1
2 Gönen Kaymakamlığı www.ispartagonen.gov.tr 3
ÖNSÖZ Adem USLAN Gönen Kaymakamı Ahmet DOĞAN Gönen Belediye Başkanı ÖNSÖZ Isparta nın kuzeyinde yer alan eşsiz güzelliklere sahip Gönen İlçesi var olan doğal güzellikleri, tarıma elverişli toprakları, tarihi dokusu, kültürel değerleriyle ve daha birçok alanda önemli potansiyele sahip henüz işlenmemiş bir cevhere benzetilebilir. Gönen ilçemizin en önemli özelliği hiç şüphesiz gül yetiştiriciliğidir. Özellikle Güneykent beldemizde en kaliteli ve yağ oranı en yüksek gülün yetişiyor olması, kozmetik sanayisinin ilgisini çekmekte olup, bu vesileyle gül ihracatının yapılması yöre halkımıza önemli bir ekonomik katkı sağlamaktadır. Ayrıca son zamanlarda yapılan başarılı çalışmalarla turizmin canlandırılması ile gül ve gül tarımı hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgisini buraya çekmektedir. Güneykent beldemiz 2011 yılında 4 Japon, 2 Amerikalı ile başlattığı turizm faaliyetine 2014 yılı itibariyle 5 bin turisti ağırlamayı hedeflemektedir. Yunus Emre Türbesinin hem ilçe merkezimizde hem de Güneykent beldemizde olması Anadolu halkının Yunus a duyduğu sevginin ne kadar derin olduğunu gösterir. Bu sevgiyi en içten hisseden ve hissettiren ilçemiz insanı, Yunus Emre adına çeşitli etkinlikler düzenleyerek bu sevgiyi açıkça ortaya koymaktadır. Yunus un memleketi olan Gönen; hoşgörünün, mutluluğun, huzurun ve güvenin en güzel yaşandığı yerlerdendir. Adeta Türkiye mizin küçük bir mozaiğini oluşturan ilçemizde Türk, Kürt, Roman, Muhacir, Yörük, Alevi, Bektaşi ve Sünni gibi değerlerimiz yıllardır hep iç içe daima huzur içinde yaşamış ve yaşamaya devam etmektedir. Farklılıklarımız zenginliğimizdir. anlayışını en güzel şekilde yaşayan ve yansıtan Gönen ilçemiz, tüm dünyaya örnek bir tablo oluşturarak bizler için bir övünç kaynağı olmuştur. Bütün bu güzelliklere ve değerlere sahip bu güzel, bu şirin ilçede yaşamanın bir ayrıcalık olduğuna inanmaktayım. Elinizdeki bu kitapçıktan bu gül kokulu, bu gül yüzlü, güler yüzlü, sıcak insanlara dair çok şey öğreneceğinize inanıyor, bu çalışmanın yapılmasında emeği geçen İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, İlçe Yazı İşleri Müdürlüğü ve İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü personeline teşekkür ediyorum. Isparta, şehir merkezine yaklaşık 25 km uzaklıkta olan ilçemiz anayoldan 5 km kadar içerisinde yeşillikler arasında bir yamaçta kuruludur. Her ne kadar 1990 yılında ilçe olmuşsa Gönen in tarihi, milattan önce 2000 lere kadar uzanır. Kelime anlamı olarak da bolluğu, bereketi anlatan Gönen, çam ağaçları ile bezenmiş, yemyeşil bitki örtüsü, billur suları, tertemiz havası ile sanki cennet bir köşedir. İlçemizde Akdeniz ikliminin karakteristik bitki örtüsü olan makiler yerini büyük çam ağaçlarına bırakır. Bu çam ağaçları arasında gezerken bir an için Akdeniz bölgesinde olduğunuzu unutarak Karadeniz in herhangi bir yerinde bulunduğunuzu düşünebilirsiniz. İlçemizin yüksekçe bir yerinden baktığınızda ise hem Isparta, hem de Burdur u görebilirsiniz. Gönen e geldiğiniz zaman güle gönül vermiş, emek vermiş, gül yüzlü insanlarla karşılaşırsınız. Akdeniz insanına has sıcaklığın gülün nezaketi ile birleştiğini görürsünüz. Hele, mayıs ve haziran aylarında yolunuz ilçemize düşerse sabah daha gün doğmadan güllüklerinde gül toplamaya başlayan ve 3-4 ton gülden bir kilo gül yağı elde etmeye çalışan insanımızın heyecanını görürsünüz. Gülün, krem, şampuan, gül suyu, lokum, reçel gibi pek çok ürün haline dönüşme sürecine şahit olursunuz. Caddelerimizin, sokaklarımızın gül kokusuyla dolduğunu hissedersiniz. Gönenimizin bir başka özelliği ise 1939 yılında kurulmuş olan Gönen Köy Enstitüsü ne ev sahipliği yapmasıdır. Yurdun dört bir yanında buradan mezun olan insanlarla karşılaşmak mümkündür. Değişik adlarla bugüne kadar gelen okul, yetiştirdiği pek çok üst düzey devlet adamı, siyasetçi, sanatkâr ve sayısız öğretmenle marka haline gelmiştir. Her yıl düzenlenen fasulye günü etkinliğinde okulun mezunları bir araya gelerek Gönen e olan hasretlerini gideririler. Elinizdeki bu kitapçıkta Gönenimizin sahip olduğu eşsiz güzelliklerin kısa bir tanıtımı bulacaksınız. Bizim için asıl mutluluk ise sizleri ilçemizde misafir etmek olacak. İlçemize yolunuz düştüğünde burada anlatılanları bizzat görecek ve yaşayacak bizler gibi birer Gönen sevdalısı olacaksınız. 4 Gönen Kaymakamlığı www.ispartagonen.gov.tr 5
Gül kokulu Gönen Gönen tarihçesi İlçemizin ismi olan Gönen, sevilmek, mutlu olmak, bolluğa, berekete kavuşmak gibi anlamlara gelmektedir. Roma İmparatoru Augustos un Psidia diye anılan yörede (Isparta-Burdur) kurduğu dört şehirden biri olan Gönen, o devirlerde (Comana, Conana, Conan) gibi adlarla anılmıştır. Daha sonraları, Gönen olarak günümüze kadar gelmiştir. İlçemiz 2 vilayeti, hem Isparta hem Burdur u aynı noktadan görebilen bir konuma sahip, ender yerleşim yerlerinden biridir. Gönen ismi gibi bereketli şirin bir ilçedir. Gönen, eski bir medeniyetin beşiği olup, tarihi M.Ö.2000 yıllarına kadar uzandığı tahmin edilmektedir. İlçenin kuzeybatısında 1650 metre yükseklikte bir tepede tarih öncesi dönemlere ait kale, ile Gönen Ovası üzerinde iki tepecikten oluşan höyük vardır. Selçukluların yıkılış devrinde, Anadolu coğrafyasının birçok yerinde, farklı beylikler ortaya çıkmıştır. Bu yörede ise Hamitoğulları Beyliği kurulmuştur. Zamanla toprakları daralan Hamitoğulları, topraklarının bir bölümünü Osmanlı Padişahı I.Murat a satmış, Gönen e çekilerek kalan topraklarını buradan idare etmiştir. Böylece Gönen, büyük ve köklü bir yerleşim yeri özelliği kazanmış, çevresinde 16 köy kurulmuştur. 6 Gönen Kaymakamlığı www.ispartagonen.gov.tr 7
Gönen tarım Hünnap Gönen ilçesinde çiftçilerimiz tarafından 108.810 dekar arazide tarımsal faaliyet yürütülmektedir. Yetiştiriciliği yapılan ürünler arasında arpa, buğday elma ve gül önemli miktar oluşturmaktadır. Yöremizde bağcılık, kiraz, kayısı, şeftali, erik, domates, biber ve patlıcan yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Gönen coğrafyası Isparta nın kuzeyinde yer alan ilçemiz Gönen Isparta ya yaklaşık 24 km. uzaklıktadır. Doğusunda Atabey, batısında Keçiborlu, kuzeyinde Uluborlu ilçeleri ile çevrelenmiştir. Ayrıca güneybatısında Burdur ili bulunmakta olup ilçemizin yüzölçümü 372 km², rakımı ise 1020 m. dir. Gönen Kaymakamlığı tarafından yapılan hünnap yetiştiriciliği projesi ile ilçemiz çiftçilerine yeni bir gelir kapısı açılmıştır. Bu proje ile az maliyetle daha fazla gelir elde edilmesi amaçlanmaktadır. İlçemize bağlı Gölbaşı köyü ve Güneykent Kasabası nda örnek bahçeler oluşturulmuştur. Bunun yanında mevcut göletlerde 775 ton/yıl alabalık yetiştiriciliği kapasitesine sahip tesisler bulunmaktadır. İlçemizde, 95 işletmede 13.000 küçükbaş ve 500 işletmede 4.000 büyükbaş hayvan ile hayvancılık yapılmaktadır. İlçemizde hem Akdeniz, hem de karasal iklim özellikleri görülür. İklim ve konum itibariyle ilçemizde pek çok bitki türü yetişmektedir. Yüksek kesimlerde çam ağaçları görülürken alçak kesimlerde tarımsal değeri olan meyve ağaçları (elma, kiraz, vişne, kayısı vb.) yer alır. 8 Gönen Kaymakamlığı www.ispartagonen.gov.tr 9
Güneykent Dernek mensubu kadınlar, turistlere yönelik gül menşeli ve yöresel motifler taşıyan hediyelik eşyaları kendi el becerileriyle üreterek, Güneyken Kasabası ve Gül ün tanıtım hizmetlerine katkıda bulunmaktır. Ayrıca Güneykent Kasabası ekonomisine katkı sağlamaktadırlar. Eski adı Geresin olarak bilinen Güneykent, gülüyle dünya markası olma yolunda hızla ilerleyen ilçemize ait şirin bir beldedir. Güneykent te gülcülük özellikle son yıllarda turizme hitap eder hale gelmiştir. Özellikle uzak doğu ülkelerinden turist ziyareti görülmektedir. Güneykent Kasabasında 2011 yılında 4 Japon 2 Amerikalı turistle başlayıp 2012 yılında 520, 2013 yılında 1080 yerli ve yabancı turist ziyaret etmiştir. 2014 yılı itibariyle 5000 turistin ağırlanması hefelenmektedir. Turistler sabahın ilk ışıklarıyla gül bahçelerinde gül çiçeği toplayıp sonrasında ise doğa gezisi yapmaktadırlar. Ayrıca turistlere yöresel yiyeceklerle kahvaltı hizmeti verilmektedir. Turizmin geliştirilmesi amacıyla Güneykent Kasabası sakini kadınlar tarafından, 2013 yılında Gülcü Kadınlar Derneği kurulmuş olup halen faaliyetini sürdürmektedir. 10 Gönen Kaymakamlığı www.ispartagonen.gov.tr 11
Kızılcık Gümüşgün İlçe merkezine 6 km uzaklıkta olup, asfalt yol ile bağlıdır. Köyün geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Küçük baş hayvancılık yaygındır. En önemli gelir kaynağı gülcülük ve kiraz üreticiliğidir. Çatak adlı bir göleti mevcut olan Kızılcık, ilçemizin şirin bir köyüdür. İlçemize bağlı Gümüşgün köyü, 2013 yılın itibari ile Güneykent Belediyesi ne mahalle olarak bağlanmıştır. Gümüşgün de pek çok eren ve evliya türbesi bulunmaktadır. Bu türbelerden en meşhuru Sinan Dede türbesidir. Sinan Dede, Yunus Emre nin şeyhi Taptuk Emre nin hocası olup yörede büyük bir saygı ile anılmaktadır. Koçtepe Gölbaşı Köy ilçe merkezine yaklaşık 18 km. uzaklıktadır. Köyümüzde yerli halkın yanında Romen vatandaşlarımız da yıllar boyu uyum içerisinde yaşamış ve yaşamaya devam etmektedir. Köyün başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Özellikle büyük baş hayvan yetiştiriciliği ve sebze meyve üreticiliği yaygındır. Ayrıca süt üretimi dikkat çekecek boyuttadır. Köy ilçe merkezine yaklaşık 18 km uzaklıktadır. Köyün başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Özellikle gül yetiştiriciliği, elma, sebze ve meyve üreticiliği yaygındır. İğdecik Köy ilçe merkezine 7km. uzaklıktadır. Köyün başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Özellikle büyük baş hayvan yetiştiriciliği gül ve elma üreticiliği yaygındır. Senirce Köy, İlçe merkezine 7 km. uzaklıktadır. Köyümüzde yerli halkın yanında Kürt vatandaşlarımız da yıllar boyu uyum içerisinde yaşamış ve yaşamaya devam etmektedir. Köyün başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanır. Özellikle elma üreticiliği ve küçük baş hayvan yetiştiriciliği yaygındır. 12 Gönen Kaymakamlığı www.ispartagonen.gov.tr 13
Gönen de Gül Gönen ilçesinde, 1000 üretici tarafından, toplam 3745 dekar arazide gül tarımı yapılmaktadır. İlçe dahilinde ise Güneykent Kasabası 2060 dekar alan ile başı çekmekte ve Gönen ilçe merkezi 1072 dekar alanla takip etmektedir. Gönen ilçesinin toplam yıllık gül çiçeği üretimi 1750 ton civarında bulunmakta ve yaklaşık yılda 6.000.000 TL civarı ilçe ekonomisine katkı sağlamaktadır. Gönen, gül üretiminde çok önemli bir yere sahiptir. Güneykent kasabasında üretimi yapılan gül çiçeğinin yağ oranı diğer yörelerde üretilen gül çiçeğine göre daha yüksektir Güneykent kasabasında yetiştirilen gül çiçeğinin 3 tonundan 1 kg gül yağı ve 3 ton gül suyu elde edilirken, diğer yörelerde yetişen gül çiçeğinin 3,5 tonundan 1 kg gül yağı elde edilmektedir. Gül çiçeği hasadı ilçemizde genellikle mayıs ayı ortalarından haziran ayı sonlarına kadar sürmektedir. Her gün açan güller içerdiği uçucu yağın kayba uğramaması için sabah erken saatler de hasat edilmektedir. Toplanan gül çiçekleri ivedilikle alıcılara teslim edilmekte ve alıcılar tarafından gül yağı işleme fabrikalarına ulaştırılmakta ve işlenmektedir. Gül çiçeği işlenmesi sonucu açığa çıkan posa tarımsal faaliyetlerde gübre olarak kullanılabilmektedir. Güneykent Kasabasında günümüz teknolojisine uygun dizayn edilmiş 2 adet gülyağı fabrikası faaliyetine devam etmektedir. Bunun yanında klasik yöntemle faaliyetini sürdüren 2 adet işletme bulunmaktadır. 14 Gönen Kaymakamlığı www.ispartagonen.gov.tr 15
Yunus Emre Anadolu nun yetiştirdiği büyük mutasavvıf ve şair Yunus Emre, ölümünün üzerinden 700 yıldan fazla zaman geçmesine rağmen, gerek mutasavvıf kimliği ile gerekse çağları aşıp gelmiş olan şiirleri ile gönüllerdeki yerini korumaktadır. Yunus, Türk milletinin bağrından çıkmış, Anadolu nun mayasıyla mayalanmış, bu toprakların Müslümanlaşması sürecinde büyük rol oynamış, şiirlerinde evrensel değerleri, bir olmanın, birlik olmanın önemini vurgulamış, insanları, iyiye, doğruya, güzele davet etmiştir. İlçemiz Gönen de ve ilçemize bağlı Güneykent kasabamızda Yunus Emre türbeleri bulunmaktadır. Büyük mutasavvıf Bursalı İsmail Hakkı nın verdiği bilgiler Yunus Emre nin asıl mezarının bu türbelerden birinde olduğunu göstermektedir. Bursalı İsmail Hakkı Hazretleri, Yunus Emre nin Taptuk Emre nin ve onun şeyhi Buharalı Sinan Efendi nin mezarlarının Keçiborlu kasabasının yakınındaki büyük su birikintisinin doğu tarafında bulunan yamaç tarafında bir köyde kubbe altında olduğunu söyler. Bursalı İsmail Hakkı nın verdiği bilgilerden hareketle, Keçiborlu yakınındaki su birikintisinin Burdur gölü olduğu düşünülmektedir. Gönen de Bursalı İsmail Hakkı nın işaret ettiği şekilde bir çatı altında 3 mezar bölgemizde yalnız Gönen de vardır. Bugün Yunus Emre türbesi olarak bilinen türbede, mezarlar için vakıf kuran Şeyh Saadettin Efendi nin mezarı da bulunduğundan mezar sayısı dörde çıkmıştır. İlçemiz Güneykent kasabasında Yunus Emre türbesi bulunmaktadır. Kasabamızın Gümüşgün mahallesinde ise Yunus Emre nin şeyhi, Taptuk Emre nin hocası Buharalı Sinan Efendi nin türbesi bulunmaktadır. Sinan Dede Türbesi 16 Gönen Kaymakamlığı www.ispartagonen.gov.tr 17
Okulumuz kurulduğu günden bu yana ülkemize hizmet etmiş yüzlerce, binlerce öğretmen yetiştirmiştir. Bunun yanında okulumuzdan çok sayıda siyasetçi, yazar, sanatçı ve yöneticiler çıkmıştır. Edebiyatımızın güçlü kalemi Fakir Baykurt, senatör Orhan Kabay, eski milletvekilleri Hasan Macit, Kazım Üstüner, Mevlüt Coşkuner, Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Zolan, halk sanatçısı Ahmet Yamacı okulumuzdan mezun olmuştur. Her yıl yapılan Fasulye Günü nde eski ve yeni mezunlar bir araya gelerek Gönen e olan özlemlerini gidermekte, burada yaşadıkları anıları tazelemektedirler. Gönen Köy Enstitüsü Gönen Köy Enstitüsü, 1939 yılından beri eğitmen kursu faaliyeti bulunan köyün ilkokulu, Ulu Cami ve cami yanında kısa zamanda yapılan üç barakayla 1940 yılının Temmuz ayında resmen açılır. Gönen Köy Enstitüsü nde öğrenim gören öğrencilere tarih, coğrafya, matematik gibi kültür derslerinin yanında görev yapacakları köylerde hayatlarını kolaylaştırıcı bir takım beceriler de kazandırıldı. Enstitü öğrencileri, tırpanla ekin biçmesini öğrenerek okula ait arazileri ekip biçtiler; seracılığı öğrenerek, sebze yetiştirdiler; meyveciliği, ağaç aşılamayı öğrenerek meyve elde ettiler. Demircilik atölyesinde öğrenciler tarafından saban, pulluk gibi tarım malzemeleri yapıldı; okula ait ahırlarda süt sığırcılığı yapıldı, tavukçuluk, arıcılık gibi faaliyetlerde bulunuldu. Yapılan tuğla ocağında öğrenciler tuğla pişirmesini ve kireç ocaklarında kireç yakmasını öğrendiler. Son sınıf öğrencileri kendi yaptıkları tuğla ve kireçlerle idare binasını inşa ettiler. Kız öğrencilerse atölyelerde, tezgahlarda bez, kumaş, havlu dokudular. Halk evlerinde yapılan toplantılarla Gönen kadınlarına da bu beceriler öğretildi. Okulumuz bugün için Gönen Anadolu Öğretmen Lisesi ismiyle faaliyetini sürdürmektedir. 8 yıllık temel öğretimden sonra sınavla öğrenci almakta olup öğrencileri başta üniversitelerin öğretmen yetiştiren fakülteleri olmak üzere yüksek öğrenime hazırlamayı amaçlamaktadır. Okulumuzda yabancı dil ağırlıklı eğitimöğretim yapılmakta, öğrencilerimize İngilizcenin yanında Rusça, Romence, Almanca gibi dilleri öğrenme imkânı sunulmaktadır. Fakir Baykurt İlkokulu bitirdikten sonra Isparta Gönen Köy Enstitüsü ne yazılır. Köy enstitüsü yıllarında özellikle şiire olan ilgisi artar, kendini okumaya verir. Fakir Baykurt ilk eserlerini enstitü yıllarda yazmış ve bu yıllarda yayınlamıştır. Bu dönemde özellikle Türkçe ye çevrilen klasikleri okur. Fakir Baykurt Köy enstitüsündeki yıllarını ve kendisine kazandırdıklarını şu şekilde anlatmıştır;...köy enstitüsü benim için olağanüstü bir fırsat oldu. İlkokulu bitirdikten sonra gidebileceğim başka hiçbir okul yoktu. Ailemin gücü yetmezdi. Ben okumak istiyordum enstitü benim gibi köy çocuklarını çağırıyordu......klasiklerin en iyi okuru enstitülü gençlerdi. Ceplerimizi ona göre yaptırırdık, kitap sığsın. Kız arkadaşlarımız koyun kuzu gütmeye giderken, torbaya azıkla birlikte kitap da katardı... 18 Gönen Kaymakamlığı www.ispartagonen.gov.tr 19