KADAR MEVCUT OLMAYAN YATIRIM ARAÇLARININ YOLUNU AÇTI. RHEA PÖRTFÖY'ÜN YÖNETİM KURULU BAŞKANI ONUR TAKMAK'IN KURDUĞU 1 MİLYAR DOLARLIK 'TÜRKİYE ALTYAPI FONU' YENİ SPK KANUNU KAPSAMINDAKİ İLK GİRİŞİM SERMAYESİ FONU OLACAK. FON, DEV ALTYAPI PROJELERİNE ORTAK OLACAK. BİREYSEL TASARRUF SAHİPLERİ DE 'TÜRKİYE ALTYAPI FONU' ARACILIĞIYLA ALTYAPI PROJELERINE YATIRIM YAPABİLECEK...ONUR TAKMAK'IN YÖNETIM KURULU BAŞKANI OLDUĞU RHEA GIRIŞIM VE ODTÜ'YLE BIRLIKTE KURDUĞU TEKNOFUND ISE YILDIZ KOBI'LERE YATIRIM YAPIYOR... Barış Soydan / baris.soydan@platinonline.com Fotoğraflar / Cengiz Dikbaş 48 www.platinonline.com www.platinonline.com 49

Türkiye ekonomisini daha da büyüterek, dünyanın ilk on ekonomisi arasına girmenin yolu sizce nereden geçiyor? Eğer bazı noktalarda gerekli adımları atarsak Türkiye nin sırtı yere gelmez ve hedeflediğimiz gibi dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına gireriz. Atılması gereken birinci adım, inovasyon ekosisteminin, finansman imkanları ve başarı hikayeleri ile derinleşmesidir. İkincisi, KOBİ lerin kurumsallaşmaları ve bölgesel, hatta global oyuncular olabilmeleri için gerekli finansmanın doğru şekilde sağlanmasıdır. Üçüncüsü, gayrimenkul sektörünün hızla yerli ve yabancı kurumsal yatırımcıların geniş katılımına açılması ve doğru yatırım enstrümanları ile bugünkülere ek ve alternatif finansman kanallarının oluşturulması gerekir. Sonuncusu ve belki de en önemlisi de, altyapı yatırımlarının finansmanı ve operasyonel hale gelmiş projelerin sahipliğinin geliştiricilerden uzun vadeli getiri odaklı kurumsal yatırımcılara geçişi döngüsünün kurulmasıdır. Ben 6 yıldır bunların gerçekleşmesi için gece gündüz çalışıyorum. Bugün artık heyecandan yerimde duramamamın sebebi 1 Temmuz 2014 te yeni Sermaye Piyasası Kanunu nun ilgili mevzuatlarının devreye girmesi ile artık okun yaydan çıkması ve bizim tüm bu alanlarda önemli adımlar atmaya başlamış olmamız. Heyecanınızın kaynağı ne? Geleceğe inancım ve Türkiye sevdam. 2015-2020 arasındaki 5 yıllık dönemin ekonomik anlamda Cumhuriyet tarihinin en parlak dönemi olacağını, bir altın çağın başlangıcı olacağını düşünüyorum. Yeni Türkiye nin güçlü adımlarla oluşması ve bundan sonraki on yıllarda da gelişmesini sürdürmesi için hepimize önemli görevler düşüyor. Ben ve şirketlerim, başta yabancı kurumsal yatırımcılar olmak üzere büyük finansal kaynakları bugüne kadar yaptığımız gibi bundan sonra da çok daha kapsamlı şekilde hareket ettirebileceğimize, ülkemize getirerek büyümesine ve gelişmesine önemli katkılarda bulunabileceğimize inanıyoruz. 2023 te ülkemizde sermaye piyasalarının bankacılık sektörüne eş değer büyüklüğe ulaşması bekleniyor. Bu da, henüz yeni şekillenmeye başlayan tasarruf ve yatırım piyasalarının önemli ölçüde büyüyeceğine (Hem çeşitlilik hem derinlik anlamında) işaret ediyor. Bugünkü ihtiyaçları ve ülke olarak ileriye dönük başarmak istediklerimizi göz önünde bulundurduğumuzda, bir-iki alanda yeni finansman kanalları açmamız gerekiyor. Rhea, bunu yapmaya yetkinliği olan, bu değişimin son 6 yıldır önemli bir parçası olan ve en ortasında duran bir yapıdır. Elbette, şu an içerisinde olduğumuz değişim ve çok yakın zamanda devreye giren mevzuat, nitelikli bireysel yatırımcıları, işletme sahiplerini ve mülk sahiplerini de yakından ilgilendiren ve önemli fırsatlar sunan bir pencereyi aralıyor. 50 www.platinonline.com 2015-2020 ARASINDAKİ 5 YILLIK DÖNEMİN EKONOMİK ANLAMDA CUMHURİYET TARİHİNİN EN PARLAK DÖNEMİ OLACAĞINI VE BİR ALTIN ÇAĞIN BAŞLANGICI ÖZELLİĞİ TAŞIYACAĞINI DÜŞÜNÜYORUM Türkiye nin yeni yatırım ürünleri ve yeni finansman kanallarına ihtiyaç duymasının sebebi ne? Türkiye nin son 12 yıldaki hikayesini bir mahalle bakkalının markete, oradan süpermarkete, sonra süpermarketler zincirine ve nihayet hipermarkete dönüşümü olarak düşünebiliriz. Yalın girişimcilik ruhu ile yerel ve tekil yatırımcı olarak başlayan ve yükselerek kurumsal bir dev şirkete dönüşen bir girişimci öyküsüne benziyor bizim hikayemiz. Bir bakkalı kurmak için ihtiyaç duyduğunuz sermaye ve knowhow ile market ve daha sonra süpermarket için ihtiyaç duyduklarınız arasında çok fark vardır. Daha da ileriye gidip süpermarketler zinciri olduğunuzda doğru finansman kaynakları, lojistik kabiliyeti, kurumsallaşma, marka yönetimi, tedarik zinciri gibi sayısız ilave konular denkleme girer. Ama en önemlisi, bir süpermarket zinciri ile bakkalın finansmanını sağlayacak yatırımcı profili, ölçek ve kaynak açısından çok farklıdır. Burada anlatmak istediğim, Türkiye nin 2000 lerin başında ihtiyaç duyduğu yatırım miktarı ve yatırımcı profili ile bugünkü ihtiyaçlar arasında çok önemli bir fark olduğudur KOBİ segmentinden örnek vermek gerekirse, çok yakın zamana kadar, KOBİ sahiplerinin ceketlerinin önlerini ilikleyerek banka müdürlerine faiz oranını sordukları, hatta düne kadar Anadolu da şube müdürünün odasındaki halıya basmamak için müdürün kapısında ayakkabılarını çıkarttıkları bir noktadan, kısa sürede KOBİ bankacılığının en öne çıkan hizmet alanlarından biri olduğu noktaya geldik. Gerçekten daha düne kadar bu noktalardaydık. Son dönemde şirketlerimizin ölçeği ve özgüveni çok arttı ve bu durum, ilgili alanda önemli değişikliklere sebep oldu. Bugün Türkiye nin büyümesini ve az önce bahsettiğim kritik alanları finanse etmek için ihtiyaç duyulan miktarlar ya çok çok büyüdü (Örneğin altyapı finansmanı) ya da çok özellikli dar alanlara odaklandı (Örneğin bioteknoliji.) Sonuçta yeni bir yatırımcı kitlesine ulaşmak ve bu yatırımcıların karşısına tüm dünyada alışık oldukları yatırım ürünleri ile çıkmak şart oldu. Her zaman hatırlanması gereken bir bilgi olarak, şunun altını çizmem gerekiyor: Dünyada çok büyük fon havuzlarını yöneten profesyoneller, bu fonların tüzüklerinde belirlenen şart ve koşullara uymak durumundalar. Siz bu insanların önüne dünyanın en iyi projesini kendi kafanıza göre bir yapıda koyarsanız, yatırımı hareket ettirecek olan kişiler fonun kısıtlarına takılır. Elleri kolları bağlı kalır ve isteseler de yatırım yapamazlar. Bu sebeple bizim dünya standartlarında yatırım ürünleri oluşturmamız gerekiyor. Yani erişmemiz gereken fon havuzlarından kaynakları çekebilmemize imkan verecek enstrümanlara ihtiyacımız var. Bu ihtiyaç 1 Temmuz 2014 de devreye giren yasal düzenlemelerle karşılanmış durumda. Yıllardır Türkiye ye yatırım yapmak isteyen ancak kendi alışageldikleri ve yönettikleri fonların tüzüklerinin izin verdiği şekilde fon yapıları oluşturmamızı bekleyen yatırımcılarını beklentileri karşılandı. Bu anlamda, Girişim Sermayesi Fonu (SPK mevzuatına ve denetimine tabi, saklaması Türkiye de yapılan, vergi teşvikleri ile desteklenen, tüzel kişiliği olmayan, belli bir yatırım stratejisi ve belirli bir fon ömrü bulunan yapılar) ve Gayrimenkul Yatırım Fonu (Halen operasyonel olan, gelir üreten mülklere yatırım yapan, vergi muafiyetleri ile desteklenen, tüzel kişiliği olmayan ve ömrü olan fon yapısı) devrim niteliğinde adımlardır. Bu fon yapıları ile bugüne kadar erişemediğimiz çok büyük yatırımcılara erişeceğiz ve çok önemli ölçekte fonları ülkemize getirebileceğiz. Rhea Portföy bu süreçte nasıl yer alıyor? 2003 yılında LBS de finans yüksek lisans eğitimimi tamamladıktan sonra global bir fon yönettim. Yaklaşık beş yıl dünyanın çok farklı bölgelerinde yatırım yönetimi yapan şirketleri inceleme ve yakın çalışma ilişkisi oluşturma imkanım oldu. 2008 yılında Türkiye de yatırım yönetimi alanının gelişimi için gerekli şartların oluşmaya başladığını görerek (nominal faizlerin düşmesi, servet birikiminin oluşması ve mevzuatta dünya standartlarına yaklaşan adımlar atılması) ülkeme geri döndüm. Rhea 2009 yılından bu yana, kurumsal bir yatırım platformu oluşturmak üzere önemli yatırımlar yapmış, bu alanda son dönemde yaşanan gelişmelerde çok önemli bir rol oynamıştır. Yatırım yönetimi piyasasının SPK mevzuatına tabi, şeffaf, Türkiye de kurulu ve vergi açısından cazip hale getirilmiş yatırım enstrümanları ile gelişeceğine olan inancımızla, bu alanda en büyük sermaye yatırımını yaparak lider konumda bir yatırım yönetimi şirketi oluşturduk. Londra da yerleşik, FCA otoritesinden yetkilendirilmiş olan bir yatırım bankacılığı faaliyeti ile global erişim için gerekli yapıya ulaştık. Rhea Portföy yönetimi ağırlıklı olarak girişim sermayesi, altyapı ve gayrimenkul alanlarına odaklanmış olan tek portföy yönetim şirketidir. Türkiye de yatırımı olan, yatırım yapmak için bakan, ofisi olan/olmayan 60 a yakın girişim sermayesi şirketi faaliyet göstermekte. Rhea bu oyuncular arasında SPK dan lisans alarak, mevzuata tabi olarak çalışan tek şirket. Bu şekilde hem portföy yönetim şirketleri arasında hem de girişim sermayesi şirketleri arasında özellikli ve tekil bir konumumuz var. Aynı şekilde, İş Bankası ve Garanti Bankası nın portföy yönetim şirketlerinden sonra 9.2 milyon TL ile bu alanda en büyük ödenmiş sermayeye sahibiz. Bunun üçte birini kurulduğumuzdan bu yana vergi olarak ödedik. SPK mevzuatına tabi olarak bağımsız denetim, iç kontrol gibi hem içsel hem de hizmet alımı ile katlandığımız maliyetlerle birlikte sermaye yatırımımızın yarısını lisanslı ve şeffaf bir oyuncu olmaya harcadık. Girişim sermayesi alanları dışında, 2010 yılından bu yana bankaların domine edemediği, dağıtım odaklı olmayan sermaye piyasalarına dönük özel portföy yönetimi, kurumlara hazine ve risk yönetimi gibi alanlarda ONUR TAKMAK IN KARİYER YOLCULUĞU Boğaziçi Üniversitesi İşletme Fakültesi nde üniversite eğitimi aldı. Eczacıbaşı Menkul Değerler de iş hayatına başladı. 2002 yılına kadar Demir Yatırım, Global Menkul İstanbul ve New York ofislerinde araştırma ve yabancı kurumsal yatırımcılara yönelik yatırım danışmanlığı görevlerini sürdürdü. 2002 yılında, London Business School da finans alanında yüksek lisans yapmak üzere New York tan Londra ya taşındı. 2002 yılından itibaren Londra da yaşayan Onur Takmak, 2003 ve 2008 yılları arasında Londra da bazı uluslararası fonların yöneticiliğini yaptı. Takmak, Rhea Finansal Hizmetler Grubu nu kurmak ve geliştirmek amacıyla 2008 yılından bu yana yarı zamanlı olarak Türkiye de bulunuyor. VakıfBank tan ihale sürecinde satın aldığı ve Rhea Girişim olarak yeniden yapılandırdığı Vakıf Girişim şirketini, 4.5 milyon lira nominal portföy büyüklüğünden üç yıl içerisinde 20 katı bir büyüklüğe ulaştırdı. Aynı süreçte Rhea Portföy Yönetimi ile girişim sermayesi dışındaki yatırım yönetimi alanlarına da giren Rhea, 2012 yılında yaklaşık 500 milyon dolarlık bir varlık büyüklüğüne ulaştı. Onur Takmak, halen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Girişim Sermayesi Sektör Meclisi nde girişim sermayesi inisiyatifine odaklı Başkan Yardımcısı olarak görev yapıyor. Onur Takmak, işten arta kalan zamanlarda, amatör balıkçılık, doğa sporları ve yelkencilikle ilgileniyor. www.platinonline.com 51

faaliyet gösterdik ve toplam yönetimini yaptığımız varlık büyüklüğü yaklaşık 1 milyar TL ye ulaştı. Yatırım personelinin sürekli üstün performans üretmesindeki zorluklar ve önemli bir ölçeği yakalamamıza rağmen tatminkar bir gelir üretilemediğini gördüğüm için platformun kuruluş amacı olan alanlara ağırlık vermesine ve benim direkt yönetiminde yer alacağım alanlara odaklanmasına karar verdim. İlerleyen dönemde ortaklıklar yaparak sermaye piyasalarına dönük hem konvansiyonel hem de etik yatırım yönetimi ürün ve hizmetleri sunacağız. Girişim sermayesini Türkiye ye tanıtmak ve güçlendirmek için hangi çalışmaları yürütüyorsunuz? Son altı yılda birçok farklı şapka takarak bu alanlardaki gelişime ön ayak olmaya katkıda bulunmada çalıştım. Halen TOBB Girişim Sermayesi Meclisi nde Başkan Yardımcılığı görevim sürüyor. 2008-2012 yıllarında Avrupa Yatırım Fonu ile KOSGEB ve TTGV nin desteği ile oluşturulan İstanbul 52 www.platinonline.com BİREYSEL YATIRIMCILAR İÇİN NEDEN ÖNEMLİ? Türk yatırımcısı için bu değişim ne anlama geliyor? Portföy yönetiminin dünyada temel fonksiyonu mevzuata tabi yatırım ürünleri oluşturarak küçük birikimleri daha büyük havuzlar içerisinde toplamak ve ölçeğin sağladığı yatırım imkanlarına erişmelerini sağlamaktır. Basit bir örnekle açıklamaya çalışayım, 100 bin dolar birikimi olan bir nitelikli bireysel yatırımcının büyük ölçüde fiyat riski almadan yapabileceği hemen hemen tek alternatif döviz mevduatıdır. Şu an ülkemizde 190 milyar dolara yakın döviz tevdiat hesabı bakiyesi bulunmakta ve bunların ortalama % 1 in altında yıllık faiz/gelir elde ettiği görülmektedir. 100 bin dolar % 1-2 kazanırken, halen operasyonel olan enerji projelerine ya da kira geliri üreten kendini ispatlamış gayrimenkul projelerine yatırım yapan büyük kurumsal oyuncular % 7-12 arasında gelir sağlamakta. Girişim Sermayesi Fonu ya da Gayrimenkul Fonu yapıları 10 bin dolar ile bu gelir akışlarına erişim imkanı yaratacak. İki fon tıpı de şu an sadece nitelikli yatırımcılara satılabilmekte. Diğer taraftan halen gelir üreten mülklerin ve özellikle enerji projelerinin bu fon yapıları ile satılabilmesi imkanı, şirketler ve mülk sahipleri için de önemli imkanlar sunuyor. Venture Capital Inıtiatıve (İVCİ) ile 160 milyon Euro nun Türkiye odaklı girişim sermayesi fonlarına yatırılması sürecinde yatırım komitesi üyesi olarak yer aldım. Halen Türkiye de bu alana odaklamış bir yatırım yönetimi platformu oluşturmak amacıyla kişisel olarak en büyük sermaye yatırımını yapmış durumdayım. Yeni Türkiye nin finansmanında Rhea nın oynadığı rolü anlatır mısınız? Türkiye nin geleceğine inançla yatırım yapan tüm paydaşlar, kendi alanları ve perspektifleri doğrultusunda Yeni Türkiye nin güçlü ve dinamik bir ekonomiye sahip olması ve "EKONOMININ BÜYÜKLÜĞÜ 1 TRILYON DOLARA DAYANDI. ANCAK BU ÖLÇEK VE DINAMIZMI SERMAYE PIYASALARINDA GÖREMIYORUZ. EN BÜYÜK SORUNUMUZ, ÜLKEMIZDEKI SERVET VE SERMAYE BIRIKIMININ EKONOMININ ÖLÇEĞININ ÇOK ALTINDA KALMASI" ülkenin orta sınıf tuzağına düşmeden büyüme yoluna devam etmesi için önerilerde bulunuyorlar. Biz de kendi üzerimize düşeni canla başla yapıyoruz ve bildiğimiz doğruları anlatmaya ve farkındalık yaratmaya çalışıyoruz. Bu şekilde, konuşmamızın başında değindiğim dört alanı doğru şekilde finanse edemezsek yolumuz yokuş yukarı olacaktır. Hükümetimiz bu konuda, 2007 den bu yana önemli adımlar attı. Önce 2009 yılında İstanbul Finans Merkezi Aksiyon Planı ile ilgili kurumların katkıları ile oluşturuldu ve Resmi Gazete de yayınlandı. Son beş yılda üç dört bakanlık ile düzenleyici kuruluşun sürdürdüğü çalışmaların neticesinde önce Kasım 2012 de yeni Sermaye Piyasası Kanunu devreye girdi ve nihayet 1 Temmuz 2014 te finansal hizmetler sektörünün yapısını A dan Z ye değiştiren düzenlemeler ve yeni finansman kanallarını açmak için ihtiyaç duyduğumuz yeni yatırım fonu yapıları tanımlanarak devreye girdi. Bu değişimler yüzlerce milyar dolar yöneten global fon yöneticileri kadar, Türk yatırımcıları da ilgilendiriyor. Bu değişikliklerin sektör için anlamı nedir? Bizim açımızdan, 2009 yılından beri önünde beklediğimiz ve ittirdiğimiz kapı nihayet Temmuz 2014 te açıldı. Bu beş yıllık süreç, zaman zaman hızlanan zaman zaman yavaşlayan inişli çıkışlı bir seyirde geçti. 2009 da açıklanan takvim yaklaşık 2 yıl sarktı. Biz geleceğe inançla bekledik ve nihayet kapı açıldığında da en öndeki yerimizi koruduk. Bu konuyu biraz açmak gerekiyor. Seçimler ve politik gündemin yoğunluğu nedeniyle 1 Temmuz 2014 itibariyle finansal hizmetler sektörünün geçirdiği değişim bir ölçüde gözlerden kaçtı sanıyorum. Halbuki, 2000 yılların sonlarında başlayan, planlı ve oldukça iyi yönetilmiş sektörel reform sürecinde önemli bir evreye geçtik. Gelişmiş ülkeleri bir kenara bırakalım, gelişmekte olan piyasalar ile bile karşılaştırıldığında sermaye ve tasarruf piyasalarının ülkemizde çok geride olduğu görülüyor. 2009 yılında Resmi Gazete de yayınlanan İstanbul Finans Merkezi Aksiyon Planı, son 5 yıl içinde adım adım hayata geçti ve nihayet sektörün önünü açacak olan uluslararası normlara yakın bir yapıya ulaştı. Finansal hizmetler sektörünün tüm parçalarını bugüne kadar hep bankalar domine etmiştir. Özellikle dağıtım kanallarına hakim olan bankalar, müşterilerinin kendi bünyelerinde yönettikleri yatırım fonları dışında farklı ürünlere erişmesine pek imkan vermemiş, üstelik diğer taraftan bu alanda ürün çeşitliliği oluşturacak adımları atmamışlar. Bunun hem ticari sebepleri, hem de ülke ekonomisinin yüksek enflasyon, yüksek reel faizlerle boğuştuğu uzun yıllar boyunca yatırımcı ilgisinin olmaması gerçeği var. Finans Türkiye de gelecekte nasıl olmalı? Kayıt dışı ile birlikte ekonominin büyüklüğü 1 trilyon dolara dayandı. İhracat pazarlarının ve ürünlerin çeşitliliğini artıran, global konjonktüre uyum sağlayacak esnekliği gösteren, büyüyen önemli bir kapasitemiz var. Ancak bu ölçek ve dinamizmi sermaye piyasalarında göremiyoruz. Tasarruf oranlarımız çok düşük ve bireysel emeklilikteki önemli devlet katkısı ile tetiklenen büyümeyi, sektörün diğer parçalarında gösterecek adımların atılmasına büyük ihtiyaç var. En büyük ve en önemli sorunumuz, ülkemizde servet ve sermaye birikiminin ekonomimizin ölçeğinin çok altında kalmış olması. Tasarruf ve yerli kaynak eksikliğinden kaynaklanan ve kendini cari açık olarak gösteren bu ihtiyacı finanse etmek için yurt dışından gelecek kaynaklara bağlı olmamız, Türkiye nin yumuşak karnını oluşturuyor. Bunu hızla düzeltmemiz gerekiyor. Bunun için tasarrufu artırmamız ve direkt yatırım ile kalıcı, uzun vadeli sermaye benzeri fonları ülkemize daha çok çekmemiz lazım. Ülkemizde tasarrufların artması, yatırım yönetiminde ürün çeşitliliğinin, rekabet ortamının oluşması ve performans odaklı bir kültürün yatırım fonları ve portföy yönetimi alanında hakim olması ile gerçekleşecektir. Bu konuda katedecek yolumuz var. Sektör çok kapalı ve hakim oyuncular ipin ucunu deyim yerindeyse hiç bırakmıyorlar. Ama bu direnci kıracak şartlar artık oluştu. 2009 yılından bu yana, tasarruf ve sermaye piyasalarının gelişimi için bahsettiğim bu şartların oluşmasına yönelik adımlar atıldı. 1 Temmuz da devreye giren mevzuat ile de finansal hizmetler sektörünün yapısı tamamen değişti ve sektör reformunda önemli bir hedef noktasına ulaştık. Bu yıl devreye girecek olan TEFAŞ (Türkiye Elektronik Fon Piyasası) ile yatırımcıların farklı yatırım ürünlerine erişimine kolaylık getirilirken, güçlendirilen yetkileri ve genişletilen faaliyet YILLARDIR TÜRKİYE YE YATIRIM YAPMAK İSTEYEN AMA ALIŞAGELDİKLERİ VE YÖNETTİKLERİ FONLARIN TÜZÜKLERİNİN İZİN VERDİĞİ FON YAPILARININ OLUŞMASINI BEKLEYEN YATIRIMCILARIN BEKLENTİLERİ KARŞILANDI alanları ile portföy yönetim şirketleri yeni bir takım yatırım enstrümanlarını kurabilir hale gelecekler. İstanbul Global Finans Merkezi vizyonu, ülkemizin gelişimi ve refahı ile dünya standartlarına yaklaşması için çok önemli bir süreçtir. Bu yönde son beş senede atılan adımlar küçümsenmeyecek ölçüdedir ve geldiğimiz noktada kamu kendi üzerine düşeni büyük ölçüde tamamladığından artık sıra bize, yani özel sektöre gelmiştir. Biz bu konuda en heyecanlı oyuncuların başında geliyoruz. Önümüzdeki bir iki yılda bu alanda çok önemli gelişmeler olacak. Biz bu alanda başı çeken kurum olacağız. Bu yöndeki ilk sinyali, ilgili mevzuatın devreye girdiği gün olan 1 Temmuz da açıkladığımız 1 milyar dolar büyüklüğünde olacak Türkiye Altyapı Yatırım Fonu ile vermiş olduk. Konusunda saygın ve yetkin bir global partner ile yola çıkan ve önemli bir kısmı global kurumsal yatırımcılardan gelecek olan bu fon, altyapı alanında önemli sermaye yatırımları yapacak. Bizde neden bu tip fonlar yok? Ülkemizde yatırım yönetimi piyasası geride kaldığı için bu döngü bizde tamamlanamıyor. Geliştirilmiş, nakit üreten ve aslında bir bonoya neredeyse dönüşmüş olan altyapı varlıklarını geliştiricilerin elinden alacak fon yapıları bulunmuyor Bu projelerin sahipliğinin kurumsal yatırımcılara geçmesi, geliştiricilerin sermayelerini bu yatırımlardan çözerek yeni yatırımlara yönelmesi gerekiyor. Kısıtlı sermaye birikiminin olduğu ülkemizde bu döngünün tamamlanmaması, bir noktada geliştiricilerin kapasitesini düşürüyor. Son on yılda bu alandaki yatırımlara baktığımızda ve ileriye dönük hedeflerimizi dikkate aldığımızda, altyapı odaklı bir yatırım fonunun olmaması aslında hayret verici bir durum. Anlatmaya çalıştığım gibi bu çok önemli bir ihtiyaç ve yabancı yatırımcıların bu alana çok büyük ilgisi var. Ve biz bu boşluğu doldurmak üzere önemli bir ortaklık yaptık. Eğer kurmak istediğimiz fonun izin süreçlerinde bir gecikme olmazsa 2014 sonunda ilk parçasını hayata geçirecek ve halen satın alma anlaşmalarına bağlanmış iki projeye ortak olacağız. Bu fon ülkemiz için çok önemli bir yatırım enstrümanı olacak ve altyapı sektörünün tüm paydaşlarına büyük katkı sağlayacak. Diğer taraftan küçük birikimler ile altyapı alanındaki ölçekli projelere ve onların yatırım potansiyeline erişemeyen nitelikli yatırımcılar, yerli kurumsal yatırımcılar, şirketlere de imkan sağlayacak. Peki bunu yaparak bankalarla rakip olmayacak mısınız? Hayır, aksine bankaların proje finansmanı kapasitesini artırıyoruz. Altyapı Fonu, projelere sermaye yoluyla yatırım yapıyor. Halen Türkiye de proje finansmanı piyasası 20 milyar dolar civarında bir büyüklüğe sahip. Bizim 1 milyar dolarlık www.platinonline.com 53

ilave sermaye enjekte etmemiz, proje finansmanına ilave 4-5 milyar dolarlık bir kapasite artışı olarak yansıyacak. Röportajımızın başında, Türkiye nin büyümek için önem verilmesi gereken dört alandan bahsetmiştiniz: İnovasyon ekosistemi, KOBİ ler, altyapı ve gayrimenkul finansmanı... Altyapıyı konuştuk, peki diğer alanlara yönelik projeleriniz neler? Örneğin inovasyon ekosistemi ve girişimcilik konularında neler yapacaksınız? Geçtiğimiz yıl oluşturduğumuz sosyal sorumluluk kolumuz olan Rhea Akademi, Aralık 2013- Haziran 2014 ayları arasında Yazılım Sanayicileri Derneği nin (YASAD) Girimci Eğitim ve İnkübasyon Merkezi (GEMİM) projesinin ana paydaşları ve destekçilerinden biri oldu. Hem maddi destek hem de ofis alanı, eğitim merkezi gibi imkanlar sağladığımız GEMİM projesi, 100 un üzerinde proje arasında 13 projeyi altı aylık bir eğitim ve destek programına aldı. Buna paralel olarak Rhea Akademi, Nisan - Haziran aylarında iki haftada bir açık davet ve ücretsiz katılım ile girişimcilik eğitimleri verdi. Bu aktiviteleri herhangi bir beklenti olmadan, örneğin inkübasyon platformuna giren şirketlerden hisse opsiyonu almadan yaptık. Aksi halde sosyal sorumluluk kapsamında değerlendiremezdik. ODTÜ ile birlikte kurduğunuz fondan söz eder misiniz? ODTÜ Teknopark ile özgün teknoloji girişimlerinin desteklenmesine dönük 100 milyon TL büyüklüğünde bir fon kurmak üzere anlaşma sağladık ve kuruluş çalışmalarına başladık. Fon hakkında bilgilere www. teknofund.com sitesinden ulaşılabilir. BUGÜN ARTIK HEYECANDAN YERİMDE DURAMAMAMIN SEBEBİ, 1 TEMMUZ 2014 TE YENİ SERMAYE PİYASASI KANUNU NUN İLGİLİ MEVZUATLARININ DEVREYE GİRMESİ VE OKUN YAYDAN ÇIKMASI Eylül ayında ikinci bir üniversite ile sağlık teknolojileri ve bioteknoloji alanında bir yatırım fonu oluşturmak üzere görüşmelerimizi neticelendireceğimizi düşünüyorum. Bu şekilde bu alanda iki yeni yatırım fonu oluşturuyoruz. İki fonun da SPK mevzuatına tabi Girişim Sermayesi Fonu yapısı olarak kurulması planlanıyor. İki fonun toplam büyüklüğü 200 milyon TL civarında olacak. Halen borsa da işlem gören Rhea Girişim e paralel aynı stratejiyi takip edecek Girişim Sermayesi Fonu kuruluşu için de çalışıyoruz. Aynı şekilde, gayrimenkul takımımız da Gayrimenkul Yatırım Fonu na uygun olabilecek tamamlanmış, kira geliri üreten proje arayışı içerisinde. 2014 yılında burada da adım atacağız. Rhea Girişim bu yapının neresinde duruyor, onun hikayesini de anlatır mısınız? 2009 yılında girişim sermayesi alanına odaklanacak portföy yönetimi şirketimizi kurmak için adım attığımızda Türkiye de girişim sermayesinin mevzuata tabi ve yerli yatırımcıların katılımı ile yapılabileceği tek yatırım enstrümanı tipi, yatırım ortaklığıydı. Bu dönemde Vakıf Bank iştiraki olan VakıfRisk Sermayesi Yatırım Ortaklığı şirketinin kontrol hisselerini de içeren % 31 i satışa çıkarıldığında ilgi gösterdik. Açık ihale sürecinden başarı ile çıkarak bu hisseleri devraldık. İçinde sadece 4.5 milyon TL nakit olan bu şirketi aradan geçen sürede 15-20 kat büyüttük. Rhea Girişim, 2010 yılından bu yana, 1 Temmuz daki değişiklikler devreye girene kadar olan süreçte odak yatırım enstrümanımız oldu. Netaş ın da içinde olduğu bir dizi yatırımlar yapan şirketimizin yönetimine özellikle 2012 başından bu yana ben de yoğun bir şekilde dahil oldum. Bizim için oldukça önemli bir adım olan halka açık şirket yönetiminin tüm zorluklarını da bu süreçte tecrübe ettik. Ne gibi zorluklar? Girişim sermayesi, yıllara yayılan uzun vadeli bir yatırım stratejisidir. Ortak olduğunuz bir şirkette değer yaratmanız ve bu değeri hisse satışı ile paraya çevirmeniz 4-5 sene hatta daha da uzun bir süre alabilir. İlk ve temel şart, yatırımcılarınızın bunu bilmesi, anlaması ve beklentilerini buna göre yönetmesidir. Bizim karşılaştığımız en büyük zorluk, likiditesi yüksek olmayan küçük ve orta ölçekli şirketlerin fiyat oluşumunda ortaya çıkan yüksek volatilite ve bundan küçük yatırımcıların bazı TÜRKİYE NİN SON 12 YILDAKİ HİKAYESİNİ BİR MAHALLE BAKKALININ MARKETE, ORADAN SÜPERMARKETE VE NİHAYET HİPERMARKETE DÖNÜŞÜMÜ OLARAK GÖREBİLİRİZ durumlarda zarar görmesinin yarattığı rahatsızlıklardan kaynaklanmıştır. Biz, 2009 yılı sonunda diktiğimiz bu çınar fidanına özen ve ihtimam gösterirken, özellikle kırılgan profildeki küçük borsa yatırımcılarının internetteki yorum siteleri üzerinden manipüle edildiğini ve yanlış bilgilendirmeler ve yönlendirmeler ile olumlu-olumsuz yönde fiyat hareketleri yaratıldığını gördük. Bu sitelerde zaman zaman benim de ismimi kullandıklarını ve olayın kontrolden çıktığını gördüğümüz noktada üç aşamalı bir aksiyon planını devreye soktuk. İlk aşama izleme ve kimlik tespitini öngörüyor. Dört kişilik avukat ekibi tüm yorum sitelerini geriye dönük ve canlı olarak izleyerek yanlış bilgi, iftira ve hareket içeriği yaratarak fiyat etkisi oluşturmaya çalışan rumuzları belirliyor. Takma isimler arkasına saklanıp, yanlış yönlendirmeler ve hatta hakarete kadar uzanan yorumlar yaparak fiyatı etkileme girişiminde bulunanları bilişim dairesine şikayet ederek 20 ye yakın hukuki süreç başlattık. Hukuki süreçler yavaş yavaş dava aşamasına geldi ve kimlikleri öğrenmeye başladık. Bir sonraki aşama bizlere ve en başta da küçük yatırımcılarımıza zarar veren bu çetenin cezalandırılmasıdır. Daha sonraki adımda bu kişilerin internetteki faaliyetlerine ilişkin bilgileri ve kimliklerini SPK ya ileterek organize şekilde suni fiyat oluşumuna sebep olup olmadıklarını soracağız. Malesef çamur at izi kalsın amacıyla yapılan bir saldırının izlerini ancak iki-üç sene süren bir çaba ile temizleyebiliyorsunuz. Şirketlerin ticari başarıları ve faaliyetlerinden doğan değerleri, hisse fiyatlarına yatırımcıların teveccühü oranında yansır. Bu konuda bizim hiçbir noktada tasarrufumuz ya da müdahalemiz olamaz. Öncelikle şunu söyleyeyim, Netaş ta şirketi satın aldığımızdan bu güne kadar bir lot bile hisse almadım, alınmasına ya da satılmasına sebep olacak bir faaliyette bulunmadım. Bundan özellikle kaçındım. Netaş ın gayrimenkul satışı sürecinde de alıcı olarak rekabetçi sürecin içinde yer almadık, Aman laf olmasın düşüncesiyle. Buna rağmen insanlar Netaş ın hisse fiyatı ile ilgili olarak dönem dönem beni kutladılar, dönem dönem ise serzenişte bulundular. Ben de her seferinde benim bu yönde bir çabam ve tasarrufum olmadığını ısrarla anlatmaya çalıştım. Aynı şekilde, Rhea Girişim hisseleri biz şirketi satın aldıktan sonraki 14 ayda 0.6 TL den 6 TL ye yükseldi. Bu dönemde ofisime kutu kutu puro gönderenler, aldığı arabaların, evlerin resimlerini çekip yollayanlar, hisse zirveden dönüp 2 TL ye indiğinde serzenişte bulundular. Bu yüksek fiyat hareketlerinin olduğu dönemlerde yatırımcılara özenle karar vermeleri, iyi ya da kötü dedikoduları değil şirketin KAP ta açıkladığı bilgileri dinlemelerini, profesyonellerden yatırım tavsiyelerini almalarını önerdik. Bu süreçte şirketin yeni yatırımlar yapması için gerekli olan kaynakları sağlamak için gerçekleştirdiğimiz sermaye artışlarına lider sermayedar olarak katıldım. VakıfBank tan şirketin % 31 ini aldığım zaman bunun içinde % 6 civarında piyasada satılabilir hisseler vardı. Bu hisselerde fiyat etkisi yaratmayacak şekilde çok kısıtlı oranda satış ve alışlarım oldu ve bunlar hakkında da gerekli bilgilendirmeler yapıldı. Hisse satışları önemli ölçüde şirkete HANGİ ALTYAPI PROJELERİNE YATIRIM YAPACAK? Altyapı yatırımı ile tam olarak ne anlamalıyız, neden bu alana odaklanan bir fon oluşturdunuz? Türkiye Altyapı Fonu enerji üretimi, liman, gelir üreten otoyol, köprü, havalimanı, PPP hastane projelerine sermaye ortaklığı yolu ile kaynak sağlamayı hedeflemektedir. Bu konuda global yatırımcılardan çok büyük talep var. Bu ilgiyi karşılamak amacıyla bu alanda çok saygın bir yatırım yöneticisi ile güç birliği yaptık, önümüzdeki 6 ay içinde ilk yatırımımızı yapmış olmayı hedefliyoruz. Türkiye 12 yıl boyunca önemli altyapı yatırımları yapmış bir ülke. Ancak 2023 vizyonuna baktığımızda, önümüzde enerji, ulaşım altyapısı, eğitim ve sağlık alanlarında yapılacak 200-300 milyar dolarlık yatırımın bulunduğu görülüyor. Son 10 yılda altyapı yatırımlarının geliştiriciliğini üstlenmiş, bu alanda faaliyetlerini gösteren veya cazip gördüğü için kendi faaliyet alanı dışına çıkarak yenilebilir enerji gibi alanlara girmiş olan birçok oyuncu var. Başka ülkelerdeki örneklere baktığımızda, altyapı yatırımlarının faaliyete geçerek uzun vadeli gelir üreten yapılar haline geldiklerinde sahipliklerinin geliştiricilerden, uzun vadeli kurumsal yatırımcılara geçtiğini görüyoruz. Avrupa nın tüm ülkelerinde hem altyapı yatırımlarını destekleyen hem de bunların gelir üretir hale geldiklerinde sigorta şirketleri, emeklilik şirketleri, vakıflar gibi yapılara geçmeleri sürecini destekleyen çok büyük yapılar olduğunu görüyoruz. Fransa da 260 milyar Euro büyüklüğündeki Caisse des Depots ve yine aynı büyüklükteki İtalyan CDP gibi. 54 www.platinonline.com www.platinonline.com 55

sermaye avansına dönüşerek yatırımlara yönlendi. Maalesef, bu konuda çok özen göstermemize rağmen yalan yanlış bilgilerle bazı yatırımcıların mağdur edilmesi söz konusu oldu ve tabiri caizse ihalenin bize kalması çok yorucu oldu. Bugün içimizdeki heyecanın sebebi, bunların geride kalması ve nihayet 6 yıldır hazırlandığımız şekilde Yeni Türkiye nin finansmanında üzerimize düşeni yapmak üzere somut ve etkili adımları atmaya başlamış olmamız. 360 TV de yayınlanan Bir Fikrin mi Var programında bu sezon jüri üyesi olarak yer alıyorsunuz. Bu tecrübeden bahseder misiniz? Bir Fikrin mi Var, genç girişimcilerin projelerini geniş kitlelere duyurma imkanı veren ve bölgesel bir marka olma yolunda ilerleyen çok başarılı bir program. Tüm girişimcilere bu programı yakından takip etmelerini öneriyorum. Projeleri değerlendirirken hem elimizden geldiğince girişimcileri yönlendirmeye çalışıyoruz hem de ekran başındaki girişimciler için bilgilendirici bir tecrübe olmasına çaba harcıyoruz. Bu programda yeni projelere bakarken üç ana unsur üzerinde duruyoruz: Fikrin, teknolojinin özgünlüğü Ticarileşmesinin mümkün olması Sürdürülebilir / ölçeklenebilir olması İnovasyon ve girişimciliğin tanımı size göre nedir? Bu çok iyi bir soru. Bugünlerde inovasyon ve girişimcilik konuları hakkında konuşulurken birçok kavramın birbirinin yerine kullanıldığını gözlemliyorum. İnovasyon yeni bir teknoloji veya iş modeli üzerine olabilir. Hali hazırda farklı alanlarda kullanılan bir malzemeyi, satış yöntemini ya da teknolojiyi daha önce TEKNOFUND HANGİ ŞİRKETLERE YATIRIM YAPIYOR? Seçilmiş sektörlerde, ileri teknolojiye dayalı katma değeri yüksek ürün ve hizmetleri rekabetçi koşullarda sunan Türkiye de kurulu girişim şirketleri 5.000.000 TL ye kadar finansman ihtiyacı içinde olanlar Giriş engellerinin bulunduğu niş pazarlarda rekabetçi ürün, hizmet ve teknolojiler geliştirenler Sürdürülebilir büyüme, yüksek kar ve nakit yaratma potansiyeli bulunanlar Belirgin çıkış fırsatları olanlar Hedef sektörleri: Telekom, sağlık, bilgi teknolojileri, savunma, iş hizmetleri yapılmamış biçimde kullanarak kârlı bir ticaret yapabilmek de yaratıcı bir yeniliktir. Elbette, üniversiteler ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar, insan hayatını, yaşam kalitesini, çevreyi ve güvenliğimizi artıracak yaratıcı fikirlerin yeşermesi için imkan ve ortam yaratırlar. Bu anlamda, yeni işin dayandığı fikrin özgünlüğü spesifik bir sorunu çözme, şu ana kadar sağlanamamış bir faydayı sağlama ya da halen uygulanmayan bir iş modelini ortaya çıkarma kurgusuna dayanır. Bu özgün fikrin patent veya başka yollarla güvence altına alınıp alınmadığı da önemlidir. Özgün bir fikir ticarileştiği ölçüde tatminkar bir girişime dönüşebilir. Dağıtım kanallarının kapalı ve dar olduğu, hakim oyuncuların ağırlıklı olduğu sektörler girişimciler için zorluklar taşır. Bunun tam zıddı olan sektörlerde de giriş çıtası düşük olduğundan rekabet çok hızlı oluşabilir. Girişimcinin işi her durumda kolay değildir. Ama risk almadan ve biraz da gözünü karartıp başlamadan hiçbir iş neticeye ermez. Denildiği gibi Başlamazsan YENİ FON YAPILARI İLE BUGÜNE KADAR ERİŞEMEDİĞİMİZ ÇOK BÜYÜK YATIRIMCILARA ERİŞECEK VE ÇOK ÖNEMLİ ÖLÇEKTE FONLARI TÜRKİYE YE GETİREBİLECEĞİZ girebilme kabiliyetini göstermek lazım. başaramayacağın kesindir. Özetle, girişimcinin hayalleri büyükse ve kurumsal yatırımcıların yanında olmasını bekliyorsa iş fikrinin sürdürülebilir ve ölçeklenebilir olması gerekir. Maaş yerine geçecek bir şirket kurmak ve kendi işinin sahibi, kendinin patronu olmak hepimizin hayalidir. Sadece bunu gerçekleştirmek için bile girişimci olunur ama hayallerimiz büyükse o zaman yeni müşteri yaratabilme ve yeni pazarlara Girişimcilerde karşılaştığınız temel yanılgılar ve yanlışlar neler? Girişimcilerin genellikle bazı konularda yanlış öngörüler içinde olduğunu görmüşümdür. Yeni bir ürün veya hizmetin sağladığı fayda ve çözüm konusunda farkındalık yaratmak girişimcinin en büyük ve en maliyetli sorunudur. Tüketiciye bu yeni hizmet veya ürüne neden ihtiyaç duyduklarını anlatarak başlayan bu zorlu süreç çoğu örnekte planlanandan çok daha uzun sürer. Bu olgu, genelde gerçekçi şekilde hesaba katılmıyor. Girişimcilerin en büyük hatası ise yaptığı ise aşık olmaları ve bu aşkın onun gözlerini kör etmesidir. Ticarete gerçekçi bir gözlükle bakmazsanız, en iyi ihtimalle zaman kaybedersiniz. Bir de başarısızlık şansı yüksek olan bazı girişimciler var. Ben yaparım, kim alır, nasıl alır, orasını bilmem ve karışmam diyenler ile Bu pazar büyük, bunun % 5 ini alsam diye yola çıkanlar. Bu konu oldukça geniş. Sürekli olarak hem blog sitem olan www.onurtakmak.net te, hem de Twitter da @Onur_ Takmak adresinde bu konularda ilgili sürekli paylaşımlarda bulunuyor, ayrıntılı makaleler yazıyoruz. 56 www.platinonline.com