TÜRKĐYE DE DÖKÜM SEKTÖRÜ 1 23.02.2007
Demir ve Çelik Döküm Sanayi sektörü; endüksiyon, ark veya kupol ocaklarında, çeşitli pik demiri, çelik hurdaları ve ferro alaşımların ergitilerek, kalıplama tesislerinde hazırlanmış kum, seramik veya metal kalıplar içerisinde şekillendirilmesi veya özel ısıl işlemler ile değişik mekanik özellikler kazandırılmak sureti ile tüm sanayi sektörlerinin ihtiyacı olan pik döküm, çelik döküm, sfero döküm ve temper döküm türündeki ürünleri ham döküm, işlenmiş döküm ve mamul olarak üreten bir sanayi sektörüdür. Demir ve Çelik Döküm Sanayi üretmekte olduğu pik döküm, çelik döküm, sfero döküm ve temper döküm türündeki 4 ana mal ile inşaat ve hafriyat makineleri sanayi, otomotiv ve tarım makinaları sanayi, dayanıklı tüketim malları sanayi, genel makina imalat sanayi, demir-çelik sanayi, ulaşım sanayi, çimento ve toprak sanayi, maden ve cevher hazırlama sanayi, kimya ve petro kimya sanayi ve savunma sanayine hizmetler vermektedir. 2
Büyük ölçekli sanayi üretim tesisleri şeklinde gelişmiş Đstanbul, Bursa, Adapazarı üçgeni ile Eskişehir, Konya, Đzmir, Denizli, Samsun ve Gaziantep gibi bir çok şehirde önemli üretim merkezleri oluşmuştur. 3
4
Üretim Yöntemleri ve Teknoloji: Döküm sektöründe kullanılan üretim yöntemlerini, metal ergitme, kum hazırlama, maça imali, kalıplama, temizleme, ısıl işlem, taşlama, kaplama prosesleri olarak özetlemek mümkündür. Türkiye genelinde Çelik dökümde ergitmenin %100 e yakın bir kısmını elektrik enerjisi ile (özellikle endüksiyon ocaklarında); pik dökümde ergitmenin %60 ı elektrik enerjisi (endüksiyon ve ark ocaklarında) ve %40 ı kok kömür ile (kupol ocaklarında); sfero ve temper dökümde ergitmenin %95 i elektrik enerjisi ile (endüksiyon ocaklarında) yapılmaktadır. Döküm sektöründe kullanılan sıvı metalin elde edilmesinde ağırlıklı olarak elektrik enerjisi kullanılmakta ve maliyette önemli bir paya sahip bulunmaktadır. Kullanılan en önemli hammadde, pik ve çelik hurdası olup, yurtiçinden ve yurtdışından temin edilmektedir. 5
Gelişmekte olan ülkelerde gelen devlet sübvansiyonlu mamuller, çok ucuz fiyatları ile, dünya pazarında olduğu gibi, Türkiye pazarını da tehdit etmektedir. 6
Çelik ve temper dökümün ticari maliyetleri içerisindeki girdi payları ekli tabloda verilmiştir. 7
Türkiye de Döküm sanayi sektörünün en önemli müşterisi otomotiv sanayidir. Yerli ve Avrupalı otomotiv üreticileri döküm sektörünün %45 kapasitesini direk etkilemektedirler. 8
9
Döküm sanayi sektörünün istihdam durumu ekli tabloda verilmiştir. Sektörün orta kademe teknik eleman ihtiyacı devam etmektedir. 10
Dünya Döküm Üretimi 2005 AFS Rusya 8,1% A.B.D. 15,1% Çin 28,7% Güney Af. 0,5% Tayland 0,5% Çek Cum 0,6% Polonya 0,9% Avusturya 0,4% Hırvatistan 0,1% Japonya 7,8% Hindistan 7,2% Almanya 6,0% Brezilya 3,5% Đtalya 3,0% Fransa 2,8% Kore 2,2% Meksika 2,1% Tayvan 1,8% Other 5,2% Đsveç 0,4% Kanada 1,1% Ukrayna Slovenya 1,1% 0,2% Türkiye 1,3% Đngiltere 1,5% Đspanya 1,5% Macaristan 0,2% Belçika 0,2% Romanya 0,2% Hollanda 0,2% Slovakya 0,1% Đsviçre 0,1% Norveç 0,1% Danimarka 0,1% Finlandiya 0,2% Portekiz 0,2% Türkiye, 2005 yılı toplam 1,1 milyon ton döküm üretimi ile toplam döküm üretimi açısından Avrupa da 6. ve dünyada ise 15. sıradadır. 11
Dünya Döküm Üretiminde ilk 20 Ülke 2005 Yılı Üretimi -1000 Ton Çin A.B.D. Rusya Japonya Hindistan Almanya Brezilya Đtalya Fransa Kore Meksika Tayvan Đspanya Đngiltere Türkiye Ukrayna Kanada Polonya Çek Cum Tayland 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 12
Türk döküm sektörünün dünya döküm sektörü içerisinde ürün gamını genişletmek ve yayma mecburiyeti olduğu görülmektedir. 13
G.Z.F.T Analizi 14
Sorunlar: Kar marjlarının çok düşük olması nedeniyle yeni yatırımların yapılamaması, Hammaddelerin, ana girdi fiyatlarının artması ve spekülatörler yoluyla yükselmesi. Bu fiyat artışlarının müşteriye yansıtılmasında yaşanan zorluklar, Nakliye bedellerinin artması ve bu artışların satış fiyatlarına yansıtılmaması, Emek yoğun bir sektör olan döküm sektöründe, düşük işçilik maliyetleri ile çalışan Çin, Hindistan ve Doğu Avrupa ülkelerinin, rekabette öne çıkması. Bu ülkelerde, çevre kurallarına uyma mecburiyetindeki gevşeklik. Batı ile rekabette ayrı bir avantaj oluşturması, 15
Çözümler: Yıllık yaklaşık %4 tahmin edilen talep artışının, modernizasyon ve verimlilik artışlarıyla karşılanması, Teknoloji ile gelişmelere öncülük etmek ve ürününü en yüksek katma değerle satacak teknolojileri kurmak, Yerli ve yabancı malzemelerin kullanılabilirliğinin incelenmesi, geliştirilmesinin araştırılması için döküm sanayinde Ar-Ge desteklerinin artırılması, Döküm ürünlerini, rakip ürünler karşısında fonksiyona uygun en hafif parçayı üretebilecek teknoloji için araştırma ve yatırım yapma, Dünya döküm sektörü içerisinde ürün gamını genişletmek, Özellikle kobiler için teknik destek ve eğitimlerin artırılması. Çalışma ortamlarının iyileştirilmesi, Yerli döküm yan sanayicilerinin büyüme, modernleşme ve kalite arttırma çalışmaları desteklenerek, bu sektörleri ihracat için teşvik etme. 16
17