Mahmut ÇOLAK Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi TBB Personel ve Yazı İşleri Müdürü mahmutcolak44@gmail.com 6552 Sayılı (Torba) Kanunun Çalışma ve Sosyal Güvenlik Mevzuatına Yansımaları GİRİŞ Bu çalışmada, 11 Eylül 2014 tarih ve 291116 sayılı mükerrer Resmi Gazete de yayımlanan 10.09.2014 tarihli 6552 Sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanunun çalışma ve sosyal güvenlik mevzuatına yansımalarının özel/kamu sektör işverenlerine ve tüm istihdam şekillerini kapsayan sigortalılarına getirdiği yeni düzenlemeler Kanun madde sırasına göre 49 başlık altında işlenmiştir. temyizi mümkün hale getirilmiş, iş mahkemesinin davayı 4 ay, Yargıtay ın ise 6 ay içerisinde kesin kararlarını vermeleri zorunlu hale getirilmiş, asıl işveren olan kamu idarelerinin rapora itiraz etmeleri ve tüm kanun yollarına başvurmaları zorunlu hale getirilmiştir. 2. İŞ GÜVENCESİNDE KIDEM İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu nun 18 inci maddesinde İş güvencesi sisteminde feshin geçerli sebebe dayandırılmasında işçide aranan 6 aylık kıdem şartı, yeraltı işlerinde çalışan işçilerde aranmayacaktır. 30 veya daha fazla işçinin çalıştığı bir işyerinde, yeraltı işlerinde çalışan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, işçinin kıdem süresine bakılmaksızın işverence ancak geçerli bir sebebe dayanılarak feshedilebilecektir. 1. ASIL İŞVEREN - ALT İŞVEREN İLİŞKİSİNDEN KAYNAKLI 6552 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu nun 3 üncü maddesinde Asıl işverenden iş alan alt işveren, alt işverenlik sözleşmesi ve diğer belgelerle Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne yaptığı bildirimin muvazaalı olduğu iş müfettişlerince tespit edilmesi üzerine düzenlenen rapor işverenlere tebliğ edilir. İşverenler bu rapora tebliğ tarihinden itibaren iş mahkemesine itiraz süresi 6 iş günü iken yeni düzenleme ile bu süre 30 iş gününe çıkartılmıştır. İş mahkemesine yapılan itiraz üzerine verilen kararlar kesin iken yeni düzenleme ile Ağustos 2014 Yıl: 14 Sayı: 167 15
az olmamak üzere arttırılması şeklinde fazla çalışma ücreti ödenecektir. Bu düzenleme 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe girecektir. 5. YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRELERİ İLE İLGİLİ 3. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALIŞAN İŞÇİLERİN ÜCRETLERİNİN GARANTİ ALTINA ALINMASI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu nun 36 ncı maddesinde Sadece yapım ve onarım işleri için değil, kamu idarelerinin alt işverenlere verdiği tüm işlerde, işçi ücretlerinin ödenmediği yolunda işçinin Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri, bu işler dışında çalışan işçilere hizmet sürelerine göre öngörülen izin sürelerine 4 er gün artırılarak uygulanacaktır. başvurusu üzerine ve aylık yapılan zorunlu kontrollerde ödenmeyen işçi ücretleri için, idare alt işverenin hak edişinden keserek işçilerin banka hesabına yatırmakla yükümlü tutulmuştur. Verilen işlerin konu bakımından sınırlaması kaldırılmakta, alt işverence verilen her türlü işte, işçinin ücret alacağını kontrol etme ve varsa kesinti yapma yükümlülüğü getirilmektedir. Bu şekilde ücret alacağının korunması bakımından alt işveren yanında çalışan işçilerin tamamı kapsama alınmaktadır. 4. FAZLA ÇALIŞMA İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu nun 41 inci maddesinde Zorunlu ve olağanüstü nedenlerle fazla çalışmalar hariç olmak üzere; yeraltında maden işlerinde işçilere fazla çalışma yaptırılamayacak, zorunlu ve olağanüstü nedenlerle fazla çalışma yaptırılması halinde haftalık 36 saati aşan her bir fazla çalışma için, normal çalışma ücretinin %100 den 6552 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu nun 53 üncü maddesinde Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri, bu işler dışında çalışan işçilere hizmet sürelerine göre öngörülen izin sürelerine 4 er gün artırılarak uygulanacaktır. 6. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALIŞAN İŞÇİLERİN YILLIK ÜCRETLİ İZİNLERİNİN GARANTİ ALTINA ALINMASI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu nun 56 ncı maddesinde Kamu idarelerinde firma elemanı olarak çalışanlar, firmaların yıllar itibariyle değişmesine bakılmadan kamu idaresinde çalıştığı süre dikkate alınarak yıllık ücretli izinleri kullandırılacak, asıl işverenler işçilerin hak ettikleri izin sürelerini kullanıp kullanmadıklarını kontrol edecekler, ilgili yıl içerisinde bu izinlerin kullanılmasını sağlayacaklar, alt işverenler izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlü tutulacaklardır. Alt işverenin ayrıldığı fakat işçilerin aynı işyerinde çalışmaya devam ettiği durumlarda işçilerin yıllık izin açısından hak kayıpları önlenmektedir. 7. ÇALIŞMA SÜRESİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 7 nci maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu nun 63 üncü maddesinde Günlük çalışma süresi, yeraltı maden işlerinde çalışan işçiler için günlük azami 7,5 saat değil 6 saat, haftalık azami 45 saat değil 36 saat olacaktır. Bu düzenleme, 01.01.2005 tarihinden itibaren uygulanacaktır. 8. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALIŞAN İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu nun 112 nci maddesinde Kamu idarelerinde firma işçisi olarak çalışanların kıdem tazminatında alt işverenlerin değişip değişilmediğine bakılmaksızın, aynı kamu idaresindeki toplam çalışma 16 Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
süresine göre kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda ilgili kamu idaresi tarafından işçinin banka hesabına kıdem tazminatı ödenecektir. Firma işçileri aynı alt işveren tarafından farklı kamu idarelerinde çalıştırılmış ise, tüm kamu idarelerinde geçen süre esas alınarak çalıştığı son kamu idaresi tarafından kıdem tazminatı işçinin banka hesabına ödenecektir. Firma işçisinin alt işverenle sözleşmesi devam ettiği halde kamu idaresi dışında çalıştırılması durumunda iş sözleşmesi kıdem tazminatı alabilecek şekilde sona ermişse, işçinin talebi halinde kamu idarelerinde geçen hizmet süresine ait kısmı asgari ücretin güncellenmesi suretiyle en son çalıştığı kamu idaresi tarafından kıdem tazminatı işçinin banka hesabına ödenecektir. Kamu idareleri bu şekilde ödedikleri kıdem tazminatı tutarlarını; uygun olacak kıdem tazminatı ile ilgili açılacak bütçe tertibinden veya hizmet alımı gider kaleminden ödeneğin yetip yetmediğine bakılmaksızın karşılayacaklardır. Alt işveren işçilerinin en önemli sorunlarından birinin de kıdem tazminatı konusu olduğu bilinmektedir. Alt işveren işçilerinin kıdem tazminatına hak kazanması ve hak kazandıkları bu tazminatı alamamasının birçok nedeni bulunmaktadır. Öncelikle, alt işverenlerin her yıl değişmesi bu şirketlerde çalışan işçilerin bir yıllık çalışma şartını sağlamalarını zorlaştırmaktadır. Aynı şekilde kıdem şartını yerine getirse dahi işçilerin kıdem tazminatları birçok alt işveren tarafından ödenmemekte, herhangi bir uyuşmazlık durumunda ise alt işverene ulaşılamamakta, birlikte sorumluluk esas alınarak ödemenin tümü asıl işverene bırakılmaktadır. Hatta son dönemde işçilerin alt işverene hiç başvurmadan doğrudan asıl işverene dava açma yoluna başvurduğu da görülmektedir. Özellikle kamu sektöründe iş alan alt işverenlerin ihale konusu işin maliyetini hesaplarken kıdem tazminatını bu hesaplamaya dâhil edemediği, sözleşme gideri veya genel giderler için ayrılan tutarın ise ihale bedelinin yüzde üçü ile sınırlandığı, dolayısıyla kıdem tazminatını ödemek isteyen alt işverenlerin dahi bu ödemeyi yapamadığı, işçilerin dava yoluna başvurmaları halinde ise işçilerin kıdem tazminatlarının faizi ile birlikte asıl işveren kabul edilen kamu tarafından ödenmesine karar verildiği görülmektedir. Bu durum kamu kurum ve kuruluşları için ciddi mali külfet doğurmaktadır. Madde ile bu sorunun çözümü yoluna gidilmiştir. Ayrıca; farklı kamu kurum veya kuruluşlarına ait işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin toplamı üzerinden kıdem tazminatı ödenmesi hâlinde, kıdem tazminatı ödemesini gerçekleştiren son kamu kurum veya kuruluşu, ödenen kıdem tazminatı tutarının diğer kamu kurum veya kuruluşlarında geçen hizmet süresine ilişkin kısmını ilgili kamu kurum veya kuruluşundan tahsil eder. Ancak, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri arasında bir tahsil işlemi yapılmaz. 9. BAZI SEKTÖRLERDE ÜCRET MİKTARININ BELİRLENMESİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle 3213 sayılı Maden Kanunu nun Ek 9 uncu maddesinde yapılan düzenleme: Linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek ücret miktarı, asgari ücretin iki katından az olamayacaktır. 10. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALI- ŞANLARIN SÖZLEŞME KONUSU İŞTE ÇALIŞTIRILMASI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu nun Ek 8 inci maddesinde yapılan düzenleme: Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri çerçevesinde çalıştırılan personel, ihale ve sözleşme konusu iş dışında başka bir işte çalıştırılamaz ve görevlendirilemez. Bu kapsamda, ihale kapsamında çalıştırılan personelin sözleşme konusu işler dışında çalıştırılması, 4857 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin yedinci fıkrası hükmüne aykırılık teşkil edecek şekilde işlem ve eylemler yapılması nedeniyle idare aleyhine zarar ortaya çıkması halinde, oluşan bu zararlar, bu zarara neden olduğu tespit edilenlere rücu edilmek suretiyle tahsil edilir. Ayrıca, bu kişiler hakkında uygulanacak ceza ve disiplin hükümleri saklı kalmak üzere, bu kişilere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemelerin 5 katı tutarında idari para cezası uygulanır. 4857 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen itiraz veya diğer kanun yollarına başvurmayan kişilere ise her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dâhil yapılan bir aylık net ödemelerin 2 katı tutarında idari para cezası uygulanır. Eylül 2014 Yıl: 14 Sayı: 168 17
Bu düzenleme, 6552 sayılı Kanunun yayımı tarihinden (11 Eylül 2014) 4 ay sonra yürürlüğe girecektir. 11. MAHALLİ İDARELERDE FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALIŞAN İŞÇİLERLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu nun Geçici 16 ncı maddesinde Bir mahallî idarenin ya da bağlı kuruluşunun kendi birimleri arasında veya bir mahallî idare ile bağlı kuruluşu arasında veya aynı mahallî idarenin farklı bağlı kuruluşları arasında olmak kaydıyla, mahallî idarelerde veya bağlı kuruluşlarında çalışan işçiler, ilgili mahallî idarenin en üst amirinin onayı alınarak 11.09.2014 tarihini izleyen 120 gün içinde kadroları veya geçici iş pozisyonlarıyla birlikte aynı veya benzeri iş ya da işyeri değişikliğine tabi tutulabilecektir. 12. KAMUDA FİRMA ELEMANI OLARAK ÇALI- ŞANLAR İÇİN TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 13 üncü maddesiyle 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu nun 8 inci maddesinde Personel alımı ihalelerinde alt işveren çalıştırdığı işçiler için yapacağı toplu iş sözleşmeleri; alt işverenin yetkilendirmesi kaydıyla merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin üyesi bulunduğu kamu işveren sendikalarından birisi tarafından yürütülür ve sonuçlandırılır. Bu şekilde sonuçlandırılması halinde; belirlenen ücret ve sosyal haklardan kaynaklanan bedel artışı kadar idarece fiyat farkı ödenir. Kamu işveren sendikası tarafından yürütülmeyen ve sonuçlandırılmayan toplu iş sözleşmeleri için fiyat farkı ödenemez, ücret farkına hükmedilemez. 13. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun 2 nci maddesinde Önceki düzenlemede 5 adet faaliyet ve kişi hakkında 6331 sayılı Kanun hükümleri istisna iken, yeni düzenleme ile denizyolu taşımacılığı yapan araçların uluslararası seyrüsefer halleri de 6331 sayılı Kanun kapsamı dışına çekilmiştir. 14. İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun 6 ncı maddesinde Tüm tehlike sınıfları için geçerli olan çalışanları arasında iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirmek zorunda olan işverenler yeni düzenleme ile diğer sağlık personeli görevlendirme sadece 10 ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için zorunlu olmuştur. Burada çalışan sayısının tespitinde öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler dâhil edilmeyecektir. Yapılan düzenlemelerden diğeri ise; işverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin bulunmaması durumunda, 10 kişiden az olan ve az tehlikeli sınıfta yer alması şartıyla; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebileceklerdir. 15. İŞ GÜVENLİĞİNE YÖNELİK SAĞLIK RAPOR- LARI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun 15 inci maddesinde 6331 sayılı Kanun kapsamında alınacak sağlık raporları işyeri hekiminden alınacak, az tehlikeli (çalışan sayısı 10 kişiden az) olan işyerleri ise aile hekimlerinden veya kamu hizmet sunucularından alınabilecektir. 16. İŞVEREN SENDİKALARININ DAYANIŞMA VE YARDIMLAŞMA FONU KURABİLMESİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 19 uncu maddesiyle 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu nun 26 ncı maddesinde İşveren sendikaları, tüzüklerinde hüküm bulunmak ve şartları genel kurul kararıyla belirlenmek kaydıyla, işçilerin sigorta primlerinin işveren payının ödemelerinde kullanılmak ve nakit mevcudunun azami % 25 i kadar karşılıksız yardıma dayalı dayanışma ve yardım fonu oluşturabileceklerdir. Amaç, işveren sendikalarının atıl olan nakit mevcudunun bu şekilde kullanımını sağlamaktır. İşveren sendi- 18 Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
kaları, üyelerinden toplamış olduğu aidatları ancak grev ve lokavt dönemlerinde üyeleri için ve eğitim yardımı için kullanabildiklerinden işveren sendikalarının nakit mevcudu atıl kalmaktadır. Madde ile işveren sendikalarına, genel kurul kararı ile olağan genel kurul döneminin başındaki nakit mevcutlarının cari giderler çıktıktan sonra kalan meblağının % 25 ini aşmayacak şekilde, işveren dayanışma ve yardım fonu oluşturmaları ve oluşturulacak bu fondan üyelerine karşılıksız yardımda bulunabilme imkânı sağlanmaktadır. Bu yardımdan ancak üye işyerlerinin işçilerinin sigorta primi işveren payının ödenebileceği hüküm altına alınmıştır. Fonun dağıtım esasları da yine işveren kuruluşları genel kurullarınca belirlenecektir. 17. İŞ KOLU BARAJI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 20 nci maddesiyle 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu nun 41 ila 43 üncü maddelerinde İşçi sendikası açısından iş kolu barajı % 3 ten % 1 e indirilerek sabitlenmiştir. 18. EKONOMİK VE SOSYAL KONSEY İÇİN ÜYE ŞARTINA İLİŞKİN 6552 sayılı Kanunun 21 inci maddesiyle 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu nun Ek 1 inci maddesinde Toplu İş Sözleşmesi yapma yetkisinde işçi sendikası için geçerli olan % 1 üye şartı, Ekonomik ve Sosyal Konseye üye konfederasyonlara bağlı işçi sendikaları için % 3 olarak uygulanacaktır. 19. YABANCILARIN ÇALIŞMA İZNİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunu nun 6 ncı maddesinde Yabancıların süresiz çalışma izni yeniden düzenlenmiştir. 11 Nisan 2014 tarihinden önce süresiz çalışma izni alan yabancıların hakları saklı tutulmuştur. Uzun dönem ikamet iznine sahip olanlar veya Türkiye de kesintisiz en az 8 yıl ikamet izni ile kalmış olan veya en az 8 yıl (daha önce 6 yıl idi) kanuni çalışması olan yabancılara, süresiz çalışma izni verilebilecektir. Bunlar, uzun dönem ikamet izninin sağladığı haklardan yararlanacaktır. Bu izin; yabancının veya işvereninin talebi veyahut ta 04.04.2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu nun 45 inci maddesinde sayılan hallerde iptal edilir. Çalışma izni verilen yabancıların Türkiye ye girişleri, Türkiye de kalışları ve Türkiye den çıkışlarına ilişkin kayıtlar İçişleri Bakanlığı tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilecektir. 6552 sayılı Kanunun 23 üncü maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanunu nun 88 inci maddesinde yapılan düzenlemede, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yabancılara süresiz çalışma izni için ikamet tezkeresi harçsız olarak verilecektir. 20. İŞSİZLİK SİGORTASI KAPSAMI DIŞINDA TUTULACAKLAR İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 24 üncü maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu nun 46 ncı maddesinde İşsizlik sigortasına tabi olmayanlar arasına 527 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri ile İlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname nin 31 inci maddesi kapsamındaki özelleştirme kararı alınan teşebbüs ve bağlı ortaklıklardaki sözleşmeli statüde çalışan personel ilave edilmiştir. 21. İŞE İADE DAVASINDA İŞSİZLİK SİGORTASI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu nun 50 nci maddesinde İşe iade davası nedeniyle ödenen primlerin son günü dikkate alınarak işsizlik ödeneği hak sahipliği belirlenecek ve işsiz geçen süre için işsizlik ödeneği verilecektir. Mevcut uygulamada işsizlik ödeneğinden yararlanmakta iken 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesi gereğince işe iadesine karar verilip işe başlatılanlara, aynı madde gereğince işveren tarafından dört aylık ücretleri ve primleri ödendiğinden, Kurum tarafından işsiz kaldıkları dönem için ödenen işsizlik ödenekleri kişilerden geri istenilmekte, iade edilmemesi halinde ise kanuni yollardan takibine girişilmektedir. Bu uygulamaya Eylül 2014 Yıl: 14 Sayı: 168 19
yönelik açılan davalara ilişkin Yargıtay kararlarında ise sadece işe iade nedeniyle işveren tarafından işçinin ücretinin ödendiği ve primlerinin yatırıldığı dört aylık döneme ilişkin işsizlik ödeneklerinin geri istenebileceği, işsiz kalınan diğer sürelere ilişkin yapılmış ödemelerin ise geri istenemeyeceğine hükmedilmektedir. Madde ile yargı kararları da dikkate alınmak suretiyle işe iade davası nedeniyle yatırılan primlerin son günü esas alınarak işsizlik ödeneği hak sahipliği belirlenmektedir. 22. TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAYBEDENLERİN YURT DIŞINDA ÇALIŞTIKLARI SÜRELERİ BORÇLA- NABİLME HAKKI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 28 inci maddesiyle 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunu nun 1 inci maddesinde Yurtdışı hizmet borçlanmalarında amaç ve kapsam yeniden düzenlenmiştir. Türk vatandaşlığını kaybedenler yurtdışında çalıştıkları süreleri borçlanabilme hakkı getirilmiştir. Buna göre, Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin 18 yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurtdışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde 1 yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurtdışında ev kadını olarak geçen süreleri, sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri halinde, sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir. 23. SİGORTALILIK SÜRELERİNİ BORÇLA- NANLARIN ÂKİT ÜLKEDE İLK DEFA ÇALIŞMAYA BAŞLADIKLARI TARİHİN İLK İŞE GİRİŞ TARİHİ OLARAK KABUL EDİLECEĞİNE İLİŞKİN 6552 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunu nun 5 inci maddesinde Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce âkit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini borçlananların âkit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih, ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecektir. 22 ve 23. maddeler için ortak düzenleme: 6552 sayılı Kanunun 30 uncu maddesiyle 3201 sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında geçen sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunu nun geçici 8 inci maddesinde yapılan düzenleme ile 3201 sayılı Kanunun amaç ve kapsam başlıklı maddesi, süre tespiti ve sigortalılığın başlangıcı maddesi kapsamında açılmış ve halen sonuçlanmamış davalardan vazgeçmeleri halinde bu Kanun hükümlerinden yararlanabilecekleri gibi davanın aleyhe sonuçlanması halinde yargılama giderlerine hükmedilmeyecektir. 24. EV HİZMETLERİNDE ÇALIŞANLARIN SİGOR- TALILIKLARI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesiyle 5510 Kanunu nun 6 ıncı maddesinde Ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılıkları yeniden düzenlenmiş, daha önce sigortalılıkları için ücret ve sürekli çalışma yeterli iken, yeni düzenleme ile 5510 sayılı Kanunun Ek Madde 9 kapsamında sigortalı olanlar, ücretle ay içinde 10 gün ve daha fazla süre ile çalışanlar sigortalı kapsamına alınmıştır. Böylelikle, sürekli çalışma bir şekilde tanımlanmış olarak 10 gün ve daha fazla bir süreyi kapsamıştır. 6552 sayılı Kanunun 55 inci maddesiyle 5510 Kanunu nun Ek 9 uncu maddesinde Tek bir kişi yanında ay içindeki çalışma süresi 10 gün ve daha fazla ise; 4/1-a kapsamında sigortalılara ilişkin hükümler uygulanır. İşveren tarafından çalışanın bildirimi işe başladığı ayın sonuna kadar yapılır. Aksi halde asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır. Tek bir kişi yanında ay içindeki çalışma süresi 10 günden az ise; Çalıştıran tarafından sigorta primine esas günlük kazanç alt sınırının % 2 si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödenir. Belge verme süresi içerisinde çalışan % 20 malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi; % 12,5 genel sağlık sigortası primi ödeyebilir. Bu kapsamda çalıştıran işveren sayılmaz. 5510/21. maddedeki iş kazasından doğan sorumluluk uygulanmaz. İş kazası ve meslek hastalığı sigortası haklarından yararlanmak için, iş kazasının olduğu tarihten en az 10 gün içinde tescil edilmiş ve sigortalılığının sona ermemiş olması gerekir. 20 Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
Geçici iş göremezlik ödeneği, sürekli iş göremezlik geliri, aylık bağlanmasındaki şart ise, prim borcunun olmaması gerekir. Genel sağlık sigortası sağlık yardımlarından yararlanmak için 30 gün hizmetinin bulunması ve 60 günden fazla prim borcunun olmaması gerekir. Bu yeni düzenleme, 01.04.2015 tarihinde yürürlüğe girecektir. 25. YABANCI ÜLKEDEN ÜLKEMİZE GÖNDERİLEN KİŞİLERİN SİGORTALILIĞI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesiyle 5510 Kanunu nun 6 ıncı maddesinde Yabancı ülkeden ülkemize gönderilen kişilerin sigortalılığında, daha önceden süre yok iken yeni düzenleme ile ülkemize azami olarak 3 aylık bir süre için gönderilen ve kendi ülkesinde sigortalı olduğunu belgeleyenler sigortalı sayılmayacaklardır. 26. YER ALTI İŞLERİNDE ÇALIŞAN SİGORTA- LILARIN EMEKLİLİĞİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 41 inci maddesiyle 5510 Kanunu nun 28 inci maddesinde 5510 sayılı Kanunun yürürlüğünden sonra sigortalılığı başlayanlar açısından; maden işyerlerinin yeraltı işlerinde en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar için emeklilik yaşı, yeraltı işlerinin diğer işlere göre daha ağır ve tehlikeli olduğu hususu göz önüne alınarak 55 ten 50 e indirilmiştir. 27. ÇOCUKLARIN MALUL SAYILMASI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 41 inci maddesiyle 5510 Kanunu nun 28 inci maddesinde Çocukların malul sayılmasına esas olan çalışma gücündeki kaybın tespit edilmesinde yaşanan güçlüklerin ortadan kaldırılması ve bu konuda yaşanan mağduriyetlerin giderilmesi amaçlandığından malul ibaresi ağır engelli olarak değiştirilmiştir. 28. YER ALTINDA YAPILAN İŞLERDE ÇALIŞAN SİGORTALILAR AÇISINDAN FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 42 nci maddesiyle 5510 Kanunu nun 40 ıncı maddesinde Maden ocakları (elementer civa bulunduğu saptanan cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yeraltında yapılan işlerde çalışan sigortalılar; yıllık ücretli izin, sıhhi izin, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile eğitim, kurs, iş öncesi ve sonrası hazırlık sürelerinde (herhangi bir nedenle fiilen çalışmadıkları süreler için) dahi fiili hizmet süresi zammından yararlanabileceklerdir. 29. SİGORTALI KADINLARA BORÇLANMA HAKKI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 43 üncü maddesiyle 5510 Kanunu nun 41 inci maddesinde Sadece 2 çocuk ve 2 defaya mahsus olmak üzere 4/1-a kapsamındaki sigortalı kadınların yararlandığı doğumdan süreleri borçlanma hakkı, 4/1-b ve 4/1-c kapsamındaki sigortalılara da getirilmiş, e defaya mahsus olmak üzere doğumdan sonraki 2 yıllık süre borçlanılabilecektir. Madde ile, çalışanlar arasında eşitlik sağlamak amacıyla 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılara da doğum borçlanması hakkı getirilmektedir. Ayrıca borçlanılabilecek çocuk sayısının ikiden üçe çıkarılması amaçlanmaktadır. 30. BURSLANDIRILAN ULUSLARARASI ÖĞREN- CİLERİN GENEL SAĞLIK SİGORTALILIK BİLDİRİMLERİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 44 ila 51 inci maddeleriyle 5510 Kanunu nun 61 ila 87 inci maddelerinde Burslandırılan uluslararası öğrencilerin genel sağlık sigortalılık bildirimleri, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından görevlendirilen kurum tarafından yapılır. Bu öğrencilerin, Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Eylül 2014 Yıl: 14 Sayı: 168 21
Kurulu kararı ile burslandırılması gerekir. Prim ödeme yükümlüsü, bursluluk statüleri devam ettiği süre boyunca Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından görevlendirilen kurumdur. 31. YARDIMCI ÜREME İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 45 inci maddesiyle 5510 Kanunu nun 63 üncü maddesinde En fazla 2 deneme ile sınırlı olan yardımcı üreme yöntemi sayısı 3 e çıkartılmıştır. Yardımcı üreme yönteminde aranan son 3 yıl içinde diğer tedavi yöntemlerinden sonuç alınamamış olduğunun SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından belgelenmesi ve en az 5 yıl süreyle genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi olup, 900 gün genel sağlık sigortası prim gün sayısının olması şartından; harp malulleri, vazife malulleri muaf tutulmuştur. Madde ile tüp bebek denemesinin ikiden üçe çıkarılması, 3713 ve 2330 sayılı Kanunlar kapsamında aylık bağlananlar ile vazife ve harp malulleri ve bakmakla yükümlüğü olduğu kişiler için tüp bebek uygulamasındaki şartların kolaylaştırılması amaçlanmaktadır. 6552 sayılı Kanunun 47 nci maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 68 inci maddesinde Yardımcı üreme yönteminde, üçüncü denemede katılım payı % 20 olarak uygulanacak. 32. SGK BÜNYESİNDE OLUŞTURULAN BİLİMSEL KOMİSYONLARLA İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle 5510 Kanunu nun 72 nci maddesinde Madde ile SGK bünyesinde oluşturulan bilimsel komisyonlara, SGK dışından alanlarında uzman olan öğretim üyeleri ile tabip, diş tabibi ve eczacıların katılımının sağlanması amaçlanmaktadır. 33. GAZİLERİN ORTEZ VE PROTEZLERİ İÇİN YAPILAN 6552 sayılı Kanunun 49 uncu maddesiyle 5510 Kanunu nun 73 üncü maddesinde Hâlihazırda gaziler ihtiyaç duydukları ortez ve protezleri herhangi bir fiyat kısıtlama olmadan [(bedelini daha sonra SGK dan almak üzere, kendilerince ödenmek suretiyle)] temin ettiklerinden bu durum ilgili firmalarca suiistimal edilmektedir. Bu nedenle gazilere ek bir yük getirmeden, firmalarla sözleşme yapılarak firmaların ancak belli fiyatlar üzerinden ortez ve protezleri satabilmesi sağlanacaktır. 34. YURT DIŞINDAKİ İŞYERLERİNDE ÇALIŞ- TIRILMAK ÜZERE GÖTÜRÜLEN TÜRK İŞÇİLERİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 50 nci maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 80 inci maddesinde Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri için sigorta primine esas kazancın üst sınır, alt sınırının 6,5 katı değil 3 katı olarak düzenlenmiştir. Madde ile yurt dışında iş üstlenen işverenlerce bu işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri adına Kuruma ödenmesi gereken sigorta primlerinin üst sınırı asgari ücretin üç katına indirilerek iş gücü maliyetinin düşürülerek Türk firmalarının yurtdışındaki rekabet güçlerinin arttırılması amaçlanmıştır. Bu düzenleme, 6552 sayılı Kanunun yayımı tarihini (11.09.2014) izleyen aybaşından itibaren yürürlüğe girecektir. 35. SİGORTALILAR ADINA SONRADAN TAHAK- KUK ETTİRİLEN FARK PRİM TAHAKKUKLARI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 52 nci maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 88 inci maddesinde Primlerin noksan tahakkuk ettirildiği SGK tarafından sonradan tespit edilmişse, sigortalılar ile tüzel kişilerin kasıt, kusur, hata veya yanıltıcı beyanından kaynaklanmaması şartıyla borç aslına, TEBLİĞ ŞARTINA BAĞLI OLARAK gecikme cezası ve zammı uygulanacaktır. Kamu Denetçiliği Kurumunun tavsiye kararları doğrultusunda yapılan yeni düzenleme ile sigortalılar adına sonradan tahakkuk ettirilen fark prim tahakkuklarının, sigortalılar ile tüzel kişilerin kasıt, kusur, hata veya yanıltıcı beyanından kaynaklamaması şartıyla gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaksızın tahsil edilmesi amaçlanmıştır. 22 Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
36. GELİR VE AYLIKLARINI 6 AY ARALIKSIZ OLARAK TAHSİL ETMEYENLERLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 53 üncü maddesiyle 5510 Kanunu nun 97 nci maddesinde Gelir ve aylıklarını, 6 ay aralıksız olarak tahsil etmeyenlerin gelir ve aylıkları durdurulur. Yeni düzenleme ile bu süre 12 aya yükseltilmiştir. 37. SGK NIN ZARARINA SEBEP OALNLAR İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 54 üncü maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun 103 üncü maddesinde yapılan düzenleme: SGK nın alacağının tahsilinin riske gireceğinin öngörülmesi halinde, ilgili sağlık hizmeti sunucularının SGK nezdindeki alacaklarının ödemesinin 6 aya kadar durdurulabileceği düzenlenmiştir. Ayrıca, nitelikli dolandırıcılık suçu işleyerek SGK zararına sebep olan kişiler ve sağlık hizmet sunucuları ile sözleşme yapılmayacak ve bu suçu işleyen hekimlerden gelen muayene ve işlemlere ilişkin faturalar ödenmeyecektir (en az 3 yıl süreyle). 38. GELİR TESTİ YAPTIRMAYANLARLA İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 57 nci maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun Geçici 53 üncü maddesinde Genel sağlık sigortası kapsamında olması gerekirken gelir testi yaptırmayanlar 01.10.2014 tarihinden 6 ay içinde 31.03.2015 tarihine kadar yaptırırlarsa tescil başlangıç tarihinden itibaren tahakkuk ettirilecektir. 39. ESNAF VE ÇİTFÇİLER İÇİN YAPILAN 6552 sayılı Kanunun 58 inci maddesiyle 5510 Kanunu nun Geçici 54 üncü maddesinde Esnaf ve ziraat odaları kayıtlarındaki uygunsuzluklar sebebiyle sigortalılıkları iptal edilen esnaf ve çiftçilerin; söz konusu sürelere ilişkin prim, gecikme zammı ve gecikme cezalarını 31/12/2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartıyla sigortalılıkları başlangıçtan itibaren geçerli olacaktır. 40. SOSYAL GÜVENLİK KANUNU KAPSAMINDAN ÇIKARTILAN İŞYERLERİNİN BORÇLARI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle 5510 Kanunu nun Geçici 55 inci maddesinde 506 sayılı Kanun kapsamından çıkartılan işyerlerinin borcun tamamının ödeme süresi 31.12.2013 öncesine ait olan borç türü bazında borç asılları toplamı 100 TL yi aşmayan asli alacakların ve tutarına bakılmaksızın bu asıllara bağlı gecikme cezası, gecikme zammı gibi fer i alacakların tahsilinden vazgeçilecektir. 41. DİSİPLİN CEZASI SONUCU MEMURİYETİ BİTENLER İÇİN YAPILAN 6552 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun Geçici 56 ncı maddesinde 28.2.1997 14.2.2005 tarihler arasında aldıkları disiplin cezası sonucu memuriyeti sona eripte 26.06.2006 tarihli ve 5525 sayılı Kanunla disiplin affından yararlananların boşta geçen sürelerini borçlanmaları için verilen 3 aylık süreyi kaçıranlara yeni bir başvuru hakkı verilecektir. Borçlanma sürelerinin kazanılmış hak aylık derecesinde değerlendirilmesi sağlanarak bu süreler emekliliğe esas ek gösterge ve diğer özlük hakları konusunda göz önünde bulundurulacaktır. Daha önce uygulamadaki farklılıklar nedeniyle kurum yerine kişilerce ödenen sigorta primlerinin de iadesi düzenlenmiştir. 42. SGK İDARİ PARA CEZALARI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 61 inci maddesiyle 5510 Kanunu nun Geçici 57 inci maddesinde 4/1-b kapsamındaki sigortalıların (BAĞ-KUR) sigortalılık başlangıcı ve sona ermesinde bildirim yapmakla yükümlü makamların yükümlülükleri, işyeri bildirgesi yükümlülükleri, yapı ruhsatı ve diğer ruhsatların bildirilmesi yüküm- Eylül 2014 Yıl: 14 Sayı: 168 23
lülükleri için 11 Eylül 2014 tarihinden itibaren 3 ay içinde 11 Aralık 2014 tarihine kadar yerine getirilirse yasal süre içinde yerine getirilmiş sayılacak ve idari para cezası uygulanmayacaktır. 4/1-a kapsamında sigortalı sayılan (SSK) Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler hakkında verilmesi gereken bildirge ve belgeler 11.09.2014 tarihinden itibaren 6 ay içinde 11.03.2015 tarihine kadar verilmesi halinde süresinde verilmiş kabul edilecektir. 43. TÜİK BAŞKANLIĞINDA İSTİHDAM EDİLEN GEÇİCİ PERSONELLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 62 nci maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun Geçici 58 inci maddesinde Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığında 18.11.2005 tarihinden 01.10.2008 tarihine kadar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu nun 4 üncü maddesinin (C) fıkrası kapsamında istihdam edilen geçici personele ödenmiş olan fazla çalışma ücretleri, prime esas kazancın hesabında dikkate alınmayacak, bu nedenle uygulanan idari para cezalarının tahsilatı gerçekleştirilen tutarları iade ve mahsup edilmeyecektir. 44. SOMA MADEN OCAĞINDAKİ İŞÇİLERLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 63 üncü maddesiyle 5510 Kanunu nun Geçici 59 uncu maddesinde 13.05.2014 tarihinde Manisa İlinin Soma İlçesinde meydana gelen maden kazası sonucunda ölen sigortalının; SGK ye olan her türlü borçları terkin edilecek, hak sahiplerine herhangi bir şart aranmaksızın aylık bağlanacak, primlerin eksik olan kısmı Maliye Bakanlığınca SGK ye ödenecektir. Ölen sigortalının anne ve babasına gelir ve aylık bağlanmasında, 5510 sayılı Kanunun 34 üncü maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartları aranmayacaktır. Ölen sigortalının eş ve çocuklarından birisi, eşi ve çocuğu yoksa kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam bir kişi hakkında 3713 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesindeki istihdama ilişkin hükümler ayrıca uygulanır. Bu düzenleme, 13.05.2014 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. 45. SGK ALACAKLARININ YAPILANDIRILMASINA İLİŞKİN LER 6552 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle 5510 Kanunu nun Geçici 60 ıncı maddesinde v 2014 yılı Nisan ve önceki aylara ilişkin olup 11.09.2014 tarihinden önce tahakkuk ettiği hâlde ödenmemiş olan; 4/1-a,b,c kapsamındaki sigortalılık statülerinden (SSK, BAĞ-KUR, EMEKLİ SANDIĞI) kaynaklanan, sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, İsteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ilgili kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı, 30.04.2014 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin olup, 11.09.2014 tarihinden önce SGK tarafından resen tahakkuk ettirilerek işverene tebliğ edildiği hâlde 11.09.2014 tarihi itibarıyla ödenmemiş olan; özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin yapılan ön değerlendirme, araştırma veya tespitler sonucunda bulunan eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi, Genel sağlık sigortalısı olanların genel sağlık sigortası primi, Emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta iken 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerlerinde çalışma- 24 Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
ları nedeniyle aylıkları kesilmesi gerekenlere, 11.09.2014 tarihini takip eden ödeme dönemine kadar yersiz olarak ödendiği tespit edilen aylıklara ilişkin borç, Asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden 11.09.2014 tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi ferî alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilir. v 30.04.2014 tarihine kadar (bu tarih dâhil) işlenen fiillere ilişkin olup 11.09.2014 tarihi itibarıyla ödenmemiş olan idari para cezası asıllarının % 50 si ile bu tutara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden 11.09.2014 tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde idari para cezası asıllarının kalan % 50 si ile idari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi ferî alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilir. v Bu hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların; 11.09.2014 tarihini izleyen aybaşından itibaren; genel sağlık sigortalısı borçluları 7 ay içinde, diğer borçlular ise 3 ay içinde SGK ye başvuruda bulunmaları, İlk taksiti, 11.09.2014 tarihini izleyen aybaşından itibaren; genel sağlı sigortalısı borçluları 8 ay içinde, diğer borçlular ise 4 ay içinde, diğer taksitlerini ise 2 şer aylık dönemler hâlinde azami 18 eşit taksitte ödemeleri gerekir. v Diğer düzenlemeler Genel sağlık sigortası prim borcu hariç diğer borçların hesaplanan tutarının ilk taksit ödeme süresi içinde tamamen ödenmesi hâlinde, bu tutara 11.09.2014 tarihinden ödeme tarihine kadar geçen süre için herhangi bir faiz uygulanmaz. Genel sağlık sigortası prim borcu aslının ilk taksit ödeme süresi içinde tamamen ödenmesi hâlinde ödeme tarihine kadar sosyal güvenlik mevzuatına göre hesaplanan gecikme cezası ve gecikme zammı tahsil edilmez. Hesaplanan tutarın taksitle ödenmek istenmesi hâlinde, borçluların başvuru sırasında 6, 9, 12 veya 18 eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri şarttır. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamaz. Taksitle yapılacak ödemelerde belirlenen tutar; o Altı eşit taksit için (1,05), o Dokuz eşit taksit için (1,07), o On iki eşit taksit için (1,10), o On sekiz eşit taksit için (1,15), katsayısı ile çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ikişer aylık dönemler hâlinde ödenecek taksit tutarı hesaplanır. v Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu mülga hükümlerine ve mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa göre tescilleri yapıldığı hâlde prim borçları nedeniyle daha önceki ilgili kanunları uyarınca sigortalılık süreleri durdurulmuş olanlardan 11.09.2014 itibarıyla ihya edilmemiş olanların kendileri veya hak sahipleri, 11.09.2014 tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde SGK ye müracaat ederek, durdurulan sigortalılık süreleri için ödeyecekleri prim tutarının, sigortalılık süreleri durdurulmamış gibi değerlendirilerek hesaplanmasını talep edebilirler. Hesaplanan borcun tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi hâlinde durdurulan süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. Hesaplanan borcun tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmemesi hâlinde ihya işlemi geçerli sayılmaz ve bu madde kapsamında ödenmiş olan tutarlar ilgilinin bu madde kapsamı haricinde başkaca prim borcunun Eylül 2014 Yıl: 14 Sayı: 168 25
v Bu hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların, dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları şarttır. v Ödenecek alacaklarla ilgili olarak tatbik edilen hacizler yapılan ödemeler nispetinde kaldırılır ve buna isabet eden teminatlar iade edilir. bulunmaması kaydıyla faizsiz olarak iade edilir. v Ödenmesi gereken taksitlerden; bir takvim yılında 2 veya daha az taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla yararlanılır. Süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında 2 den fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde yararlanma hakkı kaybedilir. Bu hüküm alacakları tahsil daireleri açısından taksitlendirilen alacaklar için ayrı ayrı uygulanır. v Taksit tutarının % 10 unu aşmamak şartıyla 5 Türk lirasına (bu tutar dâhil) kadar yapılmış eksik ödemeler için bu düzenleme ihlal edilmiş sayılmaz. v Ödeme hakkının kaybedilmiş olması hâlinde, borçlular ödedikleri tutar kadar bu hükmünden yararlandırılırlar. v 6111 sayılı Kanun hükümlerine göre 11.09.2014 tarihi itibarıyla taksit ödemeleri devam eden alacaklar hariç olmak üzere, kapsama giren alacakların, 11.09.2014 tarihinden önce kapsamına giren borçları 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesi gereğince tecil ve taksitlendirilmiş olup, tecil ve taksitlendirme işlemi 11.09.2014 tarihi itibarıyla devam eden borçlularca, tecil ve taksitlendirme süresi içinde ödenmiş tutarların SGK nın ilgili mevzuatı uyarınca mahsup edilmesinin yazılı olarak talep edilmesi hâlinde, daha önce ödemiş oldukları tutarlar, sosyal güvenlik mevzuatının ilgili hükümlerine göre mahsup edildikten sonra peşin veya taksitler hâlinde ödenir. v 6385 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna göre sosyal güvenlik destek primi borçlarını yapılandıran ve yapılandırma işlemi 11.09.2014 tarihi itibarıyla devam eden borçlularca, yapılandırma süresi içinde ödenmiş tutarların SGK nın ilgili mevzuatı uyarınca mahsup edilmesinin yazılı olarak talep edilmesi hâlinde, daha önce ödenen tutarlar, sosyal güvenlik mevzuatının ilgili hükümlerine göre mahsup edildikten sonra kalan borçları peşin veya taksitler hâlinde ödenir. v 4/1-b kapsamındaki sigortalılar, genel sağlık sigortalısı olanlar, ek 5 inci ve ek 6 ncı maddeleri kapsamında sigortalı olanlar, borçlarını yapılandırmaları hâlinde, yapılandırılan borç haricinde 60 günden fazla prim ve prime ilişkin borçlarının bulunmaması veya 60 günden fazla prim ve prime ilişkin borçları bulunmakla birlikte bu borçlarını ilgili kanunlara göre taksitlendirmiş veya yapılandırmış olup ödeme yükümlülüklerini de yerine getiriyor olmaları ve yapılandırılan borçlarının ilk taksitini ödemeleri kaydıyla genel sağlık sigortasından yararlanmaya başlatılır. v Borçlular, taksit ödeme süresince tahakkuk eden sigorta primlerini çok zor durum olmaksızın 1 takvim yılında 2 den fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri hâlinde, yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybederler. v 11.09.2014 tarihinden önce tahsil edilmiş olan tutarların red ve iadesi yapılmaz. v Bu kapsamında ödenmesi gereken tutarlar, il 26 Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi
özel idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarca 2 şer aylık dönemler hâlinde azami 36 eşit taksitte, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Türkiye Futbol Federasyonu ve özerk spor federasyonlarına tescil edilmiş olan ve Türkiye de sportif alanda faaliyette bulunan spor kulüplerince 2 şer aylık dönemler hâlinde azami 42 eşit taksitte ödenebilir. Bu takdirde hesaplanacak katsayı 24 eşit taksit için (1,20), 30 eşit taksit için (1,25), 36 eşit taksit için (1,30) ve 42 eşit taksit için (1,35) olarak uygulanır. v Kapsama giren alacakların; asıllarının 11.09.2014 tarihinden önce ödenmiş olması şartıyla, 11.09.2014 tarihi itibarıyla aslı ödenmiş ferî alacağın % 40 ının ilk taksit ödeme süresi içinde ödenmesi hâlinde kalan % 60 ının tahsilinden vazgeçilir. Aslı ödenmiş ferî alacağın % 40 ının taksitle ödenmek istenmesi hâlinde ise 6552 sayılı Kanun kapsamında taksitlendirilir. v Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tabiri, Türkiye İstatistik Kurumu'nun her ay belirlediği 31/12/2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1/1/2005 tarihinden itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1/1/2014 tarihinden itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını ifade eder. 46. İŞ MAHKEMELERİNDE DAVA AÇMADA GETİRİLEN 6552 sayılı Kanunun 64 üncü maddesiyle 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu nun Geçici 7 nci maddesinde 4/1-a kapsamında hizmet akdine istinaden çalışmaların tespiti hariç olmak üzere; 5510 sayılı Kanundaki uyuşmazlıklar için öncelikle SGK ye müracaat zorunluluğu getirilmiştir. SGK, bu talebe 60 gün içinde cevap vermezse reddedilmiş sayılır. 4/1-a hizmet tespitlerinde açılan davalarda, dava re sen SGK ye ihbar edilir. SGK, kararı kesinleştikten sonra uygulamakla yükümlü tutulmuştur. 47. 65 YAŞ AYLIĞI İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 82 nci maddesiyle 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun un Geçici 4 üncü maddesinde 2022 sayılı Kanun kapsamındaki kişilere, 6552 sayılı Kanunun bu maddesinin yürürlüğe girdiği tarihe kadar (11 Eylül 2014) yersiz ödenen ve geri alınması gereken aylıklar ile bunlardan doğan ceza ve faizler terkin edilecek, ilgililer hakkında herhangi bir adli, idari ve icrai takibat yapılmayacak, yersiz ödemeler kapsamında maddenin yürürlüğe girmesinden önce (11 Eylül 2014) idare tarafından yapılan tahsilatlar, ilgililerine iade edilmeyecektir. 48. BELEDİYE BAŞKANLARINA HUSUSİ DAM- GALI PASAPORT VERİLMESİ İLE İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 86 ncı maddesiyle 5682 sayılı Pasaport Kanun un 14 üncü maddesinde yapılan düzenleme: Bu düzenleme ile birinci derece kadro ile emekliliğe hak kazanmış olan belediye başkanlarına hususi damgalı pasaport verilmesi hakkı tanınmıştır. 49. DENİZ İŞ KANUNUNA TABİ OLANLARLA İLGİLİ 6552 sayılı Kanunun 144 üncü maddesiyle 852 sayılı Deniz İş Kanunu un 11 ila 50 nci maddelerinde yapılan düzenleme: Gemi adamlarına işveren tarafından verilmesi zorunlu olan çalışma ve kimlik karnesi yükümlülüğü ve buna bağlı idari para cezası da kaldırılmıştır. Eylül 2014 Yıl: 14 Sayı: 168 27