Sayı: 40 petroturkcom montelforeks İçindekiler Piyasalar....................... 1 Gündemden Başlık lar > Kasım ayında Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 148,06 TL/MWh oldu. Arz-Talep Genel Bakış............ 4 Piyasa Haberleri................. 6 Arıza & Bakım................... 8 Ekonomik Takvim................ 9 > Kasım ayında Sistem Marjinal Fiyatı ortalaması 141,1 TL/MWh oldu. > Sıcaklık endeksinin 1,1 derece seviyelerinde gerçekleşmesi bekleniyor. > Montel-Foreks Online'dan anlık TFS, ICAP ve GFI verilerine ulaşabilirsiniz* > Montel-Foreks Online üzerinden Energetika.Net haberlerine ücretsiz ulaşabilirsiniz. Kasım ayında elektrik talebi %6,5 arttı Kasım ayında Türkiye'nin toplam elektrik talebi 2015 yılının Kasım ayına göre %6,5 artarak 22,68 TWh seviyesine yükseldi. PİYASALAR GÜN ÖNCESİ PİYASASI Kasım ayında Türkiye'nin toplam elektrik talebi 2015 yılının Kasım ayına göre %6,5 artarak 22,68 TWh seviyesine yükseldi. Kasım ayında elektrik üretimi 22,4 TWh olarak belirlenirken, elektrik üretimi geçen yıla göre %6,8 artış kaydetti. 2016 yılının ilk 11 ayında toplam elektrik tüketimi ise 2015 yılına göre %4,28 artış gösterdi. 2015 yılının ilk 11 ayında 239,47 TWh olan rakam 2016'nın aynı döneminde 249,71 TWh'e yükseldi. Elektrik üretimindeki artışın ana sebeplerinden birinin kurulu güçte yaşanan artış olduğu tespit edilirken, sadece 2016 yılının ilk 10 ayında kurulu güçte 5.287 MW artış kaydedildi. DENGELEME PİYASASI Ekim ayında Sistem Marjinal Fiyatı (SMF) ortalaması 127,6 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, aynı rakam Kasım ayında 141,1 TL/MWh bandına yükseldi. SMF ortalaması, 28 Kasım-4 Aralık haftasında 169 TL/MWh bandında belirlenirken, aynı haftada en yüksek SMF 194,3 TL/MWh ile 29 Kasım Salı günü, en düşük SMF ise 126,9 TL/MWh ile 2 Aralık Cuma günü gerçekleşti.
KARŞILANABİLİR GÜÇ / PUANT Ekim ayında karşılanabilir güç seviyesinin günlük ortalaması 48.092 MW olarak belirlenirken, ani puant ortalaması 33.668 MW seviyesinde belirlenmişti. Kasım ayı boyunca ani puant ortalaması 36.252 MW olarak kaydedilirken, ay boyunca en yüksek ani puant 39.906 MW ile 30 Kasım Çarşamba günü, en düşük ani puant ise 23.103 MW ile 13 Kasım Pazar günü gerçekleşti. TEZGAHÜSTÜ PİYASALAR Tezgah üstü elektrik piyasasında haftanın ilk gününde Ocak ayı baz yük ürün 159-159,5 TL/MWh bandında belirlendi. Ocak ayı baz yük kontratın geçen haftaya göre 0,75 TL bandında yükselmesi dikkat çekerken, kontrat 159 TL/MWh seviyesinden işlem gördü. Şubat ayı baz yük ürün 145-145,5 TL/MWh seviyesinde belirlenirken haftanın ilk gününde 145,25 TL/MWh seviyesinden işlem gördü. Mart ayı baz yük ürün ise geçen haftaki 124-125 TL/MWh seviyesinden bu hafta 125-126 TL/MWh seviyesine yükseldi. Tezgah üstünde 2017 ilk çeyrek baz yük ürünü (Q12017) 143-144 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, 2017 ikinci çeyrek ürünü (Q22017) 124-125 TL/MWh aralığında gerçekleşti. 2017 üçüncü çeyrek ürünü (Q32017) 144-144,5 TL/MWh seviyesine gelirken, ürünün işlemi 144 TL/MWh bandında gerçekleşti. Dördüncü çeyrek ürünü (Q42017) geçen haftaki 136-138 TL/MWh seviyesinden 138-139 TL/MWhbandına yükseldi. 2017 birinci yarı kontratı (H12017) 133-134 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, 2017 ikinci yarı baz yük kontratı (H22017) alıcı ve satıcı tarafında 141-142,5 TL/MWh seviyesinde belirlendi. Hafta başında 2017 yıllık kontratı (CAL17) geçen haftaki 136-137 TL/MWh seviyesinden bu hafta 137-137,35 TL/MWh bandına yükseldi. SINIR ÖTESİ TİCARET Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) tarafından Aralık ayı için yapılan Bulgaristan-Türkiye yönündeki kapasite ihalesinde 166 MW kapasite kullanıma açıldı. İhale sonuçlarına göre; 166 MW kapasitenin tamamı 9 firma tarafından paylaşılırken, ihalede takas fiyatı 0,72 /MWh olarak belirlendi. Bulgaristan İletim Sistem Operatörü (ESO) tarafından Aralık ayı için yapılan, Bulgaristan-Türkiye yönündeki sınır ötesi kapasite ihalesinde ise 166 MW kapasitenin tamamı 7 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 0,76 /MWh olarak belirlendi. Coordinated Auction Office in South East Europe (SEE-CAO) tarafından Ekim ayı için yapılan Yunanistan-Türkiye yönlü sınır ötesi aylık kapasite ihalesinde toplamda 166 MW kapasite ihaleye açılırken, kullanıma açılan kapasitenin tamamı 17 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 1,22 olarak belirlendi. 3
ARZ-TALEP KAYNAKLARA GÖRE ÜRETİM Ülke genelinde Kasım ayında elektrik üretimi 22,4 TWh olarak belirlenirken, elektrik üretiminin geçen yıla göre %6,8 artış kaydetmesi dikkat çekti. Elektik üretimindeki artışın ana sebeplerinden birinin kurulu güçte yaşanan artış olduğu tespit edilirken, sadece 2016 yılının ilk 10 ayında kurulu güçte 5.287 MW artış olması dikkat çekti. Ülke genelinde termik kaynaklardan elektrik üretimi 2015 yılına göre %12 artış gösterirken rakam 2016 yılında 16,9 TWh olarak belirlendi. Termik kaynaklardan elektrik üretiminde en büyük payı alan doğal gazdan elektrik üretimi geçen seneye göre %3,6 artış göstererek 8,4 TWh'e yükseldi. Kömür kaynaklarından elektrik üretimi ise %23 gibi rekor bir artışla 7,87 TWh seviyesine yükseldi. Kömür kaynaklarından elektrik üretimindeki artışın Türkiye'nin büyüme ve dışa bağımlılığı azaltma planları kapsamında yapılan yerli kömüre teşvik mekanizmaları olduğu belirtiliyor. 2016 yılının Kasım ayında hidrolik kaynaklardan elektrik üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %17,6 düşüş göstererek 3,7 TWh'e gerilerken, rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi %35 artışla 1,3 TWh seviyesine yükseldi. KURULUŞLARA GÖRE ÜRETİM Ekim ayında lisanslara göre üretime bakıldığında serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 13.706.575 MWh, EÜAŞ'ın ise 3.173.199 MWh seviyesinde olduğu tespit edildi. Yap-İşlet santralleri ise ay boyunca 3.503.895 MWh elektrik üretti. Kasım ayında lisanslara göre üretime bakıldığında ise serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 14.325.297 MWh, EÜAŞ'ın ise 3.120.206 MWh seviyesinde olduğu tespit edildi. Yap-İşlet santralleri ise ay boyunca 3.601.701 MWh elektrik üretti. 4
BARAJLARA GELEN SU *TEİAŞ tarafından yayınlanan Barajlara Gelen su verileri 30 Temmuz 2016 tarihi itibarı ile geçici bir süre için askıya alınmıştır. Temmuz ayının ilk 30 gününde barajlara gelen su 3.556.434 milyon m3 olarak belirlendi. 2015 yılının aynı döneminde rakam 3.820.696 milyon m3 seviyesindeydi. 2016 yılında (30 Temmuz tarihine kadar) barajlara gelen toplam su miktarı 49.898.608 milyon m3 olurken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 55.602.082 milyon m3 seviyesindeydi. RÜZGÂR ENERJİSİNDEN ÜRETİM Rüzgar kaynaklarından toplam elektrik üretimi Kasım ayında 1.3 TWh olurken, geçtiğimiz yılın aynı döneminde rakam 0,99 TWh seviyesindeydi. Böylece rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 2015 yılına göre %35 artış göstermiş oldu. 2016 yılında rüzgar santrallerinde toplamda 777 MW kapasite artışı gerçekleşti. Rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 500 MW, yarın için ise 200 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar. ELEKTRİK TÜKETİMİ TEİAŞ tarafından yayınlanan verilerden derlenen bilgilere göre; Kasım ayında Türkiye'nin toplam elektrik talebi 2015 yılının Kasım ayına göre %6,5 artarak 22,68 TWh seviyesine yükseldi. Montel-Foreks'in hava durumu kaynaklarına göre, önümüzdeki hafta Türkiye genelinde sıcaklık endeksinin 1,10 derece seviyelerinde belirlenmesi sonrasında ise 1,3 derece seviyelerine yükselmesi bekleniyor. 5
PİYASA HABERLERİ Kütahya ve Uşak illerinde 1,5 milyonu aşkın sayıda aboneye dağıtım ve perakende satış hizmetleri sunuyor.kurul, 01.08.2013 tarihli toplantısında alınan Karar ile Şirketlerin yönetiminde yaşanan zaaflar ve problemler nedeniyle 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun (Kanun) 16 ncı maddesi üçüncü fıkrası kapsamında tedbiren Şirketin mevcut yönetim kurulu üyelerine görevden el çektirmiş ve yerlerine yeni yönetim kurulu üyeleri atamıştı. Şirket hisselerinin devrinin tamamlanması ile beraber, kısa süre içerisinde EPDK tarafından alınan tedbirlerin kaldırılması bekleniyor. SERHAN GENÇER, AKENERJİ'NİN YENİ GENEL MÜDÜRÜ OLDU 1989 yılından beri faaliyet gösteren Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğünü sürdüren Ahmet Ümit Danışman görevinden ayrıldı. Ocak 2017 itibarıyla görevini Akenerji Üretim Genel Müdür Yardımcısı Serhan Gençer'e devredecek olan Danışman, mevcutta devam ettirdiği Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. ve AKCEZ Enerji Yatırımları Sanayi ve Ticaret A.Ş.'de Yönetim Kurulu Üyeliği ile SEPAŞ Elektrik Perakende Satış A.Ş.'de Yönetim Kurulu Başkanlığı görevlerini ise sürdürmeye devam edecek. Serhan Gencer, iş hayatına 1998'de Belçika merkezli Unit International SA ile başlamış, 2007'de EPC Projeler Direktörü olarak ayrılana kadar çeşitli yatırım ve anahtar teslim müteahitlik projelerinin iş geliştirme, uygulama ve faaliyet aşamalarında çeşitli ülkelerde ve rollerde görev almıştır. 2009 Ekim ayına kadar RWE & Turcas grubunun gaz ve kömür santralı projeleri ile Turcas Power&Gas Group'un tüm enerji faaliyetlerinde bölüm Direktörü olarak çalışmıştır. 2009 yılı Ekim ayında Egemer Elektrik Üretim A.Ş.'nin Genel Müdürü olarak Akenerji'ye katılmış, 2013 başında Akenerji Üretim Genel Müdür Yardımcılığına atanmıştır. 2016 yılından itibaren vekaleten Akenerji enerji ticareti grubu direktörlüğü fonksiyonlarını mevcut görev ve sorumlularına ilaveten üstlenmiştir. 1975 İstanbul doğumlu, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği mezunudur. EPDK, OEDAŞ VE OEPSAS'IN ZORLU ENERJİ'YE DEVRİNE ONAY VERDİ Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, 01.12.2016 tarihli toplantısında Osmangazi EDAŞ ve Osmangazi EPSAŞ'ın ana hissedarı Dedeli Yatırım İnşaat Taahhüt Elektrik Dağıtım Sanayi Ticaret A.Ş.'nin tüm hisselerinin Zorlu Osmangazi Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.'ye devredilebilmesine onay verdi. Devir işlemlerinin tamamlanması ile Zorlu Grubu Türkiye elektrik dağıtım sektöründe yerini almış olacak. Osmangazi EDAŞ ve EPSAŞ Afyon, Bilecik, Eskişehir, OPEC-RUSYA 2001'DEN BERİ İLK KEZ PETROL ÜRETİMİNİ KISACAK OPEC ve Rusya 2001 yılından bu yana ilk kez birlikte petrol üretimini kısacaklar. OPEC, Suudi Arabistan'ın en büyük kesintiyi yapmayı kabul etmesi ve İran'ın da üretimini kısması yönündeki talebinden vazgeçmesinin ardından 2008 yılından bu yana ilk kez petrol üretimini azaltmak için anlaştı. Irak'ın üretimini kısmayı kabul etmesi ve Rusya'nın da 2001 yılından bu yana ilk kez OPEC ile birlikte üretim kısıntısına gidecek olmasıyla birlikte uluslararası piyasalarda petrol fiyatları yüzde 10'a yakın artış gösterdi. Varılan anlaşmaya göre OPEC, hali hazırda 33,6 milyon varil/gün civarında olan üretimini Ocak 2017'den itibaren 1,2 milyon varil/gün azaltacak. Bu kısıntıyla birlikte üretim Ocak 2016 seviyesine geri gelecek. 1,2 milyon varillik üretim kısıntısında aslan payı Suudi Arabistan'a düştü. Suudi Arabistan üretimini 0,5 milyon varil azaltarak 10,06 milyon varil/güne indirecek. Körfez İşbirliği Konseyi'nin diğer üyeleri Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Katar da toplam üretimlerini 0,3 milyon varil/gün azaltacaklar. IŞID ile mücadele ettiğini ifade ederek üretimi kısmaya yanaşmıyor görünün Irak da günlük üretimini 0,2 milyon varil azaltmayı kabul etti. İran günlük üretimini Ekim ayı seviyesinde devam ettirecek. OPEC Başkanı ve Katar Enerji Bakanı Muhammed Al-Sada, OPEC üyesi olmayan petrol ihracatçısı ülkelerin de arzı 600 bin varil/gün kısmayı kabul ettiklerini duyurdu. Burada da en büyük kesintiyi 300 bin varil/gün ile Rusya yapacak. Rusya Enerji Bakanı Aleksander Novak yaptığı açıklamada, "Rusya, 2017'nin ilk yarısında üretimini kademeli olarak günlük 300 bin varile varan miktarda azaltacak" diye konuştu. Ancak Novak, Rusya'nın üretim seviyesinin ne olacağı konusunda bilgi vermedi. Varılan anlaşma ile Azerbaycan ve Kazakistan da üretimlerini kısacaklar. OPEC dün Viyana'da yaptığı toplantıda ayrıca Endonezya'nın üyeliğini askıya aldı. Bu kararda Endonezya'nın üretimini yüzde 5, günlük 37 bin varil azaltması talebini kabul etmemesi etkili oldu. 1962 yılında OPEC'e katılan Endonezya, üretiminin düşmesi sonrası 2009 yılında OPEC'ten ayrılmış, 2016 yılında ise geri dönmüştü. 6
BRÜKSEL YENİLENEBİLİR ENERJİ HEDEFİNİ YÜZDE 30'A ÇIKARDI Avrupa Komisyonu, açıkladığı 2030 yılı için iklim ve enerji hedeflerinde yenilenebilir enerjiyi yüzde 30'a çıkardı. Avrupa Komisyonu, açıkladığı 2030 yılı için iklim ve enerji hedeflerinde yenilenebilir enerjiyi yüzde 30'a çıkardı. Böylelikle 2030 yılına kadar üye ülkelerin enerji ihtiyaçlarının en az yüzde 30'sunun yenilenebilir kaynaklardan karşılanmasını ve sera gazlarının yüzde 40 oranında azaltılmasını hedefliyor. Şu anda geçerli olan 2020 hedefleri, karbon azaltımı ve yeşil enerji için yüzde 20 düzeyinde. AB verilerine göre yenilenebilir enerjinin payı şu anda yüzde 14.4 iken emisyonları 1990 seviyesine göre yüzde 20 oranında azaltılma hedefi halihazırda yakalanmış durumda. Y U N A N İ S TA N, D E S FA ' N I N S O C A R ' A S AT I Ş I N I TAMAMLAYAMADI Yunanistan, doğal gaz dağıtım şirketi DESFA'nın yüzde 66 hissesinin Azerbaycan devlet petrol ve gaz şirketi SOCAR'a satışını başarılı şekilde tamamlayamadığını açıkladı. Yunanistan Enerji Bakanlığı, SOCAR'ın 400 milyon euro olan bedelde indirim yapmak istemesinin yasal olarak mümkün olmadığını ve bu nedenle ihalenin iptal edildiğini bildirdi. Bakanlık açıklamasında, özelleştirme konusunda atılacak yeni adımlara gelecek hafta karar verileceği belirtildi. DİCLE EDAŞ'TA TÜKETİM 1 AYDA %100 ARTTI Dicle Elektrik Dağıtım bölgesindeki tüketim bir ay içerisinde neredeyse yüzde 100 oranında arttı. Bölgede 30 Ekim'de 33 milyon kwh (kilovatsaat) olan elektrik tüketimi 29 gün sonra 61 milyon kwh'ye yükseldi. Yaşanan bu ani ve yüksek tüketim artışının arızaları, dolayısıyla da elektrik kesintilerini beraberinde getirdiği bildirildi. Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak illerine dağıtım hizmeti veren Dicle Elektrik'ten alınan bilgilere göre, enerji tüketimindeki bu ani artışın sebebi havaların soğumaya başlamasıyla birlikte elektriğin ısınma amaçlı olarak kullanılması kadar, kurak geçen sonbahar mevsimi. Yetkililer, tüketilen enerji miktarının her gün düzenli olarak belirlendiğine dikkat çekerek şöyle dediler: ''Yaptığımız ölçümlerde sonbahar döneminde en düşük elektrik tüketiminin 31 milyon kwh ile 30 Ekim günü gerçekleştiğini belirledik. Bu tarihte hem havanın ısısı normal düzeydeydi, hem de kuraklık etkisi pek yoktu. Ancak, aradan geçen 28 gün sonra 27 Kasım günü yaptığımız ölçümlerde tüketimin 61 milyon kwh'ye yükseldiğini gördük. Bu kısa süredeki ani tüketim artışını araştırdığımızda, karşımıza ısınmada kullanılan enerjinin yanında kurak geçen sonbahar mevsimi de çıktı. Özellikle Şanlıurfa ve Mardin'de, kısman de Diyarbakır'da çiftçiler yeraltı kaynak sularını elektrikle çalışan motopomplarla çekerek tarlalarını suladıkları belirledik. Bu geçmiş yıllarda çok da alışık olmadığımız bir durum. Geçen yıl 27 Kasım'da ölçülen elektrik tüketimimiz 54 milyon kwh. Bu da tarımsal sulamanın etkisini açık biçimde ortaya koyuyor.'' Dicle Elektrik verilerine göre, 2015 yılının Ekim ayında tarımsal sulamanın yoğun olarak yapıldığı Mardin'deki elektrik tüketimi yüzde 30, Şanlıurfa'da yüzde 22 ve Diyarbakır'da ise yüzde 13 oranında arttı. Verilere göre en fazla elektrik tüketiminin oransal olarak Mardin'de artmasına karşın tüketim değeri olarak Şanlıurfa'da arttığı bildirildi. Elektrik tüketiminde bu illeri Diyarbakır, Batman, Şırnak ve Siirt izledi. Tarımsal sulamanın pek fazla yapılmadığı Batman, Şırnak ve Siirt'teki tüketiminin daha ziyade ısınmada kullanıldığı için sınırlı kaldığı bildirildi. Dicle Elektrik Dağıtım yetkilileri, bu ani ve hesapta olmayan elektrik tüketiminin şebekeleri olumsuz yönde etkileyerek elektrik kesintilerine neden olduğunu ifade ettiler. Yetkililer, kayıt dışı kullanımın da etkisi ile yaşanan aşırı tüketim nedeniyle trafolara aşırı yük bindiğini, bu nedenle zaman zaman patlamalar ve yangınlar yaşandığını, iletkenlerin aşırı biçimde ısınarak koptuğunu ifade ederken, ''Bu nedenle bölge genelinde zaman zaman sözünü ettiğimiz sebeplerden dolayı istenmeyen elektrik kesintileri yaşanabiliyor. Bu tür sıkıntıların yaşanmaması için öncelikle elektrik enerjisinin kayıt dışı kullanılmaması gerekmektedir. Bunun yanında bölge genelindeki tüketicilerimizi, elektriği israf etmeden sadece ihtiyaçları kadar kullanmaya davet ediyoruz.'' şeklinde konuştular. GAZPROM'UN OCAK-KASIM'DA İHRACATI YÜZDE 11,8 ARTTI Gazprom'un doğal gaz ihracat Ocak-Kasım döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11,8 artışla 161,6 milyar metreküp oldu. 9 ayda üretim 2015'in tamamında gerçekleşen ihracat 2,2 milyar metreküp aştı. Sadece Kasım ayına bakıldığında ise ihracat tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Kasım'da ihracat Ekim'e göre 0,5 milyar metreküp artışla 17,6 milyar metreküpe ulaştı. İlk 9 ayda İngiltere'ye ihracat yüzde 57,3, Fransa'ya ihracat yüzde 21,8, Hollanda'ya ihracat yüzde 90,8, Polonya'ya ihracat yüzde 19,9 ve Almanya'ya ihracat yüzde 8,4 arttı. 7
BAKIM & ARIZA BİLDİRİMLERİ Dönem: 29.11.2016 05.12.2016 8
EKONOMİK TAKVİM Dönem: 06.12.2016 12.12.2016 9