MOTOR VE ARAÇ TEKNĠĞĠ EKONOMĠK ARAÇ KULLANMA DERSĠN AMACI: Sürücülere aracın ve motorun tanıtımını yaparak sistemlerin işlevlerini öğreterek, bunları aracın teknik talimatına göre kullanmasını sağlamak. Dolayısıyla araç kullanırken yakıt tasarrufu sağlamak ve araç ömrünü uzatmak. ARACIN TARĠFĠ: Karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz veya özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır. ARAÇLARIN KULLANIM AMAÇLARI: Binek araçları, yolcu taşıma araçları, yük taşıma araçları, özel donanımlı araçlar. RÖMORKLAR VE KARAVANLAR: Aracın arkasına ayrıca bağlanan, aracın kapasitesini arttıran bölüm. Yarı römork Karavan 4*4 HAREKET KABĠLĠYETLĠ ARAÇLAR: Arazi taşıtları, pick-up lar. ARAÇTA BULUNAN SĠSTEMLER: ATEġLEME SĠSTEMĠ: Yüksek voltaj yaratarak, bujilerde kıvılcım çakmasını sağlar. Sıkıştırılmış olan benzin hava karışımını ateşler. Dizel motorlarda ateşleme sıkıştırma yolu ile enjektörlerle yapılır. YAKIT SĠSTEMĠ: Aracın deposunda bulunan yakıtı ( Benzin,L.P.G, Mazot ) motora getirmek, silindirlerdeki yanma odalarına göndermek.
YAĞLAMA SĠSTEMĠ: Motorda çalıģan parçaların aģınmasını önlemek, soğutma sistemine yardımcı olmak, çalıģan parçaların temizliğini sağlamak. SOĞUTMA SĠSTEMĠ: Yakıtın yanmasından dolayı meydana gelen ısıyı üstüne alarak motorun soğumasını sağlamak. ġarjsġstemġ: Araç için gerekli elektriği üretmek. MARġ SĠSTEMĠ: Motora ilk hareketi vermek. GÜÇ AKTAMA SĠTEMĠ VE LASTĠKLER: Motorda elde edilen gücü tekerleklere iletmek. FREN SĠSTEMĠ: Aracı yavaģlatmak, durdurmak ve duran aracı sabitlemek. YARDIMCI SĠSTEMLER ( ĠKAZ SĠSTEMĠ ) : FARLAR: Gece sürüş kolaylığı sağlar. SĠNYALLER: Diğer sürücüleri uyarır, ikaz eder.(sarı renklidir) STOP LAMBALARI: Arkadan gelen sürücüleri ikaz eder.(kırmızı renklidir)
GERĠ VĠTES LAMBASI: Aracın arkasını görmemizi sağlar.(beyaz renklidir) GÖSTERGELER: Araçtaki benzin (yakıt), yağ miktarını, arcın hızını, motorun dakika/ devir miktarını, emniyet kemeri, uzun- kısa huzmeli farların yandığını v.b. gösterir. SĠGORTALAR: Araçta kısa devreden dolayı çıkabilecek yangını önler, sistemi korur. ÖNDÜZEN VE SÜSPANSĠYON SĠSTEMĠ: Aracın düz bir istikamette gitmesini (rot- balans) sağlar. Aracı sürücünün isteği doğrultusunda yönlendirir. Yoldan gelen sarsıntıları üzerine alarak sürüş konforu sağlar. ARAÇTA YAPILACAK BAKIMLAR: GÜNLÜK BAKIM: Akaryakıt kontrolü, motor yağı kontrolü, soğutma suyu kontrolü, lastik hava basınçları ve fren donanımı ( hidrolik yağı ) kontrolü, elektrik donanımı ( sinyaller, farlar, stop lambaları ) kontrolü yapılır. HAFTALIK BAKIM ( 250 KM. ) : Vantilatör kayışı gerginlik ayarı, akü elektrolit seviyesi, diesel motorlarda yakıt filtresi su ayırıcısındaki suyun boģaltılması, hava ile çalıģan fren sistemindeki hava deposunun suyunun boģaltılması. AYLIK BAKIM ( 1000-1500 KM. ) : Hava filtresinin kontrolü, motorun yıkanması. 6 AYLIK VE YILLIK BAKIM ( 5000-6000 KM. ) :
Aracın teknik katoloğuna göre çalışma süresi bitmiş, değişmesi gereken parçalar değiştirilir ( buji, platin, hava filtresi ). Motor yağı ve yağ filtresi değiştirilir. Vites kutusu ( Ģanzıman ) ile diferansiyel yağı kontrol edilir, eksikse tamamlanır. Motor test edilir. Subab ayarları kontrol edilir, bozuksa yeniden ayarlanır. Yakıt deposu temizlenir. YAKIT ÇEġĠTLERĠ: Benzin(süper, kurşunsuz) L.P. G MOTORİN-MAZOT (Dizel motorlarda kullanılır) BAKIMLA ĠLGĠLĠ EKONOMĠK ARAÇ KULLANMAK: *Eskimiş veya ayarı bozulmuş bujileri değiştirmek. *Kirlenmiş hava filtresini değiştirmek *Fren ayarlarını kontrol etmek, bozuksa ayarlatmak. *Motor yağını zamanında değiştirmek. *Lastik havalarını aracın katalogundaki normal değerinde ayarlamak. *Ateşleme sisteminin ayarlarını zamanında yaptırmak. *Rölanti ayarını kontrol etmek, bozuksa yaptırmak. *Debriyaj ayarını kontrol etmek, kaçırıyorsa ayarlatmak, aşınmış ise değiştirmek. SÜRÜCÜNÜN SÜRÜġ TEKNĠKLERĠ ĠLE EKONOMĠK ARAÇ KULLANMAK: ARACINIZI ENERJĠ BĠLĠNCĠYLE KULLANIN Yüksek yakıt tüketimi daha ziyade bilinçsiz sürüģ stilinden kaynaklanmaktadır. Bu yüzden aracınızı enerji bilinciyle kullanın DAHA AZ YAKIT ĠLE DAHA FAZLA KĠLOMETRE yapın. Yakıt tüketimi genelde kişisel sürüş stilinize bağlıdır. Aşağıda belirtilen bilgiler yakıt tüketiminin norm ölçüm değerlerine yakın bir yakıt tüketim değerinin erişilmesinde size yardımcı olur. Aracınıza her yakıt ikmali yaptığınızda yakıt tüketimini kontrol edin. Bu şekilde yüksek yakıt tüketimine sebebiyet veren nedenleri zamanında tespit edebilirsiniz. MOTORUN ISITILMASI *Tam gaz verme ve rölantide ısıtma motorun aşınmasını ve yakıt tüketimini arttırır. *Motoru çalıştırdıktan sonra derhal yola çıkın. Aracınızı motorun orta devir sayılarında sürerek çalışma sıcaklığına erişmesini sağlayın. SABĠT BĠR HIZDA SÜRÜN *Hummalı sürüş tarzı yakıt tüketimini arttırır. *Gereksiz bir şekilde hızlanma ve frenlemelerden kaçının. *Mümkün olduğu sürece en büyük viteste sürün. *Şehir trafiğinde, birçok hallerde 50 km/ h gibi düşük bir hızda dahi dördüncü vitese geçebilirsiniz. *50 km den 80 km/ saat e kadar hızlarda 3. vitesteki yakıt tüketimi, 4. vitesinkinden yaklaşık olarak % 25 daha fazladır.
*70 km den 90 km/ saate kadar hızlarda 4.vitesteki yakıt tüketimi, 5. vitestekinden yaklaşık olarak % 15 daha fazladır. *Mümkün olduğu kadar erken, bir üst vitese geçin ve motor düzensiz çalıģmadığı sürece vites küçültmeyin. MOTORUN RÖLANTĠDE ÇALIġMASI Motor rölantide çalıştığı zamanda yakıt tüketir. Bir dakikadan fazla bekleyişlerde motorun stop edilmesine değer. Motorun 5 dakika süreyle rölantide çalışması, yaklaşık 1 km sürüş yakıt değerine eşittir. YAKIT KESME ( enjeksiyonlu araçlarda ) Bu özellik yüksek devirlerde yakıt enjeksiyonunu keser, örneğin rampa inerken ve frenlemede. Bu durumda yakıt kesme özelliğinin, yakıt tasarrufu sağlamasında etkili olabilmesi için, gaz vermeyin ve debriyaja basmayın. DOĞRU VĠTES SEÇĠMĠ *Yüksek devir sayıları aşınmayı ve yakıt tüketimini arttırır. *Gaz pedalına sonuna kadar basarak motorun uğuldamasına sebep vermeyin. Her vitesteki yüksek devir sayıları aşınmayı ve yakıt tüketimini arttırır. * TAKOMETRE dikkate alınarak sürüş, yakıt tasarrufu sağlamanıza yol açar. Mümkünse aracınızı her bir viteste düşük devir sayısı ile ( yaklaşık 2000-3000 devir/ dak arasında) ve sabit hızla sürün. ġehġr TRAFĠĞĠ Sık sık duruş ve kalkışlar; örneğin trafik ışıklarında, dur kalk yapılan ve konvoylu trafikte sürüşte olduğu gibi ortalama yakıt tüketiminde büyük bir artışa neden olur. Yolculuğunuzu iyi bir şekilde planlayarak kısa mesafeli ve konvoylu trafikte sürüşten kaçının. Önünüzdeki sürüş şartlarını daima önceden kestirmek suretiyle gereksiz duruşlardan kaçının. Mümkün olduğu hallerde, iyi bir trafik akışına sahip olan yolları seçiniz.(yeşil dalga). Önünüzdeki araçla aranızda iyi bir emniyet mesafesi bulundurmak ve devamlı olarak şerit değiştirmemek suretiyle, fazla miktarda yakıt tüketimine neden olan sık sık frenleme ve gaz vermeden kaçının. YÜKSEK HIZ Hız ne kadar yüksek olursa yakıt tüketimi, o kadar artar. Tam gaz sürüşte çok daha fazla yakıt tüketirsiniz. Gaz pedalından ayağın hafifçe çekilmesi bile büyük bir hız kaybı olmaksızın belirgin bir yakıt tasarrufu sağlar. Aracınızın azami hızını 3/4 oranında kullanmanız, kayda değer bir zaman kaybı olmadan yaklaşık % 50 oranında yakıt tasarrufu sağlamanıza yol açar.
LASTĠK HAVA BASINÇLARI Lastik hava basıncının yetersiz olması dönme direncini arttırması nedeniyle iki şekilde para israfına neden olur; daha fazla yakıt tüketimi ve daha çabuk lastik aşınması Düzenli kontroller her 14 günde bir yapılan zahmete değer. ELEKTRĠK YÜKLERĠ Elektrik akımı gerektiren ekipmanlar yakıt tüketimini arttırırlar. İhtiyaç duyulmadığı takdirde elektrik akımı gerektiren ekipmanları ( klima cihazı, arka cam ısıtma rezistansı, ek farlar v.b. ) devre dışı bırakın. OTOMATĠK ġanzuman Tam gaz verme, spor sürüş programı seçimi ve viteslere gereksiz manüel olarak geçirme yakıt tüketimini arttırır. YÜKLEME Fazla Yük, özellikle Ģehir trafiği gibi fazla gaz verilmesi gerektiği hallerde yakıt tüketimini arttırır; 100 kiloluk bir yük, şehir trafiğinde yakıt tüketimini 100 km de 0,5 litre miktarında arttırır. Taşıdığınız yükü azaltın. ARAÇ ÜSTÜ BAGAJ VE KAYAK TUTUCULAR Araç üstü bagajlar ve kayak tutucular artan hava direnci nedeniyle yakıt tüketimini yaklaşık 100 km de 1 litre miktarında arttırır. Gerekmedikleri zaman bunları sökünüz. BAKIM VE ONARIM Ayar, bakım ve onarı işlerinin gerektiği gibi yapılmaması yakıt tüketimini arttırır. Motor ile ilgili işleri kendiniz yapmayın. OLAĞANÜSTÜ SÜRÜġ KOġULLARI Rampa çıkış, virajlı ve kötü yollarda sürüş, römork/ karavan çekme veya kış sürüş koşulları yakıt tüketimini arttırır. Şehir trafiğinde ve kış sürüş koşullarında, bilhassa çalışma sıcaklığına erişilmeyen kısa mesafeli sürüşlerde, yakıt tüketimi önemli ölçüde artar. Bu koşullar altında yakıt tüketimini minimum düzeyde tutabilmek için yukarıda belirtilen sürüşün püf noktalarını dikkate alın.