Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi

Benzer belgeler
Tabandan Isıtılan Kapalı bir Hacim İçerisine Yerleştirilen Açılı Plakanın Doğal Taşınım ısı Transferine Etkisi

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2

Radyatör Arkalarına Yerleştirilen Yansıtıcı Yüzeylerin Radyatör Etkisi

ISI TRANSFERİ. Doğal Taşınım

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Bina Cephelerinde Yalıtım Yerine Trombe Duvar Kullanımının İncelenmesi

Abs tract: Key Words: Meral ÖZEL Serhat ŞENGÜR

Abs tract: Key Words: Meral ÖZEL Nesrin İLGİN

ÇİFT CAMLI PENERELERDE ISI GEÇİŞİNİN İNCELENMESİ

RADYATÖR ARKALARINA YERLEŞTİRİLEN YANSITICI YÜZEYLERİN RADYATÖR ETKİNLİĞİNE ETKİSİ

ISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ

EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ

HELİSEL BORULARDA AKIŞ VE ISI TRANSFERİNİN İNCELENMESİ. Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makina Eğitimi Bölümü, 23119, Elazığ

DUBLEKS EV GEOMETRİSİNE SAHİP KAPALI ORTAMLARDA FARKLI ISITMA YÖNTEMLERİNİN DOĞAL TAŞINIMLA ISI TRANSFERİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN SAYISAL ANALİZİ

BİNA DIŞ YÜZEYLERİNİN GÜNEŞ IŞINIMINI YUTMA ORANLARININ ISI AKISI AÇISINDAN ARAŞTIRILMASI

HAVALANDIRMALI BİR KANALDAKİ ELEKTRONİK ELEMANIN DOĞAL KONVEKSİYONLA SOĞUTULMASININ SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ

Varol, A., Öztop, H., F., Varol, A. Gözenekli Ortamla Dolu Dik Üçgen Oyuklarda Doğal Taşınım İle Isı Geçişi, UHUK 2006, ODTÜ, Eylül 2006, Ankara

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan

İKİ LEVHA ARASINDAKİ LAMİNER AKIŞTA DEĞİŞKEN DUVAR KALINLIĞININ ISI TRANSFERİNE ETKİSİNİN SAYISAL ANALİZİ

3. AKIŞKANLARDA FAZ DEĞİŞİKLİĞİ OLMADAN ISI TRANSFERİ

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI TRANSFERİ LABORATUARI

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Isı transferi (taşınımı)

FARKLI TİPTE MODELLENMİŞ GÜNEŞ DUVARLARININ ISIL PERFORMANSININ SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ

YERDEN ISITMA SİSTEMİYLE İLGİLİ PARAMETRİK BİR ÇALIŞMA

TAŞINIMIN FİZİKSEL MEKANİZMASI

KARE KESİTLİ YATAY BİR KANALDA LAMİNER KARIŞIK KONVEKSİYON AKIŞIN İNCELENMESİ Abuzer ÖZSUNAR

HAVA ARAÇLARINDAKİ ELEKTRONİK EKİPMANLARIN SOĞUTULMASINDA KULLANILAN SOĞUTMA SIVILARININ PERFORMANSA BAĞLI SEÇİM KRİTERLERİ

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan

YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ UYGULAMALI MÜHENDİSLİK MODELLEMESİ

ÇATI ARALARINDA MEYDANA GELEN DOĞAL TAŞINIMLA ISI TRANSFERİNİN ÇATI KATINDAKİ ISIL KONFORA ETKİSİNİN SAYISAL ANALİZİ

İÇİNDE OTURAN İNSAN OLAN RADYATÖRLE ISITILAN BİR ODADAKİ ISIL KONFOR, AKIŞ VE ISI TRANSFERİNİN ÜÇ BOYUTLU SAYISAL ANALİZİ

KLİMA SANTRALLERİNDEKİ BOŞ HÜCRELER İÇİN TASARLANAN BİR ANEMOSTAT TİP DİFÜZÖRÜN AKIŞ ANALİZİ

Yrd. Doç. Dr. Tolga DEMİRCAN. Akışkanlar dinamiğinde deneysel yöntemler

Dış Ortam Sıcaklığının Değişimine Bağlı Olarak Isı Köprülerindeki Isı Transferinin Sayısal Olarak İncelenmesi

ÖZGEÇMİŞ. Yardımcı Doçent Makine Mühendisliği Çukurova Üniversitesi Doçent Makine Mühendisliği Çukurova Üniversitesi

Isı Kütle Transferi. Zorlanmış Dış Taşınım

Mekân İçerisindeki Radyatörlerin Etrafındaki Engellere Göre Isıl Veriminin İncelenmesi

3) Isı kazancının eşit dağılımı, küte volanı ve solar radyasyon kaynaklı ısı yükü (Q radyasyon )

Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD)

Key words: Double-glazed windows, triple-glazed windows, optimum air-layer thickness

YATAY KAPALI BİR ORTAMDA AYRIK ISI KAYNAKLARINDAN OLAN DOĞAL TAŞINIM AKIŞIN SAYISAL İNCELENMESİ

M 324 YAPI DONATIMI ISITICI ELEMANLAR. Dr. Salih KARAASLAN. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 4

TAŞINIM VE IŞINIMLA BİRLEŞİK ISI TRANSFERİ DENEYİ

BİR OFİS İÇİN TERMAL KONFOR ANALİZİNİN HESAPLAMALI AKIŞKANLAR DİNAMİĞİ YÖNTEMİ İLE MODELLENMESİ VE SAYISAL ÇÖZÜMÜ

T.C. YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DUVARLARINDAN ISITILAN VE SOĞUTULAN KAPALI HACİMLERDE DOĞAL TAŞINIMIN İNCELENMESİ

Corresponding author: Özet. Bu çalışmada yamuk kesit alanına sahip bir kanal içerisindeki hidrodinamik olarak

Yerden Isıtma Uygulamalarında Boru Mesafesi ve Su Sıcaklığının Zemin Yüzey Sıcaklığı Üzerindeki Etkisi

KAYNAMALI ISI TRANSFERİ DENEYİ. Arş. Gör. Emre MANDEV

YARI-KÜRESEL ENGEL KONULAN BİR KANAL İÇERİSİNDE ISI GEÇİŞİ VE AKIŞIN SAYISAL İNCELENMESİ

Sabiṫ Isı Kaynaklı ve Sıcak Su Dolaşımı Isıtma. Karşılaştırmalı Analizi. Abstract: Key Words: Mehmet Emin ARICI

Gözenekli Malzemelerde Isı İletim Katsayısının ve Kritik Yarıçapın Değişimi. Change of Thermal Conductivity and Critical Radius In Porous Media

AKM 205 BÖLÜM 8 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Uluslararası Yavuz Tüneli

ISSN: Yıl /Year: 2017 Cilt(Sayı)/Vol.(Issue): 1(Özel) Sayfa/Page: Araştırma Makalesi Research Article. Özet.

Abs tract: Key Words: Elif ŞAHİN Erkan DİKMEN Arzu ŞENCAN ŞAHİN

Bölüm 4 BİNALARDA ISITMA SİSTEMİ PROJELENDİRİLMESİNE ESAS ISI GEREKSİNİMİ HESABI (TS 2164)

TUĞLA İÇ GEOMETRİSİNİN ISI TRANSFERİ ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Katlar Arası Farklı İç Ortam Sıcaklığına Bağlı Olarak Isı Köprülerindeki Isı Transferinin Sayısal Olarak İncelenmesi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Bir Kenarı Açık Kanal İçerisinde Bulunan Elektronik Elemanın Soğutulmasının Sayısal Olarak İncelenmesi

GÜN İÇERİSİNDEKİ GÜNEŞ IŞINIMININ KAPALI ORTAMLARDAKİ DOĞAL TAŞINIMLA ISI TRANSFERİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN SAYISAL İNCELENMESİ

ÖZGEÇMİŞ. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Osmaniye/Türkiye Telefon : /3688 Faks :

ISI Mühendisliği İçindekiler

YAPILARDA BURULMA DÜZENSİZLİĞİ

BAZI İLLER İÇİN GÜNEŞ IŞINIM ŞİDDETİ, GÜNEŞLENME SÜRESİ VE BERRAKLIK İNDEKSİNİN YENİ ÖLÇÜMLER IŞIĞINDA ANALİZİ

Fiziksel bir olayı incelemek için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlar; 1. Ampirik Bağıntılar 2. Boyut Analizi, Benzerlik Teorisi 3.

ISI DEĞİŞTİRİCİLERİN TASARIMI [1-4]

OREN303 ENERJİ YÖNETİMİ KERESTE KURUTMADA ENERJİ ANALİZİ/SÜREÇ YÖNETİMİ

Makine Mühendisliği Bölümü Isı Transferi Ara Sınav Soruları. Notlar ve tablolar kapalıdır. Sorular eşit puanlıdır. Süre 90 dakikadır.

YAMUK KESİTLİ KANAL İÇERİSİNDE LAMİNER AKIŞTA HİDRODİNAMİK VE ISIL OLARAK GELİŞMEKTE OLAN ISI TRANSFERİ PROBLEMİNİN SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ

Boyler, Baca hesabı. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü

Yatay Katmanlı Topraklarda Katman Fiziksel Özelliklerinin Toprak Sıcaklığına Etkisi

Türkiye nin Dört Derece Gün Bölgesinde Borular İçin Optimum Yalıtım Kalınlığı

FARKLI GEOMETRİLERDEN OLUŞAN ISI KÖPRÜLERİNDE ISI KAYIPLARININ SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ

7. BÖLÜMLE İLGİLİ ÖRNEK SORULAR

SINIR TENORUNUN EKONOMİK BAKIR MİKTARI TAHMİN HASTASINA ETKİSİ

Abs tract: Key Words: Abdullah YILDIZ Mustafa Ali ERSÖZ

ISI TEKNİĞİ PROF.DR.AHMET ÇOLAK PROF. DR. MUSA AYIK

Enerji Yönetmeliğine Göre Konutların Farklı Isı Yalıtım Malzemeleri İle Yalıtılmasının Ekonomik Analizi Üzerine Bir Araştırma: Kahramanmaraş Örneği

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

BİR YÜZEYİNDEN SOĞUTULAN KÜBİK BOŞLUKTA DOĞAL TAŞINIM

İl Bazında Çift ve Üç Camlı Pencereler İçin Optimum Hava Tabakası Kalınlığı Analizi

İbrahim EREN. Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü İSTANBUL ÖZET

ANOVA MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ.

Abs tract: Key Words: Mustafa Kemal İŞMAN Mehmet Özgün KORUKÇU Bilsay PASTAKKAYA Numan YÜKSEL

Abs tract: Key Words: Murat SANDIK Müslüm ARICI Hasan KARABAY

ISI KÖPRÜLERİNDEKİ SICAKLIK DAĞILIMLARININ SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ

İÇERİSİNDE GÖZENEKLİ BLOKLAR BULUNAN KANALDA KARIŞIK KONVEKSİYONLA ISI TRANSFERİNİN SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ

KBM0308 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı I ISI İLETİMİ DENEYİ. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar

HİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU

ISI TRANSFERİ LABORATUARI-1

KARARSIZ HAL ISI TRANSFERİ

DEĞİŞİK HAVA HIZI DEĞERLERİ KULLANILARAK YERDEN ISITMA YAPILAN VE TAZE HAVA VERİLEN BİR OFİS İÇERİSİNDEKİ KONFOR KOŞULLARININ SAYISAL ANALİZİ

Soru No Puan Program Çıktısı 3, ,8 3,10 1,10

Transkript:

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma 2004/3 THE EFFECT OF WALL THERMAL CONDITIONS ON THE FLOOR NUSSELT NUMBER IN THE FLOOR HEATING SYSTEM Refet KARADAĞ *1, İsmail TEKE 2 1 Harran Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, ŞANLIURFA 2 Yıldız Teknik Üniversitesi, Makina Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Yıldız-İSTANBUL Geliş/Received: 16.03.2004 Kabul/Accepted: 02.09.2004 ABSTRACT In this study, the effect of wall thermal conditions on the floor Nusselt number in the floor heating system was investigated numerically. It has not been found similar study in the literature. The relation between floor Nusselt number and Rayleigh number was investigated numerically at different wall temperatures between 10 o C and 25 o C for insulated ceiling conditions. The effect of wall thermal conditions on the floor Nusselt number has been determined by repeating solutions for different floor dimensions and wall heights. It was seen from the numerical results that when the wall height and temperature difference between the wall and interior air increased the floor Nusselt number increased as well. Numerical results were compared with the results of the equations given in the literature. It was seen that the equations related to Nusselt number that are given in the literature matches the numerical values for similar conditions but the equations deviate from numerical values up to 35 percent dependent on conditions for different wall thermal conditions. The reason of this deviation is that the equations don t contain the effects of wall and ceiling thermal conditions on the floor Nusselt number. Keywords: Floor heating, natural convection in enclosures TABANDAN ISITMADA DUVAR ISIL ŞARTLARININ TABAN NUSSELT SAYISINA ETKİSİ ÖZET Bu çalışmada, tabandan ısıtmalı sistemde duvar ısıl şartlarının taban Nusselt sayısına etkisi sayısal olarak incelendi. Literatürde, konu ile ilgili her hangi bir çalışmaya rastlanmadı. Yalıtımlı tavan durumunda 10 o C ile 25 o C arasındaki farklı duvar sıcaklıklarında taban Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki ilişki sayısal olarak incelendi. Farklı taban boyutlarında ve duvar yüksekliklerinde çözümler tekrarlanarak duvar ısıl şartlarının taban Nusselt sayısına etkisi incelendi. Sayısal çözüm bulgularından, yükseklik ve duvarlar ile iç ortam arasındaki sıcaklık farkı arttıkça taban Nusselt sayısının arttığı görüldü. Sayısal çözüm bulguları literatürdeki denklemlerle karşılaştırıldı. Literatürde verilen Nusselt ifadelerinin benzer şartlarda yapılan sayısal çözüm bulguları ile uyuştuğu, ancak farklı duvar ısıl şartlarında şartlara bağlı olarak sayısal bulgulardan % 35 lere varan sapmalar gösterdiği görüldü. Sapmanın sebebi denklemlerde duvar ve tavan ısıl şartlarının hesaba katılmamasıdır. Anahtar Sözcükler: Döşemeden ısıtma, kapalı ortamlarda doğal konveksiyon * Sorumlu Yazar/Corresponding Autor: e-mail: refetkaradag@yahoo.com, Tel: (0212) 259 7070/2218 84

The Effect of Wall Thermal Conditions on the... SİMGELER α: Konveksiyon ısı transfer kats. (W/m 2 K) : Sıcaklık farkı ( o C, K) Nu: Nusselt sayısı Ra: Rayleigh sayısı 1. GİRİŞ z: Denizden yüks. (m) T: Sıcaklık ( o C) H: Yükseklik (m) L: Karakteristik uzunluk (m) ALT İNDİSLER w: Taban i: Oda iç ortam d: Duvar Tabandan ısıtma sistemlerinde ısının konfor için en uygun olan tabandan yayılışı, sıcaklık dağılımlarının üniforma yakın olması ve buna bağlı olarak kullanılan ısıtıcı akışkan sıcaklıklarının düşük seçilebilmesi bu sistemlerin işletme maliyetlerinde ekonomi sağlamıştır. Bu nedenle tabandan ısıtma sistemi değişik uygulama alanlarında kullanılarak önemli oranda enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Tabandan ısıtmada tavan ile taban arasında ortalama 2 o C lik bir sıcaklık farkı olmasına rağmen aynı odanın cebri üfürmeli bir elektrikli ısıtıcı ile ısıtılması halinde bu farkın 8-10 o C olduğu belirtilmiştir [1]. Tabandan ısıtma ile ilgili yapılan deneysel çalışmalarda oda merkezindeki sıcaklık ile odanın ortalama hava sıcaklığı arasındaki farkın 0,5 o C yi nadiren geçtiği belirtilmiştir [2]. Farklı ısıtma sistemlerinin karşılaştırıldığı bir çalışmada yükseklik boyunca sıcaklık değişimlerinin tabandan ısıtmada yaklaşık olarak 0,5 o C, pencere altında radyant panelin bulunması durumunda 6 o C, duvardan sıcak havanın verilmesi durumunda ise 2,5 o C olduğu belirtilmiştir [3]. Tabandan ısıtma ile ilgili çalışmada tabandan odaya olan ısı transferinin, yukarı bakan küçük bir yatay plakanın ısıtılması ile aynı olduğu belirtilmiştir [4]. Bu nedenle ısıtılmış yatay plakanın üst yüzeyinde ve tabandan ısıtmalı odanın iç yüzeylerinde konveksiyon ısı transfer katsayıları için literatürde verilen korelasyonlar araştırıldı. Literatürde sabit sıcaklıktaki yatay plaka yüzeyinden yukarı yönde ısı transferi için geliştirilen korelasyonlar Çizelge 1 de, tabandan ısıtma ile ilgili taban, duvar ve tavan için geliştirilen korelasyonlar ise Çizelge 2 de verilmiştir. Literatürde verilen korelasyonlar incelendiğinde, taban için verilen korelasyonlarda sadece taban ısıl şartları göz önüne alınmakta duvar ve tavan ısıl şartları göz önüne alınmamaktadır. Benzer şekilde duvar için verilen korelasyonlarda taban ve tavanın etkisi, tavan için verilen korelasyonlarda ise taban ve duvarların etkisi hesaba katılmamaktadır. Bu nedenle oda ısıl şartlarının ve boyutlarının değişmesi durumunda korelasyonlarda farklı katsayılar kullanılmaktadır. Taban Nusselt sayısının hesaplanmasında taban ısıl şartları ile birlikte duvar ve tavan ısıl şartlarının da hesaba katılması durumunda katsayı farklılıklarının giderilebileceği düşünülmüştür. Duvar ve tavan ısıl şartlarının taban Nusselt sayısına etkileri belirlenmelidir. Literatürde böyle bir çalışma bulunmadığından bu çalışmada duvar ısıl şartlarının taban Nusselt sayısına etkileri incelendi. 2. ÇALIŞMA ŞARTLARI VE YÖNTEM Oda iç yüzeylerinde doğal hava sirkülasyonu doğal konveksiyonda ısı transferini arttırır. Doğal konveksiyonla ısı transferine etki eden parametrelerin belirlenmesi için yüzeylerdeki hava akımlarının incelenmesi gerekmektedir. Duvarlarda yerçekimi vektörü duvar ile aynı doğrultuda olup, duvar sıcaklığı ortam sıcaklığından yüksek ise havanın hareketi yukarıya doğru, duvar sıcaklığı ortam sıcaklığından düşük ise aşağıya doğrudur. Duvar sıcaklığı ile ortam hava sıcaklığı arasındaki fark arttıkça hava akımları da artar. Tavan sıcaklığı ortam sıcaklığından düşük ise tavandaki havanın hareketi aşağıya doğru, tavan sıcaklığı ortam sıcaklığından büyük ise hava yalıtımlı tavandakine benzer bir davranış gösterir. Hareketin aşağıya doğru olması tavanda konveksiyonu arttırıcı etki yaparken, yalıtımlı tavanda doğal konveksiyon oluşmaz. 85

R. Karadağ, İ. Teke Sigma 2004/3 Çizelge 1. Sabit sıcaklıktaki yatay plaka yüzeyinden yukarı yönde ısı transferi için literatürde verilen korelasyonlar Korelasyonlar Şartlar Kaynaklar α = 1,32.( / L) 1/ 4 Laminar akış α = 1,52.( ) Türbülans akış Nu = 0,555. Ra Nu = 0,129. Ra Nu = 0,52. Ra Nu = 0,59. Ra Nu = 0,13. Ra 1/ 4 1/ 4 1/ 4 0,5m kare plaka, 0,6m kare plaka, Ra = 10 Ra = 10 Ra < 3.10 Ra = 10 4 Ra = 2.10 3 8 8 9 10 10 10 9 10 1/ 4 α = 1,973. 1,2 m kare plaka, = 100 o C Nu = 0.162. Ra -------- Nu = 0.7. Ra 0.25 Nu = 0.155. Ra Ra = 2.10 Ra = 4.10 Nu = 0.20. Ra --------- 5 7 4.10 10 0.25 α -------- [8] = 2,3.( ) Çizelge 2. Tabandan ısıtmada taban, duvar ve tavan için literatürde verilen korelasyonlar Korelasyonlar Şartlar Taban Duvar Tavan ---------- 0, 24 α = 2,02. 0,15 α = 2,52. 2,95x2,35x2,08m [4] --------- 2,35x2,95x2,1m 0. 23 α = 2,1. --------- =5 o C [7] 0.33 Nu = 0,33. Ra 0.32 Nu = 0,22. Ra 0.28 3,21. 0.31 0.32 2,416. 1,873. α = α = α = 0. 16 0. 05 L 0.08 H L 0,25 α = 3,08. --------- --------- α = (1 2,22.10 4,96 ( ) L 0,08 5. z) 2,627.2,12.( T w T i ). 0,31 9 7 8 12 12 3,6x7,35x2,4)m 3,4x4x2,6m boyutlu büro [5] [6] [7, 9] [10] --------- --------- Analitik çalışma [11] Tabandan ısıtmalı bir odada tabandaki akış, tabandan yükselen akış aracılığıyla gerçekleşir. Kütlenin korunumuna göre, düşük sıcaklıktaki duvar ve tavandan aşağıya doğru hareket eden soğuk havanın yerini tabandan yukarıya doğru hareket eden sıcak hava alır. Bu nedenle duvarlar ve tavandaki hava akımlarının artması taban konveksiyon ısı transfer katsayısını 86

The Effect of Wall Thermal Conditions on the... arttırır. Tavan sıcaklığı ile duvar sıcaklığı arasındaki ilişki konveksiyon üzerinde etkilidir. Duvar sıcaklığı tavan sıcaklığından büyük ise tavandan aşağıya doğru olan hava akımları duvarlardan aşağıya doğru olan hava akımlarından daha güçlü olur. Bu durumda tavandaki hava akımları duvarlardaki hava akımlarını arttırarak tabandaki doğal konveksiyon ısı transfer katsayısını da arttırır. Tavan sıcaklığı duvar sıcaklığından büyük ise, tavandaki hava akımları duvarlardaki hava akımlarından daha zayıf olduğundan, tabandaki doğal konveksiyon ısı transfer katsayısına etkisi daha azdır. Duvar ve tavan ısıl şartlarının taban konveksiyon ısı transfer katsayısı üzerinde etkili oldukları görülmektedir. Ancak literatürde taban Nusselt sayısı veya konveksiyon ısı transfer katsayısı için verilen korelasyonlarda (Çizelge 2) duvar ve tavan ısıl şartlarının etkileri hesaba katılmamıştır. Bu nedenle bu çalışmada duvar ısıl şartlarının taban Nusselt sayısı üzerindeki etkileri incelendi. Çalışmada sayısal çözüm yöntemi kullanıldı ve sonlu fark yöntemine göre çözüm yapan Fluent programından yararlanıldı. Fluent programı çözüm için enerji, kütle, momentum ve süreklilik denklemlerini kullanmaktadır. Sonlu fark yönteminde yüzey sıcaklığı ile çevre sıcaklığında son iki işlem arasındaki fark (residual) belirli bir değerin altında kalıncaya kadar işlem devam ettirilir. Uygun residual değerlerinin tespiti için önce momentum ve türbülans residual değeri 10 (-3), enerji residual değeri 10 (-6) alınarak çözümler yapıldı. Daha sonra momentum ve türbülans residual değeri 10 (-4), enerji residual değeri 10 (-8) alınarak aynı çözümler tekrarlandı. İki farklı residual değeri için Nusselt sayıları arasında % 0,1 lik fark görüldü. Bu nedenle çalışmada daha hızlı çözüm yapabilmek amacıyla residual değerleri momentum ve türbülans için 10 (-3), enerji için ise 10 (-6) alındı. Sabit sıcaklık yöntemiyle ısıtılan tabandan doğal konveksiyonun analizinde yoğunluk için Boussinesq yaklaşımının uygun olduğu bazı literatür çalışmalarında belirtilirken bazı çalışmalarda bu yaklaşımın uygun olmadığı belirtilmiştir. Bu nedenle bu çalışmada hava için dört farklı sıcaklıkta özgül ısı, dinamik viskozite, ısı iletim katsayısı ve yoğunluk değerleri tablolardan seçilerek ara sıcaklık değerlerinde enterpolasyon yöntemiyle hesaplama yapıldı. Yüzeyler sabit sıcaklık sınır şartına göre tanımlandı ve radyasyon ısıları hesaba katılmadı. Sayısal çözümde izlenen adımlar aşağıda verilmiştir: 1. Tabandan ısıtmalı odanın üç boyutlu şeklinin Gambit programında ölçekli olarak çizilmesi, uygun biçimde hücrelere ayrılması, hacmin katı veya akışkan olduğunun belirlenmesi ve yüzeylerin sınır şartlarına uygun adlandırılması 2. Yüzeylerin sınır şartlarının belirlenmesi. Fluent programında oda yüzeylerinin sınır şartları dört şekilde tanımlanabilmektedir. Sabit sıcaklık, sabit ısı akısı, konveksiyon ve konveksiyon-radyasyonun birlikte tanımlanması. Bu çalışmada taban ve duvarlar sabit sıcaklık sınır şartına göre tanımlanmış, tavan ise yalıtılmıştır. Yüzeylerde radyasyon ısısı hesaba katılmamıştır. 3. Oda yapı malzemeleri ve oda havasının fiziksel özelliklerinin tanımlanması. Oda havasının fiziksel özellikleri (yoğunluk, özgül ısı, ısı iletim katsayısı ve dinamik viskozite) dört farklı sıcaklık için tablolardan seçilerek aradaki sıcaklık değerlerinde enterpolasyon yöntemiyle hesaplama yapacak şekilde tanımlandı. 4. Model için çözüm yönteminin belirlenmesi. Fluent programında segregated ve coupled yöntemleri ile çözüm yapılabilmektedir. Segregated yönteminde, iterasyonun her bir adımında elde edilen her bir değerin süreklilik, enerjinin korunumu ve türbülans açısından uygun olup olmadığı kontrol edilerek bir sonraki adım buna göre belirlenir. Coupled yönteminde, iterasyonun her bir adımında hesaplanacak olan bütün değerler belirlendikten sonra bütün bu değerlerin süreklilik, enerjinin korunumu ve türbülans açısından uygun olup olmadığı kontrol edilir ve bir sonraki adım buna göre belirlenir. Her iki çözüm yöntemi ile yapılan farklı çözümlerde sonuçlar arasında önemli bir farklılık olmamasına karşın segregated yönteminde daha hızlı çözüm elde edildi. Bu nedenle çalışmada segregated yöntemi kullanıldı. 87

R. Karadağ, İ. Teke Sigma 2004/3 5. Çözüm için akış modelinin tanımlanması. Fluent programında laminar ve türbülans akış modelleri ile çözüm yapılabilmektedir. Çalışma türbülanslı bölgede yapıldı ve K- Epsilon standart türbülans modeli kullanıldı. 6. İterasyon sonuçlarının kontrolü için çözüm kriterlerinin belirlenmesi. Bu çalışmada iterasyon sonuçları momentum, enerji ve türbülans denklemlerinin sağlanması kriterine dayandırıldı. 7. İterasyonun tamamlanması için başarılı olan son iki çözüm arasındaki farkın (rezidüal değerlerin) belirlenmesi. Daha önce yapılan çalışmanın sonucunda uygun residual değerleri enerji için 10 (-6), momentum ve türbülans için 10 (-3) olarak seçildi. Yalıtımlı tavan durumunda duvar ısıl şartlarının taban Nusselt sayısına etkisini tespit etmek için öncelikle 1x1x1m boyutlu bir odada duvar sıcaklığı sabit tutularak taban sıcaklığının değişik değerlerinde ısı transferi sayısal olarak incelendi. İnceleme 10-15-20 ve 25 o C duvar sıcaklıklarında tekrarlandı. Daha sonra aynı işlemler farklı duvar yüksekliklerinde (H=1,75m, 2,5m ve 3,25m) tekrarlandı. Farklı taban boyutlarında (2x2m, 4x4m ve 6x6m) aynı işlemler tekrarlanarak taban Rayleigh sayılarının geniş aralıklarında değişik duvar sıcaklıklarında ve boyutlarında taban Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki ilişki incelendi. 3. SAYISAL ÇÖZÜM BULGULARI VE DEĞERLENDİRME Duvar ısıl şartlarının taban Nusselt sayısına etkisini tespit etmek için farklı duvar sıcaklıklarında ve oda boyutlarında sayısal çözümler yapıldı. Farklı duvar sıcaklıklarında taban Nusselt sayısının Rayleigh sayısına göre değişimi üç farklı oda için Şekil 1, 2, 3 te gösterilmiştir. 350 300 = 10 o C = 15 o C = 20 o C = 25 o C 250 200 150 0 1 2 3 4 Ra w /10 9 Şekil 1. Farklı duvar sıcaklıklarında taban Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki ilişki (Oda boyutları 1x1,75x1m) 88

The Effect of Wall Thermal Conditions on the... 600 450 = 10 o C = 15 o C = 20 o C = 25 o C 300 150 0 4 8 12 16 20 Ra w /10 9 Şekil 2. Farklı duvar sıcaklıklarında taban Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki ilişki (Oda boyutları 2x1x2m) 600 550 500 = 10 o C = 15 o C = 20 o C = 25 o C 450 400 350 300 0 5 10 15 20 25 30 Ra w /10 9 Şekil 3. Farklı duvar sıcaklıklarında taban Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki ilişki (Oda boyutları 2x1,75x2m) 89

R. Karadağ, İ. Teke Sigma 2004/3 Şekillerden, duvar sıcaklığı arttıkça taban Nusselt sayısının azaldığı görülmektedir. Duvar sıcaklıklarının artması duvarlar ile iç ortam arasındaki sıcaklık farkının ve hava akımlarının azalması demektir. Buradan duvarlardaki hava akımlarının taban Nusselt sayısını etkilediği anlaşılmaktadır. Şekil 4 te farklı duvar yüksekliklerinde taban Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki, Şekil 5 te ise farklı duvar sıcaklıklarında taban Rayleigh sayısı ile duvar Rayleigh sayısı arasındaki ilişki verilmiştir. Taban Nusselt sayısının yükseklikle arttığı, taban ile duvar Rayleigh sayılarının da lineer değiştiği görülmektedir. 350 H = 1m H = 1,75m 300 H = 2,5m 250 200 0 1 2 3 4 Ra w /10 9 Şekil 4. Farklı duvar yüksekliklerinde taban Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki ilişki (Taban boyutları 1x1m, =10 o C) 7 6 5 = 10 o C = 15 o C = 20 o C = 25 o C 4 Ra d /10 9 3 2 1 0 0 5 10 15 20 25 30 Ra w /10 9 Şekil 5. Farklı duvar sıcaklıklarında taban Rayleigh sayısı ile duvar Rayleigh sayısı arasındaki ilişki (Oda boyutları 2x1,75x2m) 90

The Effect of Wall Thermal Conditions on the... 4. SONUÇLAR Tabandan ısıtmada tabandaki doğal konveksiyon ısı transfer katsayısı veya Nusselt sayısı için verilen korelasyonlarda (Çizelge 2) sadece taban ısıl şartları göz önüne alınmakta, duvar ve tavan ısıl şartları göz önüne alınmamaktadır. Bu nedenle verilen korelasyonlar sadece çalışmanın yapıldığı şartlarda geçerli olup, ısıl şartlara bağlı olarak sapmalar beklenmelidir. Şekil 6 ve 7 de farklı duvar ısıl şartlarında elde edilen sayısal bulgular literatürde verilen korelasyon sonuçları ile karşılaştırılmıştır. 500 400 300 200 Bu çalışma (Sayısal çözüm) Min TC [9] Beckman [10] Kılkış [11] (Analitik) 100 0 0 1 2 3 4 5 Ra w /10 9 Şekil 6. Farklı duvar yüksekliğinde taban Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki ilişki (L=1m, H=1-3,25m, =20-25 o C) 1800 1600 1400 1200 1000 Bu çalışma (Sayısal çözüm) Min TC [9] Beckman [10] Kılkış [11] (Analitik) 800 600 400 0 50 100 150 200 250 Ra w /10 9 Şekil 7. Farklı duvar yüksekliğinde taban Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki ilişki (L=4m, H=1-3,25m, =10-25 o C) 91

R. Karadağ, İ. Teke Sigma 2004/3 Duvar sıcaklıklarının 20-25 o C alındığı Şekil 6 da, şartların benzer oluşundan dolayı [10, 11], korelasyon sonuçları bu çalışmadaki sayısal çözüm sonuçları ile yakın değerlerdedir. Ancak duvar sıcaklıklarının daha geniş aralıklarda değiştirildiği Şekil 7 de duvar ısıl şartlarına bağlı olarak sapmalar görülmektedir. Ayrıca Şekil 7 de taban boyutlarının artmasına bağlı olarak [11], korelasyonunda sayısal bulgulardan sapma artmaktadır. Sapmadaki artış korelasyondaki taban karakteristik uzunluğundan kaynaklanmaktadır. Şekil 6 da [10, 11], korelasyonlarının sayısal bulgulardan sapma göstermemesi duvarlar ile ortam arasındaki sıcaklık farkının düşük olmasından ve tavan ile ortam arasındaki sıcaklık farkının sıfır olmasından kaynaklanmaktadır. Bu şartlarda duvar ve tavan ısıl şartlarının taban Nusselt sayısına etkisi azdır. Duvarlar ile ortam arasındaki sıcaklık farkının artmasıyla orantılı olarak [9], korelasyonunun sayısal bulgulardan sapması azalmaktadır. Bunun nedeni çalışmanın düşük sıcaklık şartlarında yapılmasıdır. Taban Nusselt sayısı ve Rayleigh sayısında karakteristik uzunluk olarak kare şeklindeki tabanın kenarlarından biri alındı. Taban karakteristik uzunluğunun artmasıyla Rayleigh sayısı arttığından, Nusselt sayısı da artmaktadır. Sayısal çözümde residual değerlerinin ve mesh sayısının hassasiyete etkisi vardır. Residual değerlerinin çok küçük seçilmesi, mesh sayısının ise fazla olması hassasiyeti arttırmakla birlikte çözümün süresini arttırır. Farklı residual değerlerinde ve mesh sayılarında çözümler tekrarlanarak uygun residual değerleri ve mesh sayıları belirlendi. Ancak çözümde bazı hatalar beklenmektedir. Hata analizi için aynı duvar ısıl şartlarında yapılan farklı çözümlerde, Nusselt sayısı ile Rayleigh sayısı arasındaki ilişki esas alınarak ortalama değerden enbüyük sapma % 1 olarak görüldü. Sayısal çözüm bulgularından ve literatürdeki korelasyonlarla yapılan karşılaştırmalardan, duvar ısıl şartlarının taban Nusselt sayısını etkilediği anlaşılmaktadır. Farklı duvar ısıl şartlarında sayısal olarak elde edilen taban Nusselt sayıları veya taşınım katsayıları arasındaki maksimum sapma % 30, her bir değerin ortalama değerden sapması ise % 15 olarak görülmüştür. Duvar ısıl şartlarının hesaba katılmamasından dolayı Nusselt sayısında ve taşınım katsayısında % 15 lik bir hata meydana geldiği görülmektedir. Bu nedenle taban Nusselt sayısının hesaplanmasında taban ısıl şartları ile birlikte duvar ısıl şartlarının da göz önüne alınması gerekir. Taban Nusselt sayısı taban ve duvar Rayleigh sayılarının artması ile artacak şekilde belirlenmelidir. Çünkü duvar yüksekliği ve duvar ile ortam arasındaki sıcaklık farkı arttıkça (duvar Rayleigh sayısı da artar) taban Nusselt sayısı artmaktadır. Ayrıca tavan ısıl şartlarının da taban Nusselt sayısına etkisi araştırılmalıdır. KAYNAKLAR [1] Gürses A.Ç., Güneş Destekli Toprak Altı Isıtma ve Isı Depolama Sistemleri D.E.Ü. Müh. Fak., 1985, 3-p-03-0212-03. [2] Athienitis A.K., Chen T., Num. Study Of Thermostat Setpoint Profiles For Floor Radiant Heating And The Effect Of Thermal Mass, Ashrae Trans. 1997, PH 97 14 1. [3] By Bjarne W.O., Radiant Floor Heating in Theory and Practice, Ashrae Journal, July: 2002, 19-20. [4] A.Jabbar N., Halifa K., Marshall R.H., Validation Of Heat Transfer Coefficients On Interior Building Surfaces Using A Real Sized Indoor Test Cell, Int. J. Heat Mass Transfer, 33(10):1990, 2219 2236 [5] Yüncü H., Kakaç S., Temel Isı Transferi, Bilim Yayınları, Ankara, 1999,305. [6] A.Jabbar N., Halifa K., Natural Convective Heat Transfer Coefficient a Review I. Isolated Vertical And Horizontal Surfaces, Energy Conversion And Management, 42: 2001, 491 504. [7] A.Jabbar N., Halifa K., Natural Convective Heat Transfer Coefficient a Review II. Surfaces In Two-And Three Dımensional Enclosures, Energy Conversion And Management, 42: 2001, 505 517. 92

The Effect of Wall Thermal Conditions on the... [8] Kılkış, B., Döşemeden Isıtma Sistemleri, Isıyer, 1990. [9] Min TC., Schutrum LF., Parmelee GV., Et.Al., Natural Convection and Radiation In A Panel-Heated Room, Ashrae Trans. 62: 1956, 337-58. [10] Li LD, Beckman WA, Mitchell JW., An Experimental Study of Natural Convection In An Office Room, Large Time Results. Unpublished Report, Solar Energy Laboratory, University of Wisconsin, Madison, 1983. [11] Kılkış B., L.Ritter T., An Analytical Model For The Design Of In-Slab Electric Heating Panels, Ashrae Trans. 1998, SF 98 9 5. 93